آشنایی با حشره‌کشها و سموم آفت‌کش گیاهی

طبقه‌بندی حشره‌کشها:
نسل اول: روغنها و ترکیبات گیاهی و مشتقات آرسنیک که بر اساس آزمون و خطا تولید شده‌اند.
نسل دوم: ددت، کارباماتها، فسفره‌ها، پایرتیروئیدها که از راه سنتز گسترده و غربال و شناخت بنیان فعال مواد درست میشوند.
نسل سوم: ترکیباتی مانند شبه‌هورمون جوانی که سنتز آنها بر اساس مولکولهای موثر در فیزیولوژی، بیوشیمی و اکولوژی حشرات و تفاوتهایی که در بین آفت و حشرات مفید وجود دارد انجام شده‌است.
نسل چهارم: ژنهای عامل توکسین را به موجودات مورد نظر منتقل میکنند، در این روش ترکیبی از بیوتکنولوژی، نوروفیزیولوژی و بیوشمی حشره مورد استفاده قرار میگیرد.

طبقه‌بندی از نظر چگونگی تاثیر:
۱- آفتکشهای فیزیکی:
از راههای فیزیکی باعث اختلال در اعمال حیاتی حشره میشوند، بستن منافذ تنفسی (مانند دیازینون و گوزاتیون)، موم پوست حشره جذب کرده و باعث از دست رفتن آب بدن میشوند (مانند گروههای بی‌اثر مثل اسید بوریک و سیلیکاژل)
۲- آفت‌کشهای پروتوپلاسم:
موادی هستند که به کلیه آنزیمهای بدن حشره حمله میکنند و باعث رسوب آنها میشوند، ترکیبات جیوه، اسیدهای قوی و فلزات سنگین مثل کادنیوم و سرب.
۳- آفت‌کشهای عصبی:
این ترکیبات در سیستم عصبی حشره اختلال ایجاد میکنند، اینگونه سموم ممکن است روی قسمتهای مختلف سلول عصبی مثل آکسون و سیناپس‌ها و آنزیمهای عصبی اثر بگذارند، حشره‌کشهای فسفره کلره و کاربامتهای از این دسته‌اند.
۴- مهارکننده‌های متابولیکی:
موادی هستند که با جذب الکترون تولید انرژی حاصل از اکسیداسیون کربوهیدراتها لیپیدها و پروتئین‌ها را مختل می‌نمایند، روتنون، دی‌نیتروفنل‌ها، کنه‌کشها و قارچکشهایی که مشتقات آلی قلع هستند و نیز یون سیانور از این گروه هستند که از اکسیداسیون احیاء جلوگیری میکنند.
۵- عوامل آلکیله کننده:
این ترکیبات یک اتم هیدروژن را در یک ترکیب حیاتی با عامل آلکیل جایگزین میکنند، مهمترین این ترکیبات مشتقات هالوژنه‌ هیدروکربنها مثل متیل بروماید است.

میزان د.د.ت موجود در بدن جانداران و محیط

حشره‌کشهای گیاهی:
۱- نیکوتین و ترکیبات مشابه
۱-۱ نیکوتینوئیدها (کلرو نیکوتینی‌ها)
۱-۱-۱ ایمیدیا کلوپرید
۱۹۸۵ – کونفیدور- تماسی، گوارشی – تاثیر روی سیستم عصبی – حشرات مکنده، اطراف ریشه، ضدعفونی بذر – سیستمیک – شته، سفیدبالک، مینوز، پسیل، زنجره، تریپس و شپشک. فرمولاسیون مایع غلیظ قابل تعلیق FC 35٪ به نسبت ۰.۲ تا ۱ درهزار.
گائوجو: ۱۹۹۵ – از ایمیدیا کلوپرید – ضدعفونی بذر – ضدعفونی بذر چغندرقند باعث کنترل ۹۰٪ جمعیت شته سبز هلو میشود.
۱-۱-۲ استامپیرید
تجاری موسیپلان – برای کنترل مینوز لکه گرد، پسیل پسته، در خاک ایمیداکلوپرید بهتر است در شاخه و برگ استامیپرید.
۱-۱-۳ تیاکلوپرید
تجاری: کالپسو، سفید بالک مزارع پنبه و سوسک کلرادو.
۱-۱-۴ تیامتوکسام
تجاری: کروزر – ضدعفونی بذر سیب‌زمینی علیه ناقلان بیماریهای ویروسی.

۲- پیرترینها:
پیرتروئیدهای مصنوعی:
هسته مرکزی در این ترکیبات سیکلو پروپان کربوکسیلات است.
نسل اول: تنها شامل یک پیرتروئید مصنوعی به نام آلترین است که در سال ۱۹۴۹ به طور تجاری عرضه شد.
نسل دوم: برای مصارف بهداشتی و خانگی، مانند تترامترین، رزمترین، بیوآلترین، بیورزمترین، فنوترین.
نسل سوم: ترکیباتی نظیر فنوالدات ۱۹۷۲ و پرمترین ۱۹۷۳ عرضه شدند. این ترکیبات اولین پیرتروئیدهایی هستند که به دلیل دوام مناسب در برابر نور خورشید در کشاورزی مورد استفاده قرار گرفتند.
نسل چهارم: سی‌هالوترین، سیپرمترین، دلتامترین، فن پروپاترین، سیفلوترین، فلووانیلات.

۲-۱ آلترین
تجاری: پینامین و پیرازین ۱۹۴۹- تماسی، گوارشی و تنفسی – بر علیه مگسها، مورچه‌ها، پشه‌ها، سوسریها و سایر آقات بهداشتی- فرمولاسین آیروزول مخلوط با پپرونیل بوتوکسید به عنوان سینرژیست- فرمولاسین دیگر پودر وتابل. سمیت کمی برای انسان و جانوران خونگرم دارد.

۲-۲ تترامترین
تجاری: نئوپینامین ۱۹۶۵ – تماسی – اثر ضربه‌ای شدید روی مگسها،‌ پشه‌ها، سوسریها و سایر آفات بهداشتی – فرمولاسیون: امولیسیون روغنی و آیروزول. سمیت کم برای انسان و خونگرم.

۲-۳ پرمترین
تجاری آمبوش و کوپکس و تالکورد ۱۹۷۲ – تماسی و گوارشی – بر طیف وسیعی از حشرات و لاروهایشان موثر است و تا حدودی خاصیت دور کنندگی دارد – بر علیه لاروهای برگخوار، شته‌ها، کرم سیب، کرم غوزه پنبه و انگلهای خارجی دامها استفاده میشود. حشرات مفید را از بین میبرد، سمیت کم برای انسان و خونگرم.

۲-۴ سیپرمترین
تجاری: آمبوش سی و سیمبوش و ریکورد – تماسی گوارشی – خواص ضد تغذیه‌ای دارد، بر طیف وسیعی از آفات موثر است – بر علیه لارو پروانه‌ها، سوسکها، شته‌ها و … در پنبه، چغندرقند، سیب‌زمینی و بر علیه آفات خانگی و انباری استفاده میشود- تا ۱۶ هفته در خاک میماند. حشرات مفید را از بین میبرد. سمیت متوسط برای انسان و خونگرم.

۲-۵ فنوالدات
تجاری: پیریدین و سومی‌سیدین ۱۹۷۲ – حشره‌کش و کنه‌کش – تماسی و گوارشی – بر طیف وسیعی اثر قاطع و سریع دارد و از آن برای مبارزه با راسته سخت‌بال‌پوشان، راست‌بالان در محصولاتی مانند کلم، چغندرقند، لوبیا، پنبه، درختان میوه، و در مبارزه با کنه‌های دامی استفاده میشود. حشرات مفید را از بین میبرد. سمیت متوسط برای انسان و خونگرم.

سموم فسفره آلی
طبقه‌بندی بر اساس گروهای متصل به بنیان فسفات
۱- مشتقات اسید فسفریک
۲- مشتقات اسیدفسفو تیوییک
۳- مشتقات اسید فسفو دی تیوییک
۴- مشتقات اسید فسفونیک

۱- مشتقات اسید فسفریک

۱-۱- تترا اتیل پیروفسفات TEPP
تجاری: بلادان، واتپون، نیفوس ۱۹۴۴ – حشره‌کش و کنه‌کش – تماسی – کارنس کوتاه – برعلیه آفات سبزیجات و صیفی‌جات – از قدیمی‌ترینها – بسیار سریع الاثر – دیگر استفاده نمیشود – سمیت بسیار شدید بر انسان و خونگرم از طریق گوارشی و پوستی

۱-۲ هپتنوفوس
تجاری: هوستاکوئیک ۱۹۷۰ – حشره و کنه‌کش – سیستمیک – تماسی، گوارشی، تدخینی – با اثر ضربه‌ای شدید – کارنس کوتاه – برعلیه آفات مکنده روی درختان میوه، زینتی‌ها، بویژه سبزی و صیفی‌جات – بر حشرات مفید کشنده، سمیت بسیار زیاد بر انسان و خونگرم از راه گوارشی و سمیت کم از راه پوستی.
(ابتدا با بنیان فسفات ساخته شده ولی بعدا فسفر با کلر عوض شده که اثر بهتری دارد)

۱-۳- نالد
تجاری: برومکس و بیروم ۱۹۶۰ – حشره و کنه‌کش – تماسی و تدخینی – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس کوتاه – بر علیه آفات مکنده نظیر شته‌ها و لاروهای پروانه‌های برگخوار، سخت‌بالپوشان و کنه‌ها در محصولات زود برداشت مانند سبزی و صیفی در مزارع و گلخانه‌ها و نیز سالن‌های پرورش قارچ استفاده میشود. (ترجیحاً در محیط بسته) – کشنده حشرات مفید – سمیت بسیار زیاد بر انسان و خونگرم از طریق گوارشی.

۱-۴- فسفامیدون
تجاری: دی‌مکرون و دیکسون ۱۹۵۶ – حشره و کنه‌کش – سیستمیک – گوارشی و تدخینی – اثر تماسی ضعیفی دارند – بر علیه آفات مکنده برگخوارها و کنه‌ها – کشنده حشرات مفید – سمیت بسیار زیاد بر انسان و خونگرم.

۲- مشتقات اسید فسفرو تیوئیک

۲-۱- پاراتیون
تجاری: فولیدن ۱۹۴۶ – حشره و کنه‌کش و نماتدکش – تماسی و گوارشی – بر علیه شپشکهای درختان میوه – سمیت بسیار شدید برای انسان و خونگرم از گوارشی و پوست – منسوخ شده.

۲-۲- متیل پاراتیون
تجاری: فولیدن-ام و بلادان-ام ۱۹۴۹ – حشره و کنه‌کش – تماسی و گوارشی و کمی تدخینی – اثر ضربه‌ای شدید – خاصیت نفوذی دارد- کارنس کوتاه – بر علیه حشرات مکنده، لارو پروانه‌ها و سخت‌بال‌پوشان – قادر است مینوزها (پروانه‌ها مزوفیل برگ را میخورند) و حشرات پیچاننده‌ی برگ (شته‌ها) را تحت تاثیر قرار داد – سمیت زیاد برای انسان و خونگرم.

۲-۳- اکسی دی‌متون متیل
تجاری: متاسیستوکس‌آر – حشره و کنه‌کش – تماسی گوارشی – سیستمیک – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس بلند – بر علیه حشرات مکنده، انواع شته‌ها، تریپس‌ها، کنه‌ها روی گیاهان مختلف – سمیت بسیار زیادی برای انسان و خونگرم.

۲-۴- فنیتروتیون
تجاری: سومی‌تیون، فولی‌تیون، آکوتیون ۱۹۵۹ – حشره و کنه‌کش – نفوذی ضعیف- تماسی – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس متوسط – بر علیه حشرات مکنده، بویژه شته‌ها، زنجرکها و سن‌ها، قادر است کنه‌ها و لارو پروانه‌ها را کنترل کند. در ایران بر علیه سن گندم (سن ۲ الی ۴ لاروی) استفاده شده‌است. سمیت گوارشی نسبتا زیاد بر انسان و خونگرم.

۲-۵- دیازینون
تجاری: بازودین و فوسیدول ۱۹۵۲ – تماسی، گوارشی، تدخینی – تا حدودی سیستمیک و نفوذی – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس متوسط – آفت کشی وسیع الطیف بر علیه انواع آفات برگ‌خوار، ساقه‌خوار، مکنده و آفات خاکزی به کار میرود – به صورت گرانول در خاک توسط ریشه‌ها جذب و وارد قسمتهای سبز گیاه میشود – وقتی برای ضدعفونی بذر و ریشه نهالها استفاده شود در ریشه جوانه‌ها اختلال ایجاد میشود – دوام سم در خاک ۱۲ الی ۱۴ هفته است. سمیت گوارشی و پوستی بسیار زیاد برای انسان و خونگرم.

۳- مشتقات فسفرو دی تیوئیک

۳-۱- مالاتیون یا کاربوفوس
تجاری: مالاتیوزول ۱۹۵۲ – حشره و کنه‌کش – گوارشی و تدخینی – با خاصیت نفوذی – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس کوتاه – بر علیه حشرات مکنده، کنه‌های نباتی و نیز لاروهای سنین اول پروانه‌ها و لارو زنبورهای گیاهخوار به کار میرود – میتوان روی سبزی و سیفی استفاده کرد – ۱۰ تا ۱۵ روز روی گیاه و ۷ تا ۸ روز داخل خاک – سمیت گوارشی و پوستی کمی برای انسان و خونگرم دارد.

۳-۲- فوزالن
تجاری: زولون و آزوفن ۱۹۶۳ – حشره و کنه‌کش – تماسی – با خاصیت نفوذی و محلول در چربی- اثر ضربه‌ای شدید – کارنس بلند – طیف اثر زیاد – بر علیه لارو پروانه‌ها، مینوزها، حشرات مکنده، و تعدادی از سخت‌بال‌پوشان و لاروهایشان. – ۱۸ تا ۲۱ روز در خاک می‌ماند – سمیت گوارشی و پوستی زیاد برای انسان و خونگرم.
مزایا: باقی‌ماندن و تاثیر آن در دماهای پائین است، این سم از طریق لایه کوتیکولی گیاهان وارد آنها شده و در پوست میوه و کوتیکول برگ تجمع می‌یابد. (نفوذی و محلول در چربی)

۳-۳- فنتوآت
تجاری: پاپ‌تیون ۱۹۶۱ – حشره و کنه‌کش – تماسی گوارشی – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس متوسط تا بلند – سمیت شدید بر علیه مکنده‌ها و لارو حشرات جونده – کشنده حشرات مفید – اثر بسیار زیادی روی لارو شپشک‌ها دارد – دوام سم روی گیاهان متوسط است ولی روی مرکبات تا ۲.۵ ماه دوام می‌آورد (چون مرکبات دیر خزان میکنند) – سمیت خیلی شدید برای انسان و خونگرم.

۴- مشتقات اسید فسفونیک

۴-۱- تری کلروفن
تجاری: تری کلور فن – حشره‌کش – گوارشی تماسی و تا حدودی تدخینی – سیستمیک – اثر ضربه‌ای شدید – کارنس کوتاه – به دلیل ناکافی بودن اثر تماسی بر حشرات مکنده و کنه‌ها چندان موثر نیست – حشره‌کشی وسیع الطیف است که بر علیه انواع مختلفی از آفات به کار میرود ولی ممکن است باعث طغیان آفاتی نظیر کنه‌ها شود (مقاومت ایجاد میکند). – فرمولاسیون EC و گرانول – ۷ تا ۱۰ روز روی گیاه باقی میماند.

روغنها:
تقسیم‌بندی از نظر شیمیایی
۱- روغنهایی که از دسته گلیسیریدها هستند و ممکن است گیاهی یا حیوانی باشند. این روغنها با مواد قلیایی تولید صابون نموده و گلیسیرین آزاد میشود. گیاهی: روغن سویا، روغن کتان، روغن پنبه‌دانه – حیوانی: روغن ماهی.
۲- روغنهای فرار یا اتری که از مواد چربی تشکیل نمی‌شوند و قابلیت تبدیل صابون را ندارند، این روغنها از غده‌های مخصوصی در بعضی از گیاهان ترشح میشوند و معمولا به آنها اسانس گفته‌میشود. این مواد در دفع آفات بیشتر به عنوان مواد جلب کننده در طعمه‌ها برای جلب حشرات به کار میروند، البته برخی از آنها خواص دور کنندگی نیز دارند.
۳- روغنهای نفتی:
از طبقات سنگهای رسوبی زیر زمینی استخراج میشوند – این دسته مهمترین روغنهایی است که در دفع آفات به کار میرود.

مهمترین کاربردهای روغنها:
۳-۱- در فصل زمستان علیه آفاتی نظیر شپشکها، کنه‌ها، تخم لارو حشرات زمستان گذران. (غلظت روغن میتواند زیاد باشد)
۳-۲- در فصول بهار و تابستان علیه آفات (غلظت روغن کم است)
۳-۳- در بهداشت علیه لارو عده‌ای از حشرات آبزی خصوصاً پشه‌ها در سطح آبهای راکد.
۳-۴- به عنوان سینرژیست (تشدید کننده) اثر سموم و نیز کاهش میزان تبخیر آنها
۳-۵- به عنوان حلال و حامل سموم.

موارد قابل توجه در ارزیابی خواص حشره‌کشی روغنها:
۱- سرعت تبخیر روغن
۲- غلظت یا ویسکوزیته روغن
۳- درجه سولفوناسیون
۴- شاخص تقطیر روغنها
۵- نقطه اشتعال روغن

اشکال روغنهای معدنی:
۱- امولسیونهای غلیظ
۲- روغنهای امتزاج پذیر
۳- امولسیونهای رقیق

جونده‌کش‌ها:
۱- جونده‌کشهای گازی و تدخینی
۲- جونده‌کشهای معدنی
۳- جونده‌کشهای آلی
۳-۱- جونده‌کشهای ضد انعقاد خونی (کومارینی)
۳-۲- جونده‌کشهای ضدانعقادی مشتقات ایندندیون
۳-۳- حشره‌کش و جونده‌کشهای کلره
۳-۴- جونده‌کشهای فسفره
۳-۵- جونده‌کشهای گیاهی
۳-۶- سموم جونده‌کش متفرقه

۲-۱- فسفر دوزنگ (جونده‌کش معدنی)
به صورت طعمه مسموم مصرف میشود، با دانه گندم یا تخم خربزه همراه با روغن چسباننده مانند روغن نباتی- گرد سیاه خالص – بوی سیر میدهد – تحت تاثیر رطوبت و مواد اسیدی تجزیه میشود – در برابر اسید شدیدا واکنش داده تولید گاز سمی فسفین مینماید. – در آب نامحلول – در حالت خشک تبخیر نمیشود – وقتی وارد بدن جونده شد تحت تاثیر اسید معده تولید گاز فسفین میکند – که گاز وارد خون شده اختلالات عصبی تولید میکند – قلب کلیه‌ها کبد و سایر اعضای بدن از کار می‌افتد. – اثر حاد دارد – در بدن جونده تجمع نمیکند و جونده سریعا می‌میرد پس شکارچی‌ و لاشه‌خوار را تهدید نمیکند – سمیت تنفسی بسیار زیادی برای انسان و خونگرم.

۲-۲- سولفات تالیوم (جونده‌کش معدنی)
ماده خالص پودر بی‌رنگ و بدون طعم – خاصیت تبخیری ندارد، پر دوام است – محلول در آب – به صورت خمیر و دانه معروف به زلیو فرموله شده – قابل اختلاط با سموم دیگر نیست – بر مورچه‌ها از طریق گوارش اثر میگذارد – در معده جونده تالیوم آزاد شده جذب بدن میشود – تالیوم فلز سنگین است و انزیمهای سلولی را بلوکه و رسوب میدهد – جونده مسوم علائم عصبی، ترشحی و ماهیچه‌ای نیز بروز میدهد. – سمیت گوارشی و پوستی شدید برای انسان و خونگرم – خواص تجمعی دارد – مصرفش ممنوع شده است.

۳-۱- سموم کومارینی (جونده‌کش آلی)

۳-۱-۱- وارفارین (آلی – کومارینی)
تجاری: کومافن – به طور یکسان بر نر و ماده اثر میکند – جوانترها زودتر می‌میرند – فرمولاسیون به صورت گرد ۰.۵ درصد، ماده حاصل نشاسته – ۱۰۰گرم طعمه = ۵گرم فرمولاسیون + ۹۵ گرم پفک نمکی لینا – طعمه پاشی باید مرتبا تکرار شود – سمیت بسیار زیاد برای انسان و خونگرم.

۳-۱-۲- کوماکلر (آلی – کومارینی)
تجاری: تومورین – بر علیه موشهای انباری سیاه و موش نروژی – در چند نوبت توسط جونده باید مصرف شود – به صورت طعمه مسموم و گرد فرموله شده – سمیت بسیار زیادی برای انسان و خونگرم.

۳-۲-۱- پیندون (آلی – ایندندیونی)
تجاری: پی‌وال، پی‌والین – پایداری و دوام زیاد – بر علیه موشهای خانگی و صحرایی ، بر موشهای بزرگ نیز موثر است- طعمه مسموم – فرمولاسیون: گرد، مایع قابل حل در آب EC و دانه‌های مسموم: گرانول – طعمه تهیه شده با دانه‌ةای غلات در برابر آلوودگی به حشرات و قارچها مقاومت دارد (خواص حشره‌کش و قارچ کشی دارد) – طعمه مسموم = یک قسمت سم با ۴هزار قسمت مواد خوراکی (۰.۰۲۵ درصد) – قابل اختلاط با وازفارین – ترکیبی به نام اکتوسینوپ از پیندون و وازفارین ساخته شده – سمیت بسیار زیاد برای انسان و خونگرم.

سموم کلره

معایب سموم کلره:
۱- چربی دوست هستند
۲- خاصیت تجمعی در بافتهای بدن جانوران و خصوصاً انسان دارند.
۳- به علت دوام و پایداری زیاد باعث ایجاد فشار دائم و مستمر بر جمعیت آفات شده و بروز مقاومت را تشدید میکنند.

د.د.ت
تجاری: هیلدیت ۱۹۳۹- حشره‌کش – تماسی گوارشی – دوام زیاد روی سطوح به دلیل تبخیر ناچیز – جامد است – در برابر آفتاب و ماوراء بنفش تجزیه نمیشود – وسیع‌الطیف – کشنده حشرات مفید – در اثر از بین رفتن کنترل‌کنندگان طبیعی و ایجاد مقاومت در آفات موجب طغیان آفات اولیه و ایجاد آفات ثانویه میشود – به طور مستقیم سمیت شدید برای انسان و خونگرم – توسط IPA در ۱۹۷۳ ممنوع شد.

لیندن
تجاری: گامالین – تماسی و کمی گوارشی و تنفسی – علیه آفات خاکزی و ضدعفونی خاک – لیندن خالص گران است و از ایزومرهای آن استفاده میشود – نحوه تاثیر دقیق معلوم نیست ولی روی سیستم عصبی تاثیر میگذارد – رابطه منفی بین دما و میزان سمیت وجود دارد.

اندوسولفان
تجاری مشابه: پراید – حشره و کنه‌کش – تماسی و گوارشی – علیه مکنده‌ها، کنه‌ها، لارو پروانه‌ها و سوسکها در محصولات مختلف – کارنس بلند – سیستمیک نیست – در خاک تجمع نمیکند – سمیت کمی برای حشرات مفید دارد – سمیت گوارشی و پوستی بسیار زیاد برای انسان و خونگرم – LD50 70میلی‌گرم بر کیلوگرم.
هنوز استفاده میشود – ۲ ایزومر آلفا و بتا با تفاوت در توان آفت‌کشی دارد – تبخیر نمیشود – در برابر نورخورشید پایدار است – در کل کم‌دوامتر از بقیه است – با افزایش دما اثرش افزایش پیدا میکند ptc – دوره تاخیر دارد – مقدار مصرف اکسیژن و شدت تنفس را بالا میبرد

استروبان
تجاری: استروبان ۱۹۵۱ – از کلره شدن ترپن‌ای به نام آلفاپین به دست آمده – خواصش شبیه توکسافن است – سمیت نسبتا کمتر برای انسان و خونگرم

توکسافن
تجاری: کوم‌فرکلر Comphechlor 1947 – مخلوطی از ترپنهای کلره است – از کلره نمودن ترپن‌ای به نام کام‌فن – پایداری زیادی دارد – علیه کرم غوزه پنبه همراه با سموم دیگر استفاده‌ می‌شده‌است – در خاک باقی می‌ماند و آلودگی ایجاد میکند – توسط ریشه خصوصا گرامینه‌ها جذب میشود – قابلیت تجمع در چربی بدن دارد و مسمویت مزمن در انسان و خونگرم ایجاد میکند – سمیت بسیار زیاد و حاد برای انسان و خونگرم دارد – سمیت آن برای زنبور عسل نسبتاً کم است.

طبقه‌بندی قارچ‌کشها

۱- قارچ کشهای معدنی
۱-۱- ترکیبات مسی
۱-۲- گوگرد و ترکیبات گوگردی
۱-۳- ترکیبات معدنی جیوه
۱-۴- ترکیبات فلزی دیگر مانند روی نیکل و کروم و کادنیوم و …

۲- قارچ‌کشهای آلی
۲-۱- ترکیبات آلی جیوه
۲-۲- ترکیبات آلی قلع
۲-۳- فنل‌ها
۲-۴- مشتقات کلرو بنزن
۲-۵- دی‌ تیوکاربامت‌ها
۲-۶-کاربامت‌ها
۲-۷-بنزی‌می‌دازول‌ها
۲-۸- آزول‌ها
۲-۹- تری آزول‌ها
۲-۱۰-پری دین‌ها
۲-۱۱-تیازول‌ها

گوگرد
هزار سال قبل – ترکیبات معدنی گوگرد و گوگرد خالص دارای خواص قارچ‌کشی، کنه‌کشی و حشره‌کشی هستند – غیر سیستمیک با خواص حفاظتی و التیامی – از جوانه‌زنی اسپورها جلوگیری میکند – بسیار موثر علیه سفیدکهای سطحی و سوختگی‌ها – برای کنترل لکه سیاه سیبة پیچیدگی برگ هلو – برای کنه‌های تولید کننده گال موثر است – از توسعه زخمها جلوگیری و رشد قارچها در آنها را محدود میکند. مزایای خاصی دارد:
گ-۱- امکان کنترل چندین بیماری مانند سفیدکهای سطحی و لکه سیاه سیب با هم
گ-۲- قیمت پائین گوگرد نسبت به سایر ترکیبات قارچ کش
گ-۳- سمیت پائین برای انسان و سایر پستانداران
گ-۴- سازگاری با سایر ترکیبات قارچ کش
گ-۵- دارا بودن اثرات کنه‌کشی

مخلوط بردو
مهمتین و پرکاربردترین ترکیب مسی است که خواص قارچ کشی آن بطور تصادفی در سال ۱۸۸۲ کشف شد مخلوط بردو شامل سولفات مس و آهک است.

قارچ کشهای آلی:

۱- دی تیو کار باماتها

۱-۱- تیرام
تجاری: آرازان Arasan – قارچ کش – با اثر محافظتی – برای کنترل بیماریهای قارچی مختلف مانند زنگ گیاهان زینتی، پوسیدگی نرم میوه‌ها، لکه سیاه و بیماری انباری سیب و گلابی و پیچیدگی برگ هلو استفاده میشود – برای کنترل بیماری مرگ گیاهچه به کار میرود.

۱-۲- فربام
تجاری: فربام – قارچ کش – با اثر محافظتی و نیز تاثیر ثانوی و زردشدگی یا کلوروز است – برای کنترل الکه سیاه سیب، گلابی، پیچیدگی برگ هلو – در آب سوسپانسیون سیاهرنگی میدهد که اثر آن روی شاخ و برگ و میوه گیاهان باقی می‌ماند – به همین دلیل کمتر روی درختان میوه و گیاهان زینتی استفاده میشود.

۲- گروه دی نیترو فنلها

۲-۱- دینو کاپ
تجاری: کاراتان – اولین قارچ کشی آلی با اثر مناسب روی سفیدکهای سطحی است – غیر سیستمیک – تماسی با اثر محافظتی و درمان کنندگی – متشکل از دو ماه موثره است – اولی بیشتر کنه‌کش است و دومی بیشتر قارچ‌کش است.

نماتدکشها:
۱- نماتدکشهای ترکیبات فرار و گازی

گروه اول: هیدروکربنهای هالوژنه (آلکیل هالیدها)

کربن دی سولفید
۱۸۷۱ در آلمان برای کنترل نماتد چغندر قند به کار رفت.
کلرو پیکرین
یا گاز اشک آور – ۱۹۱۹ در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت.
اتیلن دی بروماید
گاز است – برای نماتد کشی در خاک استفاده میشود

دی کلرو پروپن
تجاری: نماتوکس – نماتدکش دارای اثر حشره‌کشی و قارچ کشی و با از بین بردن نماتدهای ناقل ویروس اثر کنترل ویروسی نیز دارد – تدخین شونده – برای ضدعفونی خاک – ایزومر سیس دارای تاثیر بیشتری است – بسیار موثر – قادر به از بین بردن سیست (کیست) زمستانگذرانی نماتد است – پرمصرف‌ترین نماتدکش – قبل از کاشت برای ضدعفونی در سبزیکارها، گلخانه‌ها، باغات میوه و مزارع استفاده میشود – بهترین دما ۱۰ تا ۲۷ در خاک

گروه دوم؛ مشتقات ایزو تیو سیانات

متیل ایزو تیو سیانات
۱۹۵۹ – نماتدکش – گاز عمومی برای کنترل قارچ‌های خاک‌زی، حشرات، نماتدها و بذرو علفهای هرز است – گیاهسوزی میکند – قبل از کاشت باید استفاده شود.

متام سدیم
تجاری: واپام – تدخین شونده – قبل از کاشت – برای کنترل قارچها، نماتدها، بذور علفهای هرز و حشرات خاک‌زی – گران است و در گلخانه‌ها و محصولات پر ارزش استفاده میشود – تا از بین رفتن ماده موثره نباید کشت شود – گیاهسوزی شدیدی دارد.

دازومت
تجاری: باسمید – تماتدکش، قارچ‌کش، علف‌کش و حشره‌کش غیر انتخابی – گرانول – ضدعفونی خاک – از عمل آنزیمهای مختلف ممانعت میکند.

۲- ترکیبات نماتدکش با فراریت کم

گروه اول؛ سموم فسفره آلی

فنامیفوس
تجاری: نماکور – نماتدکش – سیستمیک – تماسی – از ریشه جذب و به برگهای گیاه منتقل میشود – واکنش اکسیداسیون روی گوگرد باعث افزایش سمیت و نیز خاصیت سیستمی ترکیب میشود.

گروه دوم؛ کارباماتها
مهمترین کاربامات نماتدکش آلدی کارپ است.

آشنایی با حشره‌کشها و سموم آفت‌کش گیاهی

مطالب مشابه :

آشنایی با حشره‌کشها و سموم آفت‌کش گیاهی

فهرست سموم رایج مورد استفاده در کشور

سموم دفع آفات نباتی : حشره کش ها

حشره كشها و كنه كشها

افت کش

فروش حشره کش و کنه کش ابا مکتین

دیازینون

شفلرا

روش نگهداری بنجامین و علت خزان برگها ی آن چیست؟