ویولن

ویولن چه از لحاظ تاریخی و چه از نظر هنری سازی بسیار مسحور کننده است.یک نوازنده ممکن است ویولونی با چهار صد سال قدمت داشته باش... د اما این ساز اختلاف مهمی با نمونه ای که دیروز ساخته شده ندارد.آنچه این ساز شکنن
ده و ظریف تحمل نموده تکامل طرح و ساختمان آن به عنوان سازی پر احساس و گویا و شیئی زیباست.
ویولون از لحاظ مکانیزم و ساختمان ساده و از لحاظ صدا دهندگی پیچیده است چار گوشی آن به شکلی متقارب تراش خورده اند و برای کوک کردن چهار سیم به کار می روند.این گوشیها به دلیل استحکام از چوب گل سرخ و یا باکس وود(boxwood)ساخته می شوند و از جعبه گوشی منحنی شکل انتهایی به صورت جانبی خارج می شوند این جعبه خود به مارپیچ انتهایی(scroll)زینتی به سبک باروک که نشانه ی ویژه سازهای خانواده ویولون است منتهی می شود.
جعبه گوشی با شیبی که به سمت عقب دارد سیمها را بر روی شیطانک کشیده نگه می دارد.برروی شیطانک نیز شیارهایی ایجاد شده است تا سیمها را دقیقا بالای تخته انگش گذاری که از چوب آبنوس است در موقعیتی جای دهد که سیمها بوسیله انگشتهای دست چپ نگه داشته شده و ثابت می شوند.تخته انگشت گذاری به دسته ویولون چسبانده می شود و این دسته خود به همراه جعبه گوشی و مارپیچ انتهایی از یک تکه چوب یک پارچه افرا تراشیده می شوند.تخته انگشت گذاری در مقطع عرضی دارای قوسی در قسمت بالایی ست و عرض آن از انتها یعنی سمتی که گوشیها قرار دارند به طرف مقابل افزایش می یابد تا فضای بیشتری برای سیمها بر روی خرک ایجاد شود و اجازه حرکت آسانتری را به آرشه بدهد.دسته در قسمت انتهایی به بدنه ویولون متصل می شود در حالی که تخته انگشت گذاری برروی بدنه همچنان امتداد دارد.
قاب بدنه ویولون دارای ساختمانی متشکل از نوارهای قوسی ست و از مجموعه شش باریکه قوس دار افرا که با حرارت خشک خمیده شده اند تشکیل شده است.این باریکه ها در محل اتصالات به وسیله بلوکهای چوب از داخل تقویت می شوند.چهار بلوک در چهار گوشه خارجی قوسها یکی در انتهای پایینی ساز و بلوک بالایی که قسمت ابتدایی دسته با شکافی باریک شونده به آن متصل می شود.این شش نوار قوسی به شش انحنای اصلی در طرح کلی ویولون وابسته اند:انحنای بالایی،انحنای میانی با قوس معکوس و انحنای بزرگ پایینی.برای اطمینان از ایجاد اتصالی چسبنده و محکم میان نوارهای قوسی که بسیار نازکند و صفحات جلویی و پشتی ویولن باریکه هایی از چوب کاج یا بید به صورت حاشیه در سمت داخلی نوار قوس دار چسبانده می شوند.
پشت ویولن از یک یا دو تکه چوب افرا که با یکدیگر انطباق می یابند ساخته می شود و بر اساس آن طرح کلی ویولن ترسیم و بریده می شود.تحدب خارجی چوب را بعدا با تراشیدن آن ایجاد می کنند و سطح داخلی نیز تراش می خورد تا ضخامت نهایی آن در وسط صفحه پشتی به 5 میلی متر و در لبه ها به 2/5 میلی متر کاهاش یابد.ارتفاع و شکل قوس به اضافه ضخامت نهایی صفحه از عوامل اصلی در تعیین کیفیت صدادهندگی ساز هستند.
صفحه جلویی را نیز به روشی مشابه می سازند با این اختلاف که از چوب صنوبر استفاده می کنند و برای یافتن رگه های هرچه ظریفتر چوب به دقت انتخاب می شود و ضخامت سرتاسری آن معمولا 3 میلی متر است.دقیقا در داخل لبه ی صفحات جلویی و پشتی زهوار ی نازک قرار می گیرد که از سه باریکه مجزای چوب تشکیل می شود:دو باریکه خارجی از چوب گلابی که سیاه رنگ شده اند و باریکه داخلی که از چوب تبریزی است.ضخامت این باریکه ها کمتر از 1/5 میلی متر است.علاوه بر نقش تزیینی این زهوار از گسترش ترک در اطراف لبه ها که بسیار آسیب پذیرند جلوگیری می کند.
در صفحه جلویی ویولن دو سوراخ میانی تعبیه شده است که بخاطر شکلشان به نام سوراخهای f شناخته می شوند و هریک از دو انتهای تنه منحنی شکلشان گرد است.خرک که موقعیت آن بر روی ساز بوسیله بریدگیهای کوچکی که در وسط هرکدام از سوراخ های f ایجاد شده مشخص می گردد تنها توسط فشاری که سیمها به آن وارد می کنند نگهداشته می شود.موقعیت دقیق خرک برای دست یافتن به کیفیت مطلوب صوتی اهمیت فوق العاده ای دارد.خرک را از ورقه نازکی از چوب افرا می تراشند که با برشهای ظریفی از حجم آن کاسته می شود.این برشهای ظریف با نامهای قلب،گوشکها و پایه ها که در واقع نیز بر روی صفحه ویولن قرار می گیرند شناخته می شوند.قوس بالایی خرک متناسب با قوس تخته انگشت گذاری است و به آرشه امکان می دهد تا بر روی یک سیم کشیده شود بدون اینکه با سیمهای مجاور برخورد کند.
در داخل ویولن درست در پشت لبه خارجی پایه خرک در سمت صدای زیر پل(soundpost) قرار دارد پل استوانه ای از چوب صنوبر یا کاج است که دقیقا به شکل فضای داخلی تطبیق می یابد و کمی گوه ای شکل است تا دربرابر فشار رو به پایین سیمها مقاومت کند.سازنده ویولن موقعیت آن را به دقت تنظیم و در جای خود محکم می کند تا بهترین صدای ممکن به دست آید.در زیر پایه باس خرک پل باس(bass-bar) قرار گرفته است که حایلی از چوب صنوبر یا کاج است و در سمت داخل تقریبا در تمام طول صفحه جلویی از بالا تا پایین امتداد دارد ابعاد دقیق پل باس بر کیفیت صدا تاثیر می گذارد.
سیمها وقتی که از روی خرک می گذرند به وسیله سیم گیر محکم می شوند و سیم گیر خود با رشته ای از زه یا نایلون به ویولن متصل می شود.زه سیم گیر از روی برجستگی زینتی شکلی از جنس آبنوس می گذرد به طرف پایین صفحه جلویی می رود و به دور دکمه انتهایی که به شکل میخ و از جنس چوب سخت است می پیچد دکمه انتهایی خود در داخل بلوک پایینی محکم می شود همچنین بر روی سیم گیر پیچهای ریزکوک قرار دارند که برای هرچه صحیحتر کوک کردن ویولن استفاده می شوند.
ویولن با روغن جلایی محافظ پوشانده می شود و کیفیت آن بیش از یک معرف صرف برای کیفیت ساز است.روغن جلای مناسب به ویولن امکان می دهد که سالهای سال با بهترین کیفیت صدادهی خود به صدا درآید.
((برگرفته از کتاب آشنایی با ویولن نوشته رابین استاول)) ذکر شده در صفحه فیس بوک ویولن ایرانی

ویولن

مطالب مشابه :

یادداشتی به بهانه‌ کنسرت گروه موسیقی دستگاهی نقش - گفتگوی هارمونیک

چهل دف لرستان در الیگودرز

اجرای کنسرت موسیقی گروه گلبانگ در تالار اندیشه حوزه هنری

اهنگهای زیبا از گروه رزبار

گروه موسيقي حسينا

ویولن

بانو پریسا