مستندات قانونی درباره حقوق جانبازان سرباز و بسيجي 1

قانون استخدامی آجا (مصوب 7/7/66)

قانون استخدامی سپاه (مصوب 21/7/70)

ماده21- پرسنل ارتش كساني هستند كه برابر شرايط و مقررات مندرج در اين قانون و يا قانون خدمت وظيفه عمومي به خدمت پذيرفته مي شوند و عبارتند از:

الف- كادر ثابت.

ب- وظيفه.

ج- پيماني.

ماده6- پرسنل سپاه كساني هستند كه برابر شرايط و مقررات مندرج در اين قانون و يا قانون خدمت وظيفه عمومي به خدمت پذيرفته ميشوندو عبارتند از:

الف- كادر ثابت.

ب- وظيفه.

ج- پيماني.

د- بسيجي.

ماده106- خدمت پرسنل در ارتش و وزارت دفاع وسازمانهاي وابسته به آنها به يــكي از صور زير پايان مي يابد:

الف-شهادت.

ب- جانباز شدن.

ج- بازنشستگي.

د- بازخريدي.

هـ- انتقال.

و- معلوليت.

ر- فوت.

ح- استعفاء.

ط-معافيت از خدمت.

ي- اخراج.

ماده 119- خدمت پرسنل سپاه به يكي از صور زير پايان مي يابد:

الف- شهادت

ب- جانباز شدن

ج- معلوليت

د- بازنشستگي

هـ- بازخريدي

و- انتقال

ز- فوت

ح- استعفاء

ط- معافيت از خدمت

ي- اخراج

ماده107- پرسنل در موارد زير شهيد و يا در حكم شهيد محسوب مي شوند:

الف - كشته شدن يا فوت در ميدان نبرد به سبب مأموريت.

ب- كشته شدن يا فوت در هرگونه مأموريت رزمي يا جنگي يا ويژه[1] و در طول رفت وبرگشت به سبب مأموريت.

ج- كشته شدن يا فوت در اسارت دشمن يا ضد انقلاب يا اشرار يا سارقين مسلح يا قاچاقچيان.

د- كشته شدن در هرگونه حملات زميني، هوايي، و دريايي دشمن.

هـ- كشته شدن يا فوت در رفت وبرگشت از منطقه عمليات تا محل مرخصي.

و- كشته شدن توسط اشرار ، سارقين مسلح و قاچاقچيان به سبب مأموريت.

ز- كشته شدن توسط ضد انقلاب و يا به سبب عمليات خرابكاري عوامل دشمن.

ح- كشته شدن در هرگونه آموزشهاي رزمي و عمليات مانوري.

ط- كشته شدن حين آزمايش و تحقيقات در زمينه اسلحه و مهمات و وسايل جنگي و خنثي سازي مواد منفجره بسبب مأموريت.

ي- كشته شدن بسبب خدمت از طريق سوء قصد اعم از اينكه در

ايام خدمت يا غير خدمت باشد.

ك- فوت در اثر جراحات، صدمات و بيماريهاي حاصله از موارد مندرج در بندهاي بالا، مشروط بر اينكه جراحات يا صدمات مذكور علت فوت باشد.

تبصره- منظور از مأموريت هاي مندرج در اين ماده كليه وظايفي است كه تحت همين عنوان به پرسنل اعم از انفرادي يا دسته جمعي از طرف يگان مربوط واگذار ميشود.

ماده 120- پرسنل در موارد زير شهيد و يا در حكم شهيد محسوب مي شوند:

الف- كشته شدن يا فوت در ميدان نبرد به سبب مأموريت.

ب- كشته شدن يا فوت در هرگونه مأموريت رزمي يا جنگي يا ويژه و در طول رفت برگشت به سبب مأموريت.

ج- كشته شدن يا فوت در اسارت دشمن يا گروگان ضد انقلاب يا اشرار يا سارقين ويا قاچاقچيان.

د- كشته شدن در هرگونه حملات زميني، هوايي، دريائي دشمن.

هـ- كشته شدن يا فوت در رفت و برگشت از منطقه عملياتي تا محل مرخصي.

و- كشته شدن توسط اشرار، سارقين مسلح و قاچاقچيان به سبب مأموريت.

ز- كشته شدن توسط ضدانقلاب و يا به سبب عمليات خرابكاري عوامل دشمن.

ح- كشته شدن در هرگونه آموزشهاي رزمي و عمليات مانوري.

ط- كشته شدن حين آزمايش و تحقيقات و توليد در زمينه اسلحه و مهمات و وسايل جنگي و خنثي سازي يا پاك سازي مواد منفجره و محترقه و شيميايي به سبب مأموريت.

ي- كشته شدن به سبب خدمت از طريق سوء قصد اعم از اينكه ايام خدمت و يا غير خدمت باشد.

ك- فوت بر اثر جراحات، صدمات و بيماريهاي حاصله از موارد مندرج در بندهاي بالا مشروط بر اينكه جراحات يا صدمات مذكور علت فوت باشد.

تبصره- منظور از مأموريتهاي مندرج در اين ماده كليه وظايفي است كه تحت همين عنوان به پرسنل اعم از انفرادي يا دسته جمعي از طرف رده مربوطه واگذار ميشود.

ماده108- پرسنلي كه يك يا چند عضو خود يا بخشي از آنرا براي هميشه از دست دهند، يا بيش از يكسال بمنظور درمان بستري گردند، و يا به علت فقدان سلامتي ، تمام يا بخشي از توان كاري خود را از دست بدهند و تا يكسال كارايي خود را به دست نياورند، چنانچه در يكي از موارد مذكور در ماده فوق اين وضعيت براي آنان بوجود آمده باشد جانباز و در ساير موارد معلول شناخته مي شوند.

جانبازان و معلولين از نظر وضعيت خدمتي مشمول يكي از بندهاي زير خواهند شد:

الف- پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارايي از دست رفته ايشان جزيي بوده و امكان ادامه خدمت بدون مشقت براي آنان وجود داشته باشد به خدمت ادامه خواهند داد.

ب- پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضا، آنان و يا ميزان كارايي از دست رفته ايشان در حدي باشد كه ادامه خدمت براي آنان توأم با مشقت باشد لكن شخصا" مايل به ادامه خدمت باشند به خدمت ادامه ميدهند و در صورت عدم تمايل بازنشسته ميگردند.

ج- پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارايي از دست رفته ايشان در حدي باشد كه امكان ادامه خدمت را از آنان سلب نمايد و پرسنلي كه بيش از يكسال بستري باشند بازنشسته مي گردند.

تبصره1- تشخيص تطبيق وضعيت پرسنل با اين ماده و بندهاي آن از نظر پزشكي بر عهده كميسيون عالي پزشكي ميباشد.

ماده 121- پرسنلي كه يك يا چند عضو خود ويا بخشي از آنرا براي هميشه از دست دهند يا بيش از يكسال به منظور درمان بستري گردند، يا بعلت فقدان سلامتي، تمام يا بخشي از توان خود را ازدست بدهند و تا يكسال كارآئي خود را بدست نياورند، چنانچه به سبب يكي از موارد مذكور در ماده 120 اين قانون چنين وضعيتي براي آنان بوجود آمده باشد جانباز و در ساير موارد معلول ناميده شده و از نظر وضعيت خدمتي مشمول يكي از بندهاي زير خواهند شد:

الف- پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارآئي ازدست رفته ايشان جزئي بوده و امكان ادامه خدمت بدون مشقت براي آنان وجود داشته باشد به خدمت ادامه خواهند داد.

ب- پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاي آنان و يا ميزان كارآئي از دست رفته ايشان در حدي باشد كه ادامه خدمت براي آنان توام با مشقت باشد، لكن شخصا" مايل به ادامه خدمت باشند به خدمت ادامه ميدهند و در صورت عدم تمايل تا يكسال منتسب و پس از آن بازنشسته ميشوند.

ج- پرسنلي كه خسارت وارده بر عضو يا اعضاء آنان و يا ميزان كارآئي از دست رفته ايشان در حدي باشد كه امكان ادامه خدمت را از آنان سلب نمايد و پرسنلي كه بيش از دوسال بستري باشند و نتوانند ادامه خدمت دهند بازنشسته ميشوند.

تبصره1- تشخيص تطبيق وضعيت پرسنل با مفاد اين ماده و بندهاي آن از نظر پزشكي برعهده كميسيون عالي پزشكي سپاه خواهد بود.

ماده 109-

تبصره1- طبقه بندي صدمات وارده برجانبازان و ميزان ارشديت استحقاقي طبق آيين نامه اي خواهد بودكه با توجه به آيين نامه مشابه در بنياد شهيد توسط ستاد مشترك تهيه و به تصويب فرماندهي كل ميرسد.

تبصره2- تشخيص جانباز بودن پرسنل از نظر تطبيق وضعيت آنان با موارد مذكور در ماده 107 اين قانون و همچنين تعيين ميزان ارشديت استحقاقي هريك از جانبازان برعهده كميسيون مذكور در ماده 120 اين قانون ميباشد.

ماده 122-

تبصره- تعيين درصد جانبازي برعهده كميسيون عالي پزشكي سپاه و برطبق آيين نامه اي خواهد بود كه با توجه به آييننامه مشابه در بنياد جانبازان توسط ستاد كل سپاه تهيه و به تصويب فرماندهي كل خواهد رسيد

ماده120- براي تشخيص شهيد، جانباز، فوت درحين انجام وظيفه يا به سبب آن، فوت عادي و همچنين تشخيص موارد مختلف معلوليت حسب مورد در وزارت دفاع، ستاد مشترك ، نيروها و سازمانهاي مربوط كميسيونهايي با عضويت اعضاء زير تشكيل مي گردد:

الف- مسئول امور پرسنلي يا جانشين وي.

ب- رييس بازرسي يا جانشين او.

ج- متصدي امور قضايي يا حقوقي.

د- نماينده فرمانده يگان يا سازمان مربوط.

هـ- يكنفر پزشك(رييس بهداري مربوط يانماينده او).

و- مسئول عقيدتي سياسي يا نماينده او.

ز- مسئول امور شهدا يا نماينده او.

ح- مسئول سازمان حفاظت اطلاعات يا نماينده او.

ماده 134- براي تشخيص شهيد، جانباز ، فوت در حين انجام وظيفه يا به سبب آن فوت عادي و همچنين تشخيص موارد مختلف معلوليت حسب مورد در ستاد كل سپاه، وزارت ، نيروها وسازمانهاي مربوطه كميسيونهائي مركب از اعضاء زير تشكيل ميگردد:

الف- نماينده ولي فقيه يا نماينده وي.

ب- معاون نيروي انساني يا جانشين وي.

ج- مسئول حفاظت اطلاعات يا جانشين وي.

د- نماينده فرمانده يگان يا سازمان مربوطه.

هـ- مسئول بازرسي يا جانشين وي.

و- مديريت قضائي يا جانشين وي.

ز- مديريت امور ايثار گران يا جانشين وي.

ح- يك نفر پزشك( مسئول بهداري مربوطه يا جانشين وي)

ماده121- چنانچه نظريه كميسيون مندرج در ماده فوق ظرف مدت يكماه از تاريخ ابلاغ مورد اعتراض جانباز يا معلول يا يكي از وراث شهدا يا متوفي قرار گيرد صدور رأي نهايي برعهده كميسيون تجديد نظر كه از مقامات زير تشكيل ميگردد ميباشد:

الف- رييس اداره يكم ستاد مشترك يا جانشين او.

ب- رييس اداره بهداري ستاد مشترك يا جانشين او.

ج- معاون اداري وزارت دفاع يا جانشين او.

د- رييس اداره بازنشستگي و بيمه ارتش يا جانشين او.

هـ- معاون پرسنلي نيروي مربوط يا جانشين او.

و- مسئول سازمان عقيدتي سياسي ارتش يا نماينده او.

ز- مسئول سازمان حفاظت اطلاعات ارتش يا جانشين او.

ماده 135- چنانچه نظريه كميسيون مندرج در ماده 134 اين قانون ظرف مدت يكماه از تاريخ ابلاغ مورد اعتراض جانباز يا معلول يا يكي از وراث شهداء يا متوفي قرار گيرد، صدور رأي نهائي بر عهده كميسيون تجديد نظر كه از مقامات زير تشكيل ميگردد ميباشد:

الف- معاون نيروي انساني ستاد كل سپاه يا جانشين وي.

ب- نماينده ولي فقيه در سپاه يا نماينده وي.

ج- مسئول حفاظت اطلاعات سپاه يا جانشين وي.

د- مسئول بهداري ستاد كل سپاه يا جانشين وي.

هـ- مديريت قضائي ستاد كل سپاه يا جانشين وي.

و- رئيس سازمان بازنشستگي سپاه يا جانشين وي.

ز- معاون نيروي انساني نيرو يا سازمان مربوطه يا جانشين وي.

ح- مديريت امور ايثارگران ستاد كل سپاه.

تبصره- در مواردي كه پرونده مربوط به پرسنل جمعي ستاد كل يا وزارت باشد حسب مورد نماينده مربوطه در كميسيون با حق رأي حاضر ميشود.

ماده 152مكرر- به كليه جانبازان اعم از شاغل و بازنشسته و وظيفه، هديه ايثار (حق از كارافتادگي) تعلق مي گيرد كه ميزان  ونحوه پرداخت آن به موجب آيين نامه اي خواهد بود كه توسط وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح  و ستاد كل نيروهاي مسلح تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.

ماده 163-به كليه جانبازان اعم از شاغل و بازنشسته و وظيفه، هديه ايثار (حق از كارافتادگي) تعلق مي گيرد كه ميزان  ونحوه پرداخت آن به موجب آيين نامه اي خواهد بود كه توسط وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح  و ستاد كل نيروهاي مسلح تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد .

ماده 153- "حقوق بازنشستگي"،  "حقوق وظيفه"  و  "حقوق مستمري"  عبارت است از وجوهي كه حسب مورد به بازنشستگان، جانبازان، معلولين و عايله تحت تكفل پرسنل شهيد يا متوفي برابر مقررات مربوط از صندوق بازنشستگي ارتش بطور ماهانه پرداخت ميگردد.

ماده 171- حقوق بازنشستگي، حقوق وظيفه و حقوق مستمري عبارت است از وجوهي كه حسب مورد به بازنشستگان، جانبازان، معلولين و عائله تحت تكفل پرسنل شهيد يا متوفي برابر مقررات مربوطه از صندوق بازنشستگي سپاه بطور ماهانه پرداخت مي گردد.

ماده157- ميزان حقوق وظيفه جانبازان موضوع بندهاي ب و ج ماده 108 اين قانون و حقوق مستمري بگيران شهدا بشرح زير تعيين ميگردد:

ج- در مورد پرسنل وظيفه حقوقي معادل حقوق پرسنل كادر ثابت يك درجه بالاتر.

ماده 175- ميزان حقوق وظيفه جانبازان موضوع بندهاي (ب) و (ج) ماده 121 اين قانون و حقوق مستمري بگيران شهداء بشرح زير تعيين ميگردد:

الف- در مورد كادر ثابت و پيماني و بسيجي ويژه، حقوقي معادل مجموع حقوق ماهانه يك درجه يا رتبه بالاتر و آخرين مزاياي مستمر و مزاياي شغلي كه دريافت مي داشته اند.

ج- در مورد پرسنل وظيفه و بسيجي فعال و عادي حقوقي معادل حقوق ماهانه پرسنل كادر ثابت يك درجه بالاتر كه حداقل آن معادل حقوق ماهانه پرسنل كادر با درجه رزم آور سومي مي باشد.

تبصره- آن دسته از جانبازان موضوع بند(ب) و تبصره (2) ماده 121 اين قانون كه به خدمت ادامه داده و يا به خدمت اعاده 
مي گردند در محاسبه حقوق بازنشستگي از مزاياي مستمر و مزاياي شغلي استفاده مي كنند.

ماده161- پرسنل وظيفه دوره احتياط و ذخيره كه قبل از خدمت از كارمندان دولت بوده اند در صورت شهادت، جانباز شدن، فوت و يا معلوليت حقوق مستمري و وظيفه آنان برابر مقررات اين قانون برمبناي آخرين حقوق دريافتي از سازمان مربوط و از بودجه همان سازمان پرداخت خواهد شد و چنانچه حقوق آنان در سازمان مربوط كمتر از حقوق پرسنل كادر ثابت همطراز آنان باشد حقوق مستمري و وظيفه برمبناي حقوق پرسنل كادر ثابت همطراز محاسبه شده و مابه التفاوت آن از بودجه وزارت دفاع پرداخت خواهد شد.

ماده 179- پرسنل وظيفه دوره احتياط و ذخيره سپاه و بسيجيان فعال و عادي كه قبل از خدمت از كارمندان دولت بوده اند در صورت شهادت، جانباز شدن، فوت و يا معلوليت، حقوق مستمري و وظيفه آنان برابر مقررات اين قانون برمبناي آخرين حقوق دريافتي از سازمان مربوطه و از بودجه همان سازمان پرداخت خواهد شد و چنانچه حقوق آنان در سازمان مربوط كمتر از حقوق پرسنل كادر ثابت همطراز آنان باشد، حقوق مستمري و وظيفه برمبناي حقوق پرسنل كادرثابت همطراز محاسبه شده و مابه التفاوت آن از اعتباراتي كه بدين منظور همه ساله در بودجه سپاه منظور ميشود پرداخت خواهد شد.

ماده167- جانبازان و خانواده شهداء علاوه بر دريافت حقوق وظيفه و مستمري از نظر كليه خدمات رفاهي و مزاياي ديگر مانند ساير جانبازان و شهدا در سطح كشور، تحت پوشش بنياد شهيد قرار ميگيرند.

ماده 185- جانبازان و خانواده شهداء علاوه بر دريافت حقوق مستمري و وظيفه، از نظر كليه خدمات رفاهي و مزاياي ديگر مانند ساير جانبازان و شهداء در سطح كشور تحت پوشش بنياد جانبازان و بنياد شهيد قرار ميگيرند

ماده172- در صورتيكه ميزان صدمات وارده به جانبازان ومعلولين حين انجام وظيفه يا به سبب آن در حدي باشد كه به تاييد كميسيون عالي پزشكي در انجام كارهاي روزانه زندگي محتاج كمك و معاضدت عملي ديگران باشند، در صورتيكه در آسايشگاه جانبازان نگهداري نشوند برحسب مورد و متناسب با ميزان ازكارافتادگي از حقوق نگهداري كه حداقل آن 500 برابر ضريب ريالي و حداكثر آن 1000 برابر ضريب ريالي ميباشد استفاده خواهند كرد.

تبصره1- هزينه درمان جانبازان مبتلا به بيماريهاي سرطان و تالاسمي مشمول قوانين نيروهاي مسلح به ميزان هزار (1000) برابر ضريب ريالي تعيين ميشود.

تبصره2- ساير بيماريهاي مشمول تبصره (1) همچنين اصلاحات بعدي ضرايب فوق الذكر به هيأت وزيران واگذار ميشود.[2]

تبصره3- حق نگهداري اين قبيل جانبازان در صورت اشتغال قطع خواهد شد.

ماده 189- در صورتيكه ميزان صدمات وارده به جانبازان و معلولين حين انجام وظيفه يا به سبب آن در حدي باشد كه به تاييد كميسيون عالي پزشكي سپاه ، در انجام كارهاي روزانه محتاج كمك و معاضدت عملي ديگران باشند و در آسايشگاه جانبازان نگهداري نشوند، بر حسب مورد و متناسب با ميزان از كار افتادگي، از حقوق نگهداري كه حداقل آن (500)  برابر ضريب ريالي و حداكثر آن (1000) برابر ضريب ريالي ميباشد استفاده مي نمايند.

تبصره1- هزينه درمان جانبازان مبتلا به سرطان و تالاسمي مشمول قوانين نيروهاي مسلح به ميزان هزار (1000) برابر ضريب ريالي تعيين ميشود.

تبصره 2- ساير بيماريهاي مشمول تبصره 1 ، همچنين اصلاحات بعدي ضرايب فوق الذكر به هيات وزيران واگذار ميشود.

ماده 190 - پرداخت حقوق ماهيانه مستمري بگيران شهداء و مفقودين اين قانون به عهده بنياد شهيد انقلاب اسلامي و پرداخت حقوق ماهيانه جانبازان غير شاغل به عهده بنياد جانبازان انقلاب اسلامي ميباشد.

ماده 175- جانبازان، معلولين، بازنشستگان، مستمري بگيران و عايله تحت تكفل پرسنل شاغل و بازنشسته و وظيفه بگير و مستمري بگيران زير پوشش سازمان خدمات درماني خواهند بود.

ماده 194- پرسنل شاغل، جانبازان، معلولين، بازنشستگان،مستمري بگيران و عائله تحت تكفل آنها، تحت پوشش سازمان خدمات درماني سپاه خواهند بود.

ماده 196- سپاه موظف است خدمات فرهنگي و تفريحي لازم را به خانواده ايثارگران و پرسنل سپاه و عائله تحت تكفل آنها ارائه نمايد.

ماده 198- كليه اعضاي ارتش بيـست ميليوني در قــبال حوادثـي كه منجر به شهادت، فوت، بيماري، نقص عضو يا ازكارافتادگي شوند مشمول ماده 53 قانون خدمت وظيفهعمومي و تبصره هاي آن ميگردند.1

تبصره- در مورد افراد غير شاغل در سازمانها و دستگاههاي وابسته به دولت، تبصره 1 و2 ماده 53 قانون خدمت وظيفه عمومي شامل آنان نمي گردد، بلكه حسب مورد توسط بنياد شهيد، بنياد جانبازان يا سازمان تامين اجتماعي، حقوق وظيفه و مستمري به آنان پرداخت ميشود.

ماده201- دولت موظف است به پرسنل بسيجي با توجه به ميزان و نوع فعاليت و همكاري، صلاحيت، شايستگي و درجه آنان خدماتي از قبيل اولويت در استخدام، استفاده از تسهيلات مسكن و وام، اولويت در واگذاري امكانات اشتغال ، تسهيلات ويژه جهت تحصيلات ورود به مراكز آموزش عالي واگذار نمايد، آيين نامه اجرايي اين ماده ظرف مدت شش ماه توسط وزارت با هماهنگي ستاد كل سپاه و كسب نظر وزارتخانه ها و سازمانهاي ذيربط تهيه و به تصويب هيات وزيران ميرسد.

ماده 203- سپاه موظف است بمنظور حمايت از بسيجيان، رزمندگان و ايثارگران، دفاتر مشاوره حقوقي و قضائي را با هماهنگي قوه قضائيه و وزارت دادگستري تشكيل و اداره نمايد.

تبصره- نحوه فعاليت، محل استقرار و نوع ارتباط اين دفاتر به موجب آيين نامه اي است كه توسط ستاد كل سپاه و وزارت با هماهنگي قوه قضائيه و وزارت دادگستري تهيه و به تصويب فرماندهي كل خواهد رسيد.

ماده 204- سپاه موظف است به منظور حفظ انسجام و تقويت ارتش 20 ميليوني كانونهاي فرهنگي - ورزشي جوانان بسيج را تشكيل و اداره نمايد.

تبصره- اين كانونها توسط نيروي مقاومت بسيج با همكاري نمايندگي ولي فقيه در سپاه راه اندازي و اداره ميگردد.