اهمیت بیمه محصولات کشاورزی

فعالیت در بخش کشاورزی به علت اتکای زیاد به طبیعت و وابستگی آن به عوامل و شرایط جوی و محیطی، فعالیتی همراه با ریسک محسوب می شود (هارووایتز ووایچنبرگ ،1993). و تولید کنندگان این بخش همواره با خسارات ناشی از بروز حوادث قهری و بلایای طبیعی روبه رویند و زندگی اقتصادی آنها در معرض خطرات جدی قرار دارد، به طوری که این امر موجب می شود کشاورزان و دامداران همواره نگران بازپرداخت هزینه های مختلف تولید و حتی هزینه های ضروری زندگی و معاش خود باشند ( رحیمی، 1379). از این رو بقا و دوام فعالیت های تولیدی در این بخش نیازمند حمایت های جدی از تولیدکنندگان و سرمایه گذاران این بخش است. در بین سیاست های مختلف حمایتی بیمه محصولات کشاورزی، به عنوان راه حل مفید و مناسب جهت مقابله با این خطرات همواره مورد توجه و تاکید بوده است. بیمه محصولات کشاورزی به کشاورزان کمک می کند تا به منظور کاهش ریسک، بهترین برنامه های مدیریتی و استراتژی های پایدار را به کار ببرند (هاگ و همکاران، 2003). به عقیده بکر(1990) بیمه محصولات کشاورزی نوعی تکنولوژی است که در بدو ورود به جامعه روستایی ممکن است با موانع مختلفی روبرو شود. بارنت و همکاران (1990) معتقدند که نرخ بازده انتظاری بیمه مهمترین عامل تعیین تقاضای بیمه محصولات کشاورزی است.

محققين مطالعاتی را در مورد بیمه محصولات کشاورزی انجام داده اند که به چند مورد از آنها اشاره می شود.

در مطالعه ای که اسمیت و باکوت (1996) در مورد بررسی تقاضای بیمه محصولات کشاورزی از سوی گندمکاران مونتانا انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که متغیرهایی از قبیل میزان تحصیلات کشاورزان، سابقه مواجهه با خطر، میزان بدهی به موسسات اعتباری و بانک ها، نوسانات میزان محصول تولیدی و نیز نرخ حق بیمه در مشارکت کشاورزان در طرح بیمه گندم موثر است.

در تحقیق ویلیامز و همکاران (1993) نیز مشخص شد با تغییر میزان حق بیمه می توان بهره بردارانی با درجه ریسک گریزی متفاوت را به پذیرش بیمه محصولات کشاورزی متمایل کرد.

در بررسی که گودین (1993) درباره عوامل موثر بر تقاضا برای بیمه محصول ذرت در ایالت آیوای آمریکا انجام داد به این نتیجه دست یافت که مالکان مزارع بزرگتر تمایل بیشتری به بیمه محصولات کشاورزی دارند و ارزش زمین و مدیریت های اجاره ای و مالکیت موقت زمین اثر مثبتی بر تقاضای بیمه ذرت دارد و موجب افزایش تمایل کشاورزان تولید کننده ذرت به پذیرش بیمه می شود.

در تحقیقی که واندور و یانگ (2001) درباره تاثیرات برنامه بیمه محصولات کشاورزی دولت فدرال بر وسعت زمین های گندم انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که یارانه های بیمه محصولات کشاورزی در تصمیم گیری های کشت تاثیر دارد، که این هم به بر تولیدات کشاورزی و قیمت های آنها تاثیر می گذارد.

در تحقيقی که ترکمانی و قربانی (1378) درمورد عوامل موثر بر تقاضای بیمه محصولات کشاورزی در شهرستان ساری انجام دادند، مشخص شد که اندازه مزرعه و پاره وقت بودن بهره بردار روی تقاضای بیمه تاثیر منفی دارد.

در مطالعه ای که قربانی و همکاران (1379) در زمینه عوامل موثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که افزایش سطوح بیمه و بررسی عوامل موثر بر تقاضای آن برای سیاست گذاران می تواند نقش مهمی در شناخت ضعف و قوت این فرآیند داشته باشد.

در تحقیقی که نیکوئی و ترکمانی (1379) در زمینه عوامل موثر بر تقاضای بیمه محصولات زراعی در استان فارس انجام دادند، مشخص شد که میزان تولید گندم در سال ما قبل، مالکیت زمین، سطح سواد و سن، ریسک گرایی، سرمایه کشاورز و سابقه خطر داشتن مزرعه بر تقاضای بیمه گندم تاثیرمثبت و عواملی از قبیل تعداد قطعات زمین، ارزش زمین، آیش گذاشتن زمین بر تقاضای بیمه تاثیر منفی دارند.

صندوق بیمه محصولات کشاورزی

به منظور حمایت و مشارکت کشاورزان در جبران زیان های ناشی از خطرات تهدید کننده و سوانح طبیعی و حوادث قهری، به عنوان وسیله ای برای نیل به هدفها و سیاست های خودکفایی در تولیدات کشاورزی، در نیمه سال 1363 صندوق بیمه محصولات کشاورزی با استقلال مالی و شخصیت حقوقی طبق مقررات شرکت های دولتی با سرمایه اولیه يک میلیارد ریال در بانک کشاورزی تاسیس شد (خادم آدم، 1370).

بر پایه اساسنامه صندوق بیمه محصولات کشاورزی، مدیرعامل بانک کشاورزی، مدیرعامل صندوق بیمه می باشد و مجمع عمومی آن شامل وزرای جهاد کشاورزی، اقتصاد و دارایی، بازرگانی و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی است (اسماعیل پور، 1380).

فعالیت های برنامه ریزی، فنی و اجرایی صندوق بیمه در پنج فصل زیر تفسیم می شود:

فصل اول: تحقیقات و برنامه ریزی و بررسی های اقتصادی

فصل دوم: آموزش و توسعه بیمه

فصل سوم: بیمه زراعت و باغبانی

فصل چهارم: بیمه دام، طیور و آبزیان

فصل پنجم: بیمه جنگل و مرتع و آبخیزداری

هم اکنون وظایف صندوق بیمه محصولات کشاورزی به وسیله شعبه های بانک کشاورزی در سراسر کشور اجرا می شود (اسماعیل پور، 1380).

اهداف و وظایف صندوق بیمه

وظایف صندوق بیمه، تامین پوشش حمایتی برای انواع محصولات کشاورزی (زراعی و باغی)، دام، طیور، زنبورعسل، کرم ابریشم، آبزیان پرورشی، طرح های جنگل کاری، مرتع داری و آبخیزداری در مقابل خسارت های ناشی از سوانح طبیعی و حوادث قهری نظیر تگرگ ، طوفان، خشکسالی، زلزله، سیل، سرمازدگی و یخبندان، آتش سوزی، صاعقه، آفات و امراض نباتی عمومی و قرنطینه ای و امراض واگیر حیوانی عمومی و قرنطینه ای به عنوان وسیله ای برای نیل به اهداف و سیاست های بخش کشاورزی می باشد (رسول اف، 1380).

حوزه عملکرد صندوق بیمه محصولات کشاورزی

حوزه فعالیت بیمه بخش کشاورزی را می توان در قالب سه زیر بخش، شامل موارد زیر بررسی کرد (بیطرف، 1378):

الف- بیمه زراعت و باغبانی

اداره بیمه زراعت و باغبانی که نخستین تشکیلات اجرایی عملیاتی بیمه ای در صندوق بیمه محسوب می شود، فعالیت خود را از سال 1363 با بیمه کردن دو زراعت چغندرقند و پنبه در استان های خراسان و مازندران آغاز کرده و رفته رفته به سایر استانها گسترش داده است. در حال حاضر این اداره فعالیت های اجرایی بیمه 12 محصول زراعی شامل گندم آبی،گندم دیم، چغندر قند، پنبه، برنج، سویا، سیب زمینی، ذرت دانه ای، پیاز، آفتابگردان، جو آبی و چغندر بذری را انجام می دهد. اداره بیمه زراعت و باغبانی فعالیت های مطالعاتی خود را در زمینه بیمه باغها از سال 1373 آغاز کرده و موظف شد که محصولات اساسی باغی از قبیل خرما، سیب، مرکبات، انگور،پسته، چای و انار را تحت پوشش حمایتی خود قرار دهد.

ب- بیمه دام، طیورو آبزیان

فعالیت های اجرایی بیمه انواع دام از سال 1372 با اجرای طرح بیمه گاو و گوسفند شروع شد و در حال حاضرموارد بیمه ای صنعتی (گاو- گوساله)، گوسفند، بز، زنبورعسل، گاومیش، اسب اصیل (نژادهای ترکمن، کرد و عرب)، آبزیان پرورشی (ماهیان گرم آبی، ماهیان سرد آبی و میگو) و انواع طیور را تحت پوشش خدمات حمایتی خود قرار داده است.

ج- بیمه جنگل، مرتع و آبخیزداری

اداره بیمه جنگل و مرتع فعالیت های مطالعاتی خود را در این بخش از سال 1374 آغاز کرده است. در حال حاضر مراتع کل کشور و همچنین جنگل کاری دراستان های گیلان، مازندران و گلستان تحت پوشش خدمات حمایتی صندوق بیمه محصولات کشاورزی قرار دارد. همچنین سرمایه گذاری های مردمی در بخش زیست شناسی آبخیزداری از سال 1378 تحت پوشش حمایتی بیمه قرار گرفته است.

عملیات اجرایی صندوق بیمه

عملیات اجرایی واحدهای بیمه مستقر در شعبه های بانک کشاورزی به دو قسمت " عملیات انعقاد قرارداد بیمه" و عملیات ارزیابی خسارت و پرداخت غرامت" تقسیم می شود (اسماعیل پور، 1380) .

الف- عملیات انعقاد قرارداد بیمه

بعد از ارسال آیین نامه، دستورالعمل اجرایی، تعرفه و حق بیمه ها از طرف ستاد صندوق بیمه به شعب بانک کشاورزی در استان ها، این شعبه ها در سراسر کشور در جریان امور مربوط به عملیات اجرایی بیمه انواع محصولات کشاورزی و دامی قرار می گیرند. شعبه های بانک کشاورزی با آغاز فصل انعقاد قرارداد بیمه، اقدام به تنظیم فرم های مربوطه و حضور بیمه گذاران می نماید. به این ترتیب، محصولات کشاورزی در مقابل عوامل خسارت زای قهری و طبیعی بیمه می شوند.

در مورد زراعت هایی که تحت نظارت یک سازمان متولی قرار دارند، مانند پنبه، سویا، چغندرقند و ...صندوق بیمه از همکاری این سازمان ها برای تشویق کشاورزان و نیز انعقاد قرارداد بیمه استفاده می کند. در این گونه موارد، کارشناس صندوق بیمه از سوی شعب بانک کشاورزی منطقه برای انعقاد قراردادها به محل سازمان های مربوطه مراجعه می کند. ممکن است سازمانهای مزبور بطور مستقیم نمایندگی صندوق بیمه را برعهده داشته باشند و خود اقدام به عقد قرارداد ها به بیمه گذاران کنند. در این صورت مبلغی را به عنوان کارمزد از صندوق بیمه دریافت می کنند.

در مورد بیمه دام، طیور و آبزیان باید یادآورشد که پس از بازدید گروه کارشناسی (شامل کارشناس و دامپزشک صندوق بیمه) از موارد بیمه ای مورد عمل و کنترل سلامتی و بهداشت آن معاینه رایگان دام و نصب پلاک گوش برای گوسفندان، اقدام به تنظیم قرارداد می کنند و پس از دریافت حق بیمه، مورد بیمه تحت یک سال تحت پوشش صندوق بیمه قرار می گیرد.

در مورد بیمه جنگل کاری و مرتعداری و آبخیزداری، بازدید اولیه توسط کارشناسان اداره منابع طبیعی ناظر بر طرح های اجرایی و صندوق بیمه محصولات کشاورزی برای تعیین حق بیمه و انعقاد قرارداد برای مدت حداکثر یک سال شمسی صورت می گیرد.

ب- عملیات ارزیابی خسارت و پرداخت غرامت

مرحله ارزیابی خسارات که در واقع نقش اصلی سیستم عملیاتی بیمه به حساب می آید، توسط کارشناسان هماهنگ کننده بیمه استان (مستقردرمدیریت شعب بانک کشاورزی)، شرکت های خصوصی و کارشناسان بیمه (مستقر درشعب بانک کشاورزی) اجرا می شود. کارشناسان بیمه پس ازاطلاع از وقوع خسارت ( که بیمه گذاران طی مهلت مقرر در بیمه نامه به شعب بانک اعلام می نمایند) با رعایت مفاد مندرج در آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی، در محل حادثه حاضر می شوند. پس از بازدید موارد خسارت دیده، ارزیابی های لازم را انجام می دهند و پس از تایید خسارت و پرداخت غرامت متعلقه بیمه گذاران گزارش فنی خود را به ستاد صندوق بیمه ارسال می کنند. در هنگام بروز حوادث عمده ای مانند جاری شدن سیل و ... کارشناسان بیمه استان در انجام بازدیدها و ارزیابی خسارت شرکت می نمایند تا این مرحله را با دقت بیشتری انجام دهند.

در برخی موارد با توجه به نوع و میزان خسارت وارده، کارشناسان بیمه از نظر فنی، کارشناسان و محققان دیگر سازمان ها و مراکز کشاورزی و دامی و منابع طبیعی کشور استفاده می کنند تا در زمینه انجام وظایف خود از دقت و تلاش بیشتری استفاده کرده باشند.

پرداخت غرامت، آخرین مرحله عملیاتی بیمه ای در یک دوره زراعی به حساب می آید. کارشناسان بیمه بر اساس محاسبات انجام شده که در گزارش های ارزیابی خسارت متلعق شده است، غرامت مربوط به خسارت دیدگان را محاسبه و به صورت نقدی و یا از راه واریز وجه به حساب های پس انداز بیمه گذاران پرداخت می کنند.

اهمیت بیمه محصولات کشاورزی دراقتصاد کشاورزی و اقتصاد ملی

جایگاه بیمه محصولات کشاورزی و دامی دراقتصاد کشاورزی و اقتصاد ملی از جهات زیر دارای اهمیت است:

- ایجاد امنیت تولید و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی.

- بالا بردن توان محاسباتی و برنامه ریزی برای کشاورزان در جهت جلوگیری از نوسانات درآمدی و اعمال مدیریت ریسک.

- تفکیک مدیریت های صحیح و نا صحیح از طریق اعلام حق بیمه ها و غرامات تفکیک شده.

- نظارت مستمر کارشناسان بیمه بر نحوه تولید و تشویق کشاورزان و دامداران برای استفاده از شیوه های صحیح مدیریتی و رعایت موازین و مقررات فنی و بهداشتی.

- کاهش و قطع کمک های مستقیم و بلاعوض مالی دولت به کشاورزان درهنگام بروز خسارات غیر مترقبه.

- کنترل آفات و بیماریها بخصوص در بخش بیمه دام، طیور و آبزیان از طریق اطلاع بموقع از بیماریهای شایع و حذف تدریجی بیماریهای مسری دام همچون سل و بروسلوز، تب برفکی، آنفلوآنزا و ....

- حذف محصولات غیر اقتصادی از چرخه تولید و جایگزینی آن با محصولات اقتصادی تر و کمک به بهره وری در بخش اقتصاد کشاورزی.

- کمک به تولید محصولات استراتژیک از طریق تغییرات اعمال شده در یارانه های دولت به حق بیمه ها .

ه- نقش بیمه به عنوان رهیافتی جهت از بین بردن آسیب پذیری روستاییان که یکی از ابعاد محرومیت جامعه روستایی است (چمبرز، 1376). و نقش آن در توسعه پایدار روستایی به جهت تاثیری که می تواند به عنوان یک ورودی مطلوب در سیستم افتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه روستایی داشته و منجر به شکل گیری بازخوردهای مثبت و خروجیهای مطلوب سیستم گردد (جمشیدی، 1378).

- تامین امنیت سرمایه گذاری خصوصی در بخش کشاورزی، چرا که افزایش میزان ریسک و خطر پذیری موجب کاهش سرمایه گذاری می شود و مخاطرات سرمایه گذاری از مهمترین موانع رشد آن شناخته می شود (جمشیدی، 1378).

- و سرانجام تشکیل یک نهاد متمرکز و دقیق به منظور ثبت، تجزیه و تحلیل و ارزیابی طیف وسیعی از خطرات و حوادث زیانبار در بخش کشاورزی که خود راه را برای سیاستگذاری های راهبردی در جهت

کاهش خسارات در حد ملی و منطقه ای هموار خواهد کرد (چمبرز، 1376).

اهمیت بیمه محصولات کشاورزی

مطالب مشابه :

نمونه سوالات مطالعات اجتماعی درسهای 1و2و3 و...

امتحان اجتماعی

پیشنهادهایی برای شروع و پیشبرد درس ها : محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف

اهمیت بیمه محصولات کشاورزی

استان خراسان جنوبی

تحقیق حرفه وفن واحد 8 روش های آبیاری در کشاورزی

سوالات مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی دروس 9-1

شهرستان داراب را بهتر بشناسیم

تحقیق دانش آموزان ششم

علف هرز ˈ گل جالیز ˈ در مزارع توتون به صورت بیولوژیک کنترل شد