پدر کفش طبی ایران(استاد کاملی)

استاد لطفا در ابتدا خود را معرفی کرده شرح دهید چگونه وارد کار کفش طبی شدید؟

من در سال 1313 متولد شدم. سه ساله بودم که پدرم در اثر یک سانحه فوت کرد. مادرم برای بزرگ کردن من و خواهرم رنج زیادی متحمل شد. او علاقه داشت من درس بخوانم، مرا به مدرسه فرستاد. در دوران جنگ کاغذ برای نوشتن مشق به سختی پیدا می شد. بچه ها مجبور بودند برای مشق نوشتن هر بار نوشته های قبلی خود را پاک کرده مجدد روی آن مشق بنویسند. یکی از روزها دختر بچه ای که چندین بار روی یک برگ کاغذ مشق نوشته و پاک کرده بود در اثر سیاه شدن کاغذ نوشته او خوانده نمی شد معلم او را به شدت کتک زد. همین امر باعث شد مدرسه را رها کنم. مادرم نتوانست مرا وادار به مدرسه رفتن کند. من که قبل از جنگ مدتی با مادرم در تهران بودم مجدد در سال 1322 به همراه دایی ام به تهران آمدم و در مغازه دایی ام به کفاشی مشغول شدم.

چون زن دایی و دایی ام فرزند نداشتند من در واقع فرزند آنها شدم. درست است که من چند سال بیشتر در کنار آنها نبودم و با آمدن مادرم به تهران با او زندگی کردم اما امروز که آنها به رحمت خدا رفته اند همیشه خود را فرزند آنها فرض می کرده و خود را مدیون زحمات و خوبی آنها می دانم. من کارم را از پادویی شروع کردم. به کارم علاقه زیادی داشتم خیلی سریع پیشرفت کردم همیشه سخت ترین کاری که کسی حاضر به انجام آن نبود قبول می کردم. در سال 1326 روزی 8 تومان حقوق می گرفتم و با این حقوق کمک مادر و خواهرم بودم.

در سال 1329 در کارگاهی مشغول به کار شدم که در پیشرفت و آگاهی من بسیار موثر بود. در آن زمان وسیله ارتباط جمعی به وسعت حالا نبود. در این کارگاه پنج نفر با هم کار می کردیم و برای کسب اطلاعات بیشتر هر کدام وظیفه ای به عهده داشتیم اخبار داخلی و خارجی، خواندن کتابهای داستانی و تعریف آن برای هم و روشن کردن موضوعاتی که برای فردی سوال بود. من به کمک یکی از کارگران توانستم حروف الفبا را یاد بگیرم. با خواندن کتاب چهارم ابتدایی که خط درشت و داستانهای کودکانه داشت شروع به خواندن کردم. در خیابان به خواندن تابلوی مغازه ها پرداخته پس از اینها به خواندن کتابهای مختلف پرداختم با اینکه خوب معنی آنها را متوجه نمی شدم ولی بدون خستگی می خواندم تا خواندنم خوب شد. چند سالی از 36 تا 38 مغازه داشتم در این سالها به علت عدم آشنایی از شیوه کاسب کاری با وجود کار شبانه روزی ضرر کردم.

در سال 39 که در هلال احمر کار می کردم تصمیم گرفتم ششم ابتدایی را متفرقه امتحان دهم. نحوه امتحان کتبی و شفاهی بود برای قبول شدن از چهار درس دیکته، انشاء حساب و هندسه بدون اینکه از یکی صفر بگیرم باید 40 نمره می گرفتم. وضع من در دیکته و انشاء خوب بود، کمی حساب بلد بودم اما در هندسه خیلی ناتوان بودم. یادم هست که در امتحان هندسه مساحت ذوزنقه را خواسته بودند و من اصلا شکل ذوزنقه را نمی دانستم. به هر حال با نمره 48 با معدل 12 در امتحان قبول شدم. بعدها در کلاسهای شبانه درس خواندم و متفرقه امتحان دادم تا دیپلم گرفتم.

بفرمایید چگونه به کفش طبی جذب شدید؟

اجازه دهید کمی حاشیه پردازی کنم. هلال احمر "شیر و خورشید سابق" پرورشگاه شبانه روزی در آب سردار تهران داشت با انتقال پرورشگاه به خیابان ولی عصر و با داشتن وسعت زیاد فضا اولیای آن تصمیم می گیرند برای پر کردن اوقات بیکاری بچه ها، به کار کشاورزی و دامداری بپردازند. با وجود ساخت ساختمان برای دامداری و اختصاص زمین برای کشاورزی، این برنامه عملی نشد. وزارت آموزش با همکاری کشور فرانسه شروع به تاسیس کارگاههای فنی مانند برق، فلزکاری، مکانیک، تراشکاری و درودگری نمود تا دانش آموزان دوره اول متوسطه در این کارگاهها ضمن فراگیری کار عملی دروس عملی را طی کنند (این آموزشگاه در حال فعلی به کار دانش تبدیل شده است). دانش آموزانی که به عللی توان خواندن دروس علمی را نداشتند جذب کارهای فاقد مدرک می شدند مثل کفاشی و خیاطی و ... . همین علت سبب شد هلال احمر از اتحادیه کفاشان برای را ه اندازی کارگاه کفاشی درخواست کمک کند. اتحادیه برای راه اندازی کارگاه از تعدادی داوطلب امتحان عملی برای مربیگری گرفت. در حرفه کفاشی دو رشته کار جداگانه برای دوختن کفش وجود دارد که با همکاری هم کفش می دوزند. عده ای رویه کفش درست می کنند و عده ای رویه درست شده را به کفش تبدیل می کنند (پستایی ساز و پیشکار گفته می شوند). در امتحان عملی چون من به خوبی قادر به انجام هر دو کار بودم برای تعلیم من انتخاب شدم و از اواسط 1338 به عنوان مربی در هلال احمر مشغول آموزش شدم.

اجازه دهید بیشتر توضیح بدهم. همیشه جنگها از خود معلول بجا می گذارند. جنگ دوم جهانی تعداد زیادی معلول و قطع عضو بجا گذاشت و از طرفی جامعه با معلولیت های دیگری که ناشی از سوانح طبیعی و تصادفات فلج اطفال (خوشبختانه با تزریق واکسن فلج اطفال ریشه کن شده) و بیماری های عروقی و سرطان مواجه است. علم پزشکی و تکنیک هایی به منظور نجات این نوع افراد که قادر به زندگی هستند تحقیقات دامنه داری در زمینه ساخت وسایل کمکی و اعضای مصنوعی و توانبخشی جسمی معلولین به عمل آورده است. اکنون در دنیا چندین دانشگاه معتبر با درجات بالا در این رشته فعالیت دارند. باید یادآور شد که اولین مراکز دست و پا سازی در جهان به خاطر تمرکز معلولین در نیروی نظامی در اختیار دولت و ارتش قرار داشت اما به خاطر معلولیت های افراد دیگر ناشی از حوادث، مراکز متعددی در نقاط مختلف دایر گردید.

قدمت صنعت دست و پا سازی در ایران به بیش از 60 سال می رسد. در نقاط مختلف کشور صنعت کاران با ذوق، با سلیقه شخصی و گاهی به علت داشتن معلول در خانواده به صورت ابتدایی وسیله ای که جنبه جایگزینی عضو را داشت می ساختند، بهترین این افراد در شیراز، تبریز و تهران شخصی به نام استاد غلامحسنیخان در محله عربها بود که با وسایل ابتدایی برای افراد معلول وسایل کمکی و پای مصنوعی می ساخت. در مورد کفش طبی شخصی به نام خاجیک در خیابان سعدی مغازه داشت که کفشهای خوب درست می کرد.

قبل از سال 37 اداره تسلیحات با بهره گیری از این افراد اقدام به تاسیس یک مرکز دست و پا سازی کرد اما به علت نداشتن تخصص نوین موفق به فعالیت نشد. در سال 1340 با توجه به نیاز مبرم جامعه برای ایجاد یک مرکز فنی ارتوپدی مدرن و مجهز به دنبال درخواست دولت ایران کارشناسی از طریق کمیته بهداشت سازمان ملل برای بررسی و راه اندازی مرکز ارتوپدی به ایران آمد. پس از جلسات متعدد با حضور نمایندگان وزارت بهداری و ارتش و هلال احمر، مسئولیت اجرای طرح و ایجاد مرکز به دلیل گستردگی شعبات جمعیت هلال احمر در تمام شهرستانها و امکانات مالی، به عهده این جمعیت قرار گرفت. اولین مرکز با تعداد 15 نفر با تخصصها ی مختلف شروع به کار کرد.

با شروع کار مرکز ارتوپدی فنی رئیس آموزشگاه به همراه مستشار سازمان ملل و چند نفر دیگر به بازدید کارگاه کفاشی که در فاصله کمی از مرکز قرار داشت آمدند. اولین مددجویی که به مرکز آمده بود به علت عدم امکانات کافی مرکز برای دوخت کفش به من ارجاع داده شد.
مددجوی جوانی بود که در اثر سقوط در چاه قطع نخاع شده بود و نیاز به بریس داشت. پس از اندازه گیری در راه برگشت به کارگاه د راین فکر بودم که ایشان حس حرکتی ندارد و برای راحت پوشیدن کفش چه باید کرد. درنتیجه یک کفش ساق بلند با دیواره محکم و دهنه باز مثل مدل کفش بسکتبال با سطح اتکای بیشتر برای حفظ تعادل درست کرده تحویل دادم در واقع این اولین کفش طبی بود که دوختم. امروزه دوخت این نوع کفشها ساده ترین شکل کفش طبی است اما 40 سال پیش در نظر گرفتن تمام نکات لازم قدری دشوار بود.

با وجودی که دو نفراز کارآموزان در ارتوپدی فنی مشغول کار بودند از من خواستند در آن محل کار کنم. پس از اول 1343 به دوخت کفش طبی پرداختم با 21 سال سابقه کار و مهارت در دو رشته کفاشی و حوصله ای که داشتم توانستم در دوخت کفش پای دفورمه و کوتاهی ها ابتکارات جالبی ارائه دهم.

اما باید عرض کنم بعد از 40 سال کار باز باید آموخت چون مشکلات پاهای مختلف هیچکدام مثل هم نیستند.

به نظر شما تفاوت بین یک کفش طبی با کفش معمولی چیست؟

ببینید کفش وسیله ای است که همه انسانها برای جلوگیری از آسیب پا می پوشند و به رنگ، جنس و مدلهای مختلف و به صورت دست دوز و ماشینی و برای کاربردهای خاص (مانند کفش اسکی، فوتبال و غیره) تولید می شود. در بعضی از کفشهای معمولی با رعایت ساختار پا در کفش با عنوان کفش طبی در فروشگاهها عرضه می شود. برای تهیه کفش طبی لازم است تا فرد به کلینیکهای مخصوصی (ارتوپدی فنی) مراجعه نماید تا با معاینه دقیق پا، قالب گیری و اعمال تغییرات لازم یک جفت کفش طبی دوخته شود. این کار مستلزم صرف زمان و مواد اضافی است که نتیجتا پرهزینه است امروزه به خاطر عدم توان پرداخت هزینه، کفش طبی برای مددجو در بیشتر کلینیکها دوخته نمی شود و برای کاهش هزینه از کفش حاضری استفاده می شود.

اگر بخواهیم توضیحی برای ساخت یک کفش طبی (از ابتدا) بدهم باید از معاینه پا، قالب گیری، گچ گیری، اصلاح قالب، درست کردن کفی، پرو روی پای مددجو، مشابهت سازی با پای دیگر یا شکل دهی جفت قالب گچی که ظاهری شبیه به قالب کفش معمولی داشته باشد و قالب گیری مجدد (گاهی نمی شود روی قالب اولیه کفش دوخت)، اندازه گیری رویه و ساخت آن و دوخت کفش صحبت کنم که در واقع این مراحل گاهی 25 الی 30 ساعت کار به طول می انجامد که البته صرف مقداری مواد اضافی نیز لازم است. من سعی می کنم کفش را طوری درست کنم که مددجو بتواند چند سالی از آن استفاده کند.

امیدوارم توضیح داده شده بتواند تفاوت کفش طبی و معمولی را روشن کند افسوس که نشان دادن دقت عمل و نحوه ساخت کفش در سایت عملی نیست تا تفاوت آن به خوبی روشن شود به خصوص دوخت هر کفش طبی طبیعت خاص خودش را دارد کفش طبی گاهی کلمه کلی است اما انواع و اقسام دارد که در اینجا فرصت اشاره به آن نیست.

استاد به نظر شما چگونه می توان در ساخت کفش طبی مهارت لازم را کسب کرد؟

لازمه یادگیری و مهارت هر کاری استعداد، علاقه و پشتکار است. برخی افراد در کار عملی استعداد ذاتی دارند. ممکن است در آغاز کیفیت کارشان کم باشد اما به تدریج رشد می کنند. البته باید توجه داشت برای شروع هر کار یدی و هنری فراگیری برخی اصول اولیه لازم است. انسان کارهای یدی و هنری را با نگاه کردن و خواندن کتاب فرا نمی گیرد. اندیشه و تفکر به ویژه استمرار در عمل می تواند او را ورزیده کند. من چند کتاب مربوط به کفش طبی را خوانده ام کتاب برای من که سالها در رشته کفاشی کار کرده ام آگاهی دهنده بود اما فردی که کار عملی نکرده با خواندن کتاب به تنهایی کفاش نخواهد شد به خصوص کفش طبی که در بیان یک جمله اما در عمل خیلی پر تنوع است. برای مثال کفش طبی برای جبران کوتاهی (کوتاهی قابل جبران در کفش)، برای جلوگیری از درد در خار پاشنه، برای جلوگیری از چرخش پا در هنگام حرکت و ...

به طور کلی در موارد زیر کفش دوخته می شود: برای نصب به بریس، برای صافی شدید کف پا، برای اصلاح پای چنبری، برای جبران کوتاهی، نبود و نقص قسمتی از پا و برای انواع پاهای دفورمه که برای هر کدام لازم است تا در هنگام دوخت کفش طبی کارها و اقدامات خاصی صورت گیرد.

اگر فردی بخواهد در این رشته پیشرفت کند باید علاقه مند، پرحوصله و خستگی ناپذیر باشد، تشخیص دهد، دوراندیشی کند و ابتکار به خرج دهد در واقع مثل یک شطرنج باز ماهر هر مهره ای که جابجا می کند مسایل بعدی را پیش بینی کند. در این صورت پیشرفت خواهد داشت. من درکارم همیشه این مسایل را رعایت کرده ام و تا اندازه ای موفق بوده ام. همیشه به دانشجویان این نکته را یادآور شده ام که سرسری کار نکنند. برای درست کرده وسیله باید مشکلات پای مددجو، نحوه حرکت و استفاده وسیله در زندگی روزمره و موقعیت، سن، جنس و مواد مناسب برای او را مورد توجه قرار داد با رعایت این نکات می توان مهارت لازم را کسب کرد.

ارزیابی شما از کارهای ارایه شده در کلینکهای خصوصی در زمینه کفش طبی چگونه است؟ به نظر شما رعایت چه مواردی کیفیت کار را بالا می برد؟

همان طوری که قبلا عرض کردم در حال حاضر در بسیاری از کلینیکها کفش دوخته نمی شود. از کفشهایی که به نام کفش طبی و به صورت تولید انبوه تولید می شود استفاده می شود و با تغییرات اصلاحی به مددجویان داده می شود. البته نمی شود کلینیکها را مقصردانست. با پولی که برای کفش طبی پرداخت می شود کاری بهتر نمی شود انجام داد به خصوص در شهرستانها. با مثال ساده ای می توان موضوع را روشن کرد. قیمت یک جفت مچ بند چرمی تقریبا به اندازه یک جفت کفش است در صورتی که مواد مصرفی، زمان دوخت کفش اصلا با مچ بند قابل مقایسه نیست. کیفیت کار موقعی بالا می رود که وقت کافی و مواد خوب صرف شود این کار مستلزم هزینه است وقتی دریافت نشود ضرر است. متاسفانه سیاستهای بعضی اولیا سبب شده ارزش هنری کفش طبی در این رشته صدمه جبران ناپذیری ببیند خیلی از مدیران کلینکها در این مواد گله مندند در نتیجه مجبورند از کفشهای حاضری استفاده کنند و کفشهای حاضری که با صرف زمان کم و جنس ارزان به صورت انبوه تولید می شود پس مدت کوتاهی از، با پوشیدن حالت خود را از دست میدهند.

یک کفش خوب ضمن راحت بودن در حرکت نباید تا پاره شدن شکل اولیه خود را از دست دهد. ساخت این نوع کفش وقت زیاد، جنس مرغوب و دوزنده مجرب لازم دارد اگر ارزش هنری این نوع کار در جامعه روشن باشد به نفع مددجو نیز هست.

به نظر شما مشکلات رشته ارتوپدی فنی بیشتر ناشی از چیست و چگونه می توان به رفع آن کمک کرد؟

عرض می شود عدم وجود یک تعاونی یا شرکت سرمایه ای و نبود اطلاع رسانی و ارتباط تنگاتنگ بین دست اندرکاران رشته و رشته های مرتبط توانبخشی و پزشکان و عدم حمایتهای کافی بیمه ای برای مددجویان و کمبود امکانات کافی برای کار عملی دانشجویان ارتوپدی و مستمر نبودن کار عملی دانشجویان و برقرار کردن رابطه ناروای بعضی مدیران کلینیکها با پزشکان مشکلاتی است که فهرست وار شمردم و صحبت در مورد هر یک طولانی خواهد شد به فرض تولید شده و می شود برای آگاهی عموم و رشته های مرتبط و پزشکان معرفی کند و باعث شناخت بیشتر این حرفه شود واز طرف دیگر می تواند پیشرفتهایی که در این رشته در دنیا رخ می دهد انعکاس دهد و باعث آگاهی دست اندرکاران شود.

می دانید که از 100 نفرمراجعه کننده به مراکز ارتوپدی فنی 70 نفر آن با قسمت کفش طبی کار دارند همین امر ومسایل دیگر سبب شده چند نفری برای راه اندازی کارگاه تولید کفش طبی ساده با کیفیت بالا به خصوص برای بچه هایی که پای صاف دارند با من صحبت کنند راه اندازی این کارگاه عملی است. اما سرمایه زیاد لازم دارد، کار فرد نیست اگر تعاونی یا سرمایه گذاری جمعی باشد کاری است به نفع مددجو و رشته پس عملی شدن هر یک از مسایل مطروحه می تواند مشکلات رشته را کم کند.

در پایان توصیه شما به علاقه مندان این رشته چیست؟

در درجه اول سعی کنند جایگاه معنوی این رشته را با ارایه وسیله بهتر و با کیفیت عالی حفظ کنند. با رشته های مرتبط توانبخشی تماس تنگاتنگ داشته باشند و از امکانات و عملکرد آنها برای مددجو آگاه باشند و وسیله ای که در این رشته برای مددجو ساخته می شود برای آنها تشریح کنند. از علوم جدید بهره گیرند، در توسعه و پیشرفت رشته کوشا باشند، اطلاعات و تجربه خود را به دیگران عرضه کنند، از تنگ نظر پرهیز کنند، فقط به مادیات فکر نکنند و نفس کار را در نظر داشته باشند، احترام همکاران را حفظ کنند، از ارتباط ناروا با پزشکان خودداری کنند، به مددجو طوری نظر کنند که ایشان ضمن داشتن همه مشکلات زندگی که ممکن است آنها هم داشته باشند مشکل معلولیت هم دارد لذا برای راحتی و آسایش او کوشا باشند و در نهایت ضمن تحمل مشکلات و گرد و خاک در کار به نقش درمانی رشته توجه کنند.

پدر کفش طبی ایران(استاد کاملی)

مطالب مشابه :

پدر کفش طبی ایران(استاد کاملی)

داریوش احمدی عامل توسعه خوشه کفش تهران

باله-انواع کفش Shoes

مدل کفش زنانه بسیار شیک 2011

بهترین مناطق تهران برای خرید کفش مردانه

کفش کوهنوردی

کفش کودکان