مقاله هنر خاتم

بسمه تعالي

استان گیلان از توانایی های بیشماری در زمینه های کشاورزی ،صنعتی ومعدنی ،خدماتی برخوردار است که از ان جمله می توان صنایع دستی با تنوع متفاوت نام برد .

آنچه ادمی در گذر از تاریخ زندگی خویش آفریده ،یادبودهایی است که در فاصله بین تولد و مرگ به مدد قدرت اندیشه خود که تجلی آفریدگاری خداوند است . در این فاصله انسان همواره در جستجوی زیبا و شور انگیز گاهی اوج گرفته ،زمانی پریشان و درمانده شده گاهی خاموشی گزیده است و در این حالات و احوال چه به هنگام حک کردن نقشی به سنگی یا فلزی و یا ترسیم خطوط نمادین بر بافته ای و یا تراشیدن پیکره ا ی ،به هر حال مقصودی را بیان داشته و رمز و رازی را آشکار نموده است .

صنایع دستی تبلور عینی فرهنگی و هنر بومی مردمان این سرزمین بوده و به عنوان یک هویت همانند تاریخ ،اخلاق ،زبان ،نسبت های بومی و...باید حفظ شود . این هنر صنعت ملی قادر است به عنوان یک عامل مؤثر در ایجاد اشتغال مولد با توجه به نیاز محدود سرمایه گذاری به ویژه در سطح مناطق محروم و دور افتاده کشور و در نتیجه کند کردن روند مهاجرت و حتی معکوس نمودن مورد توجه قرار گیرد . می توان از امکانات بالقوه و قابلیت های فراوان صنایع دستی به عنوان بخش مکمل اقتصادی ،کشاورزی در روستاهای کشور جهت ارتقاءسطح زندگی وو بهبود شرایط زیست روستاییان سود و بهره جست .

از دهها رشته رایج و متداولل صنایع دستی و هنر های سنتی در استان گیلان به ذکر تعدادی از ان با شرح مختصری بسنده می کنیم .

قلاب دوزی :

یکی از قدیمی ترین انواع رودوزی های سنتی ایران که احتمالاًسابقه آن به چندین قرن قبل از میلاد مسیح میرسد قلاب دوزی بوده که به رشتی دوزی و گلبند دوزی نیز مشهور می باشد .

ماده اولیه تولید این هنر ،صنعت زیبا و جذاب پارچه ماهوت در رنگ های متنوع و نخ ابریشم بوده که با ابزار ساده قلاب و با دستان هنرمند و ظریف هنرمندان استان خلق میشود . مرکز اصلی تولید آن شهر رشت می باشد .

صنایع مستظرفه چوبی

گیلان به سبب شرایط خاص اقلیمی و وجود مناطق و سیع جلگه ای دارای تنوع مختلف درختی بوده و از زمانی که بشر زندگی را در این خطه سر سبز آغاز نموده به طرق مختلف از آن برای مصارف گوناگون از جمله ظروف مصرفی استفاده نموده است . به همین خاطر یکی از مناطقی بوده که تولید انواع صنایع دستی چوب در حجم بالا و متنوع در آن رایج می باشد. اگر چه در تمامی شهر های استان کم و بیش صنایع دستی چوبی تولید و به بازار عرضه می شود ولی مرکز تولید آن شهر رشت و بندر انزلی می باشد .

چادر شب بافی :

شاید به جرأت بتوان گفت که اکثر تولیدات صنایع دستی چه در استان و یا سایر مناطق کشور در ایام قدیم بیشتر جنبه مصرفی داشته و با پیشرفت فن آوری و ورود تولیدات مصنوعی مشابه ،صنایع دستی یشتر جنبه تزیینات و گاهی موزه ای پیدا کرده است .از جمله این موارد چادر شب بافی بوده که در بخش وسیعی از شرق گیلان در منطقه بین کلاچای و چابکسر تولید می شود . این دست بافته زیبا که در گذشته از ابریشم خالص و برای جهیزیه دختران بافته می شد ،امروزه با نخ مصنوعی ابریشم و پشم و الیاف مصنوعی تولید می شود و بیشتر به علت نوع رنگ و نقش جذاب و مردم پسند می باشد که درصورت عدم حمایت در معرض خطرنابودی می باشد.چادر شب بر روی یک دستگاه چوبی دست ساخته به نام پاچال به صورت نواری تولید شده و سپس برش داده و به صورت عرضی دوخته می شود

حصیر بافی :

یکی از صنایع دستی و خانگی بسیا ررایج مردم استان گیلان است که اکثر نقاط این استان متداول بوده وو در مناطق خمام ،گلشن و جفرود و غازیان و بندر انزای و روستاهای اطراف آنها دارای شهرت بیشتری بوده و مواد اولیه این محصول (لی )یا (سوف )می باشد که به صورت خودرو و در حاشیه مرداب ها و آبگیر ها می رویند . تولید این محصول در فصول غیرکشاورزی پر کننده ساعات و روز های کثیریی از مردان و زنان روستایی و رونق بخش بازار داد و ستد بسیاری ار بازار روزهای سنتی استان است .فرآورده های حصیری با توجه به تنوع و گوناگونی شکل تولید جنبه های مصرفی زیادی دارد .

گلیم بافی :

گلیم به عنوان نخستین زیر انداز بشر دارای سابقه تولیدی بسیار طولانی است و ایرانیان بافت آن را از مردم چین فراگرفته و بنا به سلیقه خود تغییراتی در آن به وجود آورده اند .

گلیم بافی که یکی از زیر اندازهای سنتی این مرزو بوم می باشد و عمری به قدمت تاریخ دارد . هیچگاه فراموشی به رخساره آن ننشسته است. و در گیلان توانسته است مقامی در خور صنعت گلیم بافی کشور کسب نماید . و دارای ویژگی های خاص خود بوده و از بسیاری جهات قابل قیاس با گلیم نواحی دیگر نیست و از بازار صادرات خوبی برخوردار می باشد .

از مراکز عمده تولید آن :شهرستان های تالش ،رضوانشهر ،آستاراو شهر رشت می باشد .

مروار بافی :

یکی از صنایع بسیار رایج و متداول استان که جنبه های کاربردی هم در زندگی روزمره مردم دارد مروار بافی می باشد و موادد اولیه آن نوعی ترکه میباشد که از اطراف تهران و ملایر خریداری می گردد . و گروه کثیری از صنعت گران اعم اززنان و مردان به بافت انواع وسایل مصرفی و تزیینی اشتغال دارند و تنوع در آن بسیار زیاد است . وجه تسمیه مروار از نام گونه ای درختان بید بوده که به نام بید مروار معروفند و دارای ساقه های متعدد و بیار نرم و حالت پذیر و با دوام می باشد . از شهرستان های آستانه اشرفیه و صومعه سرا میتوان جهت مراکز تولید آن نام برد .

پوشاک سنتی :

بررسی تحول پوشاک و تزیینات دوختی روی آن نه تنها از نظر تاریخ و هنر قابل اهمیت است بلکه از دید جامعه شناسی فهم وروان شناسی ملت ها نیز شایان دقّت و توجه است .

زنان و مردان گیلانی با پوشیدن انواع لباس های زیبایشان آداب و سنن ویژه ای دارند و زنان گیلانی از پارچه های الوان لباس های زیبایی تهیه می کنند ،نوار دوزی،تکه دوزی و سکه دوزی بر روی انواع لباس ها در نقاط مختلف گیلان مخصوصاًقاسم آباد رودسر و دیلمان و ماسال رایج است . شولا نوعی تن پوش نمدی دامداران و چوپانان و جنگل نشینان گیلان است که خاصیت نفوز ناپذیری در برابر باران و رطوبت را دارد . مهارت زنان گیلان در بافتن روسری های ابریشمی ،جوراب پشمی و ابریشمی با طرح و نقش های سنتی جالب و دارای رنگ های زنده و قشنگ و شگفت انگیز می باشد .

نمد مالی :

از انواع تولیدات ساخته و بافته شده از پشم ، نمد مالی جایگاه ویژه ای دارد . تولیدات نمدی در استان گیلان از زیبایی و ظرافت و استحکام و مرغوبیت بسیار خوبی برخوردار است . که به صورت پراکنده در بعضی از شهرهای استان از جمله :رودسر ،املش ،رودبار و شفت تولید می شود . این محصول به علت خاصیت ضد رطوبت خود در ایام گذشته مورد استفاده فراوان داشته که به علت زحمت زیاد تولید و فراوانی جایگزین های ماشینی روز به روز از تولید کنندگان آن کاسته شده است .

تولیدات دستبافت پشمی :

یکی از فراورده های دامداری پشم چیده دام است که پس از طی مراحل به صورت های مختلف و برای امور متعددی قابل بهره برداری است که بخشی از این پشم توسط دستگاههای کوچک دستی ریسیده شده و پس از آن به صورت خود رنگ یا رنگ رزی شده آن به صورت شیمیایی یا گیاهی جهت تولید انواع دستبافت های پشمی مورد استفاده قرار می گیرد که عمدتاًزنان مناطق کوهستانی به منظور تأمین تن پوش گرم و زمستانی با ابزار ساده بافندگی تولیدات از قبیل دستکش ،جوراب ،شال گردن ،بلوز و غیره آن را با رنگ هایی الوان و نقوش سنتی و زیبا می بافند . یکی از صنایع پر قدمت برخی از مناطق استان می توان از صنعت نساجی شالبافی نام برد که زنان با استفاده از الیاف پشمی ریسیده شده پارچه های ضخیم تولید می نمایند .

بامبو بافی :

بامبو در فرهنگ دهخدا به معنی خیزران _نی آمده است . بامبو نوعی خیزران است که کلمه چینی میباشد . و در زمین های مردابی و پرآب به عمل نمی آید . صنعت بامبو بافی همزمان با رواج کشت چای به جهت پیوستگی غیر مستقیم که با آن داشته ،در گیلان متداول شده است . خاصیت ارتجاعی و شکل پذیری نی بامبو این امکان را فراهم می آورد تا با استفاده ار آن محصولات متنوعی و در عینن حال با ظرافت و زیبایی فراوان ساخته و یا بافته شود . مرکز اصلی تولید و بافت محصولات بامبویی اطراف شهرستان لاهیجان خصوصاًروستای لیاستان می باشد .

سفالگری و سرامیک سازی :

از انتزاعی ترین هنر جهان هنر سفالگری می باشد و به اعتقاد اکثر محققان و باستان شناسان زادگاهش ایران بوده ،و از این کشور به سایر نقاط جهان راه یافته است اصولاًظروف سفالینه از اولین ظروف مورد استفاده بشر بوده و در طول سالیان دراز به نقطه اوج رسیده ،سفالگری تقریباًدر تمامی مناطق استان گیلان از جمله رودسر ،لنگرود ،لاهیجان ،سیاهکل ،رشت ،صومعه سرا ،تالش،آستارا و... متداول است . تولیدات سفالی دارای تنوع بسیار است ، از جمله آنها سفال سقف برای پوشش ساختمان ها که مورد مصرف نقاط وسیعی از گیلان در مرکز ،شرق و خصوصاًغرب می باشد . ونیز تولید انواع ضروف مصرفی که به جای بسیاری از تولیدات مشابه ماشینی مورد مصرف روزمره در زندگی مردم این سامان دارد .

چاروق و چموش دوزی :

یکی از پای افزارهای قدیمی مردم گیلان زمین خصوصاًدر ارتفاعات و مناطق کوهستانی که دامداری در آن منطقه رواج دارد چاروق ، چموش بوده که جنس آن از چرم طبیعی می باشد . از ویژگی های قابل ذکر این هنر ، صنعت آن است که در تولید آن از میخ و چسب و سایر موارد استفاده نشده و کلیه اتصالات صرفاًبا دوخت بوده و فاقد پاشنه می باشد . از جمله تولید این محصول شهرک تاریخی ماسوله از توابع شهرستان فومن را می توان نام برد .

منع : سایتهای مرتبط با صنایع دستی اینترنت

تهیه از : شبنم شفیعی فر

مقاله هنر خاتم

مطالب مشابه :

قلابدوزی رشت ( رشتی دوزی )

بانوی هنرمند اهل انزلی، نشان مرغوبیت صنایع دستی یونسکو را کسب کرد

رشتی دوزی بازتاب زیبایی های هزاررنگ گیلان

رودوزی‌های سنتی

توجه توجه

سیرتاریخی صنعت رشتی دوزی در گیلان

مقاله هنر خاتم

استان گیلان

تبيين جايگاه صنايع دستي در توسعه ي گردشگري استان گيلان مطالعه ي موردي: صنعت رشتي دوزي(قلاب دوزي)

معرفی صنایع دستی استان گیلان