مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو

· کالدونیای جدید (کاناکی )New Caledonia

جزایر کالدونیای جدید به وسعت ۱۸۵۷۵کیلومتر مربع وجمعیتی حدود ۲۱۶۰۰۰نفر درآبهای غربی اقیانوس آرام ودر۱۵۰۰کیلومتری کرانه های خاوری استرالیا جای دارد . مرکز آن نومه آ است .این جزایر آتشفشانی وکمابیش کوهستانی هستند .پوینده انگلیسی درسال ۱۷۷۴آن را به علت شباهتش بامناظر کالدونیا دراسکاتلند ”کالدونیای جدید ” نامید.

· اقلیم : گرم ومرطوب وپرباران است وخاک آن مناسب کشاورزی است .جزای آن پوشش گیاهی انبوهی دارند ومعدن نیکل آن قابل توجه است وبه دلیل داشتن معادن زیاد مورد استعمار فرانسه قرارگرفته است . مردم آن ملانزی تبار و۲٫۷درصد مسلمان هستند .

دلیل ساخت مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو

ساخت مرکزی برای بیان فرهنگ کاناک تصمیمی بود که دولت فرانسه درطی کنفرانس صلح پس از شورشهای سال ۱۹۸۴و۱۹۸۸درکالدونیای جدید اتخاذ کرد .این مرکز به نام رهبرکاناک که درسال ۱۹۸۹کشته شد نام گذاری شده است .درمسابقه ای بین المللی طرح آقای پیانو به عنوان طرح برگزیده انتخاب می شود.

مجموعه فرهنگی ژان ماری تجیبائو – نیوکالدونیای فرانسه
طراحی ۱۹۹۱- ساخت ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸

پروژه ژان ماری با طبیعت مانوس است یعنی بدون حضور نور خورشید که لطافت ساختارهای چوبی را باز می تاباند و بدون صنوبر بلند و ستون مانند که معیاری برای ارتفاع پوسته های وسیع ساختمان محسوب می شود و بدون بادی که از میان این عناصر می وزد و انعطاف پذیری و استحکام چوب را یادآوری می کند ، شناخت و درک کامل مکان و فضای خلق شده در این پروژه ، غیرممکن می شود.

کاربامعماری سنتی دشوارترازکاربامعماری تاریخی است .معماری سنتی وبومی نفی تک ساختمان به منزله مونومان است .

درپروژه مرکز فرهنگی جیبائو که قراربود سمبل استقلال قوم کاناک باشد ،طبیعتاً رجوع به سنت بومی پیش نیاز مهمی بود .

معماری این قوم به کلبه های چوبی -پوشالی منحصر می شود واین خود محدودیتی بزرگ ازنظر انتخاب الگویی برای تعبیر است .محدودیت دیگر بی دوام بودن این کلبه هاست .معماری بومی کاناک ازطریق تداوم یک شیوه ساختمان سازی مشخص حفظ می شود .

پاسخ پیانو به این مسئله نوعی معماری است که درآن تک بنا عرض اندام نمی کند .تصویر مجموعه ازدوریک نشان بارز محیطی است که مکمل ومتمایز کننده منظره ساحل ازدوردست است .این تصویر ازده سازه کلبه مانند درابعاد مختلف به وجود آمده است .کل مرکز ازسه بخش به وجود آمده است که هربخش به مثابه یک دهکده بومی ومستقل است .سازماندهی پلان این بخشها وفضاهای مدور آنها نیز تداعی کننده دهکده های اقوام کاناک اند .روش ساختن سازه های کلبه مانند ومصالح به کاررفته درآنها نیز ازاین فرهنگ الهام گرفته شده اند .

معرفی سایت پروژه ( شبه جزیره نیوکالدونیا )

بین کشور فرانسه و همسایه بر سر مالکیت این جزیره اختلاف بوجود آمد و سرانجام این جزیره به فرانسه تعلق یافت. رئیس جمهور فرانسه به منظور نشان دادن اینکه این جزیره اصالتا به فرانسه تعلق دارد تصمیم گرفت یک مجموعه فرهنگی احداث کند تا آداب و رسوم مردم بومی آنجا را که معروف به کاناک بودند به تمام جهان نشان بدهد. محل قرارگیری پروژه را تاج جزیره انتخاب کردند و در اختیار آقای پیانو دادند.

از ویژگی های این سایت می توان گفت :

- در یک طرف آب آرام و مطابق آن باد مطلوب و ملایم و در طرف دیگر آب خروشان را داریم که باد غالب را تولید می کند.

- وجود پوشش گیاهی که سازگار با بناهای جزیره است.

- وجود خانه های کاناکی با مصالح بومی.

- نماها

طرح پروژه از شکل محل وبرجستگی آن گرفته شده است .طرح درطول یک ستون فقرات امتداد می یابد که تیغه تاج شبه جزیره را دنبال می کند .همچون دردهکده های کاناک .

جاده سبب انسجام مجموعه می شود.بناها دردوطرف درسه گروه ساختمان قراردارند .بی آنکه تقارن خاصی داشته باشند .وباغهایی آنها راازهم جدا می کند .

ابنیه سنتی ،گذشته ازمعانی سمبولیک ،عملکردهای مشخص آئینی واقلیمی نیز دارند. یکی ازدهکده های مجموعه جیبائو به نمایشهای محلی ورقص اختصاص دارد ،دهکده دوم به فضای نمایشگاهی وسومی به دفاتراداری .درطرح پیانو به این عملکردها وروابط بین آنها توجه شده است.

به این ترتیب سه دهکده ایجاد شده است که هر کدام جزیره ای است باکارکرد معین، بافضاهایی برای نمایش فرهنگ سنتی ومعاصر کاناک :یک آمفی تئاتر ،کتابخانه ولابراتورهای آموزشی ورسانه .

طول جاده ۲۳۰متر است .دریک طرف ساخت وسازهای کوتاه به نرمی به طرف تالاب پائین می روند .درطرف دیگر دربرابر بادهای مداوم شرقی بناهای بلندی می بینیم که استعاره بصری مسکن سنتی کاناک رابه نمایش می گذارند .

هنر پیانو در تبدیل کردن سازه بومی به های تک– تک لایه ای:

یکی از جلوه های اصلی این مجموعه ، قدرت اجرایی به کار رفته از نظر صنعت گری بارای ساخت آنهاست که ریشه در تمدن و فرهنگ منطقه دارد. صنعت و مهارتهایی که به شکل شیوه های ساخت ممکن در این منطقه تبلور یافته است.

فرم سازه ای منتخب رنزو پیانو به خوبی قادر است با الگوها و شکل های تکیه گاهها ، بادبندها و سایر عناصر سازه ای تلفیق شود. سازه این ساختمان ها دو لایه است و خلا بین دو جداره ، ابزاری ارزشمند برای خنک کردن و تهویه ی فضای داخلی محسوب می شود.

شبکه ای تنیده با بافتی ظریف ، پوسته خارجی ساختمانها را تشکیل می دهد و با ارتعاش هایی متغییر که در قسمت های مختلف متفاوت است. این پوسته خارجی ساختمان را پویاتر می کند.

جواب مثبت پیانو به خانه های کاناک:

نتایج بدت آمده ی فوق العاده قبل از ساعت این مجموعه ، نشان دهنده ی پاسخ مثبت پیانو است برای به نمایش گذاشتن فرهنگ کاناک که در تمام منطقه ی نیوکالدونیا غالب است و نشان دهنده نیاز و علاقه شدید او به باز اندیشی و بر انگیختن فرهنگ انسانی به طور پیوسته و به شکل های مختلف است.

همچنین این پروژه بیان کننده بینشی عمیق نسبت به امکانات و توانائی های معماری معاصر و چگونگی ترکیب آن با جزئیات و ریزه کاری های تمدن و فرهنگ بومی منطقه است.همچنین این پروژه قادر است علاوه بر تفکری گم شده در زمان ، باززنده سازی اندیشه های کهن یک قوم برای ایجاد رابطه با محیط طبیعی اطرافش را نیز به خوبی به تصویر بکشاند.

· عملکردهای مجموعه فرهنگی ژان ماری تجیبائو :

این مجموعه به سه دسته تقسیم شده است که دو دسته ی آن سه تایی و دیگری چهار تایی است.

عملکرد آنها شامل : سمعی بصری ، کتابخانه ، کافه تریا ، نمایشگاه ، سالن اجتماعات ، سالن رقص ، آمفی تئاتر ، موزه و …

· فضای داخلی:

درطرح برگزیده تعمدی درجلوه فروشی دیده نمی شود .تنها اشارت صریح به گذشته را می توان درمصالح وروش کارباچوب وانحنا دادن به قطعات یافت .

این بناها نه فقط تقلید صرف از صندوقچه های سنتی کاناک نیستند (نامی که به مسکن محلی داده شده )بلکه شکل خاص خودرا از روش ساختی اقتباس کرده اند که خاص منطقه اقیانوس آرام است ودرآن از تهویه طبیعی استفاده می شود .بنابراین این بنا یکی از نمونه های معماری پایدار نیز محسوب می شود.

مسئله اقلیم که به طورموازی با تحقیق درمورد ساختمانهای سنتی وانجام آزمایشهای پیشرفته بر ماکتهایی درابعاد مختلف وخصوصاً آزمون تونل باد دنبال می شد مبنای این قرارداده شد :که ازباد برای کنترل دمای دیوار دوجداره بیرونی ونیز تهویه طبیعی فضای داخل استفاده شود .

کمترطراحی توانسته است به طورهمزمان به معماری ومسائل توسعه پایدارتوجه کند . تهویه از طریق واردکردن جریان هوای خنک دربخش فوقانی بنا انجام می شود .صندوقچه ها طوری طراحی شده اند تا بادهایی راکه تقریباً همیشه ازیک جهت می وزند دریافت کنند وپیوسته دمای داخلی راطوری کاهش دهند که هوای گرم مدام تخلیه شود .بدیهی است که این سازه ها طوری طراحی شده اند که دربرابر هر رخداد اقلیمی ،به ویژه طوفانهای گرمسیری تاب آورند .

بناهای کوچکتر رابطه ای نزدیک بامحیط طبیعی دوروبر خود ایجاد می کنند .اهمیت دادن به چشم انداز درکالدونیای جدید هنری است که پیوندی عمیق بافرهنگ کاناک دارد .

فضاهای طبیعی بین صندوقچه ها واطراف آنها دقیقاً به همان شیوه ای احیاوحفظ می شود که مردمان ملانزیائی به طور سنتی درحفاظت ازمحیط طبیعی خود به کار می برند .دراین روش مدرنیته ، طبیعت ، وسنت باهم آشتی می کنند .

بحث رسیدن به تعادل کمی از این کمی از آن نیست ،بلکه هربار یافتن راهی است که به اثری ختم می شود .پیانو یکی از معماران انگشت شماری است که از عهده این کاربرآمده وبه همین جهت است که ازبی سبک بودن سبکی جدید به وجودآورده است. آنچه آثار وی راپیوند می دهد سبک وفرایند تولید فرم نیست .اینها عوامل روبنائی ومتغیرهای معماری اند که امروزه دربسیاری ازموارد ثابت فرض می شوند .

ثوابت کارهای پیانو اصول ازلی معماری ازقبیل توجه به طبیعت (به مثابه محیط طبیعی که پروژه درآن قرارمی گیرد ،الهام از فرمهای طبیعت ،به کارگیری عناصر طبیعی نظیر گیاهان ،آب ونور واستفاده ازمصالح طبیعی نظیر چوب وسنگ )توجه به سایت ورابطه انسان بامعماری و..است .

خلاقیت برای پیانو بدون قواعد معنی ندارد .تنها زمانی که قواعد به غلظت کافی برسد ایدهپروژه خلق می شود .پیانو به ندرت چیزی رامی سازد که ازقبل می داند .اوبه دنبال ایده های ناشناخته ای برای پروژه های جدید خود می گردد .پیانو دردفتر کارش که نام آن کارگاه معماری است باساختن صدها ماکت درمقیاس های مختلف وحتی اجزای بنا درمقیاس واقعی وآزمایشهای مختلف نوری ،صوتی وتونل باد مشخصات پروژه راکشف می کند .بسیلری ازکارهای او به لحاظ فرم وجزئیات دارای آن چنان دقت وکمالی اند که گویی ازتحول تدریجی سنت ساختمان سازی برآمده اند .

پیانو همواره ازراه حلهای کاملاً اصیل وتکنولوژی ومصالح بسیار متنوع برای یافتن پاسخی مناسب برای مفروضات پروژه استفاده کرده است .برای اوهدف نوراست نه نوع خاصیازپنجره ،هدف سبکی است نه نوع خاصی ازسازه .اودروجودخود هرسه شخصیت مخترع ،هنرمند وصنعتگرراجمع کرده است . اوازهرگونه راه حل ازقبل موجود پرهیز می کند .حساسیت او به بحث فضاومکان ومعنی عمیق کاربریها بالوئی کان ،که پیانو دردهه ۶۰مدتی دردفترش کارکرده است ،قابل قیاس است .

مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو

مطالب مشابه :

رنزو پیانو – بررسی مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو

مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو

مرکزفرهنگی

معرفي نمونه هايي از مراكز فرهنگي

رنزو پیانو

رنزو پیانو، معمار ایتالیایی

نمونه فرهنگسرا

مطالعات خانه فرهنگ و هنر