مفهوم اجمالی توسعه پایدار

به‌طوریکه مشخص است، اصطلاح «توسعه پایدار» از دو کلمه «توسعه» و «پایدار» ترکیب یافته است. کلمه توسعه بیش‌تر بار ارزشی داشته و به ‌معنی بالا بردن کیفیت زندگی در همه جنبه‌ها می‌باشد و کلمه پایدار به ‌مفهوم عام آن به ‌معنای عمل‌کننده برای بقاء در یک مدت طولانی و در معنای خاص، به ‌مفهوم درنظرگرفتن خواست‌های نسل حاضر و نسل‌های آینده و تأمین نیازهای ایشان و ایجاد تعادل بین انسان، محیط و فعالیت‌ها و روابط میان آن‌ها است . بنابراین، توسعه پایدار فرایندی است که با سازمان‌دهی و تنظیم رابطه انسان و محیط و مدیریت بهره‌برداری از منابع و محیط زیست، دست‌یابی به تولید فزاینده و مستمر، زندگی مطمئن، امنیت غذایی، عدالت و ثبات اجتماعی و مشارکت مردم را تسهیل می‌کند.

توسعه پایدار برآن‌ است تا از طریق توسعه اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و مسؤولیت‌پذیری محیطی جامعه انسانی را به ‌سوی دنیایی خوب، زیست‌پذیر و دوام‌یافتنی رهنمون سازد. در این‌ معنا، هسته مرکزی مفهوم پایداری بر حفظ و نگه‌داشت «ذخایر سرمایه‌ای» استوار است و در حقیقت توسعه پایدار چیزی جز حفظ ذخایر سرمایه‌ای چون سرمایه انسانی، اجتماعی، طبیعی و اقتصادی نیست . نسل‌های کنونی باید مراقب باشند که سرمایه‌ای که به نسل‌های آینده منتقل می‌شود، کم‌تر از سرمایه فعلی نباشد .

معنای توسعه پایدار، تنها حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی نیست بلکه مفهومی نو از توسعه و رشد اقتصادی است؛ رشدی که بدون تخریب منابع طبیعی و برهم زدن تعادل زیست محیطی، عدالت و امکانات زندگی را برای تمام مردم جامعه اعم از شهری، روستایی و عشایری فراهم آورد . توسعه ‌پايدار باید ارتقای توسعه اقتصادی و اجتماعی بدون تخریب محیط زیست، حفظ بهترین کیفیت زندگی برای مردم، جلوگیری از کاهش امکان انتخاب برای نسل‌های آینده را تضمین نماید . توسعه ‌پايدار به استناد تعاريف ذكر شده، فرايندي است كه اهداف اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي جامعه را در هر جا كه ممكن است از طريق وضع سياست‌ها، انجام اقدام‌هاي لازم و عمليات حمايتي با هم تلفيق مي‌كند و در هر جايي كه تلفيق امكان ندارد به ايجاد رابطه مبادله بين آن‌ها، بررسي و هماهنگي اين مبادله‌ها مي‌پردازد. براساس اين تعريف سه دسته هدف (اقتصادي، اجتماعي و زيستمحيطي) و برمبناي آن‌ها سه محيط و سه بعد اصلي وجود دارد كه عبارتند از: 1. محيط اقتصادي؛ 2. محيط اجتماعي؛ 3. محيط طبيعي و ابعاد اقتصادي، اجتماعي و زيستمحيطي .

ايجاد تعادل و انجام تلفيق بين اهداف اقتصادي ، اجتماعي و زيست محيطي مستلزم داشتن چشم‌انداز بلندمدت‌تر، بررسي و تعيين تأثيرات تصميم‌هاي فعلي روي نسل‌هاي آتي، وضع قوانين، مقررات، همكاري‌هاي ضروری محلي، ملي، منطقه‌اي و جهانی، عقد قراردادها و پيوستن به پيمان‌ها ، كنوانسيون‌ها و پروتكل‌ها و بالاخره ترتيبات نهادي و مديريتي و مانند آن مي‌باشد و اين خود محيط و بعد اصلي بعدي را مشخص مي‌كند كه همان محيط سياسي و بعد سياسي است. به ‌همين دليل براي توسعه پايدار چهار محيط و چهار بعد ترسيم می‌شود.

محیط‌ها و ابعاد توسعه پایدار

با این وجود، اکثر محققان در تعاریف خود از پایداری و توسعه پایدار، بارها بر ارزش‌ها و اهداف سه ‌گانه توسعه پایدار که در بر گیرنده ابعاد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی است، تأکید کرده‌اند و به صراحت بیان داشته‌اند که مدیریت توسعه پایدار بدون دست‌یابی به هم‌گرایی بیش‌تر در ابعاد مذکور و تلفیق آن‌ها با یک‌دیگر ناکام خواهد بود.

ابعاد توسعه پايدار به عنوان يک ارزش

در سال‌های اخیر با توسعه مفهوم شاخص رفاه در تعریف پایداری شکل تازه‌ای بر اساس جهت‌یابی پایداری، به ‌وسیله آلن آتکیسون، ترسیم شده است. در این مفهوم، توسعه پایدار دارای چهار جهت اصلی است: طبیعت، اقتصاد، جامعه و رفاه .

جهت‌یابی پایداری

بنابر اين می‌توان با جايگزيني مفهوم رفاه در تعریف رایج توسعه پایدار، آن را به ‌صورت زير ارایه داد :

«توسعه پایدار به ‌معنی توسعه‌اي كه رفاه نسل فعلي را بدون ايجاد اشكال در توانايي نسل‌هاي آينده براي دست‌يابي به رفاه خود تأمين مي‌كند».

‌

1. Our Common Future

[2] . WCED

[3] . The Brundtland Repor

[4] . A. Atkisson

مفهوم اجمالی توسعه پایدار

مطالب مشابه :

مولفه های امنیت پایدار

درس اول امنیت پایدار

طرح درس سالانه 92-93

طرح درس سالانه آمادگی دفاعی متوسطه

عنوان مقاله: نقش توسعه منابع انسانی در امنیت شغلی کارکنان

طرح درس ( درس اول ) امنیت پایدار

بررسی جایگاه اقتصاد مقاومتی در توسعه کشاورزی و پایداری امنیت ملی

مفهوم اجمالی توسعه پایدار