معرفی رشته ی مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست

معرفی رشته مهندسی محیط زیست

در ایران رشته ی محیط زیست در شاخه علوم منایع طبیعی قرار دارد؛ در ابتدا مباحث زیست محیطی در دل رشته های دیگر تدریس می شد. اما با گسترش روزافزون و چشم گیر این علم در جهان و بطبع کشور ما ، این رشته با عنوان مهندسی منابع طبیعی- محیط زیست هم اکنون در دانشگاه های کشور تدریس می شود.به وجود آمدن رشته ی تحصیلی با این عنوان نیز یکی از دستاورد های این تفکر بشر است. زیرا برای رسیدن به این مقصود نیاز به نیروی متخصص در این عرصه است تا با جمعبندی علوم مختلف رشته های گوناگون و با ارائه راه حل های منطقی تر (و نه به شکل انحصاری و قابل قبول کارشناسان یک رشته) بتواند به این مهم دست یابد.
گرایش محیط‌زیست محیط‌زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته‌ای است و آمیخته‌ای از علوم بیولوژی، اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار،‌ اکولوژی کاربردی و جغرافیا می‌باشد. این گرایش تلاش می‌کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و ... پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل کند که با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری رابرای خود و آیندگان فراهم سازد.

در تعریف لغوی محیط زیست باید گفت:

محدوده مکانی از کهکشان راه شیری تا اجزا مولکولهای سیاره ی زمین را شامل می شود و زندگی جانداران کره زمین تحت تاثیر شرایط آن قرار دارد.
انقلاب صنعتی باعث شد توان بشر برای استفاده از طبیعت بسیار بیشتر از توان بدنی او باشد و از طریق انسان رفته رفته سبب تخریب بی سابقه ای در طبیعت شد. ازجمله: نابودی و تخریب جنگل ها ، فرسایش خاک ، نابودی گونه ها، آلودگی های گسترده در سطح جهانی، گرمایش زمین و تغییرات شدید اقلیمی، آلودگی آب ها و ...
و از طرفی با گسترش ناموزون شهر ها (به دلیل میل انسان به شهرنشینی) و مناطق صنعتی این تاثیرات منفی در طبیعت را فزونی بخشید.
تقریبا پس از جنگ جهانی دوم بود که انسان به فکر طبیعت افتاد و پس از آن با برگذاری کنفرانس ها و تاسیس ارگان ها و سازمان های زیست محیطی مختلف ، بشر امروز به فکر حفاظت طبیعت و اصلاح محیط زیست تخریب شده ی اطرافش افتاد.
به وجود آمدن رشته ی تحصیلی با این عنوان نیز یکی از دستاورد های این تفکر بشر است. زیرا برای رسیدن به این مقصود نیاز به نیروی متخصص در این عرصه است تا با جمعبندی علوم مختلف رشته های گوناگون و با ارائه راه حل های منطقی تر (و نه به شکل انحصاری و قابل قبول کارشناسان یک رشته) بتواند به این مهم دست یابد.

دیباچه:

زمین سبز بود؛ به سبزی بهشت و رودخانه تمیز و شفاف و زلال، و طبیعت با بارش هر باران از شادابی و طراوات لبریز می‌شد. سال‌ها گذشت. جمعیت شهر رو به فزونی گذاشت. خانه‌های تازه ساخته شد و به جای درختان سرسبز، کارخانه‌ها جان گرفتند. چرخ‌های تولید کارخانه که به کار افتاد، فاضلاب صنعتی را به میان آب رودخانه جاری ساخت. آن وقت ماهی‌های کوچک و بزرگ، ذرات آلوده کننده آب را با آب شش‌هایشان تنفس کردند و گروه گروه جان باختند. آب، خاک و هوای آلوده، نفس درختان را نیز قطع کرد و اکنون ما در این زمین که با دست‌های خودمان، خاکستری‌اش کرده‌ایم، هر لحظه شاهد مرگ سبزی و سبزینگی،‌پاکی و شادابی و در نهایت هستی و زندگی هستیم. این بحران در کشور ما بسیار جدی و فراگیر به چشم می‌خورد. برای مثال در مناطق کلیدی و شاخصی همچون پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان‌نما، ذخایر حیات‌ وحش ما نسبت به دهه 50 به یک چهارم و در مقایسه با دهه 60 به نصف تقلیل یافته است. به عبارت دیگر، ذخیره کنونی جمعیت حیات وحش کشور ما 25% دهه 50 و 50% دهه 60 است !حال چه باید کرد؟ و چگونه می‌توان بار دیگر آسمان را آبی و زمین را با رنگ‌هایی زنده و شاداب رنگ‌آمیزی نمود و حیات و زندگی را به طبیعت ایران بازگرداند؟کارشناسان منابع طبیعی با بررسی علم اکولوژی، حل مسائل زیست‌محیطی،‌ ارائه طرح‌های عملی برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی، بهره‌برداری صحیح از اراضی مطابق با قابلیت‌ آنها، توسعه فعالیت آبخیزداری و مدیریت آب و خاک، تلاش می‌کنند تا این آرزو را محقق سازند.این رشته در مقطع کارشناسی دارای 5 گرایش محیط‌زیست، مرتع و آبخیزداری، جنگلداری، شیلات و علوم و صنایع چوب و کاغذ است.

گرایش های محیط‌زیست:

محیط‌زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته‌ای است و آمیخته‌ای از علوم بیولوژی، اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار،‌ اکولوژی کاربردی و جغرافیا می‌باشد. این گرایش تلاش می‌کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و ... پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل کند که با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری رابرای خود و آیندگان فراهم سازد.همچنین تلاش می‌کند تا با ارائه دانش و آگاهی‌های لازم درباره اکولوژی حیات وحش، اکولوژی دریاها، نحوه آلودگی محیط‌زیست، نحوه طراحی پارک‌های ملی و جنگلی و ... به حمایت و حفاظت از محیط‌زیست و حل مشکلات زیست‌ محیطی بپردازد.در کشور ما محیط زیست در مقطع کارشناسی یکی از گرایش‌های مهندسی منابع طبیعی است و در آن بیشتر به اکوسیستم‌های طبیعی پرداخته می‌شود، اما استادان محیط‌زیست معتقدند که باید مثل سایر کشورهای دنیا، محیط‌زیست را به عنوان یک رشته مجزا ارائه دهیم و در آن علاوه بر اکوسیستم‌های طبیعی به اکوسیستم‌های شهری نیز پرداخته شود. چون در حقیقت محیط‌زیست به تعامل و ارتباط بین محیط‌های انسانی و طبیعی می‌پردازد و صحیح نیست که این دو را مجزا از یکدیگر بررسی کنیم.(در سال 83 مهندسی محیط زیست به عنوان یک رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است.)

درسهای ارائه شده در رشته مهندسی محیط زیست :
دروس پایه:
ریاضیات عمومی – فیزیك عمومی-شیمی عمومی- شیمی آلی - آمار و احتمالات- گیاه شناسی عمومی- اكولوژی-کارتوگرافی-رسم فنی-میکروبیولوژی - ژنتیک- زمین شناسی- جانور شناسی
دروس اصلی:
هواو اقلیم شناسی- اقتصاد عمومی-خاک شناسی- شناخت محیط زیست- هیدرولوژی - جامعه شناسی-مساحی و نقشه برداری- عکس های هوایی-حفاظت خاک- درختان و درختچه های ایران- آشنایی با رایانه-گیاهان آبزی-شناسایی گیاهان مرتعی-مبانی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی
دروس تخصصی الزامی:
بوم شناسی مهره داران- مبانی مدیریت حیات وحش- زیست شناسی و شناخت حیوانات شکاری-حقوق و مدیریت محیط یست – اکولوژی دریاها- فنون و مدیریت حیات وحش- آلودگی هوا- انسان و محیط زیست- مناطق حفاظت شده پارکهای ملی و جنگلی- پارکداری- طراحی و مهندسی پارکهای ملی و جنگلی - آلودگی آب و خاک- زیست شناسی حفاظت- جلسه بحث - پروژه
دروس تخصصی انتخابی:
محیط زیست و کشاورزی- بهسازی طبیعت و حفظ محیط زیست- بوم شناسی سیمای سرزمین-تاکسیدرمی- ماهی شناسی-آبزی پروری- جنگل شناسی عمومی- ترویج و آموزش منابع طبیعی-آبزیان- ژئومورفولوژی - جاده سازی- طرح آزمایشات کشاورزی- فیزیولوژی جانوری- مدیریت مواد زائد و جامد- جنگلداری- بوم شناسی تالاب ها- مرتعداری- کارآفرینی عمومی-فضای سبز شهری-اکوتوریسم- دوزیستان و خزندگان ایران- پرنده شناسی- لیمنولوژی عمومی.

رشته های مرتبط با محیط زیست:

کشاورزی- شیمی- شیلات – عمران- مکانیک- هنر- زمین شناسی – پزشکی - زیست شناسی - هواشناسی - ریاضی و آمار- فیزیک - نفت - کامپیوتر - صنایع – جغرافیا -آبیاری و ...

ارگانهای مرتبط جهت اشتغال:

سازمان حفاظت محیط زیست- ادارات جهاد کشاورزی - منابع طبیعی- شهرداری و فرمانداری - هواشناسی - جنگل بانی- آموزش و پرورش- راه و ترابری- مسکن و شهرسازی- شرکت نفت- شرکت لوله سازی - شرکت فولاد- شرکت ملی حفاری - اداره و آزمایشگاه های آب و فاضلاب- کارخانجات صنایع غذایی.

موقعیت شغلی در ایران :

شرط اول حیات اقتصادی ـ سیاسی هر کشور، ‌استقلال و وجود نیروی انسانی متعهد، متفکر و کاردان است. زیرا نیروی انسانی لایق و کاردان می‌تواند با استفاده از قدرت تصمیم‌گیری و استقلال و برنامه‌ریزی خوب دولت، از عامل دوم؛ یعنی منابع سرشار خدادادی از قبیل آب، خاک، جنگل، مرتع برای بهبود زندگی و رفاه مردم و جامعه بهره‌برداری کند. به عبارت دیگر تعادل این دو عامل، شرط مطلوب و اساسی بهره‌وری بهینه و تداوم حیات یک جامعه است.کارشناسان منابع طبیعی نقش مهمی در ایجاد تعادل بین این دو عامل دارند. زیرا از یک سو، عامل مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی هستند و از سوی دیگر، نحوه استفاده و بهره‌برداری بهینه از این منابع را می‌دانند.برای مثال، فارغ‌التحصیلان گرایش مرتع و آبخیزداری می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های صحیح و نظارت بر حسن اجرای آنها و آموزش به منظور اصلاح و توسعه مراتع، جلوگیری از فرسایش آب و خاک و پر شدن مخازن سدها و تثبیت شن‌های روان، نقش بسیار مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی از قبیل مرتع، آب و خاک داشته باشند.در کل فارغ‌التحصیل توانمند این رشته، فرصت‌های شغلی مناسبی در شرکت‌های دولتی، خصوصی و نیمه‌خصوصی مرتبط با وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری، سازمان جنگل‌ها و شرکت‌های مشاوره منابع طبیعی دارد.

البته به علت اشباع شدن این رشته نباید توقع شغل در مقطع کارشناسی را داشت.

توانایی‌های لازم دانشجویان :

آیا می‌شود پرنده‌ها را از روی کتاب شناخت یا با حیات‌وحش در فضای دانشکده آشنا شد؟ بدون شک، چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. زیرا بوم‌شناسی به معنای خانه‌شناسی است؛ یعنی بایستی به درون طبیعت رفت و از نزدیک با اصول حاکم بر آن آشنا شد و معضلات و مشکلات زیست‌محیطی را در خود طبیعت شناخت و سپس در صدد ارائه راه حل برآمد.به همین دلیل دانشجوی منابع طبیعی باید به طبیعت علاقه‌مند باشد و با صبر و حوصله و تلاش و کوشش بسیار، رمز و راز حیات را از طبیعت بیاموزد.علاقه و عشق به طبیعت و محیط‌زیست لازمه این رشته است؛ زیرا بدون عشق نمی‌توان هفته‌ها در صحرا، جنگل، دشت یا تالاب برای بررسی رفتار یک حیوان یا پیدا کردن یک گونه خاص حیوانی یا گیاهی حضور داشت و بعضاً شرایط نامساعد جوی یا حشرات موذی مثل ساس، کنه، عقرب و ... را تحمل کرد.همچنین دانشجوی منابع طبیعی باید از هوش و خلاقیت سرشاری برخوردار باشد تا بتواند مشکلات محیط‌زیست را به خوبی و به درستی ببیند و راه حلی برای آن مشکل بیابد. چون مشکلات زیست‌محیطی صبر نمی‌کنند تا ما هر زمان که دلمان خواست به فکر چاره‌اندیشی بیفتیم و امکان دارد یک مشکل در زمانی کوتاه به یک فاجعه تبدیل شود. در مورد توانمندی‌های لازم برای هر گرایش نیز باید گفت که دانشجوی محیط‌زیست باید در زمینه صنعت، فرهنگ، سیاست و اقتصاد اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد و بتواند درباره مسائل یاد شده ابراز عقیده کند. زیرا محیط‌زیست به دانشجویانی که دروس را حفظ کنند،‌ نیازی ندارد. بلکه دانشجویانی باید وارد این رشته شوند که برای مشکلات زیست‌محیطی پروژه و طرح ارائه داده و خود مجری طرح‌هایشان باشند.

منابع ازمون کارشناسی ارشد محیط زیست

عنوان درس (ضریب)	منابع درس
آلودگی محیط زیست (1)	کتاب آلودگی های محیط زیست آب و خاک و هوا \تالیف دکتر مجید افیونی –جزوه آاودگیهای محیط زیست \سید حسین کیا – کتاب آلودگی محیط زیست \خانم دکتر مینو دبیری – جزوه آلودگی های محیط زیست \دکتر خراسانی
اکولوژی حیات وحش (2)	کتاب بوم شناسی و مدیریت حیات وحش \ ترجمه دکتر منصور مصداقی – کتاب مقدمه ای بر اکولوژی رفتار \ ترجمه عبد الحسین وهابزاده – کتاب شالوده بوم شناسی \ ترجمه محمد جواد میمندی نژاد – کتاب مبانی محیط زیست \ ترجمه عبد الحسین وهابزاده – کتاب تنوع حیات \ ترجمه عبد الحسین وهابزاده – جزوه اکولوژی حیات وحش \ سید حسین کیا – کتاب اکولوژی دکتر اردکانی – جزوه بوم شناسی \مبانی مدیریت و فنون مدیریت \ دکتر کرمی و دکتر کابلی (دانشگاه تهران ) و دکتر همامی (دانشگاه اصفهان )
شناخت محیط زیست (3)	کتاب زیستن در محیط زیست \ ترجمه دکتر مجید مخدوم – کتاب مبانی محیط زیست \ ترجمه عبد الحسین وهابزاده (انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد )- کتاب شناخت محیط زیست \ ترجمه عبد الحسین وهابزاده (انتشارات موزه آثار طبیعی و حیات وحش ) – جزوه شناخت و حمایت محیط زیست \ سید حسین کیا – جزوه شناخت حمایت محیط زیست \ دکتر خراسانی
ارزیابی محیط زیست (3)	کتاب شالوده آمایش سرزمین \ تالیف دکتر مجید مخدوم – کتاب پارکهای ملی و مناطق حفاظت شده \تالیف هنریک مجنونیان – کتاب مناطق حفاظت شده ایران \تالیف هنریک مجنونیان – کتاب طرح ریزی پارکهای ملی \ تالیف هنریک مجنونیان – جزوه ارزیابی محیط زیست و پارکداری \ سید حسین کیا
بیولوژی شناخت حیوانات شکاری (2)	کتاب راهنمایی پستانداران ایران \ تالیف هوشنگ ضیایی – کتاب پرنده شناسی \ تالیف دکتر جمشید منصوری – جزوه بیولوژی حیوانات شکاری و پرنده شناسی \ سید حسین کیا – کتاب راهنمای پرندگان ایران \ تالیف دکتر جمشید منصوری – جزوات درس بیولوژی دانشگاه تهران و دانشگاه اصفهان
زبان تخصصی (2)	کتاب زبان انگلیسی تخصصی محیط زیست \ دکتر نوری (انتشارات دانشگاه آزاد ) – کتاب زبان انگلیسی دانشجویان بهداشت محیط زیست (انتشارات سمت)
زبان عمومی (2)	504 واژه (بارنز ) – گرامر از دبیرستان تا دانشگاه (فرزام) منابع کمکی : زبان عمومی (اشراقی) – زبان عمومی (ناصر زاده )

- آمار و احتمالات کاربردی – نیکوکار و عربزاده – انتشارات آزاده.

بزرگان محیط زیست:

دکتر کهرم پدر علم محیط زیست

دکتر پورخباز دکترای آلودگی محیط زیست از آلمان

دکتر ثابت رفتار دکترای آلودگی استرالیا

دکتر لیمایی دکترای اقتصاد جنگل از سوئد

جناب آقای دکتر مجید مخدوم پدر علم ارزیابی در ایران.

دیگر بزرگان محیط زیست ایران مانند:

دکتر مخدوم و دکتر عمرانی و دکتر رازقی و دکتر جمالی و دکتر زبیری

n-khorasan.ir

:منبع:انجمن محیط زیست ایران

معرفی رشته ی مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست

مطالب مشابه :

منابع ازمون کارشناسی ارشد محیط زیست

منابع کنکور کارشناسی ارشد رشته زراعت

جزوات کارشناسی ارشد و دکتری محیط زیست

منابع پیشنهادی آزمون متمرکز دکترای جنگلداری سال 1390 در دانشگاههای دولتی

معرفی رشته ی مهندسی منابع طبیعی و محیط زیست

منابع مورد استفاده در درس اکولوژی عملی

فروش منابع آزمون های محیط زیست (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری محیط زیست) (آزاد - سراسری)