فارماکولوژی

فارماکولوژی عبارت از مطالعه خواص و تاثیرات داروها و ترکیبات دارویی طبی بر روی بدن است. داروها مواد شیمیایی مورد استفاده در تشخیص، درمان وپیشگیری از بیماریها هستند.

اجزا یک شناسنامه دارویی:

یک شناسنامه دارویی کلیه ویژگیهای دارو را به دست می دهد. به عنوان یک پرسنل زبده اورژانس باید با شناسنامه های دارویی داروهایی کهممکن است ناچار به کارگیری آنها شوید آشنا باشید. یک شناسنامه دارویی شامل موارد زیر است:

- اسامی داروها-این اسامی عبارتند از نامهای ژنریک،تجاری و شیمیایی
- طبقه بندی-داروی مورد نظر چه نوع دارویی استو به چه منظور به کار می رود.
- مکانیسم عمل- دارو چگونه عمل می کند وهدف آن چیست.
- موارد منع مصرف--چه موقع نباید از دارو استفاده کردو واکنش ناخواسته دارو با ترکیبات دارویی دیگر.
- فارماکوکینتیک-جذب ومتابولیسم دارو چگونه است؟نیمه عمر دارو چیست؟
- عوارض جانبی وناخواسته-آیا عوارض جانبی وجود دارد؟عوارض ناخواسته چیست؟
- روشهای مصرف-دارو چگونه داده می شود؟
- چگونگی تامین دارو-مقدار کلی دارو چقدر است و چه جوری این مقدار تامین می شود؟
- دوزاژ- این قسمت شامل مقدار داروی تجویز شده مناسب برای بالغین،اطفال و ملاحضات ویژه است.

مورد مصرف دلیلی برای تجویز دارو است.مورد منع مصرف دلیلی برای عدم تجویز دارو است.
نخستین مورد منع مصرف برای هر دارو حساسیت(آلرژی) نسبت به دارو می باشد.

اسامی داروهای طبی

داروهای طبی از چهار منشاء عمده مشتق می شوند:گیاهان،حیوانات انسانها،مواد ومحصولات معدنی ومواد شیمیایی وصنایی ساخته شده در آزمایشگاهها.
داروهای طبی اسامی گوناگونی دارند:
درج نام تجاری-نام ژنریک-نام شیمیایی-ونام رسمی .
در بیشتر موارد، نام رسمی عبارت از نام ژنریک که usp. بدنبال آن آمده است.

تقسیم بندی داروها بر اساس گروههای خطر در بیماران باردار:

FDA مقیاس زیر را با تقسیم بندی داروها به گروه های A-B-C-D-X تعیین نموده است.
گروه آ :خطر اثباط شده ای برای جنین ومادر در مقطع بارداری ندارد.
گروه بی :در حیوانات مطالعه ای که انجام شده خطری را برای جنین نشان نداده است اما مطالعه کافی بر روی انسان انجام نشده است.
گروه سی:مطالعات انجام شده بر روی حیوانات عوار ض نا خواسته ای را نشان داده است.
گروه دی:خطر برای جنین انسان به اثبات رسیده است
گروه ایکس:خطر عوارض ناخواسته به روشنی در انسان دیده شده است

تقسیمات دستگاه عصبی:
دستگاه عصبی سمپاتیک وپارا سمپاتیک به منظور حفظ هماهنگی بدن به صورت متضاد عمل می کنند وهر سیستم برحسب شرایط موجود تقدم می یابد.
عقده های سمپاتیک که متشکل از عقده های زنجیره سمپاتیک وعقده های جانبی هستند، هنگام تحریک اثرات زیر را اعمال می کنند:

- تحریک ترشح غدد عرق
- کاهش فعالیت گوارشی
- شل شدن مثانه
- آزاد شدن ذخایر گلیکوژن از کبد
- انقباض عروق خونی محیطی
- افزایش جریان خون عضلات اسکلتی
- افزایش ضربان،قدرت انقباض،خودکاری وهدایت پذیری قلب
- گشاد شدن برونشها
- افزایش تولید انرژی
- کاهش جریان خون به اعضای شکمی

اشکال دارویی:
1-داروهای جامد
2-داروهای مایع
3-داروهای استنشاقی
4-داروهای موضعی
5-داروهای عبور کننده از پوست
6-ژلها
7-گازها

اثرات تداخلی گیرنده-دارو:
آگونیست ها: داروهایی هستند که برای برانگیختن یک پاسخ با گیرنده تداخل می کنند.
آنتاگونیست ها: داروهاییکه به گیرنده متصل می شوند و پاسخ رامسدود میکنند.

لیست داروهای پیش بیمارستانی:

نام دارو	عملکرد دارو	موارد مصرف	عوارض جانبی	موارد منع مصرف
نیترو گلیسیرین	از گروه نیتراتها میباشد.بعنوان داروی گشادکننده عروق کرونر قلب به کار میرود و باعث افزایش خونرسانی به قلب شده وآنژین صدری حاد را کنترل کرده و فشارخون را پایین میاورد.	آنزین صدری حاد{درد شدید قفسه سینه}- کنترل فشار خون بالا-سکته قلبی-ایسکمی عروق کرونر - این دارو تا سه باردر فشارخون سیستول بالاتر از ده هر پنج دقیقه یکبار قابل تکرار میباشد	افزایش ضربان قلب- تپش قلب- احساس گرمی-سرگیجه	فشار خون پایین- گلوکوم{آب سیاه چشم}- کم خونیهای شدید-خونریزی مغزی - تروما به سر
کاپتوپریل	کاهنده فشار خون	نارسایی احتقانی قلبی -درمان فشارخون متوسط به همراه لازیکس ،‌ همچنين‌در درمان‌ زيادي‌ شديد و مقاوم فشار خون‌ كه‌ به‌ساير تدابير درماني‌ پاسخ‌ نمي‌دهند،مصرف‌ میشود.	حساسیت پوستی همراه با خارش-سرفه از دست رفتن حس چشایی واختلات حسی دیگر-	همراه داروهای مدر نگهدارنده پتاسیم(تریامترن اچ -اسپیرونالوکتون)
لازیکس(فروزماید)	ازداروهای ادرارآور میباشدوبا گشاد کردن عروق کلیه باعث افزایش ادرار ودر نیجه کاهش فشار خون رابه همراه دارد.	ورم-کاهش ادرار-نارسایی کلیه- درمان سریع فشار خون بالا	تهوع و استفراغ-ضعف عضلانی-افت فشار خون-وزوزگوش و حساسیت پوستی	دیابت- نقرس - سیروزکبدی
آدرنالین(اپی نفرین)	گشاد کننده برونش - باعث افزایش فعالیت عصب سمپاتیک شده و در نتیجه فعالیت قلب را افزایش داده و با تنگ کردن عروق ، افزایش فشار خون را بدنبال دارد.	شوک آنافیلاکسی(حساسیت دارویی-غذا-نیش حشرات-آلرژی)-آسم و اسپاسم برونش-ایست قلبی	استفراغ-افزایش ضربان قلب-ضعف و تعریق-لرزش دست	گلوکوم(آ ب سیا ه چشم) - حساسیت مفرط - بیماریها ی قلبی
آتروپین	آنتی کولینرژیک - دارای اثرات ضد برادیکاردی می باشد و افزاینده برادی آریتمی محسوب میشود.	بهبود اسپاسم معده و روده ای و قولنج کلیوی و صفراوی- در کاهش ضربان قلب و سکته قلبی- شل کننده عضلانی ،براي‌ كاهش‌ ترشحات‌ بزاق‌ وترشحات‌ دستگاه‌ تنفسي‌ پيش‌ از بيهوشي‌،براي‌ جلوگيري‌ از براديكاردي‌ و ايست‌سينوسي‌ به‌عنوان‌ پادزهر در مسمومیت با سموم‌ ارگانو	خشکی دهان - گشادی مردمک -خشکی پوست- تاکیکاردی	در بزرگی پروستات -گلوکوم و در افراد مسن وبیماران نارسایی قلبی با احتیاط تجویز شود.
سایمتیدین و راینیتیدن	دارای اثرات کاهنده ترشح اسیدمعده میباشد. چون عوارض جانبی راینتیدین از سایمتیدین کمتر میباشد استفاده از آن بیشتر توصیه میشود.	توموری شدن سلولهای کناری معده ، درمان‌ كوتاه‌مدت‌ زخمهاي‌ فعال‌ دوازدهه‌ يا زخمهاي‌فعال‌ و خوش‌خيم‌ معده‌، حالات‌ مرضي‌ترشح‌ بيش‌ از حد و پی در پی اسيد معده‌ برگشت‌ محتويات‌ معده‌به‌ مري‌ و ساير مواردي‌ كه‌ كاهش‌ اسيدمعده‌ براي‌ آن‌ مفيد است‌، مانند جراحي	اسهال - وزوز گوش - بهت زدگی- گیجی و دپرس شدن- بزرگ شدن پستانها	سرطان معده -مشکلات کبدی و کلیوی
هیوسین( اسکوپولامین)	آنتی کولینرژیک - ضد اسپاسم عضلات صاف -	این دارو سبب شل شدن عضلات صاف عاعضای حفرات شکمی و و لگن میگردد.{ اسپاسم گوارشی با ادرار ی- درد کلیه-درد صفراوی و قاعدگی دردناک}	خشکی دهان - افزایش ضربان قلب- تاری دید - احتباس ادراری	گلوکوم(آ ب سیا ه چشم) - حساسیت مفرط -
متوکلو پرامید(پلازیل)	بالا بردن آستانه تحریک مرکز استفراغ- افزایش حرکات دودی معده	در درمان تهوع استفراغ ناشی از جراحی یا شیمی درمانی برگشت محتویات معده به مری ، آهسته بودن تخلیه معده ، سردرد و سکسه مقاوم مصرف میشود.	عکس العملهای خارج هرمی خصوصا در کودکان ونوجوانان مانند :اسپاسم گردن- لرزش دست - سستی پا	حساسیت مفرط- نارسایی کبد و کلیه - پارکینسون- انسداد روده - تشنج - خونریزی گوارشی
پیریدوکسین(B6)	در سوخت و ساز پروتینهاو چربیهادخالت دارد.	در تهوع حاملگی- بیماری سلولی تابش اشعه- الکلیسم	سردرد- احساس گرگرفتگی- خواب الودگی-	بیماران پارکینسون
هیدروکورتیزون	با عملکرد بر روی غده آدرنال در کاهش التهابات و حساسیتها موثر است.	آسم-گزش حشرات- التهابات پوستی که شامل قرمزی و گرمی است و همین طور در واکنشهای حساسیتی دارویی- التهابات استخوان	سردرد- افت پتاسیم خون-اکنه-	حساسیت مفرط- عفونتهای قارچی سیستمیک
دگزامتازون	ضد التهاب - سرکوب کننده سیستم ایمنی -	نارسایی غده ادرنال کلیه - ورم مغزی ناشی از ضربه -ضد التهابات ناشی از یک آلرژی	سردرد - اکنه -نارسایی احتقانی قلب-افزایش فشار خون-ادم- زخم معده-	حساسیت مفرط- عفونتهای قارچی سیستمیک
تری فلو پرازین (اسکا زینا)	ضدسایکوز	ضد اضطرا ب - ضد تهوع واستفراغ - اسکیزوفرنی خصوصا در توهم و هذیانها وکسانیکه دوره حاد بیقراری دارند : تري‌ فلوئوپرازين‌ در درمان‌اسكيزوفرني‌ و حالات‌ رواني‌ ديگر مثل‌جنون‌ و مانيا مصرف‌ مي‌گردد. همچنين‌ دركوتاه‌ مدت‌ به‌عنوان‌ داروي‌ كمكي‌ دردرمان‌ تحريكا	خواب الودگی - سرگیجه - تاری دید - خشکی دهان - اسهال - اسپاسم گردن وعضلات - افت فشار خون - تشنج - ازبین رفتن بافت محل تزریق	اسپاسم گردن وعضلات - خواب الودگی
هالوپریدول	ضدسایکوز	اختلالات رفتاری شدیدمثل جنون جوانی- سرخوشی - تهوع و استفراغ ، در درمان‌اسكيزوفرني‌ و حالات‌ رواني‌ ديگر، مانيا، درمان‌ كوتاه‌ مدت‌ و كمكي‌ اضطراب‌ شديد ،بهبود تيك‌هاي‌ حركتي‌ ‌به‌كار مي‌رود. همچنين‌ در درمان‌ سكسكه‌مقاوم‌ مصرف‌ مي‌گردد	افت شدید فشار خون- اختلالات حرکتی تاخیری- حرکات غیر ارادی- افرایش ضربان قلب- احتباس ادراری-	افت فشار خون و افرادی که از لحاظ هوشیاری در سطح پایین هستند
دیازپام	آرام بخش و خواب آور- ضد هیجان - شل کننده عضلات اسکلتی	در تشنج ها -فشارهای روانی- بی خوابی ها و درمان مداوم صرعی استفاده میشود	سرگیجه- خواب آلودگی- عدم تعادل-افت فشار- کاهش ضربان قلب-راش- تاری دید-تهوع و استفراغ-ایست تنفسی	گلوکوم(آب سیاه)- افراد افسرده- افت فشار خون و افرادی که از لحاظ هوشیاری در سطح پایین هستند
پرومتازین	طولانی اثر ترین آنتی هیستامین- آرام بخش- ضد تهوع و استفراغ	در بیماری مسافرت - تهوع واستفراغ- التهابات بینی - علایم آلرژی-کهیر - تب یونجه- مسکن ساده برای بیخوابی- درمان تکمیلی فوریتهای آنافیلاکسی یا آلرژی شدید	بی قراری- عدم رک مکان و زمان - کاهش و افزایش فشار خون-احتقان بینی-حساسیت به نور-	صرع- حساسیت مفرط به آنتی هیستامین ها- حملات آسم- نوزادان-بیماریهای قلبی عروقی- فشار خون پایین - بیماریهای ریوی
ترامادول	ضد دردمتوسط تا شدید -	ضددرد - کنترل درد بعد از عمل	سرگیجه - سر درد - اضطراب - اختلال تعادل - تشنج - خارش - تعریق بیش از حد - بثورات جلدی - اختلالات بینایی - تهوع و استفراغ - دردشکم - ارست تنفسی	حساسیت به دارو - کودکان زیر12سال - بیماریهای تنفسی - الکلیسم حاد - ضربه به سر - اختلالات تشنجی - نارسایی شدیدکلیوی - حاملگی - شیردهی
نالوکسان	ضد مخدر از نوع مرفین- مصرف این دارو ممکن است باعث از بین رفتن اثر ضد درد ها شود	برای برطرف کردن تضعیف تنفسی و ارست تنفسی ناشی از داروهای شبه تریاک مصرف میگردد.	افزایش ضربان قلب و فشار خون- تهوع و استفراغ- تعریق- ادم ریوی	حساسیت مفرط- نا منظمی ضربان قلب -صدمه مغزی- تشنجی ها- حاملگی و زایمان- بیماران مسن وناتوان-
فنوباربیتال	ضد تشنج-آرامبخش- خواب آور	انواع صرع- تب و تشنج کودکان- در بی خوابی و آرامبخش قبل جراحی - آرامبخش-	خواب الودگی-سرگیجه - سردرد-منگی- افت فشار خون- کاهش ضربان نبض- کهیر- تنگ شدن مردمک چشم- تهوع و استقراغ- درد در ناحیه بالای معده- ایست تنفسی	حساسیت مفرط- بیماریهای شدید ریوی-بیماران دچار افسردگی همراه با افکار خودکشی-اختلال عملکرد کلیه- بیمارانیکه افت فشار خون دارند.
متوکاربامول	شل کننده عضلات اسکلتی	دردهای عضلانی - اسکلتی و در کنترل تظاهرات عصبی- عضلانی کزاز	خواب آلودگی- سرگیجه- افت فشار خون- تاری دید- تهوع- تب و واکنشهای آلرژیک (راش- کهیر)	سابقه واکنش حساسیت- سابقه صرع- اختلال عملکرد کلیه
بایپریدین	ضد پارکینسون- ضد اختلالات اکستراپیرامیدال( اسپاسم گردن)	در درمان بیماری پارکینسون و علایم ناشی از عوارض داروها مثل حساسیت به متوکلوپرامید و کلروپرومازین	سردرد- سرگیجه- بی قراری- طپش قلب- افزایش ضربان قلب- خشکی چشمها- احتباس ادراری	کسانیکه بزرگی غده پروستات دارند - گلوکوم - تشنج
آمینوفیلین	شل کننده عضلات صاف و در نهایت بهبود اسپاسم برونش و گشادکننده راههای هوایی	افرادیکه مبتلا نارسایی احتقانی قلب هستند و افراد مسن - درمان کمکی نوزادانی که قطع تنفسی دارند - افراد آسمی و کسانیکه که هر نوع اسپاسم راه هوایی دارند	طپش قلب- افزایش ضربان قلب- بیخوابی - سردرد- تشنج- تهوع واستفراغ- افت فشار خون- ایست تنفسی - دیس ریتمی قلب	حساسیت مفرط- نامنظمی ضربان قلب - کسانیکه کم کاری غده تیروئید دارند
کلروپرومازین	ضد سایکوز-ضد تهوع واستفراغ	درما ن سریع سایکوز در بیماران بیقرار- تهوع و استفراغ- سکسکه مقاوم	علائم اکستراپیرامیدال- تشنج- افت فشار خون - افزایش ضربان نبض- غش- تاری دید- خشکی دهان- احتباس ادراری-	حساسیت مفرط-ضایعات مغزی- بیماریهای تنفسی- صرع- سایر بیماریهای همراه تشنج - اختلال عملکرد کلیه و کبد- بیماری پارکینسون-افت کلسیم
کلماستین	آنتی هیستامین - ضدآلرژی- ضد احتقان	التهابات بینی- علائم آلرژیک-کهیر- تظاهرات پوستی- ادم رگها	ارامش بیش از حد - فشار پایین - طپش قلب- افزایش ضربان نبض- راش و کهیر - درد سر دل- تهوع استفراغ - احتباس ادراری	حساسیت به آنتی هیستامینها- حمله حاد آسم- گلوکوم - اسداد مثانه- بیماریهای قلبی عروقی - فشار خون بالا-پرکاری تیروئید- بیماریهای کلیوی- دوران حاملگی وشیر دهی
سالبوتامول	گشادکننده راههای هوایی خصوصا برونشها	گرفتگی راه هوایی در بیماران مبتلا به انسداد برگشت پذیر ریوی- پیشگیری گرفتگی راه هوایی ناشی از فعالیت بدنی	عصبی شدن - اضطراب- سرگیجه و سردرد- لرزش خفیف- ترس - طپش قلب- تغییر فشار خون- تهوع و استفراغ- سوزش سر دل- خشکی دهان	حساسیت مفرط- بیمارهای قلبی وعروقی - فشار خون بالا- دیابت- آنژین- پرکاری تیروئید- بزرگی پروستات
دکستروز 5%	تامین کننده کالری (جانشین مایعات بدن)-	افت قند خون ناشی از تزریق بیش از حد انسولین- در حالات ضعف عمومی مثل افت خون ناشی از سوء تغذیه	ورم ریوی - نارسایی احتقانی قلب-	کمای دیابتیک-هذیان- بیمارانی که دچار کم آبی شده اند
سدیم بیکربنات	قلیایی کننده سیستم ادراری	احیای قلبی- ریوی- قلیایی کننده ادرار - آنتی اسید- اسیدوز متابولیک شدن-	کاهش سطح هوشیاری - احتباس مایعات- نفخ شکم -سنگهای کلیوی	نارسایی احتقانی قلب -بیماریهای ریوی- کمبود پتاسیم
سرم رینگر	جایگزین مایعات	از دست رفتن مایعات در اثر تهوع واستفراغ واسهال و خونریزیها	افزایش پتاسیم خون- افزایش حجم داخل وریدی	نارسایی احتقانی قلب - ورم ریوی نارسایی گردش خون
سرم نرمال سیلین تزریقی	جایگزین مایعات بدن	در کم آبی بدن ناشی از گرمازدگی-تب -	ادم -احتباس مایعات بدن - ادم ریوی - ایست تنفسی- افزایش ضربان قلب	نارسایی قلب - نارسایی کلیه-سیروز کبدی
سرم دکستروز 6% سالین 9%	افرایش دهنده حجم پلاسمای خون ( که باعث افزایش فشار خون و بهبود عملکرد کلیه در بیماران مبتلا به شوک ناشی از کاهش حجم خون)	جایگزین مناسب فراورده های خونی در موارد اورژانسی	تهوع و استفراغ- واکنش آنافیلاکسی مثل کهیر - تب- احتقان بینی- خارش	حساسیت مفرط- نارسایی کلیه - خونریزی شدید- در موارد حاملگی - شیردهی- بیماری کبدی- کودکان با احتیاط تزریق شود

گردآوری:سجاد همتیان دانشجوي فوريت هاي پزشكي یاسوج

فارماکولوژی

مطالب مشابه :

شایعترین عارضه تزریق خیلی سریع وریدی آمپول دگزامتازون چیست؟

آشنایی با ضوابط بیمه 53 قسمت دوم

واکنش های ازدیاد حساسیت(الرژی)

لیست داروهای اورژانسی

معنی OTC چیست

لیست داروهای اورژانسی

ليست دارو هاي اعتياد آور

فارماکولوژی

عوارض حاد همودیالیز

داروها درحاملگی و شیردهی