علوم تجربی هفتم

آب مهم ترین عامل حیات است. همهٔ موجوداتزنده برای ادامهٔ زندگی به آب نیاز دارند.
آب، فراوان اما کمیاب
امروزه کم آبی در جهان به صورت یک مشکل اساسی مطرح است. در کشور ما نیز که به طور طبیعی بر روی نوار بیابانی دنیا واقعشده، این مسئله جدی تر است.از این رو استفاده درست از منابع آبی و مهار آبهای سطحی از گذشته های دور مورد توجه بوده است.بنابراین مطالعه آبها در کشور ما ازاهمیت زیادی برخوردار است.
بخار آب فراوانی در اتمسفر زمین وجود دارد که به صورت بارش به سطح زمینمی رسد. بارش به شکل های گوناگون دیده می شود که در مناطق مختلف مقدار آن متفاوتاست.
بیش از 75 درصد سطح کرهٔ زمین را آب فرا گرفته است که مقدار کمی از آن را آب هایشیرین تشکیل می دهند. به مجموعه آب های موجود در اتمسفر، سطح و درون زمین که بهصورت جامد، مایع و بخار می باشند، آب کره گفته می شود. آب کره شامل اقیانوس ها، دریاها،دریاچه ها، رودخانه ها، آب های زیرزمینی، رطوبت هوا و یخچال ها می باشد.
با تابش پرتوهای خورشید به سطح اقیانوس ها،دریاها و دریاچه ها، آب ها تبخیر می شوند و به ارتفاعات صعود می کنند. بخارآب در آنجا بهدلیل کاهش دما، متراکم و به ابر تبدیل می شود. با روند تدریجی کاهش دما، اگر درصد رطوبتو میزان دمای هوا به حد مناسبی برسد، بارش رخ می دهد. چنانچه در طی متراکم شدن ابرها،دمای هوا خیلی کم باشد، رطوبت هوا به شکل برف به سطح زمین می ریزد. در صورتی کهدمای هوا در هنگام تراکم، بالاتر از صفر درجه سلسیوس باشد به شکل باران به سطح زمینمی ریزد. اگر قطرات باران در مسیر پایین آمدن به سطح زمین از توده هوای سرد عبور کنند،به تگرگ تبدیل می شوند.
هواشناسی
هواشناسی دانشی است که دربارهٔ شناخت جو و هوای اطراف کرهٔ زمین به مطالعه وتحقیق می پردازد. یکی از مهم ترین کارهای هواشناسی اندازه گیری مقدار بارندگی است که درایستگاه های باران سنجی برحسب میلی متر انجام می شود.
باران کجا می رود؟
پس از بارش آب ها به صورت های زیر در می آیند:
بخشی از آب تبخیر شده و به اتمسفر صعود می کنند. قسمتی از آن در سطح زمین،جاری می شوند و بخش باقیمانده به داخل زمین نفوذ می کند.
آبهای جاری
بخشی از آب باران در سفر خود روی زمین به طرف مناطق پست تر جریان پیدا می کنداین آب ها پس از به هم پیوستن در جهت شیب زمین حرکت می کنند و به دریاچه ها، دریاها واقیانوس ها می ریزند. منطقه ای که آب های سطحی آن توسط یک رود و انشعابات آن از نقاط مرتفع به سمت نواحی پست تر هدایت می شود، حوضه آبریز نام دارد.
انسان از گذشته، آب را به عنوان یک نعمت خدادادی می دانسته و برای بهره برداری بهتر وجلوگیری از هدر رفتن آن به فکر احداث سد بر روی رودخانه ها بوده است. امروزه با احداثسد به این هدف مهم دست یافته است. کشور ما نیز در امر سدسازی موفق بوده است.
دریاچهٔ پشت سد پس از مدتی با رسوباتی که توسط رود آورده شده، پر می گردد. رود با عبور از نواحی کوهستانی و شیب دار سنگ ها را تخریب و قطعات جدا شده را باخود حمل می کند. مواد تخریب شده در طی مسیر، به هم برخورد می کنند و به قطعات ریزترتبدیل می شوند. این مواد توسط رودخانه به قسمت های پایین دست حوضهٔ آبریز منتقل و درآنجا ته نشین می شوند. بدین ترتیب مخروط افکنه را تشکیل می دهند. مخروط افکنه ها ازنظر ایجاد زمین های حاصل خیز کشاورزی، معادن شن و ماسه و ذخیره آب های زیرزمینی، اهمیت زیادی دارند.
آبشار
رودخانه در ادامهٔ مسیر خود ممکن است به محلی برسد که بستر آن به طور ناگهانیدچار اختلاف ارتفاع می شود در این صورت آبشار یا تندآب ایجاد می گردد.
علت تشکیلآبشار این است که آب در مسیر جریان خود، ابتدا از سنگ های سخت و مقاوم و سپس ازسنگ های نرم و کم مقاومت عبور می نماید، بر اثر فرسایش در طی مدت زمان نسبتاً طولانیسنگ های مقاوم برجای مانده و سنگ های نرم از بین می روند و اختلاف ارتفاع در مسیررود ایجاد می شود، که به آن آبشار گفته می شود.
سرعت آب رودخانه ها با هم متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. رودخانهدر مسیر حرکت خود ممکن است به صورت مستقیم یا مارپیچ جریان داشته باشد. اگر شیبزمینی که رودخانه در آن جریان دارد زیاد باشد، رودخانه مسیر مستقیم پیدا می کند و در صورتی که شیب زمین کم باشد، رودخانه مسیر مارپیچی به خود می گیرد. به حجم آبی که در واحد زمان از سطح مقطع رودخانه عبور می نماید، آبدهیرودخانه گفته می شود.
سرعت آب ضربدر سطح مقطع=آبدهی
آلودگی رودخانه ها
در گذشته تصور بر این بود که به دلیل فراوانی آب در رودخانه ها، تخلیه فاضلاب هادر آلودگی آنها تأثیری ندارد در حالی که امروزه ثابت شده است که کمترین آلودگی دررودخانه ها باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی فراوانی می گردد. رودخانه هابه عنوان بخشی از محیط زیست و منبع تأمین کننده قسمت عمده ای از آب آشامیدنی،کشاورزی و صنعتی نیاز به حفاظت و توجه بیشتری دارند.
دریاچه ها
بخشی از آب کره که در سطح خشکی ها واقع شده است و به طور طبیعی به آب های آزادراه ندارد، دریاچه نامیده می شود. دریاچه یک محیط زنده و پویا است که جانداران مختلفیدر آن زندگی می کنند. دریاچه ها از نظر تأمین مواد غذایی، مواد معدنی، ذخایر نفت و گاز،گردشگری، تعدیل آب و هوای منطقه، حمل و نقل،کشتیرانی اهمیت دارند.بزرگترین دریاچه جهان، دریاچه خزر است که به علت وسعت زیاد به آن دریا گفتهمی شود.دریاچه های کشورمان از نظر چگونگی تشکیل با هم متفاوت هستند.دریاچه خزر برخی از آنها به طور طبیعی و بعضی از آنها توسط انسان تشکیل می شوند.
دریاچه هایی که بطور مصنوعی ایجاد می شوند، بر اساس نوع کاربرد و بهره برداری ازآن متفاوت اند. برخی از دریاچه ها در پشت سدها به وجود می آیند. از آب ذخیره شده دراین دریاچه ها برای تولید برق، کشاورزی و آب آشامیدنی استفاده می شود مانند سد لتیان کهدر شمال شهر تهران واقع شده است.گاهی دریاچه های در اطراف شهرها به منظور تعدیل دمای هوا، حفظ محیط زیست وتوسعه گردشگری ایجاد می شود مانند دریاچه مصنوعی شهدای خلیج فارس که در منطقهsچیتگر تهران احداث شده است.
دریاها و اقیانوس ها
حدود 97 درصد حجم آب کره در دریاها و اقیانوس ها قرار دارد که تقریباً 4را آب ها می پوشانند. به همین دلیل سیاره زمین از فضا، به رنگ آبی دیده می شود.شکل سواحل دریاها در جاهای مختلف،متفاوت است. در قسمت هایی که جنسسنگ های ساحلی در برابر فرسایش مقاومهستند، شکل ساحل به صورت صخره ای وپرتگاهی است درقسمت هایی که سنگ های ساحلی مقاومتکمتری دارند، شکل سواحل به صورت هموار و ماسه ای می باشد.
حرکات آب دریاها
آب دریاها به دلایل مختلف دائما در حال حرکت اند.این حرکت به صورت امواج دریا،جریانهای دریایی و جزرومد است. به حرکت آب به سمت بالا و پایین، موج آب گفته می شود.امواج دریا باعث فرسایش و تغییر شکل سواحل می شوند. در هنگام وقوع زمین لرزه وآتشفشان های زیردریایی امواج بزرگی در دریا ایجاد می شود که به آن آبتاز سونامی می گویند.
هرگاه بخشی از آب دریا نسبت به آب های اطراف خود جابجا شوند به آن جریاندریایی گفته می شود جریان های دریایی به دلیل اختلاف دما مانندجریان گلف استریم( و اختلاف شوری آب )مانند جریان تنگه هرمز( ایجاد می شوند.جزر و مد بر اثر نیروی گرانشی ماه و خورشید ایجاد می شود. به بالا آمدن آبو حرکت آن به سمت ساحل مد و به پایین رفتن آب در سواحل، جزر گفته می شود. برخیکشورها از جزر و مد در تولید انرژی الکتریسیته و ماهیگیری استفاده می کنند. دردوران دفاع مقدس، رزمندگان برای عبور از اروند رود از پدیدهٔ جزر و مد استفاده می کردند.

یخچال ها
در مناطقی از کرهٔ زمین که میانگین دمای هوا کمتر از صفر درجه سلسیوس است، بارشعمدتاً به صورت برف است. با انباشته شدن برف در طی سالهای متمادی در این نواحی،یخچال تشکیل می شود. یخچال ها به طور کلی به دو دسته قطبی و کوهستانی تقسیم می شوند.یخچال های عظیم قطبی در نواحی قطب شمال و جنوب کرهٔ زمین قرار دارند و یخچال هایکوهستانی در نواحی مرتفع سطح خشکی ها تشکیل می شوند.
نمونه سوال بخش سوم علوم هفتم - فصل ٦(سفر آب روی زمين)
۱-بخار آب موجود در اتمسفر به صورت........................به سطح زمين می رسد
۲- چند درصد سطح زمين را آب تشکيل می دهد؟
۳- آب کره چيست؟
٤-آب کره شامل چه آبهایی می باشد؟
٥-با توجه به نمودار صفحه ۹۷ درصد آبهای زمين.................و بقيه..............هستند
٦-از بين آبهای شيرین بيشترین آن در .......................... و بعد از آن در ...................... و کمتر
از همه در .................. قرار دارد
۷- ابرها چگونه تشکيل می شود؟
۸- بارش چگونه به وجود می آید؟
۹- بارش به چه صورت هایی وجود دارد؟
۱۰ - انواع ابرها را نام ببرید(تحقيق)؟ (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
۱۱ - تگرگ چگونه به وجود می آید؟
۱۲ - برف چگونه به وجود می آید؟
۱۳ - هواشناسی چيست؟
۱٤ - ابرها چگونه بارور می شوند؟
۱٥ - منظور از بارش مصنوعی چيست؟
۱٦ - پس از بارش آب ها به چه صورت در می آیند؟
۱۷ - منظور از آب جاری چيست؟
۱۸ - حوضه آبریز چيست؟
۱۹ - مقدار آب رودخانه در یک حوضه آبریز به چه عواملی بستگی دارد؟
۲۰ - هدف از احداث سد چيست؟
۲۱ - تبدیلات انرژی آب پشت سد تا ایجاد برق را بنویسيد؟
۲۲ - مخروط افکنه چگونه تشکيل می شود؟
۲۳ - اهميت مخروط افکنه را بنویسيد؟
۲٤ - آبشار یا تنداب چيست؟
۲٥ - علت تشکيل آبشار چيست؟
۲٦ - سرعت آب رودخانه ها به چه عواملی بستگی دارد؟
۲۷ - در چه صورت مسير رود مستقيم است؟ (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و رازی
شيراز)
۲۸ - در چه صورت مسير رود پر پيچ و خم است؟
۲۹ - آبدهی رود را تعریف کنيد
۳۰ - فرمول آبدهی رود را بنویسيد
۳۱ - اگر سرعت رود ۳ متر بر ثانيه و سطح مقطع آن ۲۰ متر مربع باشد آبدهی رود چقدر است؟
۳۲ - اگر آبدهی رود ٦ متر مکعب بر ثانيه و سطح مقطع آن ۲ متر بر ثانيه باشد سرعت رود چقدر
است
۳۳ - مهمترین منابع آلوده کننده رودخانه ها را بنویسيد
۳٤ - آلودگی رودخانه ها چه مشکلاتی را به وجود می آورد؟
۳٥ - دریاچه ر اتعریف کنيد
۳٦ - دریاچه ها از چه نظر اهميت دارند؟
۳۷ - بزرگترین دریاچه جهان.........................نام دارد
۳۸ - انواع دریاچه ها را نام ببرید
۳۹ – علت تشکيل دریاچه خزر چيست؟
٤۰ - علت تشکيل دریاچه اروميه چيست؟
٤۱ - دریاچه خزر در چه استان هایی قرار دارد؟
٤۲ - دریاچه....................در اردبيل قرار دارد که علت تشکيل آن.................................است.
٤۳ - غار عليصدر در استان ................ قرار دارد که علت تشکيل آن .................. است
٤٤ - علت های ایجاد دریاچه مصنوعی چيست؟ برای هر کدام مثالی بزنيد
٤٥ - سياره زمين از فضا به چه رنگی دیده می شود علت آن چيست؟
٤٦ - شکل سواحل دریا به چه صورت هایی دیده می شود؟
٤۷ - در چه صورت ساحل هموار و ماسه ای است؟
٤۸ - در چه صورت سواحل صخره ای و پرتگاهی است؟
٤۹ - حرکت آب دریا به چه صورت هایی است؟
٥۰ - موج آب چيست؟ (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
٥۱ - موج دریا چه تاثيری بر ساحل دارد؟
٥۲ - سونامی یا آبتاز چيست؟
٥۳ - جریان دریایی چيست؟
٥٤ - دو علت جریان دریایی را نام ببرید؟ برای هر کدام مثالی بزنيد
٥٥ - جزر چيست؟
٥٦ - مد چيست؟
٥۷ - علت جزر و مد چيست؟
٥۸ - کاربرد جزر و مد را بنویسيد؟
٥۹ - یخچال طبيعی چيست؟
٦۰ - انواع یخچال های طبيعی را نام ببرید.
٦۱ - ضخامت کدام یخچال بيشتر است؟

بخش سوم:فصل5(از معدن تا خانه)
مادهٔ اولیه مورد نیاز برای تهیه بسیاریاز مواد و وسایل از معادن به دست می آید.

تعداد اندکی از مواد به طور مستقیم و بیشتر آنها ب هطور غیرمستقیم اززمین به دست می آیند. بنابراین زمین اندوخت های عظیم و خدادادی از مواد موردنیاز برایزندگی است. این اندوخت هها در معادن مختلف مانند معادن آهن، مس، طلا، آلومینیم، گچ،زغال سنگ و... یافت می شوند. در این معادن، مواد معمولاً ب هصورت ترکیب وجود دارند.معادن، مواد اولیهٔ لازم برای تولید انواع فرآورده های صنعتی، ساختمانی، دارویی و... را
تأمین می کنند.

عنصر آهن در معادن به صورت ترکیب های آهن یافت می شود. اکسیدهای آهن از ترکی بهایمهم آهن هستند که در این معادن وجود دارند. در این اکسیدها، ات مهای آهن و اکسیژن با همپیوند داد هاند. برای دستیابی به فلز آهن، باید اتم های اکسیژن را از اکسید آهن جدا کنیم. البتهاین جدا کردن، کار آسانی نیست و شامل یک تغییر شیمیایی است که با صرف انرژی زیادیهمراه است.

اگر اکسیژن های درون اکسید آهن را از سنگ اهن جدا کنیم فلز آهن به وجود می آید.

همان طور که مشاهده می کنید برای جدا کردن اتم های اکسیژن از آهن، سنگمعدن را به همراه کربن )زغال کُک( در کوره های مخصوص حرارت می دهند. در اثراین عمل، ات مهای اکسیژن از سنگ معدن جدا شده و به صورت کربن د یاکسیدخارج می شوند. در نتیجه فلز آهن به حالت مذاب در ته کوره باقی می ماند. درپایان، فلز مایع را در قال بهای مختلف می ریزند و به شکل های مختلف وارد بازارمی کنند. جدا کردن اتم های اکسیژن از آهن یک تغییر شیمیایی است که آن رامی توان به صورت زیر نوشت:

اگر به کربن واکسید های اهن گرما بدهیم،فلز آهن همراه با کربن دی اکسید به وجود می آید.

فلز آهن به صورت خالص نسبتاً نرماست و در اثر ضربه خم می شود.

با افزودن مقدار معینی از مواد مختلف به آهن، آلیاژهاییب هدست می آیند که استحکام بیشتری دارند و به راحتی زنگ نمی زنند. ازای نرو، برای تولید برخی از لوازم آشپزخانه مانند کارد، چنگال، قاشق و آبکشاستیل از آهن زنگ نزن استفاده می کنند که دارای فلزهای نیکل و کروم است.در حالی که در ساخت تیرآهن، میلگرد و ورقه های آهنی، آلیاژی را به کار می برندکه دارای کربن است.

هزاران سال است که انسان از مواد طبیعی گوناگونی مانند چوب، سنگ، خاکو... برای ساختن سرپناه ایمنی استفاده می کند. برای این منظور از جنگ لها، معادن،جانوران، گیاهان و دیگر منابع خدادادی بهره برداری می کند. البته نوع و میزانبهره برداری انسان از اندوخته های طبیعی با گذشت زمان تغییر کرده است

میزان مصرف منابع طبیعی با افزایش جمعیت، به مقدار قابل توجهی افزایشیافته است. از سوی دیگر، گسترش روزافزون دانش بشری به انسان این امکانرا می دهد که مواد جدیدی را بسازد. به طوری که خانه های مسکونی ساختهشده با این مواد، استحکام بیشتری داشته و در برابر زلزله از مقاومت بالاتریبرخوردارند.

بتن، یکی از مه مترین موادی است که امروزه برای ساختن خانه های مسکونیو برج ها استفاده می شود. بتن مخلوطی از سیما ن، ماسه و آب است و استحکامزیادی دارد.

سنگ آهک، ماده اولیه تولید سیمانسیمان مخلوطی از آهک و خا کرس است و در طبیعت یافت نمی شود. بلکه
آن را از سنگ آهک موجود در طبیعت ب هدست می آورند. برای این منظور، سنگآهک را در دمای بالا گرما می دهند تا به آهک تبدیل شود. سپس آهک حاصلرا با خاک رس مخلوط می کنند.

اگر به سنگ اهک گرما بدهیم آهک +کربن دی اکسید ساخته میشود.

مخلوط آب و آهک را بهعنوان ضد عفونی كننده درورودی استخرها، گاوداری ها ومرغداری ها به كار می برند.

اندوخته طبیعی و ظروف آشپزخانهظروف آشپزخانه نیز مانند سایر وسایل مورد استفاده در زندگی از مواد موجود درطبیعت ساخته می شوند.

مادهٔ اولیه تولید کارد و چنگال، سنگ معدن آهن است. آیا تا به حالفکر کرده اید، ظروف سفالی، چینی و شیشه ای را از چه موادی می سازند؟ جالباست بدانید، بشقاب چینی که در آن غذا می خورید، از خاک رس و لیوان شیشه ایکه در آن آب می نوشید، از ماسه ساخته می شود.خاک رس یکی از مواد طبیعی است که به فراوانی یافت می شود. برای تهیهظروف سفالی و چینی تغییرات زیر را روی خاک رس انجام می دهند.

برای تهیه گل کوزه گری:ابندا به خمیر شکل میدهند و به آن لعاب میدهند و سپس آن را میپزند.

در تولید ظروف سفالی رنگی از اکسید فلزهای مختلفی مانند آهن، کروم، مس،طلا و... استفاده می شود.

افزودن اكسید كروم به لعاب، سببتولید ظروفی با رنگ سبز می گردد.

شیشه نیز یکی از مواد پرمصرف در تولید ظرف های آشپزخانه است. برای تهیهٔشیشه، ماسه را با افزودن مواد شیمیایی مختلف گرما می دهند تا به خمیر شیشهتبدیل شود. سپس خمیر شیشه را در قالب های دلخواه می ریزند و به شکل هایمشخص درمی آورند.

سرعت مصرف منابعسالانه میلیاردها تن از اندوخته های طبیعی و خدادادی مصرف می شود.پیش بینی دانشمندان نشان می دهد که اگر انسان با همین روند منابع را مصرفکند تا صد سال دیگر بسیاری از منابع شناخته شده به پایان خواهند رسید.

هر چند انسان برای رفع نیازهای زندگی خود مجبور است از منابع طبیعی بهره برداری کند،اما توجه به این نکته بسیار مهم است که طبیعت و همه اندوخته های آن امانتی هستند که خداوندآنها را نزد انسان به ودیعه گذاشته است. حال پرسش اساسی این است که چگونه می توان ضمنبهره برداری از اندوخته های طبیعی، آنها را برای نسل های آینده نیزمحافظت کنیم؟

نمونه سوال بخش دوم علوم هفتم - فصل ٥ (از معدن تا خانه)
۱-در معدن ها چه چيزی یافت می شود؟
۲- در معادن مواد معمولا به صورت...................یافت می شود.
۳- چند کاربرد معدن را بنویسيد.
٤- از ترکيب های مهم آهن که در معادن یافت می شود....................نام دارد.
٥- برای دستيابی به فلز آهن چه باید کرد؟
٦- مراحل تبدیل اکسيد آهن به آهن را بنویسيد.
۷- مراحل استخراج فلز آهن را بنویسيد.
۸- زغال کک چيست؟
۹-معادله نوشناری توليد آهن از اکسيد آهن را بنویسيد.
۱۰ - چرا نمی توان برای ساخت قاشق و چنگال از آهن خالص استفاده کرد؟ (نویسنده پرهيزی
دبير مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
۱۱ - برای ساخت قاشق و چنگال از...................استفاده می کنيم که مخلوط ............. و
.............. است.
۱۲ - برای ساخت ميلگرد و تير آهن از آلياژ.................و.....................استفاده می کنيم.
۱۳ - یک قاشق و چنگال مخلوطی از مواد زیر است علت کاربرد هر کدام را بنویسيد.
آهن نقره کروم و نيکل
چوب یا پلاستيک چسب
۱٤ - استفاده همزمان از......................و.....................در ساختمان باعث استحکام ساختمان
می شود.
۱٥ - چند کاربرد بتن را بنویسيد
۱٦ - ماده اوليه توليد سيمان....................است
۱۷ - سيمان مخلوطی از................و.........است
۱۸ - یکی از کاربردهای مخلوط آب آهک را بنویسيد
۱۹ - معادله نوشتاری توليد آهک از سنگ آهک را بنویسيد
۲۰ - از کجا می فهميم آب آهک خاصيت اسيدی دارد یا نه؟
۲۱ - افزوده کردن.......................به لعاب سبب توليد رنگ سبز به ظروف آشپزخانه می شود
۲۲ - بشقاب چينی از ........................... و .................... و ليوان شيشه ای از ...................
ساخته شده
۲۳ - خاک رس برای تهيه.......................و........................کاربرد دارد
۲٤ - مراحل تبدیل خاک رس به ظروف سفالی را بنویسيد
۲٥ - در توليد ظروف سفالی رنگی از اکسيد ................ و ............. و ................. و .............
استفاده ميکنيم
۲٦ - مراحل تهيه شيشه را بنویسيد
۲۷ - چگونه یک جام شيشه ای را به شکل های مختلف در می آورند
۲۸ - برای حفاظت از منابع طبيعی سه راه وجود دارد نام ببرید (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه
تيزهوشان و رازی شيراز)
۲۹ -بازیافت مواد چه کمکی به طبيعت می کند
۳۰ -بازیافت مواد چه تاثيری بر آلودگی هوا دارد
۳۱ -بازیافت زباله چه تاثيری در نگه داری منابع طبيعی برای نسل آینده دارد
۳۲ - بازیافت آلمينيوم –آهن-کاغذ را با هم مقایسه کنيد

بخش دوم:فصل4(مواد پیرامون ما)
چهره زندگی ما به نوع موادیکه استفاده می کنیم بستگیدارد. برای نمونه اختراع آلیاژفولاد سبب گسترش صنعتخودرو سازی و ساختمان سازیشد.

اکثر مواد مورد استفاده در زندگی ما در طبیعت یافت نمی شود بلکه باید آنها را با انجامتغییرهای فیزیکی و شیمیایی در مواد طبیعی به دست آورد، برای نمونه: فلزهای آهن، آلومینیمو مس را از سنگ معدن آنها، شیشه را از ماسه ، سیمان را از سنگ آهک و پلاستیک را ازنفت خام می سازند.

اکسیژن، نیتروژن و کربن دی اکسیدبه صورت گازهای بی رنگ در هوا یافت می شوند.

مواد ویژگی های معینی دارند
هر ماده دارای ویژگی های مشخص و معینی است. برای نمونه مس فلزی جامد است کهسطح براقی دارد و رسانای جریان برق، گرما، چکش خوار و سخت است. برای بیان ویژگی هایمواد از عبارت ها و واژه هایی مانند سخت یا نرم، چکش خوار یا شکننده، انعطاف پذیر یاانعطاف ناپذیر، جاذب آب یا ضد آب، شفاف یا کدر، دارای خاصیت آهن ربایی یا بدون خاصیتآهن ربایی و ... استفاده می شود.

وقتی می گویند یک ماده از ماده دیگر سخت تر است، منظور این است که می توان بهکمک مادهٔ سخت بر روی مادهٔ دیگر خراش ایجاد کرد یا آن را برید. برای نمونه با استفاده ازالماس می توان شیشه را برید، با ناخن روی صابون و چوب پنبه خراش ایجاد کرد. در نتیجهالماس از شیشه و ناخن از صابون و چوب پنبه سخت تر است.

یکی دیگر از ویژگی های موادانعطاف پذیری است.انعطاف پذیری یک ماده نشان می دهد که آن ماده چقدر می تواند در اثرنیرو خم یا کشیده شود و پس از نیرو، دوباره به حالت اول بر گردد.

کاربردهای یک ماده به ویژگی های آن بستگی دارد؛ شناخت این ویژگی ها به شما کمکمی کند تا برای ساختن یک وسیله، بتوانید مواد مناسب را انتخاب کنید. برای نمونه، چکش خواربودن فلزها این امکان را می دهد تا آنها را به شکل های دلخواه در آوریم.

گوناگونیویژگی فلز ها سبب شده است تا آنها کاربردهای وسیعی در زندگی، صنعت، کشاورزی و ...پیدا کنند.

معمولاً استحکام فلزها بیشتر از سایر مواد است. در نتیجهبرای ساختن وسایلی که باید استحکام زیادی داشته باشند، از فلز ها استفاده می کنند. براینمونه بدنه خودروها، اسکلت های ساختمانی، پل ها، در و پنجره و وسایل ورزشی را با استفادهاز فلزها می سازند.

چگالی مواد یکی دیگر از ویژگی های مهم مواد است.

در ساختن تایر اتومبیل از رشته هایفولادی استفاده می شود.

چگالی فلزها برابر نیست. برای نمونه، چگالی طلا خیلی بیشتر از فولاد و آنهم بیشتر از آلومینیم است. به همین دلیل فلز آلومینیم به یک فلز سبک شهرت دارد و برایساختن اجسام محکم ولی سبک به کار می رود

در ساختن جلیقه های ضدگلوله ازپلاستیک هایی استفاده شده استکه استحکام آنها چند برابر فولاداست.

اغلب فلزها استحکام بالایی دارند.اما، برخی از آنها مانند آهن به آسانی در مجاورت هواو رطوبت زنگ می زنند و خورده می شوند. در حالی که فلز آلومینیم در برابر خوردگی مقاوماست. همچنین طلا فلزی است که هیچ گاه زنگ نمی زند و به همین دلیل برای مدت هایطولانی درخشان باقی می ماند. از طرف دیگر چکش خواری طلا بسیار زیاد است. به طوریکه اگر مقداری طلا به اندازه یک نخود داشته باشید، می توانید آن را به صفحهٔ بسیار نازکیبا مساحت 2 متر مربع درآورید. شیشه برخلاف فلزها به سادگی در اثر ضربه می شکند و خردمی شود. در نتیجه نمی توان آن را در اثر ضربه به ورقه های پهن و رشته های نازک تبدیلکرد. از سوی دیگر شیشه شفاف است و نور را عبور می دهد. این ویژگی شیشه سبب شدهاست که این ماده کاربردهای گسترده ای پیدا کند.

در ساختن یک وسیله علاوه بر ویژگی های فیزیکی مواد، قیمت و فراوانی آنها نیزدر انتخاب آنها اهمیت دارد. برای نمونه فلز آهن از سایر فلزها ارزان تر است .به همیندلیل این فلز کاربرد بسیار گسترده ای در صنایع مختلف دارد.

چگونه موادی با خواص بهتر تولید کنیم؟
انسان ها از دیرباز در جست و جوی روش هایی برای تولید موادی مفید و سودمند در زندگیبوده اند. مثلاً افزودن مقداری آهک به گل سبب افزایش استحکام آن می شود. از این رو درساخت بناهای خشتی از آن استفاده می کردند. کربن )زغال( نافلزی سیاه رنگ و نرم است کهبا کشیدن روی کاغذ یا سنگ به آسانی لایهٔ نازکی از کربن بر جای می ماند. در نتیجه از کربنبرای تولید مغز مداد استفاده می شود؛ اما نرمی زیاد آن مشکلاتی را در ساخت مداد و نوشتن باآن ایجاد می کند. تجربه نشان می دهد که افزودن مقداری خاک رس به کربن سبب بیشتر شدنسختی آن می شود. به طوری که هر چه مقدار خاک رس بیشتر باشد، سختی مغز مداد بیشترخواهد شد.خواص فلز ها را نیز می توان با افزودن یک یا چند مادهٔ شیمیایی به آنها، تغییر داد. در اثراین عمل خواص فلزها بهبود پیدا می کند، آلیاژها مواد جدیدی هستند که اغلب از مخلوط کردندو یا چند فلز به دست می آیند. برای این منظور فلز ها را ذوب کرده و با هم مخلوط می کنند.در اثر این عمل، اتم های سازنده آلیاژ، لابه لای یکدیگر پخش می شوند

آلیاژها ویژگی های جدیدی دارند، به طوری که، هرگاه مقدارکمی از فلز های مختلف یا کربنرا به فلز آهن اضافه کنیم، انواع فولاد با ویژگی های متفاوت به دست می آید. برای نمونه،افزودن فلزهای کروم و نیکل به آهن سبب تولید مادهٔ جدیدی به نام فولاد زنگ نزن می شودکه بسیار مقاوم و سخت تر از آهن است؛ و زنگ نمی زند.

مواد هوشمند
همان طور که آموختید، علوم تجربی به ما کمک می کند تا بتوانیم خواص مواد را بهبودببخشیم و از این رهگذر مواد جدیدی تولید کنیم. امروزه، دانشمندان علوم تجربی می خواهندموادی را تولید کنند که بتوانند در شرایط مختلف شکل خود را حفظ کنند. برای نمونه،عینک هایی ساخته شده اند که اگر به این عینک ها نیرو یا فشاری وارد شود، قاب آنها مچالهشده و تغییر شکل می دهد. اما جالب است بدانید که پس از حذف نیرو یا فشار دوباره و بدون هیچ کمکی از سوی شما به شکل اولیهٔ خود بر می گردند.این نوع مواد به مواد هوشمند معروف هستند. جستجو برای یافتن مواد هوشمند با کاربرد هایمختلف به طور گسترده ای در حال انجام است.

نمونه سوال بخش دوم علوم هفتم - فصل ٤( مواد پيرامون ما)
۱-گوگرد در کجا یافت می شود؟
۲- طلای خالص کجا یافت می شود؟
۳- الماس در کجا یافت می شود؟
٤- نمک خوراکی را چگونه به دست می آورند؟
٥- چند گاز نام ببرید که در طبيعت یافت می شود.
٦- چند عنصر نام ببرید که از سنگ معدن آنها را به دست می آورند.
۷- شيشه از.....................و سيمان از .....................و پلاستيک از ....................ساخته
می شود.
۸- کاغذ از چه موادی درست شده است؟(نویسنده پرهيزی مدرسه تيزهوشان و نمونه رازی
شيراز)
۹- چند ویژگی مس را بنویسيد.
۱۰ - برای بيان ویژگی های مواد از چه عبارت هایی استفاده می شود؟
۱۱ - منظور از این که ماده ای از ماده دیگر سخت تر است چيست؟
۱۲ - الماس سخت تر است یا شيشه؟ دليل بياورید (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و
رازی شيراز)
۱۳ - ناخن سخت تر است یا صابون؟ با دليل
۱٤ - کاغذ سخت تر است یا مغز مداد؟ با دليل
۱٥ - منظور از انعطاف پذیری یک ماده چيست؟
۱٦ -کاربردهای یک ماده به چه عواملی بستگی دارد؟
۱۷ - شناخت ویژگی های یک ماده چه کمکی به ما می کند؟
۱۸ - منظور از چکش خواری چيست؟
۱۹ - گوناگونی و ویژگی فلزها چه کمکی به آن می کند؟
۲۰ - منظور از استحکام یک ماده چيست؟
۲۱ - استحکام فلزها و نافلزها را با هم مقایسه کنيد.
۲۲ - چرا جنس بدنه خودرو از فلز است؟
۲۳ - چگالی آلمينيوم - طلا - فولاد- سرب را با هم مقایسه کنيد
۲٤ - چگالی فلز بيشتر است یا نافلز؟
۲٥ - در ساخت تایر ماشين از رشته های.......................استفاده می کنيم
۲٦ - در بدنه هواپيما از چه فلزی استفاده می کنند چرا؟
۲۷ - ویژگی های آهن را بنویسيد.
۲۸ - چند ویژگی فولاد را بنویسيد.
۲۹ - چند ویژگی طلا را بنویسيد.
۳۰ - چند ویژگی شيشه را بنویسيد.
۳۱ - چکش خواری طلا چه کمکی به آن می کند؟
۳۲ - آلمينيوم و فولاد را با هم مقایسه کنيد.
۳۳ - هنگام ساختن وسایل به چه چيزهایی باید توجه کرد.(نویسنده پرهيزی دبير مدرسه
تيزهوشان و رازی شيراز)
۳٤ - هر کدام از وسایل زیر از چه موادی استفاده شده؟ دليل انتخاب خود را بنویسيد
راکت تنيس بدنه و در یخچال
قابلمه دسته دار تایر اتوموبيل
کلاه ایمنی
۳٥ - علت اضافه کردن آهک به گل چيست؟
۳٦ - چند ویژگی کربن را بنویسيد.
۳۷ - نرمی کربن چه مشکلی را ایجاد می کند؟
۳۸ - برای سخت شدن کربن چه می کنند؟
۳۹ - چگونه می توان خواص فلزها را تغيير داد؟
٤۰ - تغيير خواص فلزها چه کمکی به آن می کند؟
٤۱ - آلياژ را تعریف کنيد.
٤۲ - آلياژ را چگونه تهيه می کنند.
٤۳ - فولاد از چه موادی درست شده؟
٤٤ - چدن از چه ماده ای درست شده؟
٤٥ - تفاوت فولاد و آهن را بنویسيد.
٤٦ - تفاوت چدن و آهن را بنویسيد.
٤۷ - برنز از چه موادی درست شده؟
٤۸ - مفرغ از چه موادی درست شده؟
٤۹ -یک تفاوت و شباهت مفرغ و برنز را بنویسيد.
٥۰ - یک تفاوت مس و برنز را بنویسيد.
٥۰ - چند کاربرد برای مواد زیر بنویسد.
چدن برنز
فولاد مفرغ
٥۱ - منظور از مواد هوشمند چيست؟
٥۲ - چند وسيله نام ببرید که از مواد هوشمند درست شده است؟ (نویسنده پرهيزی دبير
مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
٥۳ - علت استفاده از فولاد در بدنه خودرو چيست؟
٥٤ - علت استفاده لاستيک در تایر چيست؟
٥٥ - علت استفاده از پلاستيک در چراغ های خطر خودرو چيست؟
٥٦ - علت استفاده از نوار لاستيکی در برف پاک کن چيست؟
٥۷ - آیا از طلای خالص می توان انگشتر ساخت؟چرا
٥۸ - برای ساختن سيم انتقال برق فشار قوی از.......................و.......................استفاده می
کنيم.
٥۹ - چند دليل استفاده از آلمينيوم در ساخت سيم انتقال برق بنویسيد.
٦۰ - چرا سيم های برق فشار قوی را فقط از آلمينيوم ویا فولاد نمی سازند.

بخش دوم:فصل3(اتم ها الفبای مواد)
آب در طبیعت به سه حالت جامد، مایع و بخاریافت می شود این سه حالت ویژگی های مختلفی دارند.درحالی که آب، یخ و بخار آب یک نوع ماده اند.
هزاران سال معلوم نبود که مواد از اتمها ساختهشده اند. برای همین چگونگی تبدیل یخ به آب و برعکسیک معما بود. اما شناختن اتم ها این معما را حل کرد.
هر روز با مهمهٔ موادی که می پوشید، می خورید، می سوزانید و از آنها استفاده می کنید از ذر ههای
ریزتری ساخته شده اند. این ذره های ریز را نمی توان با چشم مشاهده کرد، اما آنها وجوددارند. به ذره های ریز سازندهٔ مواد، اتم می گویند. در واقع ات مها اصلی ترین ذره های سازندهٔجهان هستند.واد گوناگونی سروکار داریم که کاربردهای مختلفی در زندگیروزانه،کشاورزی، داروسازی و صنایع دیگردارند.اتم ها آن قدر ریز هستند که حتی با میکروسکوپ های قوی نیز دیده نمی شوند. بنابراینتنها با مشاهده غیر مستقیم می توان اتم ها را بررسی و خواص آنها را کشف کرد. دانشمنداننیز با این روش به وجود اتم ها و برخی از آنها پی بردند.اتم ها کنار هم قرار می گیرند و مواد را می سازند. هر ماده از یک یا چند نوع اتم تشکیلشده است.درواقع همه مواد موجود در جهان هستی تقریباً از 90 نوع اتم یعنی 90 عنصرساخته شد هاند. عنصر شکل خالصی از ماده است که یک نوع اتم دارد. برای نمونه عنصرآهن از ات مهای آهن و عنصر کربن از ات مهای کربن به وجود آمده است.
برخی از موادی که در زندگی روزانه از آنها استفاده می کنیم، فقط از یک نوع اتم ساختهشده اند،

آب از 2 نوع اتم )اکسیژن، هیدروژن(، گاز متان از دو نوع اتم )کربن وهیدروژن( و گازکربن دی اکسید از دو نوع اتم )کربن و اکسیژن( تشکیل شده اند. در این موادواحد سازنده، مولکول نام دارد. مولکول ها از پیوند دو یا چند اتم به وجود می آیند. ذره هایسازندهٔ عنصر های نافلز مانند کلر، اکسیژن و گوگرد نیز مولکول است.

عنصرهای گازی شکل اکسیژنو نیتروژن که در هوا یافت می شوند،رسانای جریان برق نیستند.
تعداد اندکی از عنصرها مانند طلا،اکسیژن، نیتروژن و کربن و گوگرددر طبیعت یافت می شوند. اما اکثرآنها در طبیعت یافت نمی شوند.

اتم آنقدر کوچک است که در برشعرضی یک ورقه نازک آلومینیمیبه قطر تار مو تقریباً ٢٠٠٠٠٠ اتمجای می گیرد.

ذرهٔ سازنده عنصرهای فلز فقط اتم است. برای نمونه هرگاهمجموعه ای از ات مهای مس در کنار هم قرار گیرند، عنصر مس به وجود می آید. به همین ترتیب،عنصر طلا نیز شامل تعداد بسیار زیادی از ات مهای طلاست که در کنار هم قرار گرفته اند.

آیا اتمها از ذره های ریزتری ساخته شد هاند؟هر ماده از تعداد معینی اتم تشکیل شده است. اتم ها نیز از ذره های متفاوتو کوچک تری به نام الکترون، پروتون و نوترون ساخته شده اند. تعداد الکترون ها، پروتون ها ونوترون ها در اتم های مختلف یکسان نیست.

جامد شکل منظم و حجم معینی دارد اما مایع به شکل ظرف درمی آید و حجممعینی دارد. در حالی که گاز به شکل ظرف درمی آید و حجم معینی ندارد.

در مواد گازی شکل، فاصلهٔ بین ذر هها بیشتر از جامد و مای ع است. به طوری کهاگر یک نمونه گاز را وارد ظرف کوچک تری کنیم، اتم ها یا مولکول ها به یکدیگر نزدیکمی شوند و فاصلهٔ بین آنها کاهش می یابد. به همین دلیل می توان یک گاز را به راحتی متراکمکرد و حجم آن را تا حد زیادی کاهش داد. اما نمی توان یک مایع یا جامد را به آسانی و بهمقدار زیاد متراکم کرد.

گرما وفاصلۀ بین ذره هامی دانید که حجم مواد در اثر گرم شدن، افزایش می یابد زیرا با گرم شدن ماده، انرژی
جنبشی )حرکتی( ذر ههای سازنده آن بیشتر می شود و در نتیجه فاصلهٔ بین آنها افزایش می یابد.

گرما و حالت مادهآب در طبیعت به سه حالت جامد (یخ) مایع (آب) و گاز (بخار آب)یافت می شود. یخ جامد
است و شکل منظم و حجم معینی دارد. وقتی که به یخ گرما می دهیم، انرژی مولکو لهای یخافزایش یافته وجنبش آنها بیشتر می شود. اگر این عمل را ادامه دهیم، یخ به آهستگی ذوب و بهآب مایع تبدیل می شود. حال اگر به آب گرما بدهیم، جنبش مولکول های آب افزایشمی یابد و فاصلهٔ بین آنها نیز بیشتر می شود. اگر مقدار انرژی حرکتی مولکول های آب افزایشپیدا کند، آب تغییر حالت می دهد و به بخار تبدیل می شود.در بخار آب، فاصله بین مولکو لهایآب خیلی بیشتر از آب است.

نمونه سوال بخش اول علوم هفتم-فصل ۳(اتم ها و الفبای آن)
۱- ماده چيست؟
۲- حالت های مختلف ماده را نام ببرید؟
۳- اتم چيست؟
٤- عنصر چيست؟ و چند عنصر نام ببرید.
٥- ترکيب را تعریف کنيد؟
٦- با یک آزمایش وجود بخار آب در هوا را ثابت کنيد.(نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و
رازی شيراز)
۷- ویژگی های جامدات را بنویسيد.
۸- ویژگی های مایعات را بنویسيد.
۹- ویژگی های گازها را بنویسيد.
۱۰ - با یک آزمایش ساده ثابت کنيد بين ذرات جامد فاصله وجود دارد.
۱۱ - با یک آزمایش ساده ثابت کنيد بين ذرات مایع فاصله وجود دارد.
۱۲ - چند ویژگی عنصرهای فلزی را بنویسيد.
۱۳ - چند ویژگی عنصر نافلز را بنویسيد.
۱٤ - چند عنصر فلز را نام ببرید.
۱٥ - چند عنصر نافلز را نام ببرید.
۱٦ - مولکول چيست.
۱۷ - عناصر فلزی ساختار...................و عناصر نافلز و ترکيب ها ساختار.......................دارند.
۱۸ - چند ویژگی کلر را بنویسيد.
۱۹ - چند ویژگی گوگرد را بنویسيد. (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
٥ مولکول گوگرد چند اتم دارد؟(با دليل)
۷مولکول کلر چند اتم دارد؟(با دليل)
۲۲ - چند ویژگی جيوه را بنویسيد.
۲۳ - چند عنصر نام ببرید که در طبيعت یافت می شود.
۲٤ - هر مولکول آب از چه عنصرهایی درست شده و هر عنصر چند اتم دارد؟
۲٥ - هر مولکول کربن دی اکسيد از چه عنصرهایی درست شده و هر عنصر چند اتم دارد؟
۲٦ - متان چيست و از چه عنصرهایی درست شده است؟
۲۷ - در کبسول آتش نشانی .......................وجود دارد.
۲۸ - ذرات تشکيل دهنده اتم را بنویسيد.
۲۹ - نماد الکترون .............نماد پروتون..................و نماد نوترون.................است.
۳۰ - هر اتم اکسيژن چند الکترون و چند پروتون دارد؟
۳۱ - هر اتم کربن چند الکترون و پروتون دارد؟
۳۲ - چرا گازها تراکم پذیر هستند؟
۳۳ - با یک آزمایش ثابت کنيد گازها تراکم پذیرند.
۳٤ - انبساط را تعریف کنيد.
۳٥ - انقباض را تعریف کنيد.
۳٦ - با یک آزمایش انبساط جامدات را نشان دهيد. (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و
رازی شيراز)
۳۷ - با یک آزمایش انبساط مایعات را نشان دهيد.
۳۸ - با یک آزمایش انبساط گازها را نشان دهيد.
۳۹ - انبساط و انقباض مواد در حالت های مختلف را با هم مقایسه کنيد.
٤۰ - چهار ماده با حجم یکسان در اختيار داریم آنها را به یک اندازه گرم می کنيم از بيشترین تا
کمترین انبساط را بنویسيد.(آب-اکسيژن-آهن -چوب)
٤۱ - چهار ماده با حجم یکسان در اختيار داریم آنها را به یک اندازه سرد می کنيم از بيشترین تا
کمترین انقباض را بنویسيد.(شيشه-الکل-نيتروژن- مس)
٤۲ - انبساط و انقباض مس آلمينيوم و آهن در شرایط یکسان با هم مقایسه کنيد.
٤۳ - دو ليوان شيشه ای در هم گير کرده اند چگونه آنها را از هم جدا کنيم؟
٤٤ - یک گلوله مسی و یک حلقه آهنی هم قطر گلوله مسی داریم اگر هر دو را به یک اندازه گرم
کنيم باز هم گلوله از حلقه عبور می کند ؟با دليل(نویسنده پرهيزی مدرسه تيزهوشان و نمونه
رازی شيراز)
٤٥ - گرما چه اثری بر حرکت ذرات مواد دارد؟
٤٦ - سرما چه اثری بر حرکت ذرات مواد دارد؟
٤۷ - ذوب را تعریف کنيد با مثال.
٤۸ - انجماد را تعریف کنيد با مثال.
٤۹ - تبخير را تعریف کنيد با مثال.
٥۰ -ميعان را تعریف کنيد با مثال.
٥۱ -فرازش را تعریف کنيد با مثال. (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
٥۲ - چگالش را تعریف کنيد با مثال.
٥۳ - نام علمی آهک چيست؟
٥٤ - چند کاربرد نمک خوراکی را بنویسيد.
٥٥ - چند کاربرد نفت خام را بنویسيد.
٥٦ - چند ویژگی سنگ مرمر را بنویسيد.

نمونه هایی از اتم ها،نام انگلسی و نماد شیمیاییشان:
نام:هیدروژن نام انگلیسی:Hydrogen نماد شیمیایی:H
نام:اکسیژن نام انگلیسی: Oxygen نماد شیمیایی:O
نام:آهن نام انگلیسی:Iran نماد شیمیایی:Fe
نام:کربن نام انگلیسی:Carbon نماد شیمیایی:C
نام:لیتیوم نام انگلیسی:Litum نماد شیمیایی:Li
نام:نیتروژن نام انگلیسی:Nitrogen نماد شیمیایی:N
نام:آرگون نام انگلیسی:Argon نماد شیمیایی:Ar
نام:مس نام انگلیسی:Copper نماد شیمیایی:Cu
نام:گوگرد نام انگلیسی:Sulfur نماد شیمیایی:S

بخش اول:فصل2(اندازه گیری علوم و ابزار های آن)
اندازه گیری
اندازه گیری یک مرحلهٔ مهم برای جمع آوری اطلاعات است. انداز هگیری به ما کمکمی کند تا اشیاء را از لحاظ اندازه، مقدار، بزرگی و کوچکی، بلندی و کوتاهی و... با هممقایسه کنیم. اندازه هر چیز را با یک عدد و یکای آن گزارش می کنیم. به یکای انداز هگیری،واحد نیز می گویند.
دانشمندان برای آنکه عددهای حاصل از انداز هگیر یهای مختلف یک چیز با هم مقایسه پذیرباشند، در نشست های بی نالمللی توافق کردند، برای هر کمیت یکای معینی را تعریف کنند. مثلاًبرای جرم یکای کیلوگرم، برای زمان، ثانیه، برای طول یکای متر و… را تعریف کردند.
هر جسم از ماده تشکیل شده است..ماده جرم و حجم دارد. جرم یک جسم را با یکای کیلوگرم و یا گرم انداه می گیرند.
جرم جسم در واقع مقدار ماده تشکیل دهندهٔ آن جسم است. جرم اجسام را به وسیلهٔ ترازواندازه گیری می کنند.
وزن جسم برابر با نیروی گرانشی جاذبه ای است که از طرف زمین برجسم وارد می شود و جسم را به طرف زمین می کشد. وزن جسم را توسط نیروسنج اندازه گیریمی کنند. در داخل نیروسنج یک فنر قرار دارد که می تواند کشیده شود. مقدارکشیدگی فنر داخل نیروسنج به اندازهٔ نیرویی بستگی دارد که به نیروسنج وارد می شود.
وزن یک جسم را با یکای نیوتون بیان می کنند. یک نیوتون، نیروی کوچکی محسوبمی شود.
وزن یک جسم در سطح زمین از حاصل ضرب جرم جسم در شدت جاذبه زمین به دستمی آید.
شدت جاذبه*جرم جسم=وزن
شدت جاذبه در سطح زمین تقریبا 9/8نیوتن بر کیلو گرم میباشد.
شدت جاذبه روی ماه 1/7نیوتن بر کیلوگرم و در سیاره مریخ 4 نیوتن بر کیلوگرم است.
طول و حجم
فاصله بین دو نقطه و مسافتی را که یک جسم طی می کند، با یکای طول، انداز ه می گیریم.
کیلومتر، متر، سانتی متر و میلی متر یکاهای متداول طول هستند.
یکی از ابزارهای انداز هگیری طول چیزهای کوچک، خ طکش است. طول خط ک شهایآزمایشگاهی برحسب سانت یمتر و میل یمتر درجه بندی شده است.
یکی از یکاهای متداول طول، اینچاست. برخی از خط کش ها علاوه برسانتی متر برحسب اینچ نیز مدرجشده اند.
حجم یک جسم برابر با مقدار فضایی است که جسم اشغال می کند.حجمِ جسم را معمولاًبرحسب متر مکعب یا سانت یمتر مکعب اندازه می گیرند.
یکای متداول اندازه گیری حجم مایع ها(لیترL)و(میلی لیترmL)است.یک لیتر برابر حجم ظرف مکعبی شکل به طول،عرض و ارتفاع 10سانتی متر است.حجم یک سانتیمتر مکعب(یک سانتیمتر به توان سه)(یک میلیمترmL)و (یکcc)باهم برابرند.
برای اندازه گیری حجم مقدار کمی مایع، از ظروف مدرج استفاده می کنیم. این ظروف برحسب سانتی متر مکعب یا میل یمتر مکعب مدرج شده اند.
چگالی
این که یک جسم در آب فرو برود یا روی آب شناور بماند به کمیتی به نام چگالی بستگیدارد. در واقع چگالی مقدار جرمی است که در حجم معینی از یک جسم وجود دارد وبه صورت نسبت جرم جسم به حجم آن تعریف می شود.معمولاً یکای چگالی بر حسب گرم برسانتی متر مکعب یاکیلوگرم برمترمکعب بیان می شود .
حجم جسم تقسیم بر جرم جسم=چگالی
زمان
در بسیاری از موارد ترتیب و توالی یک پدیده مهم است.در بسیاری ازموارد دیگر، مدت زمان انجام یک فرایند مهم است.
در مجموع می توان گفت؛ زمان را اندازه می گیریم تا بتوانیم به سؤال«چه وقت»یا «چه مدت»پاسخ دهیم. برای انداز هگیری زمان معمولاً از ساعت یا زما نسنج استفاده می شود. » مدتیکای انداز هگیری زمان ثانیه است اما در زند گی روزمره از یکاهای دقیقه، ساعت، شبانه روز،سال و ... استفاده می شود.
دقت در اندازه گیری
اندازه گیری ها همواره با تقریب همراه اند و دقت اندازه گیری به دقت شخص و دقت وسیلهانداز هگیری بستگی دارد.
نمونه سوال بخش اول علوم هفتم- سوالات فصل ۲ ( اندازه گيری در علوم وابزارهای آن)
یک مرحله مهم برای جمع آوری اطلاعات را نام ببرید.
اندازه گيری چه کمکی به ما می کند؟
یکا چيست و نام دیگر آن چيست؟
منظور از استاندارد چيست؟
مزیت یکای استاندارد چيست؟
جرم را تعریف کنيد.
یکای اندازه گيری جرم چيست؟ (نویسنده پرهيزی دبير مدرسه تيزهوشان و رازی شيراز)
چه رابطه ای بين گرم و کيلوگرم وجود دارد؟
نماد کيلوگرم......................و نماد گرم......................است.
۷ کيلوگرم چند گرم است؟
۲٥ گرم چند کيلوگرم است؟
وسيله اندازه گيری جرم چيست؟
وزن را تعریف کنيد.
یکای اندازه گيری وزن یا نيرو.................و نماد آن..................است.
وسيله اندازه گيری وزن...................است.
مقدار کشيدگی یک فنر در نيرو سنج به چه عواملی بستگی دارد؟
هر نيوتون در سطح زمين چند گرم است؟
فرمول وزن را بنویسيد.
یکا و نماد شدت جاذبه را بنویسيد.
شدت جاذبه در سطح زمين .....................در ماه .................. و در مریخ ..................
است.
علی ٤۰ کيلوگرم جرم دارد وزن او روی سطح زمين چقدر است؟
وزن یک جسم روی زمين ٥ نيوتون است این جسم چند گرم است.؟
یک جسم ۲۰ کيلوگرم است وزن این جسم در کره ماه و مریخ و زمين را حساب کنيد.
جرم جسمی در یک سياره ٥۰ کيلوگرم و وزن آن ۳۰۰ نيوتون است شدت جاذبه این سياره
چقدر است؟
منظور از طول یک جسم چيست؟
یکای اندازه گيری طول و نماد آنها را بنویسيد.
چه رابطه ای بين متر و کيلومتر وجود دارد؟
چه رابطه ای بين متر و

علوم تجربی هفتم

مطالب مشابه :

نمونه سوال فصل3 علوم هفتم

نمونه سوال فصل4علوم هفتم

قطار شهری و مجتمع تیز هوشان ناحیه 2 شیراز

نمونه سوال بخش دوم علوم هفتم - فصل ٤( مواد پيرامون ما)

لیست بعضی از مدارس تیز هوشان کشور

نمونه سوالات تستی زیست هفتم ابتدایی

علوم تجربی هفتم

آزمون ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی 94 - 93