تخریب پلاستیک

پلاستیک تنها مادة جدید قرن بیستم است و در حوزة گسترده از سفینه های فضایی گرفته تا ظروف یکبار مصرف به کار می رود. مهم ترین مشخصة پلاستیک قابلیت انعطاف پذیری و قالب ریزی آنهاست. اما از دیگر خصوصیات پلاستیک ها مقاومت در برابر گازها و سبک بودن وزن آنهاست و به همین دلیل کاربرد آن بسیار متفاوت است. به توجه به اینکه پلاستیک مواد تقریباً زوال ناپذیری هستند محافظت و نگهداری از آنها تا چند سال اخیر به دست فراموشی سپرده شده بود. اما پس از بررسی هایی که در سال های اخیر در تعداد زیادی از اشیاء پلاستیکی موجود در موزه های انگلستان و اسکاتلند انجام گرفت، مشخص شد که در سطح مواد پلاستیکی ترک های زیاد، شکاف، پس مانده های کریستالی مایع، از هم پاشیدگی (خرد شدگی)، محو شدن رنگ و یا تخریب دیده شده است. این مشکل فقط در پلاستیک های قدیمی دیده نمی شود، بلکه در مورد اشیائی که نسبتاً جدید بودند مثل اکریلیک ها و پلی وینیل ها نیز مشاهده می شد، اشیاء دست ساز اگر در شرایطی یکسان نگهداری شوند از نظر پایداری با یکدیگر متفاوت هستند. برای پایداری اشیاء پلاستیکی ابتدا باید پلاستیک هایی که قبلاً آسیب دیده اند یا بالقوه آسیب پذیرند شناسایی شوند زیرا شرایط محیطی غلط یا عملیات مرمتی نا مناسب می تواند به شئ دست ساز آسیب وارد کند.

تاریخچه: تولید و ساخت پلاستیک ها به حدوداً صد و پنجاه سال پیش بر می گردد. زمانیکه اولین مادة پلاستیک به نام نیترات سلولز به مرحلة تولید رسید، این ماده از ترکیب لیف کتانH2SO4 . HNO3 تولید می شود و با تغییر قدرت اسید، دما، زمان واکنش و نسبت اسید به سلولز محصولات متفاوت به وجود می آید که در تعداد گروه های نیترو با یکدیگر فرق دارند. این ماده بسیار آتش گیر است و در حلال های نسبتاً قطبی مثل الکل و استون حل می شوند.

بررسی تخریب مواد پلاستیکی: یک پلاستیک شامل حجمی از پلیمر با طیف وسیعی از نرم کننده ها، تثبیت کننده ها و پر کننده های آلی و معدنی و مواد رنگی است که برای افزایش خواص پلاستیک به آن اضافه می شود. این

مواد افزودنی ممکن است تخریب را کند و یا حتی به آن سرعت ببخشد. رفتار اختصاصی مواد افزودنی و تاثیر متقابل آنها بر یکدیگر اغلب قابل پیش بینی نیست. با توجه به تحقیقات زیادی که از جنبه های مختلف در مورد پلیمر ها انجام گرفته، هنوز حفاظت از پلاستیک ها با مشکلات زیادی همراه است که این به چند علت است.

در کشور ما پ=لاستیک تاریخی مفهوم تعریف شده ای نیست و در طبقه بندی آثار موزه ای جایی ندارد و با عنوان آثار هنری معاصر از آنها نام برده می شود. اما بیش از 150 سال از سنتز اولین پلاستیک در اروپا می گذرد و کم کم اینگونه آثار به تاریخ می پیوندند. در کشور ما نیز در آینده ای نه چندان دور آثار هنری معاصر به آثار موزه ای و تاریخی خواهند پیوست.

مواد شیمیایی مورد استفاده در مرمت

“رزین های اپوکسی: ترکیبات اپوکسی (یا اپوکسید) از واکنش گروه های اپوکسید با آمین ها (یا مواد مشابه آنها) به وجود می آیند. لذا برای تشکیل آنها وجود دو جزء اپوکسی فعال و عامل سخت کننده الزامی است. رزین های مذکور از کاربردی ترین چسب های مورد استفاده اند. هم چنین به دلیل قابلیت اختلاط با انواع پودر ها (مانند پودر سنگ و فلز و خاک اره) برای کارهای قالب گیری مناسب اند.

رزین ها: رزین به دسته ای از مواد آلی و سنتزی اطلاق می شود که خواص فیزیکی (مانند سختی، رنگ و جلا) و رفتارشان دربارة حلال ها، مشابه است. مهم ترین رزین های طبیعی مورد استفاده در مرمت عبارت اند از: دامار، ماستیک، کوپال (سندروس بلوری) و شلاک (لاک شفاف). مواد مذکور بیشتر در ورنی ها و لاک ها کاربرد دارند.

ترکیبات اسید سیلیسیک: این ترکیبات نقش مهمی را در استحکام بخشی سنگ های طبیعی و صناعی و محصولات وابسته ایفا می کنند. قبلاً از مادة آلی محلول در آب به نام آب شیشه برای این منظور (به خصوص برای محافظت از بناهای یادبود) استفاده می شد ولی از سال 1965 به بعد ترکیبات آلی اسید سیلیسیک (استر های سیلیسیک) مرجع شناخته شده اند. مزیت این مواد بر آب شیشه نفوذ عمیق تر در سنگ، عدم ایجاد شوره و امکان اختلاط با مواد آب گریز است. هم چنین این ترکیبات را می توان به عنوان بست رنگ در رنگ های ساختمانی (رنگ های معدنی) به کار برد.

محلول های قلیایی: محلول های رقیق قلیایی قادر اند که روغن ها و رزین ها را صابونی کنند، لذا از آنها برای تمیز کردن سطوح کثیف و رنگ بری استفاده می شود. محلول های سود و پتاس جز مهم ترین محلول های قلیایی به شمار می روند.

مواد کمپلکس کننده: از آنجا که مواد کمپلکس کننده (جدا کننده) با یون های فلزی پیوند محکمی بر قرار می کنند، در مرمت از آنها برای زدایش محصولات خوردگی فلزات و پاک کردن لکه های ناشی از ترکیبات فلزی (مانند لکه های زنگ روی سنگ یا پارچه) استفاده می شود.

سریشم ها: سریشم یک عنوان کلی است که تمام چسب های محلول در آب (حیوانی، گیاهی و سنتزی) را در بر می گیرد. سریشم های حیوانی (گلوتنی) از کلاژن موجود در بافت های پیوندی حیوانات تهیه می شود. مهم ترین سریشم های حیوانی عبارتند از ژلاتین، سریشم پوست، اوسئین، سریشم چرم، سریشم ماهی و سریشم های مخصوص از قبیل سریشم تاس ماهی. سریشم های حیوانی را در حالت گرم به کار می برند. مادة چسبندة موجود در چسب ها (سریشم ها) ی گیاهی (چسب های سرد) کازئین یا آلبومین است. از چسب های محلول در آب برای مرمت اشیاء چوبی، کاغذ، نقاشی و دیوار نگاره استفاده می شود.

حلال ها: حلال ها مایعات آلی و معدنی ای هستند که قادر اند سایر مواد حل کنند. در زمینة کارهای مرمتی معمولاً از حلال های آلی برای حل کردن مواد آلی نظیر رزین، موم و چربی استفاده می شود. مهم ترین حلال ها عبارتند از: الکل ها (متانول، اتانول و ...)، اترها، گلیکول ها، استرها، کتون ها (استون، سیلکو هیگزانون)، سایر گروه های هیدرو کربنی (نفتالین، بنزن، تولوئن، زیلن) و هیدرو کربن های هالوژنه (کلرو فرم، تترا کلرید کربن، دی کلرید اتیلن). بیشترین کاربرد حلال ها در امور مرمتی شامل پاک کردن روکش ها (پاک کردن ورنی نقاشی ها و چربی زدایی از روی فلزات) و تمیز کردن مواد آلی (به خصوص پارچه) است.

روغن ها: روغن ترکیبی آلی، مایع و نا محلول در آب، با منشاء حیوانی، گیاهی، معدنی یا سنتزی است. از این مواد علاوه بر استفاده به عنوان بست حامل رنگ، گاهی برای روکش کردن فلزات (و به ندرت سنگ) نیز استفاده می شود. در مواد پاک کننده و محافظ (مانند روغن چرم) هم روغن وجود دارد.

رزین های پلی استر: رزین های پلی استر گروهی از رزین های سنتزی اند که از الکل مشتق شده و برای ساخت لاک مناسب اند. گاهی هم برای محافظت از سطوح به کار گرفته می شوند. این مواد قابلیت قالب ریزی و اختلاط آثار با پر کننده های معدنی را دارند.

پلی اورتان ها: پلی اورتان ها گروهی از رزین های سنتزی اند که به دو دلیل برای کار های مرمتی انتخاب شده اند. نخست در ساخت لاک های بسیار با دوام و روکش های رنگی محافظ کاربرد دارند. دوم مادة اولیة مورد نیاز برای تولید کف های پلی اورتان به شمار می رود. از کف های مزبور به طرق گوناگون استفاده می شود. مثلاً برای بازیابی یافته های باستان شناسی، تکنولوژی موزه، ساخت قالب، تکیه گاه و مادة پر کننده برای اشیاء تو خالی.

پلی وینیل استات ها: از پلیمریزاسیون وینیل استات ترکیبات گوناگونی به دست می آید که می توان آنها را همراه با مواد افزودنی برای تولید چسب ها و تثبیت کننده های مورد استفاده در مرمت به کار برد. از جمله کاربرد های فراوان پلی وینیل استات ها می توان به استحکام بخشی مواد فرسوده و شکننده از قبیل یافته های باستان شناسی چوبی و استخوانی، مقاطع خاک و لایه های اندود و ملات سست شده و تثبیت رنگ های پوسته شده اشاره کرد.

پلی وینیل الکل ها: پلی وینیل الکل ها پلیمر های محلول در آب و مناسب برای استحکام بخشی اشیاء فرسوده اند. نمونه های مورد استفاده از پلی وینیل الکل در مرمت معرق های کاشی و دیوار نگارها، نشان گر قابلیت کاربردی آنهاست.

نمک ها: از واکنش انواع فلزات قلیایی و قلیایی خاک با اسیدها، ترکیبات جامدی به نام نمک به دست می آید. با توجه به بنیان اسیدی، این نمک ها را کلرید، سولفات، نیترات، کربنات و ... می نامند. از بین انواع نمک ها، کربنات ها را برای اسید زدایی کاغذ، اگزالات ها، تارتارات ها را برای تمیز کاری، کرومات ها را برای محافظت از سطوح و فسفات ها را به عنوان مادة افزودنی به مواد پاک کنندة پارچه به کار می برند.

اسیدها: اسیدها ترکیبات هیدروژن دار آلی یا معدنی اند که کاربرد محدودی در زمینة مرمت دارند. علت این است که اسیدهای مهم (اسید کلرید ریک، اسید سولفوریک، اسید نیتریک) روی شئ مورد درمان، گروه های نمکی به وجود می آورند که می توانند باعث تخریب شئ شوند. با وجود این اسید برای پرداخت فلزات استفاده می شود. اسید سیتریک، اسید استیک، اسید فرمیک، اسید اگزالیک برای حل کردن پوسته های آهکی و لایه های خورندة موجود در سطح فلزات کاربرد دارند. به مواد تمیز کنندة سنگ نیز اسید فلورید ریک افزوده می شود.

سیلیکون ها، سیلوکسان ها و هیدروسیلیکون ها: گروهی از ترکیبات آلی سیلیکون دارند که اتم هایشان در ترکیب با اتم های هیدروژن به نحوی خاص تشکیل یک ساختار کوارت مانند می دهد. این ترکیبات در زمینة مرمت حائز اهمیت بسیارند. سیلیکون ها و سیلوکسان ها در برابر آب مقاومت خوبی دارند لذا به عنوان مادة محافظ در ساختمان ها به کار می روند. هم چنین از لاستیک های سیلیکونی برای قالب گیری استفاده می شود. برای ساخت پوشش های محافظ ساختمانی از هیدروسیلیکون ها (سیلان ها) استفاده به عمل می آید.

گازهای سمی: انواع مختلف گازهای سمی با تاثیرات متنوع علیه حشره های موذی به کار گرفته می شود. برای مقابله با ارگانیزم های مختلف از اکسید اتیلن دی کلرو بنزن، ترکیبات فنول، نفتالین، تیمول و لیندن استفاده می شود.

موم ها: موم عنوان کلی و مشتمل بر دسته ای از ترکیبات آلی گیاهی یا حیوانی است که در دمای پایین نرم شو و شکل پذیرند. هم چنین دارای خواص ویژه رنگی و براقیت، سختی و حل شوندگی اند. در مرمت از موم استفاده های گوناگونی به عمل می آید. که مهم ترین آن اصلاح سطوح است. موم ها هم چنین در آسترگیری تابلو های نقاشی ایفا می کنند.

رزین های اکرلیک: رزین های اکرلیک از اسیدهای اکرلیک مشتق شده اند و محلول یا اسپرسیون آنها برای اهداف متنوعی از قبیل اشباع و استحکام بخشی اشیاء فرسوده و روکش کردن سطوح به کار گرفته می شوند. از جمله مصارف فراورده های تولید شده بر پایة رزین های اکرلیک عبارت است از استحکام بخشی مواد متخلخلی مانند سرامیک و سنگ و اندود، استحکام بخشی فلزات به شدت خورده شده، تحکیم رنگ های به شدت پوسته شده، اشباع مواد آلی جاذبی مانند چوب و پارچه های فرسوده برای حفظ فلزات در برابر خوردگی و حفظ و نگهداری سطوح منقوش.

سیانو اکریلات ها: سیانو اکریلات ها پایة چسب هایی است که به سرعت سخت می شوند و دوام بسیاری دارند. این چسب ها در ردة چسب های فوری قرار می گیرند.

آنزیم: نوعی پروتئین است که واکنش های شیمیایی را تسریع یا تنظیم می کند. آنزیم ها در فرایندهای سوخت و ساز حیاتی نقش مهمی را ایفا می کنند. در مرمت از آنزیم ها برای حل کردن ترکیبات آلی و زدودن لکه های مواد آلی از روی پارچه و کاغذ استفاده می شود.” (روش های نوین مرمت و نگهداری اموال فرهنگی، هاروی، صص 114- 110)

منابع و مآخذ:

الف: کتاب ها

· پلندرلیت – هارولد.ج و ورنر - ا. ی. ا، حفاظت، نگهداری و مرمت آثار هنری و تاریخی: درمان، مرمت و بازسازی، رسول وطن دوست، چاپ دوم، دانشگاه هنر، تهران، 1382.

· دیدرر – ژوزف، روش های جدید مرمت و نگهداری اموال فرهنگی، ابوالفضل سمنانی و حمید فرهمند بروجنی، چاپ اول، دانشگاه هنر، تهران، 1376.

· شلّی – مارجری، نگهداری و مراقبت اشیاء هنری، زهرا باستی، چاپ اول، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، 1375.

· فاسینا – آمورسو، فرسودگی سنگ و حفاظت از آن (آلودگی جوی، تمیز کردن، استحکام بخشی و حفاظت)، رسول وطن دوست، چاپ اول، میراث فرهنگی، تهران، 1370.

· فلاح فر – سعید، فرهنگ واژه های معماری سنتی ایران، تهران، تابستان 1379.

· فیوضات – جاوید، نگهداری و مرمت اشیاء باستانی و آثار هنری، جلد اول، وزارت فرهنگ و هنر – اداره کل باستان شناسی و فرهنگ عامه، آبان ماه 1347.

· کمال – سوارنا، تاثیرات نوسان رطوبت نسبی بر اشیاء موزه ای و اقدامات حفاظتی، مهرداد وحدتی (گروه پژوهش و برنامه ریزی) اداره کل هنر، 1363.

· محب علی – محمد حسن، محمد مرادی – اصغر، امیرکبیریان – آتس سا، دوازده درس مرمت، چاپ اول، وزارت مسکن و شهر سازی – سازمان ملی زمین و مسکن، تهران

· نفیسی – نوشین دخت، موزه داری، چاپ دوم، سازمان میراث فرهنگی – سازمان مطالعه و تدوین (سمت)، تهران، 1382.

· هاروی - راس، آسیب شناسی مواد کتابخانه ای، اصول راه برد ها و شیوه های کار کتابداران، علی شکویی، چاپ اول، انتشارات دبیزش، تهران، 1384.

تخریب پلاستیک

مطالب مشابه :

تهیه.رده بندی.انواع.عکس.وسایل.گونه.نوع.خرید و فروش.اشنایی.وزن.شکار.خوردن

تله تله گذاری انواع تله ها شکار مخفی تله پوست سمور تله پلنگ انواع گرگ روباه شغال

كليد سرطان درجوجه تيغي,خواص گوشت جوجه تیغی, گوشت تشی, تشی, خواص گوشت تشی, گوشت جوجه تیغی,

انواع تله زنده گیر, طراحی انواع تله موش,فروش تله زنده گیر,ساخت تله گربه و روباه, طراحی انواع تله گرب

کلیبر

10 روستای پلكانی ایران كه از دیده‌ها پنهان مانده است! +عکس

کـوه های دهگانه برتـر و دیـدنی ایـران !

تخریب پلاستیک