ریشه دولپه ای ها - از وبلاگ زیست شناسی تربت حیدریه

ریشه : Root

ساختمان اولیه ریشه دو لپه ایها و بازدانگان : هرگاه برش عرضی یا طولی از یک ریشه جوان از گیاهانی مانند آلاله ، لوبیا و یا تربچه را در نظر گیریم سه منطقه مشخص در آن متمایز است، که عبارتند از :
1- روپوست 2- پوست 3- استوانه مرکزی
چنانچه از خارج شروع کنیم بافت های اولیه ( بافت هایی که منشاء آنها از سلول های ایجاد شده در مریستم انتهایی است ) عبارتست از :

1- روپوست (Epidermis ) :
روپوست متشکل از یک لایه تک سلولی پوشاننده سطح خارجی می باشد. دیواره خارجی سلولهای روپوستی معمولا فاقد کوتیکول بوده و این سلول ها در جذب ، فعال می باشند. گاهی اوقات که روپوست می میرد ، سلول های خارجی پوسته ، مانند یک پوشش اپیدرمی خاص به نام Exodermis عمل می کنند.

2- پوست ( Cortex ) :
پوست از خارج بوسیله لایه تارهای کشنده و از داخل توسط آندودرم احاطه می گردد. ناحیه پوست بصورت غلافی پارانشیمی در اطراف استوانه مرکزی به پهنای چند سلول قرار دارد . پوست شامل فضاهای بین سلولی است و در ریشه جوان حائز اهمیت می باشد. این سلول ها سطح وسیعی از غشاهای پروتوپلاسمی ایجاد می کنند که از سرتاسر ان مواد غذایی معدنی می تواند به داخل سلول های زنده جذب شود . این سلول ها به کمک پلاسمودسمها بهم متصل می گردند که به این سیستم پروتوپلاسمی پیوسته سیمپلاست ( Symplas ) گفته می شود. داخلی ترین بخش پوست درون پوست یا Endodermis گفته می شود ، و به صورت یک لایه منحصر سلولی جداکننده پارانشیم پوست از استوانه مرکزی مشخص می شود.

دیواره سلولی لیه زیر اپیدرم در بسیاری از گیاهان چوب پنبه ای می شود . در اینصورت اگزودرم به صورت بافت محافظ تشکیل می گردد. اگزودرم از نظر ساختاری و سیتوشیمیایی شبیه آندودرم است .سلول های اگزودرم حتی پس از رشد کامل ، پروتوپلاست زنده دارند ضخامت اگزودرم از یک تا 3 لایه متغییر است.

آندودرم که در تمام ریشه ها موجود است بنظر می رسد که تنظیم کننده جریان آب به درون استوانه مرکزی از ناحیه پوست است.
سلول های آندودرمی نه فقط در ریشه بلکه در ساقه سرخس ها و بقیه نهانزادان آوند یافت می شوند. اگر چه آندودرم در ساقه بیشتر گیاهان دانه دار مشخص نیست ولی آن قبیل از گیاهانی که دارای غلاف نشاسته ای هستند شبیه آندودرم عمل می نمایند.
بنابراین آندودرم در گیاهان به تیپ های مختلف مشاهده می گردد ، که عبارتند از :

1- تیپ A : دیواره سلول های آندودرمی از طرف انتهای ضخیم و چوب پنبه ای و یا چوبی می شوند ، و شکل سلو لهای آندو درمی بصورت حرف U در خواهد امد. مانند ریشه تک لپه ایها ( زنبق ).

C0027006-Iris_root,_light_micrograph-SPL

2- تیپ B : در این تیپ دیواره سلول های آندودرمی از چهار طرف ضخیم و چوبی می گردد( مکعبی شکل ). مانند ریشه گیاهان دو لپه ای نظیر تیره آلاله

3- تیپ C : دیواره سلول های آندودرمی برعکس تیپ A چوبی و ضخیم می گردند مانند سلول های آندودرمی برگ کاج.

4- تیپ D : در این تیپ سلول های آندودرمی دارای نوار کاسپاری Casparian strip می باشند که از جنس نوعی کوتین و یا چوب پنبه Subrine است.این کوتین و یا سوبرین بصورت کمربندی سلول های آندودرمی را احاطه نموده و بصورت شعاعی transvers wall قرار گرفته و تبدیل به کمربند کاسپاری می گردد.

3- استوانه مرکزی ( Stele ) :

از پارانشیم اساسی تشکیل یافته که در آن پریسیکل Pericycle یا دایره محیطیه ، دستجات آوندی که بطور متناوب نسبت به هم قرار دارند . و مغز و اشعه مغزی می توان در آن تشخیص داد.
الف ) دایره محیطیه (Pericycle )
شامل سلو لهای پارانشیمی است و در برش عرضی معمولا از یک لایه سلول تشکیل یافته ، اگر چه در برخی گیاهان ممکن است شامل چند ردیف سلول باشد. دایره محیطیه بافت فوق العاده مهمی است زیرا از آن ریشه های فرعی ، کامبیوم چوب پنبه ای ، بخشی از کامبیوم آوندی منشاء می گیرند ، این فعالیت امکان پذیر است زیرا سلول های دایره محیطیه مانند بسیاری دیگر از سلول های گیاه حتی پس از بلوغ قدرت تقسیم سلولی و رشد و خصوصیات فیزیولوژیکی خود را حفظ می نمایند.
ریشه بدون دایره محیطیه بسیار نادر ند . ریشه فاقد دایره محیطیه در بین گیاهان آبزی و انگلی احتمالا وجود دارد . در بعضی گیاهان ، دایره محیطیه در اثر تمایز آوندهای چوبی یا آبکش قطع می شود ( مانند بسیاری از گیاهان تیره گندم و جگن ) . دایره محیطیه ممکن است مجاری ترشحی یا شیرابه ای نیز داشته باشد. در ریشه هایی که فاقد ساختار پسین اند ممکن است به صورت بافت اسکلرانشیم در آید.
ب ) مغز ( Pith )
قسمت استوانه مرکزی را اشغال می نمایند و همیشه در ریشه های جوان وجود دارد و جدار این قبیل سلول ها سلولزی است. در مخروطیان و بسیاری از دولپه ایها سلولهای مرکزی ریشه ، به آوند چوبی تبدیل شده و مغز وجود ندارد و از طرفی در بسیاری از تک لپه ایها و عده ای از دو لپه ایها علفی مغز از آوند های چوبی متمایز نمی شود و مقدار مغز ناچیز است.
ج ) اشعه مغزی ( Ray phloem-Ray xylem )
سلول هایی که بین مغز و پریسیکل و دستجات آوندی قرار دارد که معمولا دارای دیواره نازکی می باشند ، تشکیل اشعه مغزی می دهند.

د ) دستجات آوندی چوب – آبکش
تعداد دستجات آوندهای چوبی و آبکشی در گونه های مختلف گیاهی متفاوت ولی تعداد آنها در یک گونه مشخص ، ثابت است . مثلا اگر دودسته آوند چوبی وجود داشته باشد بهمین تعداد ( یعنی دو دسته ) آوند آبکش وجود خواهد داشت، معمولا تعداد دستجات آوندی دو لپه ایها بین ( 4-2)ودر تک لپه ایها تعداد آنها زیادتر و ممکن است تا 20 عدد برسد.
تعداد دستجات چوب اولیه در ریشه :
1- در گیاهان اولیه مانند ( Isoetes ) دستجات آوندی بسیار ساده بوده و دارای یک دسته پروتو متا زایلم می باشد ، در این صورت به آن Monarch گویند.

2- در بازدانگان و سرخس ها ( Ferns ) تعداد دستجات چوبی بصورت diarch می باشد.
3- در دولپه ایها تعداد دستجات protoxylem بصورت triarch و یا بصورت دستجات 5 تا 6 تایی می باشد.

4- در تک لپه ایها تعداد دستجات چوبی همیشه بیشتر از 12 عدد بوده و از این جهت به آنها polyarch می گویند.

دستجات آبکشی که شامل لوله های آبکشی و پارانشیم می باشد بندرت در آن سلول های فیبری دیده می شودو لوله های آبکشی در جهت رو بمرکز متمایز می گردند یعنی لوله های آبکشی اولیه protophloem بطرف خارج و لوله های بعدی بطرف مرکز تشکیل می شود یعنی لوله های جدیدی که ممکن است در طرف داخلی دستجات بوجود آیند تشکیل Metaphloem می دهند.

دستجات چوبی ریشه جوان منحصرا از آوند چوبی بدون پارانشیم تشکیل می یابند. اختلاف مهم ریشه با ساقه در اینست که رشد چوب مانند رشد آبکش در ریشه به طرف مرکز است. آوندهای اولیه که در تماس با دایره محیطیه بوجود می آیند عبارتست از آوندهای حلقوی و مارپیچی که می توانند دراز بشوند و آوندهای دیگری بطرف داخل متمایز خواهند شدبدین ترتیب اشکال مشبک ، منقوط و مخطط ظاهر می گردند. به این حالت که چوب اولیه protoxylem در خارج و Metaxylem در داخل باشد Exarche گویند.
در بسیاری ریشه های دو لپه ای در مراحل آخر رشد اولیه ، کامبیومی در منطقه بین آبکش اولیه و چوب اولیه بوجود می آید و به آن لایه زاینده چوب آبکش گویند و لایه زاینده دیگری که به آن فلوژن phellogene می گویند که فعالیت این لایه ها باعث افزایش قطر ریشه ها می گردد.

ریشه دولپه ای ها - از وبلاگ زیست شناسی تربت حیدریه

مطالب مشابه :

سیستم جامع گلستان

ریشه دولپه ای ها - از وبلاگ زیست شناسی تربت حیدریه

انواع پسوند "ک"

طول و عرض جغرافیای شهرهای مهم در ایران:

معرفی رشته بیوتکنولوژی

تاسیسات مورد نیاز برای پرورش قارچ تکمه ای: