تغذیه کودکان نوپا وپیش دبستانی1
همانطور که قول داده بودم بعد از تحقیقات کافی برآن شدم که راجع به تغذیه کودکان ۲ سال به بالا ومشکلات آن که نگرانی ودغدغۀ خاطر بسیاری از مادران از جمله خود من است، بنویسم. چون این یک موضوغ مهم وپیچیده است در دوقسمت می نویسم. قسمت اول آن شامل این است که چه و چطور به کودکمان بدهیم تا بخورد وقسمت دوم شامل بررسی بعضی مشکلات و رفتارهای تغذیهای نامناسب است.
قسمت اول
رژیم غذایی متعادل(Daily Balance Diet) برای کودکان نوپا وپیش دبستانی ( بالای دوسال)
يك برنامه غذايي مناسب بايد كليه مواد مغدي ( مواد نشاسته اي، پروتئيني، چربي، ويتامين ها و املاح) را به نسبت هاي متعادل در اختيار كودك قرار دهد تا انرژي مورد نياز او كه معمولاً بر اساس يكصد كيلو كالري به ازاء هر كيلوگرم وزن بدن است تامين شود.
غذای روزانه کودک باید دارای همه مواد مغذی یعنی(Macronutrient and Micronutrient) باشد. کودک برحسب نیاز خود، نوع ومقدار غذا را انتخاب کرده و خواهد خورد.همه بچه ها یک استعداد ذاتی دارند تا تشخیص دهند بدنشان به چه مقدار غذا نیاز دارد تا سالم بماند ورشد کند. پس خودش می تواند تصمیم بگیرد که چه بخورد.بهترین کاری که شما می توانید بکنید این است که برایش غذاهای سالم متنوعی را دریک محیط مثبت وآرام فراهم کنید. بدین ترتیب زمان غذا خوردن برای همه مفرح خواهد بود. مشکل تغذیه در سن 2 تا 3 سالگی موقعی به وجود می آیدکه مادر بخواهد غذایی را که خود دوست دارد به کودک بدهد وحتی بخوراند. کودک در مقابل عمل مادر که می خواهد با اصرار غذایی را به او بخوراند امتناع می کند و در نتیجه مشاجره بین مادر وکودک به وجود می آید.
موقعی که کودک به سن 2 سالگی رسید می توان رژیم غذایی پدر و مادر را به او عرضه کرد. رژیم غذایی کودک باید شامل سریال (غلات فرآوری شده مانند ذرت، گندم، برنج) ، سبزی ها، میوه ها، گوشت و شیر و لبنیات باشد. چربی و رژیم غذایی کودکان زیر دو سال نباید محدود باشد ولی موقعی که کودک به سن 2 سالگی دسید رژیم غذایی او از نظر مقدار چربی باید محدود شود.
در این سن باید 30% کالری مورد نیاز کودک چربی باشد (10 درصد چری اشباع شده و 7 تا 8 درصد چربی اشباع نشده با چند باند مضاعف و 13 تا 15 در صد چربی اشباع نشده با یک باند مضاعف). مقدار کلسترول غذای کودک نباید بیش از 100 میلی گرم برای هر 1000 کالری مورد نیاز کودک باشد. انجمن قلب آمریکا توصیه کدره است که چنین رژیم غذایی از تصلب عروق قلب و افزایش وزن کودکان جلوگیری می کند.عکس زیر هرم غذایی مناسب برای کودکان را نشان می دهد.
مواد غذایی مورد نیاز کودک
انرژی: میزان انرژی که کودک در سن 1 تا 3 سالگی نیاز دارد بستگی به چگونگی رشد و همچنین فعالیت او دارد ولی به طور متوسط 1300 کالری در روز نیاز او را برطرف می کند.
پروتئین: کودکان بین یک تا سه سالگی، روزانه 16 گرم پروتئین نیاز دارند.
املاح: شایع ترین کمبود غذایی در سن یک تا سه سالگی کمبود آهن ، کلسیم ، روی، ویتامین B6 و ویتامیA می باشد. اگر کودک تحریک پذیر است ، زود خسته می شود، زیاد خمیازه می کشد و رنگ رخساره اش پریده است، دچار کمبود آهن می باشد. کودکانی که عادت غذایی ضحیح ندارن، مواد غذایی که آهن ندارد مانند شیر، آب میوه، مایعات گازدار می خوردند و غذاهایی که سرشار از آهن می باشد مانند گوشت گوسفند، زرده تخم مرغ، عدس ، ماهی و سرآل کمتر می خورند دچار کم خونی ناشی از فقر آهن می شوند.
کلسیم:یکی از مشکلات تغذیه کودکان کمبود کلسیم بدن آنهاست. نیاز بدن کودک در سنین 1 تا 3 سالگی در حدود800 میلی گرم کلسیم در 24 ساعت می باشد. اگر کودکی موادی که دارای کلسیم می باشد مانند شیر، لبنیات (ماست و پنیر و...) نخورد کلسیم به بدن او نرسیده و بدن قادر نیست استخوان و دندانهای سالم بسازد. برای رسیدن کلسیم به مقدار مورد نیاز کودک یعنی 800 میلی گرم کلسیم، کودک باید دولیوان (نیم لیتر) شیر در روز بخورد.
روی: کودکانی که دچار کمبود روی هستند رشد نمی کنند، اشتها ندارند و التیام زخمهای بدنشان بیشتر از حالت طبیعی طول می کشد. بهترین منشأ روی عبارتند از: گوشت، انواع مغزها، ماهی و مخصوصا غذاهای دریایی که معمولا کودکان کمتر به خوردن آنها میل دارند و یا در دسترس آنها نیست.
اگر کودک از خوردن موادی که "روی" دارد محروم است باید به او فرآورده های روی به صورت دارو داده شود.
ویتامین B6 : این نوع ویتامین در گوشت، ماهی ، سیب زمینی، موز، حبوبات و نخود سبز وجود دارد.
ویتامین A: بهترین منشأ ویتامنی A لبنیات و روغن ماهی است. ماده اولیه ویتامین A در سبزی ها، مرکبات ، کدو ، هویج، سیب زمینی، هلو و زردآلو وجود دارد.
غنی سازی مواد غذایی
در مناطقی که کودکان دچار کمبود غذایی ذکر شده هستند، ضرورت دارد که به آرد گندم در دسترس کودکان، املاح و ویتامین های لازم اضافه گردد تا مواد غذایی لازم و ضروری به بدن آنها برسد و سلامتی آنها تامین گردد.
در تغذیه کودکان به میزان رشد آنها باید توجه داشت.
وزن کودک
کودک از بدو تولد تا سن یک سالگی رشد سریع دارد. اگر وزن کودک هنگام تولد 3 کیلو گرم باشد در آخر یک سالگی وزن او 3 برابر یعنی حدود 9 کیلو گرم می گردد و در آخر سال دوم چهار برابر وزن تولد خود یعنی 12 کیلوگرم می شود. درد حقیقت در سال دوم فقط 3 کیلو گرم به وزن او اضافه می شود به عبارت دیگر کودک از سن 2 سالگی تا 9 سالگی هرسال 2 تا 3 کیلوگرم وزن می گیرد. بنابراین رشد آهسته کودک در سال دوم تا سال نهم سبب می شود که اشتهای کودک کم گردد و کمتر غذا بخورد.
طول قد
به قد کودک در سال اول تولد 25 سانتی متر اضافه می شود یعنی اگر طول قد کودک هنگام تولد 50 سانتی متر باشد در آخر یک سالگی طول قد او در حدود 75 سانتی متر خواهد شد و از سن دو سالگی به بعد هر سال 7 تا 8 سانتی متر به طول قد او افزوده می شود، به عبارت دیگر طول قد کودک در انتهای سال اول حدود 75 سانتی متر و در انتهای سه سالگی 94 سانتی متر و در انتهای چهار سالگی 100 سانتی متر خواهد بود.
دور سر
دور سر کودک اگر در بدو تولد 35 سانتی متر باشد در یک سالگی 47 ، در دو سالگی 49 و در سه سالگی 50 سانتی متر خواهد شد. با توجه با افزایش وزن و طول قد و دور سر کودکان در سال اول چون کودک در حال رشد سریع است نیاز او به مواد غذایی بیشتر از همه عمر او خواهد بود. بین 1 تا 3 سالگی نیز چون وزن و قد او افزایش می یابد نیاز او به مواد غذایی بیشتر از بزرگ سالی است. اگر کودکی به عللی مخصوصا ابتلا به عفونت غذا نخورد رشد او متوقف و حتی وزن خود را از دست خواهد داد.
خصوصیات تغذیه ای کودکان
کودکان در این سن اشتهای متغیری دارند و حجم معده آنها نیز کم است بنابراین بهترین نتیجه با فراهم کردن حجمهای کمتر غذا اما در وعده های مکرر در طول روز حاصل می شود. به عبارت دیگر به جز وعده های اصلی غذا، کودک پیش دبستانی نیاز به میان وعده ها نیز دارد. این میان وعده ها باید حاوی مواد مغذی باشند و از نظر زمانی طوری به کودک عرضه شوند که در عین کمک به کل دریافتی مواد غذایی روزانه کودک، سبب اختلال در صرف وعده های اصلی غذا نشوند. اندازه وعده های غذایی ممکن است به نظر بالغین کم و ناکافی برسد. به عنوان یک قانون سرانگشتی میتوان گفت اگر کودک از یک یا دو نمونه غذایی که از همه گروه های غذایی تهیه و به او عرضه میشود، حداقل یک قاشق غذاخوری به ازاء هر سال سن خود، مصرف کند مناسب است و اگر اشتهای بیشتری دارد میتوان مقدار بیشتری غذا به او داد. اکثر کودکان در این سن کلا 4 تا 6 بار در روز غذا می خورند. در میان وعده ها باید میزان مصرف بیسکویت وچیپس های آماده را بسیار محدود نمود و از مواد غذایی که اثر کمتری در ایجاد پوسیدگی دندان دارند استفاده کرد. میان وعده های سالم و بی ضرر عبارتند از : میوه های تازه، پنیر، سبزی های خام، شیر و آب - میوه ها.
به جز طعم غذا عوامل دیگری نیز در پذیرش غذا توسط کودک نقش دارند.آنان در این سن میل ندارند غذاهای مختلف را در ظرف غذایشان بریزند و با هم مخلوط کنند گاهی هم دوست دارند که غذایشان سادۀ ساده باشد. همچنین بیشتر تمایل دارند غذا ولرم باشد. غذاهای خیلی سرد یا خیلی گرم را نمی پسندند. بسیاری از غذاها به علت بویشان و نه طعمشان توسط کودک رد می شوند. کودکان اغلب دوست دارند طعم غذا ملایم باشد.
سال های پیش دبستانی در شکل گیری رفتارهای مثبت غذایی کودک و آموختن نحوه انتخاب غذاهای مناسب، اهمیت ویژه ای دارد. این پدیده با ایجاد محیطی که هم از نظر فیزیکی و هم از نظر عاطفی برای کودک دلپذیر باشد فراهم می گردد. محیط از نظر عاطفی باید آرام باشد و در آن به کودک محبت و توجه فراوان شود. از نظر فیزیکی نیز کودک باید در هنگام صرف غذا راحت باشد. نباید او را وادار کرد در حالی که پاهایش آویخته است و دست هایش به سختی به سطح میز میرسد غذا بخورد. باید از صندلی ها و وسایل غذاخوری مناسب کودک استفاده نمود.
کودکان اگر خسته باشند، خوب غذا نمی خورند ولی اگر فعالیت کافی در زمان های مناسب داشته باشند اشتهایشان تحریک می شود بنابراین در زمان بندی اوقات بازی، استراحت و تغذیه کودک باید به این مسئله مهم توجه نمود.
نکاتی درمورد نحوه واوقات تغذیۀ کودک
- کودک را در فواصل زمانی منظم تغذیه کنید تا بدین ترتیب به یک برنامه روزانه مناسب عادت کند. او نباید در زمان غذا خوردن بیش از حد خسته باشد وبدین ترتیب کم کم عادت می کند که در زمان معینی منتظر غذا باشد وخودش را باهله هوله های بی خاصیت سیر نمی کند.
- در حد امکان کودک را تشویق کنید که خودش غذا بخورد. کمک بیش از حد برای غذا خوردن منجر به امتناع کودک از غذا خوردن می گردد. باید به حس استقلال طلبی کودک دراین سن دارد شکل می گیرد احترام گذاشت.
- درکنار هم وخانوادگی غذا بخورید.اگر چه امروزه امکان غذا خوردن همه افراد خانواده بر سر یک سفره کمتر و کمتر می شود اما بهترین توصیه آنست که حداقل یک نفر همراه با کودک غذا بخورد. وقتی غذا می خورید به جای توجه به تلویزیون با فرزندو سایر اعضای خانواده تان ارتباط برقرار کنید. به فرزندتان هم اجازه ندهید که موقع غذا خوردن با خودش اسباب بازی بیاورد.
- اوقات غذا خوردن باید شاد و نشاطانگیز باشد و از جروبحث های خانوادگی در این زمان اجتناب گردد.
- کودک باید موقع صرف غذا راحت باشد (مثلا اگرسر میز غذاخوری می نشینید صندلی او به اندازه کافی بلند و وسایل غذاخوری او متناسب با سن او باشند) .
- زمان غذاخوردن باید کافی باشد ولی نباید بیش از 30 دقیقه طول بکشد ولی باید به کودک اازه بدهید راحت غذا بخورد و اورا وادار به غذا خوردن نکنید.
- در هر وعده، بیش از حد به کودک غذا ندهید. غذارا در ابعاد بچه گانه به او بدهید مثلاًبه یک بچه یک ساله فقط 4/1 نان تست بدهیدو یا فقط دو قاشق غذاخوری برنج، پاستا یا سیب زمینی برایش کفایت می کند.
- موقع غذا، چیزهایی که باعث حواس پرتی می شوند را به حداقل برسانید. مثلاً تلویزیون را خاموش کنید یا خواهر برادرش را آرام کنید. این کار باعث می شود که توجه بیشتری به غذا داشته باشد.
- از شیرینی ها به عنوان جایزه استفاده نکنید. درمقابل دادن غذاهای شیرین به او برای اینکه یه کمی بیشتر غذا بخورد مقاوت کنید. شما باید یک عادت غذایی خوب به او آموزش دهید ونباید به او یاد بدهید که فقط چیزهای شیرین را بخورد.
- کثیف شدن لباس و میز را به عنوان بخشی طبیعی از فرآیند تغذیه کودک بپذیرید. بازی کردن کودک با غذا، زمان غذاخوردن را برای او شاد و دلپذیر می کند.
- خودتان هم یک رژیم متعادل را رعایت کنید. فرزندتان باید ببیند که شما غذاهای سالم می خورد واز خوردن شیرینی جات، اسنکها ونوشیدنیهای صنعتی خودداری می کنید.
پی نوشت۱: نمی دونم که چه اشکالی بود که نمی شد هیچ شکلکی گذاشت. ببخشید اگه یه کمی خشک و خالیه.
پی نوشت ۲: بیشتر این مطالب از سایت پروفسور سلطانزاده و baby center گرفته شده است.
مطالب مشابه :
شروع غذای جامد
اگر برای او زیاد بکشید، غذا را حرام کرده اید زیرا که غذای دست برای گرم کردن غذای کودک
تغذیه کودکان ۱ تا ۳ سال
سه شنبه دوم کودک نسبت به غذای بشقاب خود علاقه نشان می دهد و دوست دارد تا غذاها را با دست
تغذیه کودک در دو سالگی
آموزش دوخت بالشتک سوزنی با دست غذای کودک کودک در دو سالگی. نکات مهم تغذیه کودک در سال دوم.
صندلی داغ
نکات جالب در مورد صندلی داغ که خالی از لطف نیست: 1. سوالات بخش دوم خرید ظرف غذای کودک;
دکوراسیون داخلی منزل
آن صندلی چوبی دسته دار که جذاب و دسته دار قدیمی و دست دوم بگیرید و ظاهری غذای کودک;
رفتارهای تغذیه ای کودکان کوچکتر از 3 سال
پدر و مادر باید قبل از آماده غذا ، کودک را صدا کنند، دست کودک نیز صندلی غذای کودک
تغذیه کودکان نوپا وپیش دبستانی1
مقدار کلسترول غذای کودک نباید بیش کودک در سال دوم تا سال نهم خود را از دست
راهنمای خرید سیسمونی
ظروف غذای کودک در رنگ‌ها، طرح‌ها و اندازه‌های از خرید صندلی‌های دست‌دوم
دانش غذا دادن به کودکان...
خود غذا می خورد، درحالی که فنجان را تنها می تواند با کمک دیگران به دست غذای کامل صندلی
برچسب :
صندلی غذای کودک دست دوم