نیکی و احسان به پدر و مادر
سوره الاسراء آیه ۲۳:
وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا
فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا ﴿۲۳﴾
و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد اگر يكى
از آن دو يا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسيدند به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان
پرخاش مكن و با آنها سخنى شايسته بگوى (۲۳)
your lord has ordered you to worship none except him, and to be good to your parents. if either or both of them attain old age with you, do not say: "fie on you", nor rebuke them, but speak to them with words of respect
سوره انعام آیه ۱۵۱:
قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَكُم
مِّنْ إمْلاَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ
الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿۱۵۱﴾
بگو بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم چيزى را با او شريك
قرار مدهيد و به پدر و مادر احسان كنيد و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكشيد ما شما
و آنان را روزى مىرسانيم و به كارهاى زشت چه علنى آن و چه پوشيده[اش] نزديك مشويد
و ن فسى را كه خدا حرام گردانيده جز بحق مكشيد اينهاست كه [خدا] شما را به [انجام دادن]
آن سفارش كرده است باشد كه بينديشد (۱۵۱)
say: 'come, i will recite to you what your lord forbids you; that you shall associate anything with him; that you shall be good to your parents, that you shall not kill your children because of poverty, we provide for you and for them, that you shall not commit foul deeds whether openly or in secret, and that you shall not kill the soul that allah has forbidden except by right. with such allah� charges you, in order that you understand
نیکی پدر و مادر
در هفت آیه از آیات قران کریم صراحتاٌ به نیکی پدر و مادر اشاره شده است:
سوره بقره آیه ۸۳
وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى
وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَلِيلًا
مِّنكُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ ﴿۸۳﴾
و چون از فرزندان اسرائيل پيمان محكم گرفتيم كه جز خدا را نپرستيد و به پدر و مادر
و خويشان و يتيمان و مستمندان احسان كنيد و با مردم [به زبان] خوش سخن
بگوييد و نماز را به پا داريد و زكات را بدهيد آنگاه جز اندكى از شما [همگى] به حالت
اعراض روى برتافتيد (۸۳)
remember) when we made a covenant with the children of israel, you shall worship none except allah. show kindness to your parents, to kinsmen, to the orphans, and to the needy, and speak of goodness to people. establish your prayers and pay the obligatory charity. but, except for a few, you all turned your backs and gave no heed
مهربانترین پدر دنیا (کانون عاطفه)انسان دارای فکر و اندیشه، احساسات و عواطف در رفتار است. فکر و اندیشه اش را با اصول عقاید و مسائل عقیدتی باید ساخت. رفتارش را علم اخلاق تنظیم می نماید. و برای احساسات و عواطف خویش نیز نیاز به کانون عاطفه داشته تا هم احساساتش را جهت مثبت داده و هم ابراز احساسات نموده و در مواقع لزوم به کانون عاطفه پناهنده شود.
یکی از منابع مهم کانون عاطفه والدین هستند. فرزندان در آشیانه خانواده و آغوش والدین خویش احساس آرامش نموده و نیازهای عاطفیشان پاسخ داده می شود و در شرایط حساس و مشکلات به این پناهگاه گرم و محبت آمیز پناهنده می شوند.
از سویی دیگر محبت که پیوند دهنده دلهای افراد به همدیگر است، کامل ترین و قوی ترین نوع آن بین والدین و فرزندان است.
شاید رابطه دو برادر، زن و شوهر، دو دولت از هم گسیخته شود اما رابطه محبتی و عاطفی والدین با فرزندان به هیچ وجه گسیخته نخواهد شد. والدین اند که همیشه خود را فدائی فرزندان دانسته، تمام تلاش خویش را بکار می بندند تا فرزندان در کمال آرامش و آسایش زندگی نمایند.
در قرآن کریم نیز احسان به والدین چندین بار مطرح شده ولی احسان به فرزندان ذکر نشده است؛ چون والدین خود به خود کارشان احسان به فرزندان است برخلاف فرزندان که گاهی احسان قطع شده و باید فرزند را وادار به احسان نمود.
دلسوزترین، مهربانترین، بهترین دوست انسان والدین اند که این مطلب بر احدی پوشیده نیست.
امام زمان علیه السلام نیز در آیات و روایات به عنوان پدر انسانها، بلکه مهربان ترین پدر معرفی شده است که با توجه به دلسوزی، قدرت، رحمت، توجه و صفات عالی و عصمتی که امام علیه السلام دارند قوی ترین کانون عاطفه در جهان برای انسان هستند. امام زمان علیه السلام فرمودند: «ما شما را مراعات می کنیم و شما را فراموش نمی کنیم...».
1- در روایات ذکر شده است که امام پدر مهربان است، «الامام أب شفیق» امام پدر دلسوز است.
2- علامه شبر در تفسیر خویش ذیل آیه «وبالوالدین احسانا» بیان می کند که مراد از والدین، پدر و مادر معنوی انسان یعنی حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها هستند و امروز قطعا امام عصر علیه السلام پدر ولایی و معنوی شیعیان بلکه انسانها هستند.
3- رسول اکرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «أنا و علی أبوا هذه الامه» من و علی پدران این امت هستیم. و امام زمان علیه السلام نیز پدر امت اسلام اند.
4- آنگونه که در روایات ذکر شده است انسان سه پدر دارد: 1- پدر ولادی که از او متولد شده است «أب ولدک» 2- پدر علمی که استاد انسان است«أب علمک» 3- پدر همسر «أب زوجک». و از آنجا که امام زمان علیه السلام معدن و سرچشمه علوم الهی است «معدن العلم»، پدر علمی انسانها و شیعیان است.
آثار
1- وقتی بفهمیم امام زمان علیه السلام مهربانترین و دلسوزترین پدر علمی و معنوی و ولائی ماست از آثارش، توجه انسانها بالاخص شیعیان به سوی آن کانون عاطفه خواهد بود و با وجود چنین پدری مهربان استرسها و اضطرابهای روانی از انسان رخت برمی بندد و انسان می داند پناهگاه عظیمی دارد که در همه جا دلسوزانه دادرس و فریادرس اوست.
2- این اعتقاد و باور انسان را به شخص امام زمان علیه السلام نزدیک تر می نماید. در قرآن کریم روایات سفارشات بسیاری نسبت به احترام به والدین وارد شده است. خداوند در قرآن تأکید می نماید: الف- «و بالوالدین إحسانا» به والدین خود احسان کنید ب- «ولا تقل لهما أف» به پدر و مادر حتی یک اف نگویید، یعنی در گفتار خود به هیچ وجه بی احترامی نکنید ج- «ولا تنهرهما» پدر و مادر را از خود نیازارید. چه با گفتار، چه با عمل د- «واخفض لهما جناح الذل من الرحمه» متواضعانه با آنان برخورد نمائید ه- «قل لهما قولا کریما» با احترام و کریمانه با والدین باید صحبت کرد و- « و قل رب ارحمهما کما ربیانی صغیرا» برایشان دعا کنید.
در احادیث نیز نقل شده است: 1- جلوی والدین پایتان را دراز نکنید. الف) مقدس اردبیلی سالهای متمادی (بیش از 15 سال) که در نجف بود به احترام حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام پایشان را دراز نکردند بلکه نشسته یا به حال سجده می خوابیدند. ب) یکی از علما هرجا می نشست دوزانو نشسته و تکیه نمی کرد چون می گفت: من در محضر امام زمان علیه السلام هستم و بی احترامی نمی کنم. ج) از یکی از علما نقل شده است دو سال در مشهد مدرسه خیرات خان یا میرزاجعفر بودم. شبها به حال سجده می خوابیدم که به ساحت مقدس امام رضا علیه السلام بی احترامی نشود. 2- با صدای بلند با والدین صحبت نکنید. 3- کاری نکنید که والدین را فحش دهند یا ناسزا گویند. 3- نگاهتان به چهره والدین مهربانانه باشد.
حال اگر ما اینگونه با امام زمان علیه السلام احترام بگذاریم:
1- از حیث گفتاری، همیشه مؤدبانه و محترمانه با امام زمان علیه السلام صحبت کرده و هروقت نام ایشان برده می شود با احترام کامل برده شود.
2- از حیث عملی، رفتار و کردار ما بگونه ای باشد که مرضی امام زمان علیه السلام باشد
آنگاه قطعا به امام زمان علیه السلام نزدیک خواهیم شد.
حدیث سی ونهم
تقدم حق مادر بر پدردر ذیل به بیان چند حدیث، درخصوص تقدم حق مادر بر حق پدر مى پردازیم:
۱- جاء رجل آخر قائلاً «یا رسول اللَّه(ص) من احق الناس بحسن صحابتى؟» قال: «أمک» قال: «ثم من؟» قال: «امک» قال: «ثم من؟» قال: «امک» قال: «ثم من؟» قال: «ابوک» . [۳]
۲- جاء رجل فسأل رسول اللَّه(ص) عن برالوالدین فقال «ابرر امک، ابررامک، ابرر امک، ابرر اباک، ابرر اباک، ابرر اباک» [۴] .
در این حدیث نیکى به مادر قبل از نیکى به پدر ذکر شده و تکرار هر دو نشانگر اهمیت نیکى به والدین است.
۳- عن الامام الباقر(ع): «ان موسى بن عمران قال: »یا رب اوصنى« قال: »اوصیک بى« قال: »یا رب اوصنى« قال: »اوصیک بى« ثلاثاً قال: »یا رب اوصنى» قال: «اوصیک بامک» قال: «یا رب اوصنى» قال: «اوصیک بامک» قال: «یا رب اوصنى» قال: «اوصیک بأبیک» [۵] .
در این حدیث خداوند (جل جلاله) ابتدا دو مرتبه حضرت موسى(ع) را سفارش به خودش مى کند سپس دو مرتبه پیامبرش را سفارش به مادر مى کند آنگاه یک مرتبه او را سفارش به پدر مى کند.»
نکته هاى زیر از این حدیث بدست مى آید:
الف خداوند سفارش به مادر را قبل از سفارش به پدر ذکر مى کند.
ب خداوند سفارش به مادر را همردیف سفارش به خود قرار داده است.
ج خداوند حضرت موسى(ع) را - که هم پیامبر است و هم معصوم از خطاست - به مادرش سفارش مى کند و این سفارش را دو مرتبه، تکرار مى کند که این امر اهمیت حق مادر را مى رساند.
۴- پیامبر(ص) فرمودند: «حق مادر دو برابر حق پدر است [۶] .»
۵- قال على بن الحسین(ع): «اوجبها علیک حق امک ثم حق ابیک [۷] ».
۶- جاء رجل الى رسول اللَّه(ص) قال: «یا رسول اللَّه: اىّ الوالدین اعظم حقاً. قال : «التى حملته بین الجنبین. [۸] »
۷- پیامبر(ص) مى فرماید: «یوصیکم اللَّه بامهاتکم ثم یوصیکم بامهاتکم، ثم یوصیکم بامهاتکم ثم یوصیکم بالأقرب فالأقرب»
۸- در کتاب فقه الرضا(ع) آمده است که: «و اعلم أن حق الأم الزم الحقوق و اوجب»
۹- خداوند به موسى(ع) مى فرماید: «ألا ان رضاها رضائى و سخطها سخطى» یعنى «اى موسى آگاه باش که رضاى مادر رضاى من است و خشم مادر خشم من است».
حدیث سی و هشتم
در بيان حق پدر و مادر بر فرزند و وجوب رعايت حرمت ايشان
بدانکه رعايت حرمت پدر و مادر از عمده شرايع دين است و ايشانرا از خود راضى داشتن از جمله اشرف طاعات است و عاق ايشان بودن و ايشان را از خود آزرده داشتن از جمله گناهان کبيره است و حق تعالى در قرآن فرموده است اگر پدر و مادر تو کافر باشند و تو را امر کنند که کافر شو در اين باب اطاعت ايشان مکن اما در دنيا با ايشان نيکو مصاحبت کن .
در حديث معتبر منقول است که شخصى بخدمت حضرت رسول صلّى اللّه عليه وآله وسلّم آمد و گفت مرا وصيتى بکن حضرت فرمود که تو را وصيت ميکنم که بخدا شرک نياورى هر چند تو را بآتش بسوزانند مگر آنکه بزبان حرفى بگوئى و دلت برايمان ثابت باشد و تو را وصيت ميکنم که اطاعت پدر و مادر بکنى و با ايشان نيکى کنى خواه زنده باشند و خواه مرده باشند هرچند تو را گويند که از زن و مال خود بگذرى بکن که اين از جمله ايمان است .
در حديث ديگر منقول است که شخصى از آنحضرت پرسيد که حق پدر بر فرزند چيست فرمود آنکه نام او را نگويد و پيش از او راه نرود و پيش از آنکه پدر بنشيند او ننشيند و کارى نکند که مردم بپدرش دشنام دهند.
حضرت صادق عليه السلام فرمود که چه مانع است احد از شما را که احسان کند بپدر و مادر خود خواه زنده باشند و خواه مرده بآنکه بعد از مردن نماز براى ايشان بکند و حج بنيابت ايشان بکند و روزه از براى ايشان بدارد و آنچه ميکند هم ثوابش بآنها عايد شود وهم بخودش و بسبب اين نيکى که بايشان کرده است خدا ثواب بسيار باو ميدهد.
حدیث سی و هفتم
خداوند در قرآن مى فرماید:«اشکر لى و لوالدیک» (لقمان / ۱۴)در توضیح آیه فوق باید گفت بر اساس قاعده عقلى «وجوب شکر منعم» شکر خدا واجب است. پدر و مادر نیز یکى از مجارى فیض خدا و مصادیق نعمت او هستند. ایشان هم منعم هستند و هم نعمت. از اینرو ما باید در درجه اول شکر خدا را بجا آوریم که چنین نعمت بزرگى به ما ارزانى داشته و سپس در اداى حقوق پدر و مادر که ولى نعمت ما هستند و بخاطر ما زحمات زیادى را متحمل شده اند بکوشیم. بنابراین بدلیل آنکه والدین مجراى وصول فیض و نعمت الهى به ما مى باشند سپاسگزارى از ایشان در طول سپاسگزارى از خدا قرار مى گیرد. البته روشن است که مقصود از سپاسگزارى و تشکر از والدین تنها تشکر زبانى نیست بلکه مقصود احترام قلبى و عملى و قیام به اداى حقوق ایشان است.
امام صادق(ع) در مورد سپاسگزارى از والدین مى فرماید: «یجب للوالدین على الولد ثلاثه اشیاء: شکرهما على کل حال و طاعتهما فیما یأمرانه و ینهیانه عنه فى غیر معصیه اللَّه و نصیحتهما فى السرّ و العلانیه». یعنى سه چیز بر فرزند، در حق پدر و مادر واجب است:
۱- شکر پدر و مادر به هر شکل ممکن;
۲- اطاعت از پدر و مادر در هر چیزى که امر و نهى مى کنند به جز در گناه و معصیت خدا
۳- خیرخواهى براى ایشان در پیدا و نهان [۱۳] .
بركات احسان به والدين
نيكي به پدر و مادر از جمله فضايلي است كه ثمرات ارزشمند آن جداي از قيامت، در همين دنيا نصيب انسان مي شود. روايات معصومين(علیهم السلام) كه تبيين كننده قرآن كريم اند به تفصيل به اين آثار اشاره كرده اند كه گزارشي از آن در حد اين مقال ارائه مي شود.- لذت زندگي: چه بسيار كساني كه از جهت قدرت مالي و امكانات زندگي در سطح خوبي قرار دارند اما از زندگي خود لذت و بهره لازم را نمي برند بلكه پيوسته در افسردگي، پريشاني و نگراني و كشمكش هستند. از اين رو كساني كه لذت را فقط در امور مالي و منافع شخصي تفسير مي كنند سخت در اشتباهند و ره به بيراهه مي روند. خداوند لذت زندگي را قرين خدمت به بندگان خدا، معنويت و مهرورزي قرار داده است تا انسان ها با حساسيت نسبت به سرنوشت يكديگر اجتماع خويش را سامان دهند و جامعه از فرد محوري و بي تفاوتي و تك روي كه آفت جوامع است نجات يابد. براساس حديث پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نيكي به پدر و مادر باعث لذت زندگي مي شود: «لذه العيش في البر بالوالدين».
و در حديث ديگري از ايشان روايت شده: «خداوند چهار چيز را در چهار چيز قرار داده است: بركت علم را در احترام استاد، بقاي ايمان را در تعظيم خداوند، لذت زندگي را در نيكي به پدر و مادر و آزادي از جهنم را در آزار نرساندن به مردم.»
- طول عمر: كوتاهي عمر رابطه نزديكي با گناه و سركشي، و افزايش عمر با انجام حسنات و خيرات دارد. قرآن كريم روايتگر سرنوشت اقوام و ملت هايي است كه به واسطه طغيان و سركشي ريشه كن شدند در حالي كه از وضعيت مادي خوبي برخوردار بودند. در آيه ششم سوره انعام خداوند به كافران«... نديده اند كه پيش از آنان چه بسيار امت ها را هلاك كرديم. امت هايي كه در زمين به آنان امكاناتي داديم كه براي شما آن امكانات را فراهم نكرده ايم... پس ايشان را به سزاي گناهانشان هلاك كرديم...»
در روايات بسياري از معصومين(علیهم السلام) به نقش حسناتي چون صدقه، صله ارحام، نيكي به والدين و... در طول عمر اشاره شده است. حنان بن سدير گويد: باميسر نزد امام صادق(علیه السلام) بوديم. سخن از صله رحم شد. حضرت فرمود: «اي ميسر مرگت بيش از يكي دو دفعه فرا رسيد ولي خداوند همه آنها را به تأخير افكند زيرا صله رحم مي كردي. اگر بخواهي عمرت زياد شود به پدر و مادرت نيكي كن.»
- وسعت روزي: شكر نعمت مايه فزوني آن و كفر نعمت مايه زوال و نابودي است. «لئن شكرتم لازيدنكم و لئن كفرتم ان عذابي لشديد اگر شكر كنيد خداوند نعمت هاي شما را زياد مي كند و اگر ناسپاسي كنيد (بدانيد) كه عذاب من بسي شديد است» در سوره نحل خداوند شهري را مثل زده است كه در امن و امان بود و روزيش از هر سو فراوان مي رسيد. اما ساكنانش نعمت هاي خدا را ناسپاسي كردند و خداوند هم به سزاي اعمالشان طعم ترس و گرسنگي را به آنان چشانيد.
يكي از بزرگترين نعمت هاي خداوند بر انسان نعمت پدر و مادر است. آنان كه پس از حق الهي بر انسان بزرگترين حق را بر گردن انسان دارند. از اين رو خداوند پس از فرمان سپاس از خويش، بر تشكر از والدين تأكيد مي ورزد: «ان اشكر لي و لولديك».
رسم دينداري، ادب و جوانمردي اقتضا مي كند كه با نيكي به آنان شكر نعمت وجود آنان را به جاي آوريم در اين صورت علاوه بر اداي ادب و عمل به فرمان الهي از بركات آن كه يكي از آنها وسعت رزق و روزي است برخوردار مي شويم.
در روايات معصومين(علیهم السلام) به وضوح به رابطه احسان به والدين با وسعت روزي اشاره شده است پيامبر مهر و خوبي فرمودند: «كسي كه از طول عمر و وسعت روزي خشنود مي شود بايد به پدر و مادر نيكي كند؛ زيرا نيكي به آنان جزو فرمانبرداري الهي است».
آمرزش گناهان: در فرهنگ قرآن عوامل متعددي مايه آمرزش گناهان است، از جمله: اطاعت از خدا و رسول او (آل عمران 30.)، پيشتازي درايمان (شعراء. 51) ياد خدا و استغفار پس از لغزش (آل عمران . 15): نيك انديشي، انفاق و شكيبايي و... اطاعت از والدين و احسان به آنان نيز اطاعت فرمان الهي است كه خود فرمود: «و بالوالدين احسانا.» از اين رو پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: نيكي به پدر و مادر طاعت الهي است». از اين رو مايه آمرزش گناهان و كفاره معصيت ها است. از امام سجاد (علیه السلام) روايت شده است كه: «مردي به محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شرفياب شد و گفت: اي پيامبر خدا! كار زشتي نيست مگر آنكه آن را انجام دادم. آيا توبه اي براي من هست؟ پيامبر فرمود: آيا از والدينت كسي زنده است؟ گفت: پدرم.
فرمود : برو به او نيكي كن. فرمود: اگر مادرش زنده بود و به او نيكي مي كرد زودتر توبه اش قبول مي شد.»
در حديث ديگري از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «هر كس در خدمت پدر و مادر خود آمرزيده نشود خداوند او رااز خود دور كند.»
حدیث سی و ششم
احترام به پدر و مادر پس از مرگ
وظیفه انسان نسبت به پدر و مادر با مرگشان پایان نمی پذیرد زیرا مرگ نیستی و نابودی نیست که رسالت انسان نیز پایان پذیرد. بلکه آنان از منزلی به منزل دیگری قدم گذاشته و در جهان برزخ به سر می برند و نیکی های فرزندان به آنان می رسد. فرزندان باید برایشان توشه ای بفرستند و اگر تکلیف واجبی از آنان ترک شده یا بدهی بدیگران دارند برای انجام و پرداخت آن اقدام کنند و آنان را از گرفتاری نجات دهند. برای پدر و مادر و به نیت آنان نماز بخوانند و روزه بگیرند و برایشان صدقات و خیرات دهند. گرسنگان را از طرف آنان سیر کنند و برهنگان را بپوشانند و به مشکلات خانواده های محروم و گرفتار رسیدگی کرده به نیابت از آنان زیارت و حج کنند و ثواب کارهای خود را بروح آنان هدیه نمایند و گاهی بزیارت قبر آنان رفته و برایشان قران بخوانند. پیامبر گرامی اسلام ص در این باره فرمود: سید الابرار یوم القیمه رجل بر والدیه بعد موتهما-- در روز قیامت سرور نیکوکاران کسی است که پس از مرگ پدر و مادر نیز به آنها نیکی کرده باشد.
مطالب مشابه :
به مادر خود احترام بگذارید.شعری از سعدی...
به مادر خود احترام نافرمان پدر و مادر. این وبلاگ رو درست کردم تا اطلاعاتی که در مورد
احترام و نیکی به پدر و مادر
احترام و نیکی به پدر و مادر شعری در وصف و ستایش مادر تا به وی نشان دهد در مورد
احترام به پدر و مادر
احترام به پدر و مادر پدر و مادر را و در اند بايد مورد احترام واقع شوند و
احترام به پدر و مادر در منطق اسلام
احترام به پدر و مادر در شكرگزارى در برابر پدر و مادر در قرآن مجيد در رديف شكرگزارى در
مادر (احترام به مادر بعد به پدر)
مادر (احترام به مادر بعد به پدر) داستان هابیل و قابیل در شعر می گویم قربه الی
مادر
وقتى احترام به پدر و مادر را ولی در مورد مادر و شعر در مورد
نیکی و احسان به پدر و مادر
در مورد سپاسگزارى از والدین مى فرماید: احترام به پدر و مادر پس از شعر و ادبیات
نيکي به پدر و مادر هم رديف يکتا پرستي
نيکي به پدر و مادر هم درس و دانشگاه شعر و اسلام در مورد احترام والدين آن قدر
چرا احترام پدر و مادر واجبه؟
احترام به پدر و مادر در پدر و مادر در هيچگاه به كسانى كه مورد خشم پدر و
مسئوليت پدر و مادر در مورد تربيت فرزندان
مسئوليت پدر و مادر در مورد تربيت با محبت و تشويق و احترام به آنان،در آنها شعر* بهجتی
برچسب :
شعر در مورد احترام به پدر و مادر