طراحی آموزشی

1- تصمیم گیری درباره غایت های آموزشی

در این مرحله، مشخص می شود که غایت آموزش چیست و نظام آموزشی به دنبال رسیدن به چه مقصدی است . تصمیم گیری درباره هدف های کلی در برخی از نظامهای متمرکز به وسیله سیاست گذاران انجام می شود . درباره غایت های آموزشی یا هدف های آموزشی کلی، در این مرحله ، تصمیم گیری می شود .

2- تحلیل آموزشی

بعد از انکه هدف وغایت های آموزشی تعیین گردیدند، مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرند .این کار،مبنای تهیه هدف های عملکردی(رفتاری) است.

3- تحلیل یادگیرندگان وبافت یادگیری

گام اساسی در طراحی آموزشی، آگاهی از ویژگیهای یادگیرندگان است. با کسب شناخت نسبی از یاد گیرندگان که در واقع،مخاطبان برنامه می باشند، امکان تعیین هدفهای عملیاتی ودست یافتنی به وجود می آید.برای تحلیل بافت یاد گیری، توجه به بافتی که در آن مهارتها آموخته می شوند و بافتی که در آن مورد استفاده قرار می گیرند ونیز رابطه بین این دو ضروری است.

4- نوشتن هدفهای عملکردی (رفتاری)

پس از مشخص شدن اهداف کلی وجزئی ،اهداف عملکردی مشخص می شوند. این اهداف باید عینی، روشن وقابل اندازه گیری باشند وبیانگر عملکردی باشند که فرد به هنگام سنجش،آن را به نمایش می گذارد.

5- تهیه ابزار سنجش

در این مرحله تعیین راهبرد ها وروشهای سنجش وتهیه ابزار آن انجام می گیرد .ابزارهای سنجش باید بر اساس اهداف و نوع موضوع مورد آزمایش، طراحی شوند.بررسی پایانی و ابزار نیز از موضوع های مهم به شمار می رود.

6- تعیین راهبردهای آموزشی

هدف های اموزشی درقالب محتوای آموزشی به یادگیرندگان آموخته می شود .برای آموزش این محتوا ،لازم است راهبردها وروشهای آموزشی مناسب انتخاب شوند.

7- تهیه وانتخاب مواد آموزشی

در انتخاب نوع مواد و رسانه های آموزشی باید توجه کافی داشت زیرا مواد و رسانه های آموزشی واسطه ای به شمار می روند که محتوا را به مخاطبان انتقال می دهند.

8- طراحی و اجرای ارزشیابی تکوینی

ارزشیابی تکوینی در بردارنده عناصر مختلفی از قبیل هدف های آموزشی، روش های آموزشی، شرایط معلم، پیشرفت تحصیلی، اثر بخشی مواد و رسانه های آموزشی است. در فرایند آموزش سبب می شود تا نظام آوزشی برای هدف های تعیین شده حرکت کند.

9- بازبینی آموزش

طراح آموزشی به بازبینی نظام و تدارک بازخوردهای لازم می پردازد. در صورتی که بازخورد مثبت باشد موجب تقویت و اگر منفی باشد موجب اصلاح نظام از سوی طراح خواهد شد.

10- انجام ارزشیابی تراکمی

پس از اتمام دوره آموزشی برای تعیین میزان دستیابی یادگیرندگان به اهداف آموزشی و در صورت لزوم ارتقای آنان به مراحل بالاتر صورت می گیرد.

الگوی طراحی آموزشی شناخت گرا

در اواسط قرن بیستم دیدگاه جدیدی در یادگیری و آموزش ظهور یافت این دیدگاه که شناخت گرائی نامیده

می شد .به جای رفتار آشکار، بر فرایند های ذهنی که در پس رفتار وجود دارند ،می پرداخت.در حدود نیم قرن طول کشید تا بیشتر روان شناسان به ویژه در ایالات متحده امریکا از عقاید ساده لوحانه رفتار گرائی فاصله بگیرندو دیدگاه شناخت گرائی را بپذیرند. این رویکرد در سال 1950 بوجود آمد اما تا دهه 1970 تاثیر چندانی بر طراحی آموزشی نداشت. طراحان آموزش در دیدگاه شناختی به جای تاکید بررفتار بیرونی بر فرایند ذهنی تاکید دارند واز آن برای افزایش اثر بخشی آموزش بهره میبرند. به جای تحلیل تکلیف و موضوع که در دیدگاه رفتار گرائی وجود داشت،شناخت گرایان بر تحلیل یادگیرنده تاکید می کنند.به هنگام طراحان آموزشی بر اساس این دیدگاه باید ساختار های ذهنی یادگیرنده توجه شود. طراحان آموزشی باید نقش فعال یادگیرنده را در نظر داشته باشند و با فراوردن موقعیت های شبیه سازی شده،فرصت ها وتجارب یادگیری را به زندگی واقعی یادگیرندگان نزدیک سازد. از آن جائی که یادگیرندگان در سایه هدف های آموزشی و فعالیت های مشخص به حل مسئله می پردازند، ارزشیابی با توجه به ملاك انجام می شود. یادگیرنده از هدفهای آموزشی آگاهی دارد و معلم نیز از هدف ها به عنوان محرك های آموزشی استفاده می کند.

الگوی گانیه:

1- جلب توجه

معلم در این مرحله توجه یادگیرندگان را به موضوع درس جلب می کند. او می تواند برای این کار از تصویر، پوستر، نوار کاست،سوال و... استفاده کند.

2- آگاه کردن یادگیرندگان از هدف های آموزشی

معلم، هدف های آموزشی را برای دانش آموزان به طور واضح بیان می کند. در واقع او مشخص می کند که از دانش آموزان انتظار می رود در پایان درس ، چه عملی را انجام بدهند.

3- تحریک یادآوری پیش نیازهای یادگیری

بطور معمول، یادگیری مطالبی که باید آموزش داده شود به یادگیری مطالب دیگر نیازمند است که معلم باید آنان را برای شاگردان یادآوری کند.

معلم می تواند برای انجام این کار ، چند سوال شفاهی در مورد مطالبی که دانش آموزان از قبل یاد گرفته اند بپرسند.

4- عرضه مطالب محرک

عرضه محرک برای یادگیری مفاهیم و قواعد مستلزم استفاده از مثال های متنوع است.

5- تهیه راهنمایی یادگیری

یادگیرنده در این مرحله از طریق معلم راهنمایی می شود تا مطلب آموزشی را یاد بگیرد. یکی از عواملی که در مقدار راهنمایی تاثیر می گذارد، مطلبی است که معلم قصد دارد آن را آموزش دهد. اگر مطلب آموزشی به طور کامل تازه باشد، میزان راهنمایی بیشتر خواهد بود. میزان راهنمایی به فرد دانش آموز نیز بستگی دارد. بعضی از دانش آموزان نیاز به راهنمایی کمتری دارند، لین گروه به سرعت نکته ها را در می یابند، در حالی که معلم مجبور شود برای دانش آموزان دیگر چندین سوال مطرح کند تا آنان برای یادگیری بهتر راهنمایی شوند و به نکته مورد نظر معلم پی ببرند.

6- فرا خواندن عملکرد

معلم در این مرحله از دانش آموزان می خواهد تا آموخته های خود را به نمایش بگذارد،فرض بر این است که تا اینجا، دانش آموز مطالب را فرا گرفته است. در این مرحله، معلم تمرین های تازه ای پیشنهاد می کند یا موقعیت جدیدی فراهم می آورد تا ذانش آموزان عملکردی را تازه آموخته اند، به معلم نشان دهند.

7- تهیه بازخورد در مورد درستی عملکرد

معلم در این مرحله، اطلاعاتی در مورد صحت عملکرد دانش آموزان در اختیار آنان قرار می دهد. همیشه بایستی در مورد درستی عملکرد یا میزان دستی عملکرد یادگیرندگان، اطلاعاتی در اختیار آنان گذاشت تا یادگیری آنها پایدار شود. در بسیاری از موارد باید به یادگیرندگان در مورد عملکردشان بازخورد داد.

8- سنجش عملکرد

در این مرحله از تدربس، معلم عملکرد دانش آموز را مورد سنجش قرار می دهد. برای این کار می توان آزمونی تهیه نمود. سنجش، علاوه بر اینکه میزان دستیابی به هدف های آموزشی از سوی دانش آموزان را به معلم نشان می دهد، نیاز به آموزش ترمیمی و نیز مشکلات خاص روش تدریس را نیز برای معلم آشکار می سازد.

9- دستیابی به یادداری و انتقال

اگر مطلبی که آموزش داده می شود، در زمینه معناداری یاد گرفته شوند، یادآوری آنها بسیار آسان خواهد بود. شبکه روابطی که مطالب تازه یاد گرفته شده در آن قرار دارد، نشانه های زیادی برای به یادآوردن آن در اختیار یادگیرنده قرار می دهد. بهترین کار برای این که مطالب، بهتر به یاد سپرده شوند، تمرین مستمر است. البته تمرین هایی که با فاصله زمانی تکرار شوند، بهتر از تمرین هایی هستند که بلافاصله بعد از یادگیری انجام می شوند، و انتقال یادگیری زمانی صورت می گیرد که تکلیف عرضه شده به دانش آموز دارای تنوع باشد.

الگوی طراحی آموزشی ساخت گرا

این دیدگاه به یادگیری به عنوان فرایندی پویا نگاه میکند در این فرایند،یادگیرندگان فعال اند و به سبب تعامل با محیط اطراف،دانش مورد نیاز خود را می سازند. یادگیری،در واقع انطباق الگوهای ذهنی با تجارب نوین است. به طوری که هر فرد خود سازنده اطلاعات است و با توجه به ساخت ذهنی خود اطلاعت را می سازد و به همبن دلیل نام ساختن گرائی به خود گرفته است.

الگوی پنج مرحله ای5E:

1- فعال سازی

در مرحله فعال‏سازی، دانش ‏آموزان با مسأله مواجه می‏شوند و معلم سعی می‏کند زمینه‏ ی مناسب برای آغاز آموزش را فراهم آورد. برای رسیدن به این هدف می‏ توان بین تجارب یادگیری قبلی دانش ‏آموزان و موضوع یادگیری ارتباط برقرار کرد. پرسیدن یک سؤال، تعریف یک مسأله، نشان دادن یک روی‏داد هیجان انگیز و.... روش‏هایی هستند که موجب برانگیختن دانش‏ آموز و رویارویی او با مسأله مورد نظر می ‏شوند. یک روش مؤثر برای درونی ساختن مسأله و تدارک شرایط مناسب برای فعال شدن یادگیرندگان مورد استفاده از "راه‏برد تصور"است. در این راه‏برد معلم دانش‏آموزان را به رؤیاپردازی تشویق می ‏کند (موهن،2003).راه برد تصور در صورتی که هدایت شده باشد به دانش ‏آموزان کمک می‏کند تا آنچه را که می ‏خواهند بیاموزند، در فضایی مجازی ببینند.

2- اکتشاف

در این مرحله ، دانش ‏آموزان فرصتی می ‏یابند تا به طور مستقیم به مسائل و پدیده‏ها بپردازند. برای آنکه دانش ‏آموزان به انجام دادن فعالیت‏های لازم مشغول شوند، لازم است ابتاد آنها را در گروه‏ها کوچک (حداکثر 4 نفر) قرار دهید. در حین کار گروهی، دانش ‏آموزان تجارب مشترکی را پایه ‏ریزی می ‏کنند که به آنها در فرایند ارتباط و کسب تجربیات مشترک کمک می‏ کند.
در این مرحله معلم کار آسان سازی را انجام می‏دهد و با تهیه مواد آموزشی و راهنمایی دانش ‏آموزان، آنها را به تجربه،آزمایش، جست و جو و بررسی درباره‏ی موضوع یادگیری تشویق می‏ کند. فرایند پرس و جوی دانش ‏آموزان نیروی محرک آموزش در طول عمل اکتشاف است. در نهایت، پس از آن که گروه‏های مختلف به اکتشاف پرداختند، یکی از اعضای هر گروه شرح فعالیت‏های انجام شده، مشاهدات و نتایج به دست آمده از سوی افراد از سوی افراد گروه را یادداشت می کند.

3- توضیح دادن

مرحله توضیح، گامی است که در آن یادگیرنده به انتزاع تجربیات می ‏پردازد؛ فعالیت‏های انجام شده به وسیله‏ ی گروه‏های مختلف و نتایج آنان توسط معلم بررسی می‏ شود. دانش ‏آموزان به تشریح راه ‏حل های احتمالی، توضیح مفاهیم جدید، گوش دادن انتقادی و فعال، پرسیدن سؤال از دیگران، آوردن استدلال براساس شواهد موجود می ‏پردازند و بدین شکل دستاوردهای خویش را به هم پیوند می‏ زنند و تجربیات خود را با دیگران در میان می ‏گذارند. دادن توضیحاتی از سوی معلم و هم‏چنین بحث و گفتگو درباره‏ی موضوع به هدایت فعالیت‏های این مرحله کمک می‏ کند.

4- شرح و بسط
در این مرحله ، دانش ‏آموزان مفاهیمی را که یادگرفته ‏اند گسترش می‏ دهند و با برقراری ارتباط بین مفاهیم،آموخته های خود را در جهان پیرامون به کار می‏ گیرند. در ابن مرحله معلم از دانش آموزان می ‏خواهد که از اطلاعات خود برای پاسخ‏گویی به سؤال، پیشنهاد راه‏ حل‏ها، تصمیم گیری و طراحی آزمایش استفاده کنند و آنها را تشویق می‏ کند که مفاهیم و مهارت‏ها را در موقعیت‏های جدید به کار گیرند.

5- ارزش‏یابی
مرحله ارزش‏یابی که فرایند تشخیص مداوم است، به معلم اجازه می‏ دهد تا درباره‏ی میزان درک و فهم دانش ‏آموزان از مفاهیم و دانش جدید آگاهی پیدا کند. ارزش‏یابی و سنجش را می‏ توان در هر نقطه از فرایند آموزش انجام داد. برای انجام دادن ارزش‏یابی در این الگو، از چک لیست‏های مشاهده، گفت و گو با دانش ‏آموزان، کارنمای طراحی شده برای مقاصد خاص، پروژه‏ها و محصولات تولید شده در فرایند یادگیری استفاده کرد. دانش‏ آموزان نیز فرایند پیشرفت و میزان آموخته ‏های خود را مورد ارزش‏یابی قرار می‏ دهند و به سؤالاتی که معلم از آنان می‏ پرسد، به کمک مشاهدات، شواهد و توضیحات مطرح شده در مراحل قبل پاسخ می‏ گویند.

تهیه و تنظیم: گلستانی

طراحی آموزشی

مطالب مشابه :