فیزیک صدا و اکو و میکروفن

فركانس:
يك گردش كامل طول موج روي يك دايره‌ را ( ْ360) يك سيكل مي‌گويند. به تعداد سيكل‌هايي كه در يك ثانيه رخ مي‌دهد فركانس مي‌گويند كه بر حسب هرتز سنجيده مي‌شود. منابع صوتي همچون بلند گو‌ها در يك ثانيه چندين‌بار مرتعش مي‌شوند. براي مثال ارتعاش سريعتر ديافراگم يك بلند گو صدايي با فركانس بالاتر (زير) توليد مي‌كند.

گوش انسان فركانس‌هايي از Hz 20 تا KHz 20 را قادر است بشنود. در فركانس Hz 20 موج در لحظه‌ي 0 از نقطه‌ي 0 شروع مي‌شود و بعد از يك ثانيه با طي كردن 20 دوره‌ي كامل دوباره به نقطه‌ي صفر باز ميگردد.

درك اينكه هر فركانسي تقريبا چه صدايي را شامل مي‌شود، به درك صداها و همچنين توضيح دادن آن براي ديگران بسيار كمك مي‌كند. همچنين براي كار كردن با اكولايزرها و سيستم‌هاي پيچيده‌ي صوتي شما نيمازمند هستيد كه دقيقا بدانيد چه صدايي، چه فركانسي دارد. مثل صداي Hz 20 صدايي بسيار بم شبيه افتادن جسمي سنگين بر روي ماسه است. و صداي KHz 18 صدايي خيلي زير مانند صداي شكافته‌شدن هوا توسط يك گلوله است.

محدوده‌ي فركانسي در توليدات صوتي و تلويزيوني، بين Hz 50 تا KHz 15 است. و گوش يك انسان بالغ هم بيش از اين بازه را تقريبا نمي‌تواند بشنود. البته كودكان و نوزادان مي‌توانند صداهايي با فركانس Hz 30 تا KHz 18 را نيز به خوبي با گوش بشنوند.

دامنه:
فاصله‌ي قله‌ي يك موج تا خط مركزي يك شكل موج دامنه گفته مي‌شود. كه رابطه‌ي مستقيم با ميزان بلندي صدايي دارد كه با گوش احساس مي‌كنيم. يا به عبارتي صداهاي بلند داراي دامنه‌ي زياد و صداهاي كم داراي دامنه‌ي كم هستند. فاصله‌ي خط مركزي موج سينوسي تا قله‌ي آن دامنه مي‌گويند كه با Peak مشخص مي‌شود. مقدار RMS، مقدار ميانگين مؤثر يك شكل موج است كه ما با گوش خود دريافت مي‌كنيم.

طول موج:
هنگام انتشار يك موج صوتي در هوا، فاصله فيزي يك نقطه اوج (حداكثر فشردگي مولكول‌هاي هوا به هم) با نقطه‌ي اوج بعدي يك طول موج ناميده مي‌شود. صداهاي بم داراي طول موج بلند (چندين متر) و صداهاي زير داراي طول موج كوتاه (چند سانتي متر) هستند.

اکولایزر صدا

به زبان ساده، منظور از اکولایزر کردن، تنظیم زیر و بم بودن صدا است به گونه‌ای که شنونده از شنیدن صدا لذت ببرد. تنظیم کردن اکولایزر به معیار‌های مختلفی بستگی دارد مانند فضای آکوستیکی مجلس، نوع باندها، نوع میکروفون، صدای مداح و ... . در هیئت صدا باید به شکلی باشد که اولا به هیچ وجه حواس مستمع را پرت نکند و خسته کننده نباشد و ثالثا بتواند به انتقال منظور مداح کمک کند.

هنگامی که برای اولین بار با اکولایزر یک میسکر مواجه می‌شوید ایده مناسبی است که با آن بازی کنید تا به تدریج روش کار و چگونگی کار با آن را بفهمید. با این حال هنگامی که در حال صدابرداری از یک مجلس می‌باشید باید در تنظیم صحیح همه چیز خیلی سریع باشید. فرآیند زیر به شما کمک می کند هنگام استفاده از یک اکولایزر خیلی دقیق‌تر و مؤثرتر کار کنید.

فرآیند اکولایزر کردن صدا:

کنترل‌های ولوم روی اکولایزر را به حالت اولیه (صفر) برگردانید. این معمولا به معنی تنظیم دکمه‌های ولوم به حالت مستقیم و بی اثر است. در این حالت شما در واقع ولوم هیچ فرکانسی را نه افزایش داده‌اید و نه کاهش.

متداول‌ترین اشتباهی که صدابرداران بی تجربه انجام می‌دهند این است که قبل از گوش دادن دقیق صدا، دکمه‌های اکولایزر را می‌چرخانند. تا زمانی که نمی‌دانید دقیقا چه کاری را می‌خواهید انجام دهید به دکمه‌ها دست نزنید. ابتدا گوش کنید و ببینید که آیا چیزی در صدا نامطلوب می‌باشد، و اگر مورد غیر عادی و نامطلوبی وجود نداشت به آن دست نزنید. جزئیات ظریف زیادی وجود دارد که باید برای پیدا کردن زمان و چگونگی اکولایزر کردن به آن‌ها دقت کنید.

سه عامل اصلی که باید بررسی شود این است که آیا صدا تیره است یا خیر، دارای فرکانس‌های اذیت کننده در فرکانس‌های میانی (میدرنج) هست یا خیر و صدا به اندازه‌ کافی شفاف است یا خیر؟

اگر صدا تیره و پرحجم بود می‌توانید کمی پیچ بم را کم کنید. این کار را به آرامی و با دقت انجام دهید. هیچ گاه پیچی را به طور ناگهانی به مقدار زیاد نچرخانید زیرا هم ممکن است بیش از نیاز، مقدار آن را تغییر دهید و مجبورید دوباره پیچ را برگردانید و هم شنونده متوجه تغییر ناگهانی صدا می‌شود. این از کیفیت کار شما می‌کاهد.

تیرگی صدا به طور طبیعی با زیاد بودن فرکانس‌های حدود Hz300 رخ می‌دهد. اگر صدای بم زیاد باشد صدا حالتی کدر و خفه پیدا میکند. یکی از نشانه‌های بم بودن صدا پرحجم شدن و کوبیدن حروفی مانند «پ» است.
اگرفضای هیئت به شکلی باشد که دیوارها با پارچه‌های ضخیم پوشیده شده باشد، فرکانس‌های بم تشدید شده و بعد از هر صدایی که فرکانس آن بم باشد، صدایی وُو مانند به گوش می‌رسد. اگر شدت صدا زیاد باشد موجب لرزش اجسام شده و صدای ناشی از لرزش اجسام نیز به صداهای ناخواسته اضافه می‌شود.

اگر صدا بیش از حد زیر باشد حروفی مانند «س» و «ش» به حالتی تیز به گوش می‌رسند. حتی ممکن است این زیر بودن صدا موجب فیدبک (سوت زدن باندها) شود و اجازه ندهد شما آنقدر که نیاز دارید حجم صدا را زیاد کنید. این فرکانس‌های زیر در رنج KHz4 تا KHz16 قرار دارند. کم کردن بیش از حد این فرکانس‌ها نیز موجب کدر شدن صدا می‌شود. این نوع صدا موجب خسته شدن و آزرده شدن دستگاه شنوایی می‌شود.

اگر میسکر شما دارای یک اکولایزر گرافیکی برای خروجی اصلی نیز بود (مانند پاور میکسر‌های دایناکورد 1600) باید علاوه بر تنظیم اکولایزر هر میکروفون، اکولایزر گرافیکی خروجی اصلی را نیز تنظیم کنید.

اکولایزری که برای هر میکروفون وجود دارد تنها صدای آن میکروفون را تغییر می‌دهد اما اکولایزری که روی خروجی اصلی قرار داد بر روی تمام ورودی‌ها تاثیر می‌گذارد. اکولایزر گرافیکی در این میسکر‌ها به عنوان اکولایزر تکمیل کننده کاربرد دارد.

برای تنظیم اکولایزر گرافیکی موجود برروی خط خروجی، ابتدا همه‌ی اکتاو‌ها را وسط (روی عدد صفر) قرار دهید. سپس بسته به نوع باند‌ها و فضای آکوستیکی محیط، برای بهتر شدن کیفیت صدای خروجی از اکولایزر گرافیکی کمک بگیرید. این اکولایزر باید بعد از تنظیم اکولایزر میکروفون‌ها استفاده شود.

در هنگام کار با اکولایزر گرافیکی موجود روی خط خروجی، از بالابردن بیش از حد فرکانس‌های زیر و یا بم کردن بیش از حد صدا بپرهیزید. شاید برخی بر این عقیده باشند که بالابردن تمام اکتاوها، کیفیت صدا را بیشتر کرده و حجم آن را افزایش می‌دهد.

اما این کار نتنها موجب پایین آمدن کیفیت صدا و به وجود آمدن صدایی رنگ آمیزی شده می‌شود بلکه احتمال به وجود آمدن فیدبک (سوت زدن باند‌ها) را نیز افزایش می‌دهد.

افکت Delay با سه پارامتر :

بلندی صدای تکرار‌ها
تعداد تکرار‌ها
فاصله تکرار‌ها
تنظیم می‌شود:

بلندی تکرار:

این تنظیم که معمولا ولوم (Volom) نامگذاری می‌شود میزان بلندی صدای اولین تکرار نسبت به صدای اصلی را نشان می‌دهد. یعنی هرچه ولوم را بیشتر کنیم، صدایی که بعد از صدای اصلی تکرار می‌شود بلندتر است. می‌توان این ولوم را آن قدر زیاد کرد که تکرار‌ها دقیقا مانند صدای اصلی و یا حتی بلندتر باشد.

ولوم کم برای تکرار، باعث می‌شود تا صداهایی که بعد از صدای اصلی تکرار می‌شوند، نسبت به صدای اصلی کم بوده و به سرعت محو شوند. اگر این ولوم را آنقدر زیاد کنیم که صدای تکرار به بلندی صدای اصلی باشد، وقتی در میکروفون کلمه‌ای را بگویید، دستگاه دقیقا با همان بلندی آن کلمه را تکرار می‌کند. استفاده ولوم در این سطح هنگام شور حسین کاربرد دارد.

تعداد تکرار‌ها:

این پارامتر که به Reapid معروف است فاصله‌ی بین هر تکرار با تکرار بعدی را تنظیم می‌کند. بعد از ورود صدا به افکتور اولین تکرار با همان ولومی که تنظیم کرده‌اید پخش می‌شود. صدای این تکرار‌ها به تدریج کم و کمتر شده تا محو شود.

اگر تعداد تکرار‌ها را کم کنید ممکن است صدا تنها یک بار تکرار شود و اگر تکرار‌ها را زیاد کنید صدا ده‌ها بار تکرار خواهد شد. در برخی افکتور‌های حرفه‌ای با زیاد کردن پیچ تعداد تکرار، صدا به صورت متناوب تا بی‌نهایت تکرار خواهد شد و این تکرار آنقدر ادامه پیدا میکند تا شما پیچ تعداد تکرار را کم کنید.

فاصله تکرار‌ها:

Speed یا همان Delay. به کمک دِلی فاصله‌ی بین هر تکرار تنظیم می‌شود. اگر شما میزان دلی را زیاد کنید فاصله‌ی تکرار با صدای اصلی و فاصله‌ی هرتکرار با تکرار قبلیش بیشتر می‌شود.در افکتور‌های حرفه‌ای، دلی با واحد میلی ثانیه سنجیده میشود. به این معنی که هر تکرار با تکرار قبلیش چند میلی ثانیه فاصله دارد.

تنظیم افکت دِلِی یا اکو

افکت تاخیری دلی پر کاربرد ترین افکت در مجالس مذهبی می‌باشد. تنظیم افکت کاملا بستگی به سلیقه‌ی مداح و صدابردار دارد، اما نباید از نظر دور داشت که هر سبک و صدایی، افکت مخصوص به خود را می‌طلبد. فاصله تکرار، تعداد تکرار و بلندی تکرار باید به گونه‌ای تنظیم شود تا صدا دچار در هم شدگی و افت کیفیت نگردد.

در اینجا به چند نکته‌ی مهم در رابطه با انتخاب افکت مناسب اشاره می‌کنیم:

*حجم صدای تکرار‌ها نباید به قدری زیاد باشد که با صدای اصلی تداخل کند و صدا دچار در هم شدگی شود و نباید آن قدر هم کم باشد که هنگام مکث بین کلمات، فضا خالی شود. البته بسته به شرایط استثناعاتی هم وجود دارد.

به عنوان مثال در هنگام شور ذکر حسین، اگر بخواهید در بین حسین‌هایی که مداح می‌گوید، دستگاه نیز یک حسین مانند صدای مداح بگوید باید صدای تکرار را تا حد صدای اصلی (صدای مداح) زیاد کنید. در این حالت تفاوت چندانی بین حسینی که مداح می‌گوید با حسینی که دستگاه تکرار می‌کند وجود ندارد.

اگر سرعت مناسبی را برای تکرار انتخاب کنید، شنونده احساس می‌کند تمام حسین‌ها را مداح می‌گوید. در حالی که یکی در میان ذکر حسین توسط دستگاه تکرار میشود.

* فاصله‌ی بین تکرارها باید هم آهنگ صدای مداح و یا سینه زنی باشد. هنگام سینه‌زنی، فاصله‌ی تکرار‌ها یا باید به اندازه‌ی فاصله‌ی سینه‌زدن‌ها از یکدیگر باشد و یا اگر فاصله‌ بین سینه‌زدن‌ها زیاد بود (مانند واحد) ضریبی از این فاصله باشد.

به عنوان مثال هنگام نوحه، فاصله‌ی تکرار‌ها باید به گونه‌ای تنظیم شود که صدای تکرار سینه‌زنی که توسط باند‌ها پخش می‌شود، دقیقا بین دو صدای سینه‌زنی مستعمین باشد.

هنگام شور فاصله‌ی بین تکرار‌ها دقیقا باید به اندازه‌ی فاصله‌ی بین سینه‌زدن‌ها باشد. در این حالت به علت ریتم تند ذکر، تکرار‌ها با صدای مداح هماهنگ شده و صدایی دلنشین را ایجاد می‌کند.

*هنگام سخنرانی و یا مطلبی که مداح بدون آهنگ و به حالت سخنرانی بیان می‌کند معمولا از افکت استفاده نمی‌شود. و اصطلاحا صدا خشک است.

* از تغییر ناگهانی افکت به شدت خودداری کنید.

انواع اکولایزر:
به طور کلی سه نوع اکولایزر وجود دارد: «گرافیکی»، «پارامتریک» و «رول آف». که ما در اینجا تنها به دو نوع اکولایزر گرافیکی و پارامتریک می‌پردازیم.

اکولایزر‌های پارامتریک :

این اکولایزرها به صورت پیچ روی هر ماژول ورودی میسکر وجود دارد. در برخی میسکرها برای کنترل بهتر صدای خروجی یک اکولایزر نیز در قسمت خروجی صدا قرار داده شده که در میکسر‌ها معمولا به صورت گرافیکی و در اکوآمپیلی‌فایر‌ها به صورت پارامتریک است. در میکسر‌های معمولی اکولایزر پارامتریک از 3 پیچ تشکیل شده که با چرخاندن هر کدام از آن‌ها محدوده‌ای از فرکانس‌ها را تقویت و یا تضعیف می‌کنید.

این سه پیچ شامل:

High: که برای تنظیم محدوده‌ی فرکانس‌های زیر تا فرکانس‌های میانی کاربرد دارد. این فرکانس‌ها تقریبا رنج 16Khz تا 4Khz را شامل می‌شود. این فرکانس‌ها شامل فرکانس‌هایی است که صدای زیر را می‌سازد. کمی تقویت این رنج فرکانسی می‌شود صدا کمی شفافتر به نظر برسد. زیاده روی در تقویت این فرکانس‌ها موجب زیاد شدن هیس و احتمال به وجود آمدن فیدبک می‌شود. همچنین زیر بودن بیش از حد صدا، صدای خروجی را لبه دار و تیز می‌کند که حالتی نا خوش‌آیند و آزار دهنده است.

Mid: این رنج فرکانس را میدرنج (Midrange) می‌نامند. برای تنظیم محدوده میانی صدا به کار میرود. این فرکانس‌ها حد فاصل 4khz تا 1Khz را شامل می‌شود. بیشتر صدای تکلم ما در این فرکانس قرار دارد. زیاد کردن این فرکانس این احساس را به شما می‌دهد که صدا از یک بوق پخش می‌شود. به عبارتی صدا حالتی کم کیفیت و تودماغی پیدا می‌کند. بهتر است در زیاد کردن این فرکانس بیشتر دقت کنید.

Low: صدای بم. شامل فرکانس‌های 1Khz تا 80Hz می‌شود. کم کردن این فرکانس موجب لاغر به نظر به نظر رسیدن صدا و زیاد کردن آن موجب پرحجم شدن بیش از حد و خفه شدن صدا می‌شود.

در میکسر‌های مختلف ممکن است رنج فرکانسی تغییر کننده توسط پیچ‌های اکولایزر، با یکدیگر کمی متفاوت باشد. این تفاوت‌ها را با کارکردن با میکسر و مطالعه دفترچه راهنمای میکسر متوجه خواهید شد. البته اصول تنظیم اکولایزر در تمام میکسر‌ها یکسان است.

اکولایزر‌های گرافیکی:

میزان تقویت و یا تضعیف هر فرکانس می‌تواند بوسیله ولوم‌های کشویی روی اکولایزر گرافیکی تغییر کند. انواع مختلف اکولایزر گرافیکی وجود دارد که می‌توانند فرکانس‌ها را از 5 تا 31 محدوده تقسیم کنند. اکولایزهای گرافیکی 5 باندی در ماژول خروجی برخی میکسر‌ها وجود دارد. اکولایزرهای 31 باندی نیز وجود دارند، که ولوم را در 31 محدوده فرکانسی مختلف تغییر می‌دهند، معمولا در صدا برداری استودیویی می‌شود.

مزیت بزرگ اکولایزرهای گرافیکی، ساختار تصویری بودن آن است و شما می‌توانید با یک نگاه متوجه شوید که وضعیت تقویت فرکانس‌ها چگونه است. از طرفی هم می‌توانید به راحتی هر فرکانسی را که لازم بود کم و یا زیاد کنید.

در اکولایزرهای گرافیکی هرچقدر تعداد اکتاو (باند) اکولایزر بیشتر باشد، شما می‌توانید به شکل دقیق‌تری محدوده‌ی فرکانسی مورد نظرتات را تنظیم کنید. به عنوان مثال شما در یک اکولایزر 31 اکتاوی می‌توانید فرکانس 1000Hz را افزایش دهید بدون آنکه روی فرکانس 500Hz تاثیر گذاشته باشید. اما در یک اکولایزر گرافیکی 5 اکتاوی هنگام تغییر در ولوم 1000Hz ، محدوده فرکانسی 500Hz هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

آشنایی با میکسر

میکسر یاماها 124 شامل قسمت‌های زیر است:

1- ورودی میکروفون ها و اتصالات Line :
ورودی Line برای متصل کردن دستگاه‌های جانبی مانند سی دی پلیر و دیگر پخش کننده‌های صدا به کار می‌رود.

2- پیچ Gain:
یا ضریب تقویت صدا. این پیچ میزان صدای ورودی به هر خط را مشخص می کند. بهتر است از زیاد کردن بیش از حد این پیچ بپرهیزید.

3- چراغ Peak:
چراغ پیک هنگامی روشن می‌شود که صدای وارد شده میکسر بیش از حد زیاد باشد. در این حالت صدا دچار اعوجاج شده و از کیفیت آن بسیار کاسته می‌شود. برای جلوگیری از روشن شدن چراغ پیک، پیچ گین (ضریب تقویت صدا) را آنقدر کم کنید که این چراغ دیگر روشن نشود.

4- پیچ‌های اکولایزر:
این پیچ‌ها برای تنظیم زیر و بمی صدا استفاده می‌شود. شامل سه پیچ به ترتیب از بالا: تنظیم صدای زیر، تنظیم صدای میدرنج و تنظیم صدای بم است.

5-پیچ بالانس:
این پیچ میزان اعمال صدا به لاین چپ و یا راست را تنظیم می‌کند. این تنظیم هنگام کار استریو بیشتر کاربرد دارد.

6- دکمه ON:
فقط وقتی که این دکمه روشن است، این خط ورودی کار می‌کند. به عنوان مثال با خاموش کردن دکمه ON در خط 1، تمام خط یک از مدار خارج می‌شود.

7- دکمه PFL:
هر کدام از این دکمه‌ها که پایین باشد، سیگنال ورودی به آن خط بر روی میتر نشان داده میشود. همچنین با فشار دادن این دکمه، صدای ورودی به این خط از هدفون و خروجی مونیتور پخش می‌شود. این دکمه در برخی میکسرها solo نام گذاری شده است.

8- دکمهST:
با فشار دادن این دکمه صدای ورودی به این خط، از خروجی اصلی میکسر پخش می‌شود.در بالای این دکمه، کلیدی وجودی دارد که زیر آن اعداد 1,2 نوشته شده است. ممکن است در برخی میسکر‌ها از کلمه‌ی sub نیز استفاده شده باشد.

هنگام فشار دادن این دکمه، صدای خروجی این خط به خروجی‌های فرعی 1 و 2 نیز ارسال می‌گردد. هنگام پایین بودن این دکمه اگر پیچ بالانس را به سمت چپ بچرخانید صدا از خروجی فرعی 1 و اگر به سمت راست بچرخانید صدا از خروجی فرعی 2 خارج می‌شود.

9- فیدرهای تنظیم ولوم صدا:
به کمک این فیدر‌ها میزان ولوم صدای هر خط را می‌توانید تنظیم کنید.

10- فیدر افکت:
هرچه این فیدر بالاتر باشد، میزان افکت اعمال شده به صدای اصلی بیشتر خواهد بود.

11- خروجی فرعی 1 و 2:
این فیدر صدای خروجی فرعی 1 و 2 را تنظیم می‌کند.

12- فیدر تنظیم خروجی اصلی میسکر:
این فیدر صدای خارج شده از خروجی‌های اصلی را کنترل می‌کند.

13 - میتر:
میزان شدت صدای خروجی را نشان میدهد. اگر برای هر یک از خطوط ورودی دکمه PFL انتخاب شده باشد صدای ورودی آن خط بر روی میتر نشان داده می‌شود. میتر معمولا دارای سه رنگ ال ای دی می‌باشد. رنگ سبز، که نشان دهنده‌ی مجاز بودن میزان سیگنال است. رنگ زرد که منطقه‌ی احتیاط است و شما نباید بیش این صدا را زیاد کنید و رنگ قرمز که نشان دهنده‌ی به اوج رسیدن صدا و احتمال بروز اعوجاج در صدا است.

14- فانتوم پاور:
با فشار دادن این دکمه 48 ولت برق به میکروفون‌ها ارسال می‌گردد.

15- خروجی هدفون

16- خروجی مونیتور

17- خروجی های اصلی که هم به صورت کنونی و هم بنونی هستند.

انواع میکروفن

ساختمان میکروفون دینامیکی به این شکل است که یک سیم پیچ متصل به یک صفحه‌ی پلاستیکی (دیافراگم) در اطراف یک آهنربا به صورت معلق قرار دارد. با تحریک دیافراگم این سیم پیچ به ارتعاش در آمده و در اطراف اهنربا جابجا می‌شود. متناسب با امواج صوتی دریافت شده و این ارتعاش سیم پیچ جابجا شده و یک سیگنال الکتریکی تولید می‌کند.

از مشخصات میکروفون‌های دینامیکی می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

* تمایل به داشتن پاسخ فرکانسی نا هموار. یعنی در تمام فرکانس‌ها حساسیت یکسانی ندارد.

*مستحکم و قابل اعتماد.

* دسترسی به سطح بالای صدا بدون اعوجاج در صدا

* قیمت مناسب و صرفه اقتصادی

* مقاومت خوب در برابر گرما و رطوبت.

میکروفون های کندانسوری

صفحه‌ی دیافراگم این میکروفون‌ها در واقع یک خازن است که با به ارتعاش درآمدن دیافراگم، میزان ظرفیت این خازن تغییر می‌کند. این میکروفون‌ها برای کار به یک منبع تغذیه نیاز دارند که به آن فانتوم گفته می‌شود و توسط میکسر و یا یک منبع تغذیه‌ تامین می‌شود. تغذیه فانتوم حدود 12 تا 48 ولت مستقیم را به میکروفون وارد می‌کند.

از مشخصات این میکروفون‌ها می‌توان به حساسیت بالای آنها، صدایی صاف و شفاف، حساسیت در برابر رطوبت و گرما اشاره کرد.

میکروفن EV 967 ساخت تایوان با مدل چینی سه تفاوت اصلی دارد. گرچه ممکن است برخی میکرفون‌های تقلبی کاملا مانند اصل نیز کاملا مانند اصل باشد. معمولا میکروفون تقلبی را کمی ارزانتر می فروشند ولی خیلی از فروشندگان میکرفون تقلبی را با همان قیمت اصلی می‌فروشند. تنها راه مطمئن این است که این میکروفن‌ها را از فروشگاه‌های مرکزی مانند نمایندگی فروش EV تهیه کنید.

اولین و اساسی ترین تفاوت در صدای این میکرفو‌ن‌ها است. اگر قبلا صدای میکرفون EV ND/967 را شنیده باشید متوجه میشوید مدل تقلبی آن صدایی کاملا متفاوت دارد. معمولا صدای مدل تقلبی خیلی گرفته و تیره است.

دومین تفاوت در ظاهر میکرفون است. زیر محافظ کپسول میکرفون یک دکمه قرار دارد که پاسخ فرکانسی میکرفون را تغییر می‌دهد و دو حالت وکال و کنسرت دارد. این دکمه باید کاملا داخل میکرفون باشد و سطح آن با سطح بدنه‌ی میکروفون مماس باشد. در این حالت دکمه فقط با گوشه‌ی ناخن و به سختی جابجا می‌شود. در میکروفون‌های تقلبی سطح این دکمه از سطح بدنه بالاتر است و به راحتی قابل جابجایی است.

سطح این دکمه باید کاملا با سطح بدنه در یک سطح باشد

سومین تفاوت میکروفون تقلبی با اصل در قسمت زیر میکروفون است. قسمت حاشیه‌ی محل اتصال جک کابل با بدنه میکرفون باید کاملا صاف باشد و جای تزریق پلاستیک نباشد. در میکرفون‌های تقلبی محل تزریق پلاستیک به صورت دایره‌هایی برجسته کاملا مشهود است.

This image has been resized.Click to view original image

محل تزیرق پلاستیک‌ با علامت قرمز مشخص شده. (البته چون من میکروفون تقلبی دسترسی نداشتم مجبور شدم با فتوشاپ درستش کنم)

لازم به ذکر است این مطالب و مطالب مشابه این پست، به منظور تبلیغ و تایید هیچ نوع مارک و یا مدل خاصی نیست. بلکه فقط جهت آشنایی دوستان به برخی مارک‌های معروف می‌پردازم.

میکروفون‌ها با توجه به نحوه پاسخگویی به اصوات رسیده از جوانب مختلف با هم متفاوت هستند. یک میکروفون تمام جهتی حساسیت یکسانی نسبت به اصوات رسیده از جهات گوناگون دارد. در حالیکه میکروفون یک جهتی بیشترین حساسیت را نسبت به اصوات رسیده از مقابل دیافراگم نشان می‌دهد.

اما صداهای رسیده از کناره‌ها یا پشت دیافراگم را به صورت ضعیف شده دریافت می‌کند. میکروفون دوجهتی بیشترین حساسیت را نسبته به اصوات رسیده از مقابل و پشت دیافراگم و کمترین حساسیت را نسبت به صداهای رسیده از کناره‌های دیافراگم دارد.

الگوی دریافت یک جهتی، به سه نوع کاردیویید، سوپر کاردیویید، و هایپر کاردیویید تقسیم می‌شود. یک میکروفون کاردیویید به اصوات رسیده از مقابل، با زاویه‌ باز حساس است ولی حساسیت آن در کناره‌ها 6 دسیبل کاهش می‌یابد.

این در حالی است که میزان کاهش حساسیت در پشت دیافراگم این میکروفون به 15 تا 25 دسیبل می‌رسد. حساسیت میکروفون سوپر کاردیویید در کناره‌ها نسبت به جلوی میکروفون کمتر است و در دو ناحیه‌ی (زاویه 125 درجه نسبت به جلوی میکروفون) حداقل حساسیت را دارد.

برای شنیدن چگونگی دریافت صدا توسط میکروفون کاردیویید، در حالی که به صدای خروجی آن گوش می‌دهید در گرداگرد آن صحبت کنید. در این صورت هنگامی که مقابل دیافراگم میکروفون صحبت می‌کنید صدای خود را در بلندترین سطح و هنگامی که پشت دیافراگم صحبت می‌کنید صدای خود را در پایین ‌ترین سطح و با تغییر فرکانس صدا می‌شنوید.

الگوی دریافت صدای یک میکروفون، منحنی میزان حساسیت آن نسبت به زاویه‌ای است که صدا به میکروفون می‌رسد. این منحنی در دفترچه راهنمای هر میکرفون موجود است.

This image has been resized.Click to view original image

ویژگی‌های انواع راستا‌های دریافت:

تمام جهتی :

دریافت صدا از همه جهت‌ها.

حداکثر دریافت پسآوایی اتاق.

عدم امکان ایزولاسیون آکوستیکی مگر با کاربرد نزدیک میکروفون.

حساسیت کم نسبت به حروف انفجاری (پ، ت، ...)

حساسیت کم به نویز تماس با بدنه‌ی میکروفون.

عدم تقویت فرکانس‌های پایین هنگام کاربرد نزدیک (پدیده‌ی مجاورت)

پاسخ فرکانسی گسترده در میکروفون‌های خازنی تمام جهتی.

یک جهتی:

امکان انتخاب منبع صوت.

تضعیف نشت صدا، نویز زمینه و صداهای انعکاسی از محیط.

ایزولاسیون خوب (امکان جداسازی و تفکیک صداها در بین شیارها‌ی صوتی)

کاربرد نزدیک آن سبب تقویت فرکانس‌های پایین می‌شود.

بهره بالاتر قبل از فیدبک آکوستیکی در یک سیستم پخش صدا در محیط.

منظور از پاسخ فرکانسی حساسیت میکروفون نسبت به فرکانس‌های مختلف با شدت یکسان است. به عنوان مثال میکروفونی که پاسخ فرکانسی آن در فرکانس‌های بالا بیشتر است، صدای خروجی آن نیز زیرتر می‌باشد.

منحنی پاسخ فرکانسی، سطح سیگنال خروجی میکروفون را بر حسب دسیبل در فرکانس‌های گوناگون نشان می‌دهد. سطح خروجی در فرکانس یک کیلوهرتز جایی است که خط منحنی معادل صفر دسیبل است و سطوح سیگنال خروجی در سایر فرکانس‌ها در قیاس با سطح 0 دسیبل سنجیده می‌شوند. (فکر کنم یه کمی توضیحش نا مفهمو شد!!!)

شکل منحنی پاسخ فرکانسی، نحوه‌ پاسخگویی میکروفون را به یک منبع صوتی که در فاصله‌ای مشخص قرار دارد معین می‌سازد. برای مثال میکروفونی با پاسخ فرکانسی پهن و یکنواخت، فرکانس‌های اصلی را به همان نسبتی که در منبع صوت هستند برای میکسر ارسال می‌کند. سیگنالی که این میکروفون به میکسر ارسال می‌کند بسیار شبیه صدایی است که توسط منبع صدا تولید شده است.

اغلب میکروفون‌های یک جهتی هنگامی که در فاصله‌ی چند سانتی‌متری از منبع صوت استفاده می‌شوند فرکانس‌های پایین را بیشتر تقویت می‌کنند. شاید شنیده باشید هنگامی که یک مداح یا همخوان، میکروفون را در نزدیکی دهان خود نگه می‌دارد و می‌خواند صدای وی بم‌تر و پر حجم به گوش می‌رسد (معمولات مداح‌ها از این پدیده در شور خواندن برای پرحجم کردن صدا استفاده می‌کنند).

این افزایش دامنه‌ی فرکانس‌های پایین، که متناسب با میزان نزدیکی میکروفون به منبع صوت است «پدیده‌ی مجاورت» نامیده‌ می‌شود و اغلب در منحنی پاسخ فرکانسی با خط چین مشخص می‌شود. اگر میکروفون بیش از حد به منبع صوت یا دهان نزدیک باشد ممکن است در صدا اعوجاج و خش (دیستورت) ایجاد شود که در پایین آمدن کیفیت صدا بسیار موثر است.

اینکه در چه فاصله‌ای و در چه میزان از بلندی صدا، میکروفون دچار این افت کیفیت شود به نوع و جنس میکروفون بستگی دارد. البته برخی میکروفون‌های گران قیمت روی بدنه‌ی خود دکمه‌ای دارند که می‌تواند مانند فیلتری عمل کرده و تا حدودی اثرات پدیده‌ی مجاورت را جبران کند. همچنین می‌توان با استفاده از تنظیمات صدا بر روی میز صدا (میکسر یا اکو) تا حدودی این فرکانس‌های بم را تضعیف کرد تا صدا طبیعی‌تر به نظر‌آید.

با این کار در حقیقت دامنه مولفه‌های فرکانس پایین که توسط میکروفون گرفته شده کاهش می‌یابد. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که اگر حجم صدا و یا پدیده‌ی مجاورت زیاد باشد، در صدا اعوجاج ایجاد شده و این اعوجاج با تنظیمات میز صدا قابل برطرف کردن نیست.

در عکس زیر پاسخ فرکانسی یک میکروفون را مشاهده می‌نمایید که پایین‌ترین فرکانسی که میکروفون می‌گیرد حدود 30 هرتز و بالاترین آن حدود 20K هرتز است. این میکروفون در 5k هرتز بیشتری گیرایی را داشته و در نتیجه صدایی میدرنج رو به زیر دارد. به عنوان مثال میکرفونی با همین پاسخ فرکانسی برای مداحانی با صدای بم مناسب است (گرچه از لحاظ اصول صدابرداری این پیشنهاد درست نیست!)

پدیده‌ی مجاورت یا بم شدن صدا در اثر نزدیکی بیش از حد میکروفون به دهان، با نقطه چین نشان داده شده است که فرکانس‌های حدود 150 هرتز را بیشتر از همه تحت تأثیر قرار می‌دهد.

ضمنا این نمودار در دفترچه راهنمای میکروفون‌ها موجود است. هرچه برند میکروفون معتبرتر باشد، این نمودار دقیقتر و قابل اعتماد تر است.

حساسیت

این مشخصه به ما می‌گوید که اگر میکروفون در معرض صدایی با SPL معین قرار گیرد چه مقدار ولتاژ در خروجی آن تولید می‌شود. هنگامی که دو میکروفون در مقابل صدایی واحد قرار میگیرند، میکروفونی که حساسیت آن زیاد‌تر است سیگنال قویتری (ولتاژ بالاتری) نسبت به میکروفونی که حساسیت آن کمتر است تولید می‌کند. انتخاب میکروفونی با حساسیت مناسب کمی به تجربه نیاز دارد.

میکروفونی که حساسیت آن کم است احتیاج به تقویت بیشتری (نسبت به میکروفون حساسیت زیاد) توسط میکسر دارد و تقویت بیشتر توسط میکسر معمولا نویز بیشتر را سبب می‌گردد. از طرفی اگر میکروفونی حساسیت بالایی داشته باشد و در کنار یک منبع صوت قوی قرار بگیرد، ولتاژ خروجی بالاتری در میکروفون ایجاد شده و ممکن است سیگنال خروجی دچار اعوجاج شود. تولید ولتاژ توسط یک میکروفون با حسیاست بالا در کنار یک منبع صوت قوی، ممکن است آنقدر زیاد شود که «پیش تقویت کننده» (Preamlifire) میکروفون در میکسر دچار بارگذاری بیش از حد (اورلود) شود.

هنگام برگزاری مجلس ممکن است در زمان سخنرانی حجم صدای تولید شده توسط منبع صوت (سخنران) زیاد نباشد و بتوان به خوبی از یک میکروفون حساس بهره برد. اما هنگام مداحی و مخصوصا سینه‌زنی به علت بالا بودن صدای تولید شده توسط حنجره‌ی مداح و بالا بودن حجم صدای محیط، استفاده از یک میکروفون حساس ممکن است مشکل آفرین شود (مخصوصا برای صدابردارانی که تجربه و تجهیزات کافی را ندارند). از طرفی استفاده از میکروفون حساس احتمال فیدبک آکوستیکی را نیز افزایش می‌دهد. هم اکنون در مجالس، از میکروفون های با حساسیت بالا بیشتر برای ضبط صدای جمعیت استفاده می کنند.به طور کلی میکروفونی با حساسیت 1.1mv/pa حساسیت کم. با حساسیت 1.8mv/pa حساسیت متوسط و با حساسیت 5.6mv/pa حساسیت زیاد محسوب می‌شود.

نسبت سیگنال به نویز
نسبت سیگنال به نویز میزان سطح صدا به نویز داخلی میکروفون است. به عبارتی هرچه میزان نویز داخلی میکروفون کمتر باشد و حساسیت میکروفون زیاد باشد. نسبت سیگنال به نویز افزایش می‌یابد. این نسبت با S/N نشان داده می‌شود. در یک میکروفون خوب هنگامی که سطح فشار صدا 94dbSPL است نسبت سیگنال به نویز حدود 74db می‌باشد. سیگنال به نویز بالاتر به معنای خلوص بیشتر سیگنال صدا (نویز کمتر) و برد بیشتر میکروفون می‌باشد. «برد» وضوح دریافت صداهای دور و آرام است که با S/N بالا انجام پذیر است. برد در برگه مشخصات فنی میکروفون ذکر نمی‌شود چرا که هر میکروفونی قادر به دریافت صداهای منابع صوتی قوی از هر فاصله‌ای می‌باشد. به عنوان مثال یک میکروفون ارزان قیمت می‌تواند صدای رعد و برق را از فاصله چندین کیلومتری دریافت کند.
در میکروفون های خازنی با آنکه سطح نویز داخلی بیشتر از میکرفون های داینامیکی است، اما به علت بالاتر بودن سطح سیگنال خروجی سنبت سیگنال به نویز نیز بیشتر است و سیگنال خروجی از میکروفون خلوص بیشتری دارد و در نتیجه شفاف تر است. دیگر مشخصات میکروفن

امپدانس

این مشخصه مقاومت مؤثر خروجی میکروفون در فرکانس یک کیلوهرتز است. میکروفونی با امپدانس 150 تا 600 اهم از نوع امپدانس کم است. همچنین میکروفون‌هایی با امپدانس 1000 تا 8000 اهم دارای امپدانس متوسط و بیش از 10 کیلواهم (و یا 25 کیلواهم) دارای امپدانس زیاد می‌باشد. (امپدانس روی بدنه میکروفون و یا راهنمای آن ذکر شده است.)

همیشه سعی کنید میکروفون‌هایی با امپدانس متوسط به کار ببرید. در این صورت می‌‌توانید میکروفون را به کابل صوتی طویلی متصل کنید بدون اینکه فرکانس‌های بالا از دست برود و یا اینکه هام بر روی سیگنال اثر گذارد.

امپدانس ورودی میکروفون یک میز صدا برابر 1500 اهم است. اگر این ورودی به یک میکروفون امپدانس پایین مثلا 250 اهم متصل شود آنگاه با پدیده‌ی بار گذاری مواجه می‌شویم. این پدیده سبب افت سطح سیگنال، دیستورت شدن و یا باریکی پاسخ فرکانسی (لاغری صدا)‌ می‌شود.

حداکثر SPL

برای فهم این ویژگی، ابتدا محتاج به دانستن SPL هستیم. SPL یا سطح فشار صوتی اندازه‌‌ای از شدت صدا است. آرامترین (کمترین) صدایی که ما می‌توانیم بشنویم آستانه شنوایی ما می‌باشد که برابر 0dbSPL است. گفتگوی عادی در فاصله 30 سانتیمتری در حدود 70dbSPL می‌باشد و صدای بسیار بلند که باعث دردناکی گوش می‌شود بالای 125dbSPL است.

اگر حداکثر SPL برای یک میکروفون 125dbSPL باشد به این معنی است که اگر این میکروفون در معرض صدایی با سطح 125dbSPL قرار بگیرد صدای آن کم کم از حالت طبیعی خارج شده و کیفیت پایین می‌آید، به شکلی که صدا خش دار به نظر رسیده و بروز اعوجاج در سیگنال خروجی آن آغاز می‌شود (یا به عبارتی دیستورت می شود).

مشخصه حداکثر SPL که در راهنما و مشخصات میکروفون ذکر می‌شود معادل با 120dBSPL خوب. 130dBSPL خیلی خوب و معادل 150dBSPL عالی است.

نویز داخلی

نویز داخلی یا سطح نویز معادل، نویزی الکتریکی یا «هیس» است که یک میکروفون تولید می‌کند. این نویز در میکروفون‌های خازنی به علت وجود قطعات الکترونیکی (مدار، دیود، ترانزیستور و ....) بیشتر از میکروفون‌های داینامیکی است. اما در میکروفون داینامیکی نیز اگر سیم کشی داخل میکروفون مناسب نباشد ممکن است نویز قابل توجهی ایجاد کند.

برای انتخاب یک میکروفون خوب ابتدا باید نیاز خود را بسنجید. قبل از خرید باید دقیقا بدانید که به چه میکروفونی احتیاج دارید و چقدر می‌خواهید هزینه کنید.

به عنوان مثال اگر میکروفونی را می‌خواهید خریداری کنید که قرار است در یک حسینیه‌ی بزرگ از آن استفاده کنید و صدای مداح اصلی (مداحی که بیشتر قرار است با این میکروفون کار کند) صدایی بم است و عادت دارد میکروفون را در نزدیکی دهان خود نگاه دارد.

بهتر است میکروفونی با الگوی راستای دریافت هایپرکاردیویید با کاهش دامنه فرکانس‌های پایین در منحنی پاسخ فرکانسی تهیه کنید. برای تهیه‌ی میکروفون مداح بهتر است از میکروفون‌های داینامیکی استفاده شود و برای گرفتن صدای جمعیت اگر میکروفن‌ها قرار است روی سقف بلند نصب شوند بهتر است از میکروفون های خازنی استفاد شود.

زیرا میکروفن‌های خازنی حساسیت بیشتری داشته و صداهای دور را بهتر ضبط می‌‌کنند (البته باید مراقب صدای بلند باندها نیز باشید تا کیفیت ضبط شما را پایین نیاورند). در حالی که اگر خواستید میکروفونی که صدای جمعیت را ضبط می‌کند در ارتفاع پایین نصب کنید بهتر است یک میکروفون داینامیکی، تمام جهتی استفاده کنید، و یا برای مداحی در یک فضای کوچک بهتر است از میکروفون داینامیک هایپر کاردیویید استفاده شود زیرا میکروفن هایپر کاردیویید نشت صدای سایر منابع صوتی، نویز زمینه و پسآوایی اتاق (صداهای منعکس شده از دیوار‌ها و سقف) را کمتر دریافت می‌کند و درنتیجه صدایی خالص‌تر و شفاف‌تر خواهید داشت.

هنگام خرید میکروفون علاوه‌بر صدای مداح‌ اصلی هیئت، امکانات و سیستم صوتی نیز باید در نظر گرفته شوند. زمانی که شما از یک دستگاه معمولی استفاده می‌کنید خرید میکروفونی گران قیمت اشتباه است. زیرا هر چقدر هم که کیفیت میکروفون خوب باشد به علت پایین بودن کیفیت سیستم صدا، شما متوجه خوب بودن کیفیت میکروفون نخواهید شد و عملا بودجه‌ی خود را به هدر داده اید.

از طرفی اگر دارای یک سیستم صوتی با کیفیت هستید، خرید یک میکروفون بی کیفیت و ارزان قیمت تقریبا تمام کارآیی سیستم شما را از بین می‌برد. زیرا اگر صدای ورودی به میکسر بی کیفیت و دارای اعوجاج باشد حتی با بهترین سیستم‌ها هم فقط تا حدودی آن‌هم به سختی، صدا قابل ترمیم است.

خرید میکروفون نیاز به دقت زیاد و تجربه‌دارد. شما از روی شکل ظاهری و یا قیمت میکروفون نمی‌توانید درباره کارایی آن قضاوت کنید. گرچه هیچ گاه نمی‌توان از یک میکروفون ارزان قیمت انتظار زیاد داشت اما این بدین معنی نیست که هر چه میکروفون گران قیمت تر بود برای صدابرداری در هیئت بهتر است.

اولا هر میکروفون برای مصارف خاصی ساخته می‌شود. ممکن است بعضی میکروفون‌ها برای کار در استودیو و یا استفاده برای برخی سازهای خاص طراحی و ساخته شده باشند. اگر شما از این میکروفون‌ها در یک هیئت استفاده کنید، به احتمال زیاد انتظارات شما را برآورده نخواهند کرد.

ثانیا برای انتخاب میکروفون باید شرایط و نیاز خود را بسنجید. به عنوان مثال یک میکروفون حساس و تمام جهتی با آنکه شاید صدای بسیار شفافی داشته باشد اما اگر در یک حسینیه استفاده شود به احتمال زیاد به علت دریافت بیش از حد صدای محیط، شما را دچار مشکل خواهد کرد. و یا اگر مداح دارای صدایی زیر است انتخاب یک میکروفون با پاسخ فرکانسی بالا در صدای زیر باعث می‌شود تا صدای ورودی به میکسر بیش از حد تیز و لاغر باشد.

پلاریته:

مشخصه‌ پلاریته تعیین کننده وضعیت سیگنال خروجی الکتریکی میکروفون نسبت به سیگنال ورودی آکوستیکی آن است. در حالت استاندارد پین شماره دو مثبت می‌باشد. در این حالت وقتی فشار صوتی سبب حرکت دیافراگم به سمت داخل شود ولتاژی مثبت در پین شماره دو نسبت به پین شماره سه تولید می‌گردد.

مطمئن شوید کابل‌های میکروفون پلاریته میکروفون را عوض نمی‌نمایند. در هر دو سر کابل باید پین شماره یک به شیلد، پین شماره دو به سیم قرمز و پین شماره سه به سیم سفید یا سیاه متصل شده باشد. همچنین ممکن است نحوه سیم‌بندی جک‌ها به کابل، به صورت پین شماره یک به شیلد، پین شماره‌ی دو به سیم سفید و پین شماره سه به سیم سیاه باشد.
اگر بعضی از کابل‌ها میکروفون دارای پلاریته صحیح و برخی دیگر دارای پلاریته معکوس (یعنی جای دو سیم متصل شده به پین‌های دو و سه در سر کابل و انتهای کابل عوض شود) باشند و سیگنال خروجی آن‌ها با هم ترکیب شود، ممکن است فرکانس‌های پایین حذف شوند.

نگهداری میکروفون:

میکروفون‌ها تجهیزات بسیار حساسی هستند. به طور کلی میکروفون‌های گران قیمت حساس‌تر نیز می‌باشند. معمولا اگر یک میکروفون در شرایط خوب نگهداری شود سال‌ها بدون افت کیفیت می‌تواند کار کند. برای نگهداری بهتر میکروفون‌ها بهتر است چند نکته را همیشه مد نظر داشته باشید.

1- هیچ گاه برای تست روشن بودن میکروفون به آن ضربه نزنید و یا داخل آن فوت نکنید. زدن ضربه‌ی مستقیم به محافظ دیافراگم برای میکروفون‌ها بسیار مرگبار است!

2- مراقب باشید به میکروفون ضربه نخورد. همیشه جای آن را در پایه میکروفون محکم کنید و هنگام حمل و نقل بسیار مراقب باشید و میکروفون را داخل جعبه‌ی مخصوص آن حمل کنید
3- میکروفون‌ها علاوه بر ضربه به رطوبت نیز حساس می‌باشند. رطوبت زیاد می‌تواند در طولانی مدت به میکروفون آسیب بزند.
4- هیچ گاه به پایه‌های فیش میکروفون جریان برق (حتی جریان ضعیف) وصل نکنید.
5- چنانچه میکروفون شما دچار خرابی شد حتما آن را به دست یک تعمیرکار مجرب و ماهر بسپرید.
6- میکروفون را در محیط گرم و مرطوب نگهداری نکنید.
7- همیشه از سلامت کابل‌های میکروفون مطمئن باشید. اتصالی و یا خرابی کابل‌ها می‌تواند به دستگاه میکسر و یا خود میکروفون آسیب بزند. از طرفی قعطی در سیم میکروفون ممکن است منجر به ایجاد وقفه در اجرای برنامه شود.

فیزیک صدا و اکو و میکروفن

مطالب مشابه :

شروع کار با میکسر ها ؟

پاور آمپلیفایر ها - قسمت پنجم (پایانی) : راه اندازی پاورها

پاور میکسر حرفه ای محصول کمپانی Dynacord ( دایناکورد ) مدل PM 502

میکسر صوتی 6,10,16,22 کانال محصول کمپانی Dynacord ( دایناکورد ) سری CMS 3

تجربه کار با TP-1702

فیزیک صدا و اکو و میکروفن