مشاغل محله

تیپ شناسی مشاغل محلات فروزش، امیربهادر و قلمستان

مشاغل و بازارهای تجاری در کنار عوامل فرهنگی و اجتماعی، تأثیر فراوانی بر بافت یک محله یا منطقه دارند. از سویی مشاغل خاصی که در یک محله یا منطقه واقع میشوند از نظر بافت فیزیکی، تا حدود زیادی تعیینکنندهاند و از سوی دیگر، بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی محله نیز تأثیرگذارند. البته تأثیر مشاغل خاص هر محله، بسیار فراتر از موارد فوق است. از این رو، نخستین گام شناسایی تیپهای گوناگون اشتغال در محله، گونههای خاصی است که در بافت شکل گرفتهاند.

تیپشناسی مشاغل محله امکانهای بسیار دیگری را در آینده برای فهم بهتر تأثیر مشاغل غالب بر بافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی میگشاید. به همین دلیل گزارش نخست در زمینه مشاغل بافت ، به تیپ شناسی این مشاغل اختصاص یافته است.

موتورفروشیها، لوازم یدکی موتورسیکلت و تعمیرگاههای موتور (خیابان مولوی، جنوب قلمستان، تقاطع ولی عصر و مولوی)

مرکز اصلی فروش موتور در محله همان خیابان مولوی است، بدون چشمپوشی از این نکته که تمام خیابانها و حتی کوچههای منتهی به خیابان مولوی، چه از شمال و چه از جنوب همان ویژگی خیابان مولوی را دارد.

تاریخچه فروش موتور در ایران از حوالی شمسالعماره شروع شد. اما امروز با سابقهای بیش از نیم قرن ، خیابان مولوی تنها خیابان تهران است که همه چیز در رابطه با موتور به آن ختم میشود. اینکه موتورفروشی و فروش لوزم جانبی و حتی تعمیر آن در خیابان مولوی کاربری فرامحلهای و حتی فرا منطقهای دارد برکسی پوشیده نیست. تأثیر این بازار بزرگ بر محله نیز کاملا روشن است. از سویی خیابان مولوی، خیابان پرجنب و جوش و پررونق محله است که در تمام طول روز افراد در آن در حال خرید و فروش و تعمیرات هستند و از سویی خیابان مولوی چهرهای مردانه و خشن گرفته است. حضور کالایی مردانه مانند موتور در سرتاسر این خیابان باعث جلوگیری از حضور زنان و کودکان در این خیابان شده است. باتوجه به این نکته که خیابان مولوی تا یک سال گذشته علاوه بر موتورسیکلت، راستهی پرنده فروشی و فروش حیوانات خانگی نیز بوده است. مزید بر اینکه چهرهی فیزیکی خیابان مولوی، چهرهای خشن است، نمیتوان از آلودگی که توسط تعمیرگاههای موتورسیکلت ایجاد میشود، چشمپوشی کرد. چه از جهت آلودگی صوتی که موتورسیکلتها ایجاد میکنند و چه از جهت تعمیرات و روغن موتورهایی که سرانجام آنها جویهای خیابان مولوی است.

شاید از این رو باید نگاهی مثبت داشت که حداقل خیابان مولوی با این همه آلودگی صوتی، آلودگی هوا و آلوده بودن جویها محل بازی و عبور کودکان نیست و اگر این کاربری در داخل شهر قرار دارد با سایر کاربریها تداخل زیادی ندارد. بهترین برخورد و راهکاری که میتوان در خصوص موتورفروشیهای خیابان مولوی داشت ساماندهی و نه انتقال آنهاست. این ساماندهی باید بهگونهای باشد که کمترین آلودگی را در منطقه ایجاد کنند و سازگاری بالاتری با محیط مسکونی داشته باشند.

لوازم یدکی (خیابان کارگر و خیابانها و کوچههای متصل به آن)

فروش لوازم یدکی در خیابان کارگر نیز سابقهای طولانی دارد. شاید از زمانی که اتومبیل در ایران رایج شد و مردم طبقهی متوسط نیز از اتومبیل استفاده کردند.

در مورد لوازم یدکیهای خیابان کارگر دو نکته قابل توجه است. نکته اول اینکه تمام این لوازم یدکیها بدون هیچ استثنائی در لبهی شرقی خیابان کارگر واقع شدهاند. و در لبهی غربی با توجه به اینکه فرهنگسرای رازی و بیمارستان فارابی قرار دارد هیچ لوازم یدکی دیده نمیشود.

نکته دوم این است که حضور لوازم یدکی فروشیها در خیابان کارگر ناگزیر منجربه حضور سایر مشاغل وابسته به اتومبیل میشود. برای مثال هنگامی که لوازم یدکی فروشیها و رفت و آمد خریداران این صنف زیاد میشود، مشاغل دیگر مانند تعمیرگاهها، کارواشها، پارکینگها، شیشه اتومبیل فروشیها و... نیز به این راسته اضافه میشود.

دوچرخهفروشی (خیابان قلمستان / برادران جوادیانی)

دوچرخه فروشیهای قلمستان از قدمت و معروفیت بالایی در سطح تهران برخوردار هستند. خیابان قلمستان از دیرباز مرکز فروش انواع دوچرخه، لوازم مربوط به دوچرخه و تعمیرگاههای آن بوده است. امروزه با راهاندازی چند مجتمع تجاری بزرگ که منحصرا به فروش دوچرخه و لوازم جانبی آن میپردازد، رونق تجارت و خرید و فروش دوچرخه بیش از گذشته شده است.

در کنار دوچرخه فروشیها با به روی کار آمدن موتورها و ماشینهای شارژی کودکان این صنف نیز به خیابان قلمستان اضافه شده است.

لباس کار و لباس نظامی و کفشهای ورزشی (حدفاصل خیابان قزوین و میدان رازی)

به نظر میرسد در هیچ کجای تهران به اندازه خیابان کارگر تجمع فروشندگان لباس کار و لباس نظامی را نداشته باشیم. شاید برای حضور لباس نظامی فروشیها بتوان توجیهی شبیه به اینکه میدان رازی کنونی در نزدیکی میدان حر که به گونهای از مرکزیت نظامی برخوردار است و بازار فروش لباس نظامی نیز به دلیل نزدیک بودن به دانشگاه افسری، پادگان و... است. اما بیتردید این دو راستهی تجاری کاربری فرامحلهای و فرامنطقهای دارند.

البته نکتهای که در این راسته توجه را جلب میکند حضور مغازههایی است که به فروش لباسهای خارجی دسته دوم میپردازند و به نظر میرسد که از اقبال عمومی خوبی نیز برخوردارند.

علاوه بر راستههای بزرگ تجاری که در بالا به آن اشاره شد، چند صنف دیگر وجود دارد که توجه افرادی را که ساکن محله نیستند به خود جلب میکند. دلیل این جلب توجه، زیاد بودن این مشاغل نسبت به نیاز ساکنین است. از جملهی این مشاغل میتوان به ظروف کرایه (پل امیر بهادر)، سوپر گوشت و قصابی، خیاطی، خراطی و نجاری، مسافرخانه، سینما، گازسازی و سماورسازی و قهوهخانه و قلیان فروشی اشاره کرد.

درخصوص این مشاغل نکتهی کلی که وجود دارد این است که تعدادی از این مشاغل کاملا صبغهی سنتی دارند و مهمترین و شاید اساسیترین نیازشان برای شکلگیری مهارت فرد است. خیاطی و نجاری از این دستهاند. این مشاغل همچنان در محله فعال هستند و خیاطها و خراطهای محله از ساکنین قدیمی و پرسابقهی محله هستند. به خصوص خیاطها افرادی هستند که همچنان ارتباط خود را با مشتریان و ساکنین قدیمی محله حفظ کردهاند و برخی از مشتریان آنها از خارج از محله و منطقه برای سفارش لباس به آنها مراجعه میکنند. این نکته نشاندهنده آن است که خیاطهای محله هویتی فراتر از یک شغل را به همراه دارند و در پس گذران زندگی و امرار معاش یک شبکهی اجتماعی نهفته را اداره میکنند.

ظروف کرایه نیز از مشاغلی است که در محله زیاد دیده میشود. بیشتر آنها سابقهای بیش از 30 سال دارند. شاید یکی از اصلیترین دلایل شکلگیری و ترویج این شغل در محله ساکن بودن افراد سرشناس و مرکزیت داشتن این محلات در تهران قدیم است. برگزاری جشنها و مهمانیها برای محلهای که از نامش پیداست که چه کسانی ساکن آن بودهاند امری رایج است. محله امیریه و مجاورت آن با محله فروزش و ساکن بودن سران و بزرگان حکومتی در این منطقه میتواند از موجبات پیدایش این شغل در خیابانهای این محله باشد.

از دیگر مشاغل پرتعداد در محله میتوان به سوپرگوشتها و قصابیهای قدیمی اشاره کرد. با توجه به اینکه خانه انیسالدوله (از همسران ناصرالدین شاه) محل اتحادیه گوشتفروشان است، رواج این شغل در محله جای شگفتی ندارد. نکتهی دیگر اینکه با توجه به تعدد قصابیها و وجود دفتر صنف آش و حلیم و کبابی در میدان وحدت اسلامی، رستورانها و کبابیهای بسیار اصیل و پرسابقه در محله نیز به وفور دیده میشود. البته یکی از دلایل اصلی شکلگیری این مشاغل نزدیکی به بازار و محل خرید و فروش و نزدیکی به دروازههای اطراف شهر است. این دلایل برای یکی دیگر از مشاغل اصلی بافت که همان قهوهخانههای سابق باشد نیز صدق میکند.

محلها تجمعی که از دیرباز مورد توجه مردان بوده است همین قهوهخانهها و رستورانهای سنتی و دیزیسراها بوده است. این مکانهای گردهمایی بسیار وابسته به حضور و نزدیکی بازار بودند و بیشتر محل تجمع کارگران بودند. محله فروزش و قلمستان نیز از محلاتی هستند که هم ویژگی نزدیکی به بازار و تعدد مشاغل و هم نزدیکی به دروازهی اصلی شهر را دارند. نکتهی دیگری که به رونق این مشاغل میافزاید وجود مسافرخانههایی است که شاید برخی از آنها رونق گذشته را نداشته باشند اما بیشک در دورهای که میدان قزوین، دروازهی قزوین بوده است رونق خود را داشتهاند و مسافرهای آنها از مشتریان همین قهوهخانهها و دیزیسراها بودهاند.

از دیگر مشاغل محله باید توجه ویژهای به خراطیها و نجاریها کرد. بیشک نباید از سابقهی محله قلمستان در شکلگیری این غل در محله چشمپوشی کرد. ابتدا اینکه خراطی از حرفههای بسیار قدیمی و پرسابقه در محله است که نیاز به مهارت بالایی دارد. بعد از آن نیز باید به این نکته توجه کرد که محله قلمستان ابتدا محدودهای برای رشد درختها و قلم بوده است و محله فروزش نیز شامل باغهای بزرگ و پهناوری بودند. وجود این باغها قطعا در رشد و توسعهی نجاریها و خراطیها بیتأثیر نبوده است. این خراطیها و نجاریها عمدتا در خیابان قلمستان (برادران جوادیانی) و خیابان قزوین دیده میشوند.

سماورسازی و گازسازی نیز از دیگر مشاغل سنتی در محله هستند. این مشاغل که هماکنون نیز توسط افراد مسن و پرسابقه در این زمینه اداره میشوند، در محل گذشته خودشان که میدان وحدت اسلامی است حضور دارند و راستهی کوچکی را تشکیل دادند.

و در آخر مکانی که به وفور در محله دیده میشود اما متاسفانه به شکل متروکه و گاهی ویران شده سینماست. سینماها از مکانهایی هستند که نشاندهنده مرکزیت داشتن فرهنگی این محلات در گذشته هستند. اما امروزه جز یکی از آنها، باقی به شکل انبار و متروکه درآمدهاند.

مشاغل مزاحم برای محله

اگر بخواهیم که مشاغل مزاحم را بررسی کنیم باید بگوییم که مزاحمت میتواند به دو دستهی کلی تقسیم شود. دستهی اول مزاحمت از نظر آلودگیهای زیست محیطی، چه از نظر آلودگی صوتی و چه از نظر آلودگی آب و خاک و هوا و دستهی دوم مزاحمت از منظر چهرهی شهری.

درخصوص دستهی اول و وجود آلودگیهای زیست محیطی باید گفت چیزی که در محله دیده میشود این است که مشاغل موجود آلودگیهای زیست محیطی اندکی ایجاد میکنند. تنها مواردی که میتوان از آنها نام برد آلودگی روغن موتورهای تعمیرگاههای موتور و ماشینی است که عمدتا در خیابان کارگر و مولوی قرار گرفتهاند. وضعیتی که برای جویهای محله پیش میآید را نمیتوان تنها مربوط به تعمیرگاهها دانست، بلکه عابران و ساکنین محله نیز در برهم خوردن نظافت جویها و آلودگی آنها سهیم هستند.

اما مزاحمت برخی از مشاغل از منظر دستهی دوم جای بحث و بررسی بیشتری دارد. ابتدا اینکه خیابان مولوی که در بالا به مشکلات و مزاحمتهای آن اشاره شد تبدیل به خیابانی فاقد هرگونه زیبایی و جذابیت برای زندگی و حتی گذر کردن شده است. چهرهی خشن و مردانه این خیابان خود نوعی مزاحمت و آلودگی است، مزید بر آلودگی تعمیرگاههای آن.

شاید در اینجا با اطمینان کامل بتوان گفت که سایر مشاغل در محله سازگاری بسیار بالایی با بافت مسکونی و بااصالت و قدیمی این محلات دارند و علاوه بر همخوانی بالا از تنوع خوبی نیز برخوردارند، به طوری که ساکنین بدون هیچ شکی تمام نیازهای روزانهی خود را از محله و حتی خیابان خود تأمین میکنند و برای برخی نیازهای محدود، برای مثال لوازم خانگی، آن هم برای دسترسی به تنوع بیشتر از محله خارج میشوند.

در آخر تنها میتوان گفت که تیپشناسی مشاغل محله به این نتیجه رسیده است که مشاغل در محله بسیار متنوع است و جز معدود مزاحمتهایی که با کنترل بیشتر بر مشاغل و آموزش به صاحبان مشاغل میتوان آنها را کنترل کرد مشکل حاد و ویژهای وجود ندارد. بسیاری از مشاغل در محله با تاریخچه و فرهنگ و هویت محله گره خورده است.

مشاغل محله

مطالب مشابه :

آدرس نمایندگی دوچرخه های مریدا، جاینت، ژیتان، فوجی و ویوا در تهران:

اولین فروشگاه تخصصی فروش وخدمات پس از فروش دوچرخه های تریال در ایران

دوچرخه در تهران قدیم:

راهکارهای پیشنهادی برای توسعه و گسترش سيستم دوچرخه ‌سواری در تهران

مشاغل محله

ترافیک تهران قهرمان ماده دانهیل شد:

چرخ دنده های خورشیدی

معرفی چند نمونه از مراکز خرید تبریز

آگهی فروش دوچرخه Giant Iguana Disc Branca/Rosa 2009:

بزرگترین مرکز خرید و فروش اتوموبیل اروپا در استانبول