استان قزوين- آيينه تاريخ و طبيعت ايران
1. استان قزوين- آيينه تاريخ و طبيعت ايران
استان قزوين با مساحتي حدود 15820 كيلومتر قريب به 1% از مساحت كشور از شمال به استان‌هاي مازندران و گيلان از غرب به استان‌هاي همدان و زنجان ، از جنوب به استان‌هاي مركزي و از شرق به استان تهران محدود مي‌باشد .
چهار شهرستان ( قزوين ، بوئين زهرا و آبيك ) 18 بخش ، 17 شهر ، 44 دهستان و 1547 روستا جمعيتي قريب به يك ميليون نفر را در خود جاي داده است . اين منطقه از دير باز مقصد و قبله‌گاه اهالي فرهنگ و دانش و هنر بوده و بزرگاني نام‌آور را به جهان عرضه نموده است .
تنوع اقليمي و قابليت‌هاي آبي و خاكي استان امكان كاشت انواع محصولات گرمسيري و سردسيري را فراهم كرده و استقرار بيش از يك‌هزار كارگاه بزرگ در پنج شهر صنعتي ، استان قزوين را به يكي از قطب‌هاي صنعتي كشور تبديل نموده است سابقه سكونت گزيني و تمدن 9 هزار ساله و آثار باستاني و تاريخي چشمگير كه بيش از 14% آثار ثبت شده در فهرست ملي كشور شامل مي‌شود و از اين نظر استان قزوين رتبه نخست را داراست . در كنار طبيعت بكر و گونه‌گون ، كوه‌هاي بلند ، غارهاي شگفت، دره‌هاي عميق ، باغ‌هاي هزاروپانصد ساله ، درياچه‌ها ، تالاب‌ها ، شاليزارهاي سرسبز و صحراي خشك و كويري مجموعه كم نظيري از جاذبه‌هاي گردشگري را گرد آورده است .
نام قزوين و ريشه آن
كهن‌ترين سند درباره نام قزوين نوشته قدامه‌بن جعفر است كه در نيمه‌ي دوم سده‌ي هجري مي‌زيسته است . نوشته‌ي او چنين است :
« دژ قزوين به فارسي « كشوين » خوانده مي‌شود و معني آن « مرز ديداري » است . » اگر تفسيري كه قدامه‌بن جعفر از نام قزوين كرده درست باشد ، بخش نخست نام ، واژه « كش » است كه با « كشن » به معني همگاني ، انبوه و نام « كشوادگان » سردودمان مشهور زمان كيخسرو بايد يكي باشد .
« دژ قزوين به فارسي « كشوين » ناميده مي‌شد و معني آن جانبي و كناري است كه به نظر مي‌آيد يا مرزي كه بايد نگهباني و حفظ شود . »
موضع را نگهداري كن . پس دشمنان گريختند و در اين جايگاه شهري بنا كردند و آن را كشوين ناميدند و پس معرب كردند و قزوين گفتند .
حمدالله مستوفي نيز در تاريخ گزيده به نقل از كتاب‌التبيان درباره‌ي نام شهر متني مشابه نوشته‌ي امام رافعي دارد و چنين مي‌نويسد :
« ... و مشهور آن است كه يكي از اكاسره‌ي قديم لشگر به جنگ ديلمان فرستاده بود . در صحراي قزوين صف كشيدند . سپهدار لشكر اكاسره ، به موضع زمين قزوين ، در صف لشكر خود خللي ديد . با يكي از اتباع خود گفت : « آن كش وين » يعني بدان گنج بنگر و لشكر راست كن . نام كشوين بر آن موضع اقتاد . چون آنجا شهر گشودند كشوين خواندند . عرب معرب كردند ، قزوين گفتند . »
مشاهده مي‌كنيم كه عمده كتاب‌هاي مسالك و ممالك و نوشته‌هاي تاريخي همه درباره‌ي نام قبلي قزوين ، بر واژه‌ي « كشوين » تكيه دارند و منبع اصلي همه ، كتاب‌التبيان و ورايت بكربن هيثم است . در حالي كه بكربن هيثم جز اشتهارد دليل ديگري براي وجه تسميه مزبور ذكر نمي‌كند .
« بكربن هيثم گويد : دژ قزوين را ، به فارسي كشوين ، نام برده است ، كه به معناي مرز محفوظ است ، ميان قزوين و ديلم ، كوهي فاصله است . و همواره از سوي مردم فارس ، گروهي مرابط ، از اسواران جنگي ، در آن كوه‌اند . تا هر گاه ميان آنان و ديليمان صلحي نباشد ديلميان را برانند . گويند : اين اسواران به دهكده‌اي آمدند به نام سسين ، به آن گفتند : جشن اين ، سپس به دهكده‌اي شدند به نام فاسقين ، به آن گفتند : بس اين . سپس به دهكده‌ي سروين رفتند . پس انذر رئيس لشكر ( اسواران ) گفت : سروين . »
اين نوشته مي‌رساند كه در آن روزگار در اين منطقه روستاهايي بوده است كه نامشان از نظر آوايي ( فونتيكي ) به مانند تلفظ قزوين كنوني بوده است . بعيد نيست كه كشوين نيز نام يكي از همين روستاها بوده كه در دوران ساساني به عنوان پادگان و دژ برگزيده مي‌شود ، سپس در دوران اسلامي به قزوين تغيير شكل مي‌دهد .
اما تعبير ديگري كه درباره‌ي نام قزوين شده عبارت است از ارتباط اين اسم با نام قومي كه اسم خود را از كهن‌ترين روزگاران به درياي مازندران داده و آن دريا را درياي « كاسپين » خوانده‌اند . اكثر مورخان و محققان غربي بر اين نظر تكيه دارند . هرودوت در ضمن شرح رودخانه « اراكس » ( ارس ) از درياي « كاسپين » نام مي برد . اعتقاد بر اين است كه اين نام از نام مردم و قومي مزبور به نام‌هاي كوسي ، كاسي و كاسپين ياد شده است .
از اين مردم ايلامي‌ها در نوشته‌هاي خود « كوس سي » و آشوري‌ها « كش شو » و مورخان يوناني « كوس سائي » ياد كرده‌اند .
كاسي‌ها يا كاسيت‌ها بعدها تا ارتفاعات زاگرس پيش مي‌روند و آثاري در زمينه‌ي سفال و به ويژه برنز از خود به جاي مي‌گذارند كه از نظر صنعتي و هنري و اساطير ايران باستان از اهميت به‌سزايي برخوردار است . اين قوم چنان تواني مي‌يابد كه به مدت ششصد سال در هزاره دوم پيش از ميلاد بر بابل چيره مي‌گردد . استرابون درباره‌ي مكان اوليه‌ي كاسي‌ها مي‌گويد : اهالي زاگروس يعني مردم « متانس تس » مهاجريني هستند كه از طرف درياي كسپين آمده‌اند و راهشان از كنار كوه‌هاي « كوسي سي » و « مردي » و « اوكسي » بوده است .
ديگر مورخان نيز امكان اصلي آنها را در ايران در كنار درياي مازندران كنوني دانسته و گفته‌اند كه از آنجا به طرف زاگرس سرازير شده‌اند . بنابراين آنها نام خود را به درياي مجاورشان بخشيده‌اند ، چنان كه بعدها وقتي خزرها در كنار اين دريا سكونت مي‌يابند نام خود را بر آن مي‌نهند . نام‌هاي ديگري كه بر اين دريا نهاده شده همگي محصول همجواري آن با اقوام و جايگاه‌هاي معتبر در طول تاريخ است ، چنانكه اين دريا به نام‌هاي :
درياي هيركاني ، درياي ديلم ، درياي جرجان ، درياي طبرستان ، درياي مازندران و درياي قزوين و درياي باكو نيز خوانده شده است .
ديگر نام‌هاي قزوين
در كتاب‌هاي بعد از اسلام اغلب از قزوين به عنوان باب‌الجنه ياد شده است . امام رافعي در تدوين ضمن حديث‌هاي مختلفي كه درباره‌ي قزوين ذكر كرده به روايتي از حضرت رسول ( ص ) اشاره دارد كه بر اساس آن پيغمبر اسلام ( ص ) قزوين را « باب‌الجنه » ناميده است . نوشته‌ي تدوين چنين است :
« و حديث شد از او ـ حديث كرد عبدالواحدبن محمد حديث كرد عبدالوهاب‌بن محمد خطيب حديث كرد احمدبن محمد‌بن ابي اسلم حديث كرد نصربن خلف حديث كرد مرا حسن‌بن عبدالله از عمروبن جرير از اسماعيل‌بن ابي خالد از قيس‌بن حازم گفت به پدرم گفتم اين قزوين كه ذكرش ورد زبان‌ها مي‌باشد چيست ؟ گفت قزوين مبارك‌ست و آن دري‌ست از درهاي بهشت . »
در حبيب‌السير نيز از قزوين با نام باب‌الجنه ياد شده است .
در جامع‌التواريخ رشيدي نيز ضمن بيان مرگ غازان خان از قزوين با لقب و نام « باب‌الجنه » ياد گرديده است .
در كتاب تاريخ گيلان ضمن شرح سفر سلطان ابو سعيد به قزوين از اين شهر نيز به نام « باب‌الجنه » سخن رفته است .
در همين كتاب در فصل يازده از باب ششم ، نام قزوين گذشته از « باب‌الجنه » به صورت بلده‌الموحدين نيز آمده است . و بالاخره صاحب و فيات‌الاعيان در صفحه 62 از قزوين با نام مدينه مبارك قزوين ياد كرده است . قزوين در دوران صفويه كه به پايتختي برگزيده شد لقب جديدي يافت كه عبارت بود از دارالسلطنه قزوين ، اين لقب تا دوران قاجاريه نيز باقي بود و در عمده فرمان‌هاي پادشاهان قاجار ، اين عنوان ديده مي‌شود .
دارالموحدين ، با عنوان دارالموحدين تنها در دوران كوتاه پادشاهي اسماعيل دوم برخورد مي‌كنيم كه بر روي سكه‌هاي او ضرب شده است .
جمال آباد : شاردن در سياحت‌نامه‌ي خود جمال آباد را نيز از جمله عنوان‌هاي دارالسلطنه‌ي قزوين ياد مي‌كند
قزوين سرزمين پسته
گذشته از تحليل‌هايي كه درباره‌ي نام « قزوين » به اعتبار منابع كهن و پژوهش‌هاي انجام شده بدان اشاره رفت و از نظر بررسي « لغوي » ميز مي‌توان اين نام را به گونه زير مورد بررسي قرار داد .
اين نام از تركيب دو جزء تشكيل يافته است :
جزء « وين » بر وزن سين در فرهنگ‌هاي لغت فارسي ( از جمله برهان قاطع ئ دهخدا ) به معني : درخت ـ باغ ـ رنگ ، به طور عموم و انگور سياه به ويژه آمده است . درباره‌ي جزء نخست آن « قز » به طور مستقل معني روشني نمي‌شناسيم . از سوي ديگر در زبان فارسي واژه‌اي وجود دارد به صورت كِزوَن ، معرب آن كِزوان ( كِ ) كه به معني « بادرنگبويه » و درخت « بَنه » به كار رفته است . در برهان قاطع « كِزوان » به كسر اول و سكون ثاني آمده و دكتر معين در حاشيه درباره‌ي اين واژه چنين نوشته است :
« كردي Kizvan ( كِزوان ) ( پسته ) ، Kasuvan,Kasuvan ـ ( بَنه ، بَطم ) . »
( بَنه به معني پسته وحشي ) درختي از تيره‌ي سماقي‌ها كه شبيه پسته معمولي است ... گل اين گياه رنگ قرمزي مي‌دهد كه در رنگرزي استعمال مي‌شود و ميوه‌اش را چاتلانقوش و چتلاقوچ نامند ، و از آن مربا يا ترشي تهيه كنند . معمولا به اين گياه پيوند پسته معمولي را به منظور تكثير پسته مي‌زنند . « درخت » بَنه در بيشتر بخش‌هاي مختلف در جنگل‌هاي خشك چون : خراسان ، كرمان ، يزد ، فارس ، لرستان ، كردستان و ديگر كوهستان‌هاي ايران فراوان است . پسته خوش طعم و سبز و كوچك قزوين از دوران كهن معروفيت بسيار داشته و در كنار انگور ، پسته از فرآورده‌هاي كشاورزي مهم و معروف قزوين به شمار مي‌رود . به احتمال بسيار درخت « بَنه » كه با نام « كِزوَن » در گذشته شناخته شده و معروف بوده و از گياهان معتبر منطقه‌ي قزوين به شمار مي‌رفته است ، مي‌تواند نام خود را به اين سرزمين داده باشد و بر اثر گذشت زمان از « كِزوَن ظ به « قزوين » تغيير شكل يافته باشد . به عبارت ديگر قزوين يعني « سرزمين پسته » . نكته قابل ذكر در اينجا آنكه در قاموس اعلام شمس‌الدين سامي درباره‌ي نام قزوين چنين آمده است : « نام اصلي و فارسي شهر « كزاوين » بوده ، قزوين معرب آن است . » آنچه در قاموس اعلام آمده با واژه « كِزوَن » نزديكي بسيار دارد .
كاوش‌هاي علمي باستان شناسي استان قزوين
كاوش‌هاي باستان شناسي در استان در سه منطقه به صورت علمي انجام مي‌گيرد :
1 ـ منطقه رودبار الموت
كاوش‌هاي باستان شناسي در اين منطقه زير نظر مستقيم سازمان ميراث فرهنگي استان قزوين و با سرپرستي خانم دكتر چوبك مي‌باشد . اين كاوش‌ها كل منطقه الموت را شامل مي‌شود كه تيمي در قلعه حسن صباح مستقر و مشغول به فعاليت هستند .
2 ـ منطقه بوئين زهرا
كاوش‌هاي باستان شناسي اين منطقه زير نظر دانشگاه تهران مي‌باشد . يك بخش از كاوش‌ها جنبه علمي و بخش ديگر به صورت آموزشي انجام مي‌شود . سايت‌هاي آنان در دو منطقه تپه قبرستان و تپه سگزآباد مستقر و مشغول فعاليت هستند .
3 ـ منطقه تاكستان
كاوش‌هاي باستان شناسي اين منطقه زير نظر موسسه باستان شناسي دانشگاه آزاد ابهر مي‌باشد . كاوش‌هاي اين منطقه جنبه آموزشي دارد . كه در منطقه نرجه يا نرگه مستقر و مشغول فعاليت هستند
مطالب مشابه :
اولویت دانشگاه های غیرانتفاعی قزوین
سوالات کاردانی به کارشناسی حسابداری - اولویت دانشگاه های غیرانتفاعی قزوین - سوالات - تراز
مدير عامل تيم فوتبال كاسپين قزوين عنوان داشت : ديدار حساس تيم كاسپين قزوين با صنعت ساري براي صعود
باران اعتدال - مدير عامل تيم فوتبال كاسپين قزوين عنوان داشت : ديدار حساس تيم كاسپين قزوين با
اصلاحات دفترچه راهنماي انتخاب رشته هاي تحصيلي (دفترچه شماره2) و كد رشته محل هاي جديد آزمون كارداني ب
1 - عنوان صحيح دانشكده وابسته به دانشگاه علوم قزوين، رشته كاسپين - شهرصنعتي
درياي خزر يا درياي كاسپين
درياي خزر يا درياي كاسپين. که نام قزوين که عربي شده صبحی استاد دانشگاه قاهره در
دانشگاه آزاد اسلامي قزوين، فاتح ليگ ربات‌هاي زيردريايي شد
دانشگاه آزاد اسلامي قزوين، فاتح ليگ ربات تيم كاسپين كه به صورت آزاد در مسابقات شركت
استان قزوين- آيينه تاريخ و طبيعت ايران
خبر رساني معاونت صنايع دستي استان قزوين - استان قزوين- آيينه تاريخ و طبيعت ايران - اطلاعيه ها .
راهنمای انتخاب رشته کاردانی به کارشناسی 89 رشته کامپیوتر - قسمت دوم
دانشگاه غيرانتفاعي شمال قزوين « آخرین رتبه قبولی در سال مؤسسه غيرانتفاعي كاسپين
نام و کد موسسات غیر دولتی - غير انتفاعي سراسر کشور
دانشگاه اديان موسسه غيرانتفاعي ابا-ابيك قزوين: موسسه غيرانتفاعي كاسپين -قزوين
رئيس‌المجاهدين
كاسپين -شبكه اطلاع كتابخانه دانشگاه در شرق حصارخروان و در حاشيه جاده قديم قزوين- تهران
كتابخانه‌ها و كتابداري در قزوين
كتابخانه مجازي حصار خروان - كتابخانه‌ها و كتابداري در قزوين - رساله‌هايي فرهنگي- بوم
برچسب :
دانشگاه كاسپين قزوين