شیردادن به نوزاد در طول شب

دانشمندان مشاهده کرده اند در جوامعی که تغذیه از شیر مادر به شکل گسترده ای متداول است، نوزادان به طور مرتب و با فاصله چند ساعت از پستان مادر شیر می خورند. برای این که شیر دادن هنگام شب راحت و عملی باشد، مادر نوزاد را کنار خود می خواباند تا بتواند بدون این که کاملاً بیدار شود، او را شیر دهد. متخصصان رشد و تکامل کودک عقیده دارند که هماهنگی بین مادر و نوزاد شیرخوار تأثیر خوبی در منظم کردن برنامه خواب نوزاد دارد.

در کشورهای غربی رسم بر این است که نوزاد در تمام طول شب در خواب باشد. تا چندی پیش، خوابیدن نوزاد در طول شب را یکی از عادتهای سالم می دانستند و بیدار شدن نوزاد در طول شب اشکال تلقی می شد که تقصیر آن را به گردن مادر یا نوزاد می گذاشتند. امروزه بیدار شدن نوزاد در طول شب، برای شیر خوردن امری عادی است و به خواب کامل نوزاد هنگام شب اهمیتی داده نمی شود.

ماهیت و ترکیب شیر مادر می تواند ما را در مورد نحوه تغذیه نوزاد، فاصله های شیر خوردن و مدت خواب او راهنمایی کند. دانشمندانی که الگوی تغذیه حیوانات مختلف را بررسی کرده اند، عقیده دارند که نوزاد انسان باید به طور مرتب و حتی در طول شب تغذیه شود. یکی از دلایلی آن پایین بودن چربی و پروتئین شیر مادر است.

بچه های کوچک دارای معده کوچکی هستند. این واقعیت به اضافه پایین بودن چربی و پروتئین شیر مادر، نشان می دهد که نوزاد چون نمی تواند در یک وعده شیر زیادی بخورد به ویژه در ماههای اول باید مرتب تغذیه شود. خاصیت سیرکنندگی شیر به علت پایین بودن چربی آن کم است و باعث می شود که نوزاد زود به زود گرسنه شود.

علاوه بر دلایل فوق، مادران نیز برای تغذیه نوزاد خود در طول شب، دلایل زیادی دارند. این مادران در ماههای اول نوزاد را کنار خود می خوابانند و تأمین آسایش و سلامت نوزاد را بهترین دلیل برای این کار می دانند. امتیازات مهم خوابیدن کنار نوزاد عبارتند از:

مادر و نوزاد بهتر می خوابند- خواب عمیق و خوش نوزاد و مادر به واسطه تأثیر دوجانبه و آرام بخشی است که در این روش تغذیه برای مادر و نوزاد وجود دارد. نوزاد اغلب پس از شیر خوردن به دلیل وجود پروتئین خواب آوری که در شیر مادر وجود دارد به خواب می رود. از سوی دیگر، تغذیه نوزاد از پستان مادر، باعث ترشح هورمون پرولاکتین در خون مادر می شود که تأثیر خواب آور و آرامش بخشی برای مادر دارد.

نوزاد بهتر رشد می کند- یکی از روشهای قدیمی برای بهبود رشد نوزادان ضعیف، شیر دادن به نوزاد در طول شب است. بعضی مادران مشاهده کرده اند که ترشح شیر در هنگام شب احتمالاً به خاطر آرامش مادر، بیشتر است. رفلکس قوی ترشح شیر باعث می شود که شیر با چربی و ارزش غذایی بیشتری تولید شود که برای رشد سریع نوزاد لازم است. نزدیک بودن نوزاد به مادر و تماس نزدیک بدن آنها، تولید هورمون های رشد را تقویت می کند.

مقدار پرولاکتین در خون مادر هنگام خواب بالاتر است- پرولاکتین هورمون اصلی و مهمی برای تولید شیر است و بالا بودن آن هنگام خواب باعث می شود که نوزاد در شب از شیر بیشتری بهره مند شود.

خوابیدن کنار نوزاد و شیر دادن به او، امکان بدخوابی و بیداری را در طول شب کاهش می دهد- این امر باعث بوجود آمدن یک هماهنگی بین خواب نوزاد و مادر می شود. نوزاد خواب سبکی دارد و به همین دلیل، در شش ماهه اول احتمال بیدار شدن او هنگام شب و به دفعات متعدد، زیاد است. وقتی نوزاد از خواب سنگین به خواب سبک می رود، از مرحله حساسی گذر می کند که احتمال بیدار شدن او زیاد است. هنگامی که نوزاد در کنار مادر می خوابد، هماهنگی خوبی بین این مراحل از خواب آنها برقرار می شود. شایان ذکر است که این هماهنگی همیشه بوجود نمی آید و بعضی از نوزادان ممکن است دور از مادر خود بهتر به خواب روند.

روشهای دیگر برای بهتر خوابیدن نوزاد و مادر:

بعضی از نوزادان در حدود سه تا چهار ماهگی به بازی کردن در روز عادت می کنند و در طول شب بیشتر بیدار هستند و دوست دارند از سینه مادر تغذیه کنند. در این سن کودک به اشیای اطراف خود علاقه زیادی پیدا می کند و چنان جذب آنها می شود که شیر خوردن را فراموش می کند. در طول شب که محیط آرام و هوا تاریک است، چیزی توجه کودک را به خود جلب نمی کند و او بهتر می تواند به شیر خوردن بپردازد و کمبودهای روز را جبران کند. این نحوه تغذیه باعث خستگی و بدخوابی مادر می شود. برای تعدیل این حالت مادر باید یک اتاق تاریک و خلوت انتخاب کند تا توجه کودک به چیزی جلب نشود و مزاحمتی برای شیر خوردن او به وجود نیاید.

رشد سریع نوزاد نیز از هفته سوم تا ششم و در سه ماهگی، نیاز او را به تغذیه بالا می برد و بیداری اش هنگام شب افزایش می یابد. برای رشد سریع در این هفته ها، نوزاد به شیر بیشتری نیاز دارد و برای رفع این گرسنگی، مادر باید به طور پیوسته در حال شیردادن به کودک باشد. در اثر این تغذیه مداوم، پس از چند روز مقدار شیر مادر زیاد می شود.

مشاهدات نشان می دهد کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بیشتر از سایر کودکان در طول شب بیدار می شوند. برای این اختلاف می توان دو دلیل ارائه کرد: 1- شیر مادر به علت داشتن چربی کمتر نسبت به شیر خشک و سایر غذاهای کودک، تأثیر سیرکنندگی کمتری دارد. 2- احساس مسئولیت مادر دلیل دیگری برای وجود این اختلاف است. حساسیت و احساس مسئولیت مادر در برابر گریه نوزاد به او اجازه نمی دهد که بی اعتنا بماند. از این رو، مادر با شنیدن صدای گریه نوزاد بیدار می شود و به او شیر می دهد.

از سوی دیگر بعضی نوزادان در طول شب به خوبی تغذیه می کنند، ولی مادر به سختی از عهده تغذیه و مراقبت از او برمی آید. معمولاً در این مورد نوزادی که کنار مادر می خوابد، برای رفع گرسنگی بیدار می شود و مادر به خاطر انجام وظیفه مادری و رضایت نوزاد به او شیر می دهد. این برنامه چند ماه ادامه پیدا می کند و مادر به گمان اینکه پس از مدتی نوزاد به این تغذیه نیاز نخواهد داشت، آن را تحمل می کند؛ اما نوزاد به شش ماهگی می رسد و هنوز هم تغذیه شبانه ادامه دارد! به نه ماهگی می رسد و هنوز شب بیداری وجود دارد! مادر از ادامه این برنامه خسته می شود و تحمل خود را از دست می دهد. در اثر این فداکاری به قدری فرسوده می شود که تأثیر آن روی تمام افراد خانواده منعکس می شود. در برابر این مشکل، افراد خانواده و به ویژه پدر باید احساس مسئولیت کنند. آنها باید مادر را قانع کنند که از بی خوابیهای خود بکاهد و در برابر نقطه ضعف خود، یعنی عواطف مادری که تمام نیرویش را می گیرد، مقاومت کند. پدر می تواند وقتی نوزاد گریه می کند او را بغل کند و با لالایی گفتن، او را بخواباند و بار سنگین مادری را قدری سبک کند. با تکرار این کار، پس از چند شب تعداد بیداریهای کودک کاهش می یابد و برنامه خواب مادر و نوزاد هماهنگی بهتری پیدا می کند. در هر صورت و بدون پرداختن به این موضوع که تغذیه شبانه یک عادت یا نیاز است، برنامه خواب نوزاد باید نظم بهتری پیدا کند. بدون این نظم کودک دوست دارد در طول شب از شیر مادر و شیره جان او تغذیه کند و سالها این روش را ادامه دهد. در تمام شیوه های پرورشی، از جمله در تغذیه نوزاد باید تعادلی برقرار باشد؛ به ویژه در تغذیه شبانه و هنگام خواب که مادر به استراحت نیاز مبرم دارد.

از کتاب چهل نکته کلیدی برای شیردادن به نوزاد

نوشته دکتر ویلیام سیرز و مارتا سیرز

ترجمه دکتر جواد میدانی

شیردادن به نوزاد در طول شب

مطالب مشابه :

نحوه ی بازی با نوزاد تا شش ماهگی

رشد کودک از تولد تا شش ماهگی(1)

گریه نوزاد

دور سر نوزاد دو ماهه

سه ماهه اول بارداري : (هفته اول تا هفته دوازدهم)

شیردادن به نوزاد در طول شب

دل درد نوزادان و 40 روش برای درمان آن