مقاله : شيوه مطالعه - امیر حسین احمدی

بسم رب الحسين

نام گرد آورنده:امیر حسین احمدی

موضوع:شيوه مطالعه

پايه 2 (پاييز 93)

مقدمه:

به نا م خداوندي كه جان رافكرت آموخت ،خداوندي كه قلم وكاغذرابه انسان هديه كردحقيقت اين است كه درحال حاضرمشكل اساسي مانداشتن هدف ياهمت درمطالعه نيست.بلكه آنچه

بسياري ازدانش آموزان ،دانشجويان وطلاب رارنج مي دهد نداشتن روش هاوشيوه هاي تحصيل

علم خصوصاٌ روش مطالعه است؛طالب علمي كه باروش ها،شرايط وويژگي هاي يك مطالعه خوب

ومفيدآشنا نيست مانند:صنعتگري است كه بدون داشتن ابزاركار وارد كارگاه مي شود بديهي است

كه نتيجه چنين كاري جزءاتلاف وقت وهدر دادن نيرو ها نسيت.

مقام معظم رهبري در ديدا بانمايندگان طلابوفضلاءضمن سخنان مبسوطي نسبت به مطالعه روشمند

توضيح داده وتأكيد فرمودند:

بدون استفاده از روش های صحيح مطالعه وتند خوانی نمی توان به كاروان علم رسيد.

در حال حاضر،ضرورت یادگیری روشهای تحصیل،تحقیق وو علم آموزی بر همه گان روشن شده وهر یک از مسؤولین ودلسوزان حوزه سعی در اجرای ونهادینه کردن آن دارند.ما نیز به نوبه خود دراین رابطه احساس وظیفه کردیم.لذا باجمع بندی تجربیات گذشته،تکمیل مطالعات ومشورت با دوستان همکار وهم فکر،متن حاضر را آماده کردیم .در روند تدوین کتاب در دو مرحله از دوستان

عزيز وارزش مندي استفاده شده است.

در نهايت ، متن حاضر به عنوان متن درسي براي سر فصل هاي مصوب روش مطالعه تهيه و تدوين شده لازم به ذكر است كه اين متن نتيجه سال ها تجربه وتدريس بوده ومطالعه آن بارها در كلاس هاي روش تحقيق و روش تحصيل بيان شده است .

ضمن آنكه درهنگام تدوين و نوشتن اين تجربيات ، از كتاب هاي مربوط به اين بحث نيز استفاده گرديد. در حال حاضر اكثر كتاب هاي حاضر در بازار ، داري رويكردي دانشگاهي يا دانش آموزي است در مقابل ، ويژگي اين نوشته ، رويكردي طلبگي آن است ودقيقاً براي مطالعه و تحصيل دروس

فصل اول : كليات

تعريف مطالعه

مطالعه ريشه عربي دارد ودر كتب لغت به معناي :

1). به دقت نگريستن در چيزي براي وقوف به آن ؛

2). خواندن كتاب با نوشه اي و فهميدن آن ؛

3).نگريش در چيزي برای وقوف به آن و نيز تأمل،تفكر،نظر،به دقت و...آمده است.

اما در اصطلاح به معناي))به دست آوردن آگاهي ها ازطريق خواندن منابع مكتوب))است.

مهم اين است كه بدانيم يك هنر ويك مهارت ؛بنابر اين بايد اين هنر را آموخت وبا تمرين،

مهارت ها وتانايی های لازم را كسب نمود.

اهميت مطالعه

ارزش وهميت مطالعه نياز به اثبات وارائه ی دليل ندارد وهنگام ضرورت واهميتآنرا درك می كنندواعتراف دارند كه عدم مطالعه به معنای مرگ ونابودی علم است ؛چرا كه تنها وسيله ی نتقال علوم واطلاعات بهنسل هایبعدیمطالعه ونوشتن علوم است.

ما نيز برای تبرك جستن به قرآن،آيات ابتدايی سوره ی علق را مورد توجه قرار می دهيم.

در اولين روزبعثت و اولين آيات نازل شده ،دستور{اقرأ}آمده است.

{بِسمِ اللهِ الرَّحمن الرَّحيم بِاسْمِ رَبِّك الَّذي خَلَقَ خَلَقَ اْلإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأ وَرَبُّكَ اْلأَكْرَمُ الَّذي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ اْلإِنْسانَما لَمْ يَعْلَمْ}

«بخوان به نام پروردگارت كه آفريد همه ی مخلوقات را؛خدايی كه انسان را از خون بسته آفر ل قليد ؛بخوان كه پروردگارتو كريم ترين بخشندگان است،آنكه نوشتن باقلم را آموخت وبه آدمی آنچه نمیدانست آموخت».

آثار مطالعه

همه ی علوم و مطالعه انسان،ازطريق مطالعه جمع آوري ودسته بندي شده وانتقال آن به نسل هاي آينده نيز از طريق نوشتن و مطالعه خواهد بود.

بنابر اين ، هرگونه پيشرفت وتوسعه در علوم گوشه اي از آثار وبركات مطالعه البته در اصل انفجار اطلاعات نبايد درباره اي اصل مطالعات يا ضرورت آن بحث كرد 0

حضرت علي (ع) مي فرمايد :

{من تسلي بل كتاب لم تفته صلوه}

هركسي كه اهل مطالعه باشد ، به آرا مشي دست ميابد كه هرگز از او صلب نمي شود.

فصل دوم:

شرايط بهروري بيشتر مطالعات :

الف:شرايط مكاني

1 ) آرام و بي سر وصدا بودن مكان ؛بايد توجه داشت كه سر وصدا در محل مطالعه ،ذهن را مشغول مي كند و هر صداي صيد است كه حواس را به دنبال خود مي كشد ؛از اين جهت سال هاي مطالعه بهترين محل براي اين كاري است .

خانه و حجر نيز چنان چه شلوغ پر سر وصدا نباشد ،محل خوبي است ، خصوصاً اگر خانه داراي براي مطالعه باشد محل خاصي باشد .

2) مكان مطالعه بايد داراي هوا ي تازه ومناسب باشد؛جريان داشتن هوا در مكان مطالعه يا مطالعه در هواي آزاد با دماي متعادل 20 تا24 درجه بهترين حالت است .

3) صحيح نشستن ؛ هنگام مطالعه بايد به گونه اي بنشينيم كه كمروستون مهره ها صاف باشد وتسلت كافي به كتاب داشته باشيم .

4) نور كافي : نور كم يا نور زيادي كه مستقيماً به كاغذ سفيد بتابد براي چشم مضر است بهترين نور براي مطالعه نور غير مستقيم وتركيبي از زرد و سفيد است .

5) فاصله ي چشم با كتاب : فاصله مناسب بين چشم وكتاب 30سانتي متر است .

شرايط زماني

1). انتخاب زمان مناسب:درطول عمر،فرصتهای نوجوانی وجوانی بهترین فصل آموختن است.

علاوه برآن ودرایام معمولی هنگام صبح واول روز،مغز انسان بانشات تر وآماده تراست.

2).تقسیم ساعت مطالعه ودرنظر گرفتن لحظاتی برای استراحت:خوب است بعد از 50دقیقه مطالعه 10دقیقه استراحت کنند وساعت استراحت را به قدم زدن،تجدید وضو،خوردن چای وامثال آن بگذرانند .

شرایت فردی

1).باوضو بودن:معمولاً طلاب علوم ديني نه تنها درهنگام مطالعه ودرس با وضو بودن را لازم ميدانند،بلكه كم تر طلبه ای مي توا ن يافت كه دائم الوضو نباشد.

2).خواندن دعا هنگام مطالعه:شكی نيست كه دعا،خصوصاً دعای مطالعه به فهم بهتر درمطالب كمك میكند؛زيرا دعا ،كمك خواستن از خداست.از جمله ،دعايی كه دركتاب شريف مفاتيح الجنان آمده است وقبل از مطالعه خوانده است:

{اَللّهٌمَّ اَخرِجنی مِن ظُلُماتِ الْوَهَمِ و اَكْرِمْنی بِنورِ الفَهمِ اَللّهُم َّ افتَح عَلَيْنا اَبوابَ رَحْمَتِكَ وَانشُرْ عَلَيْنا خَزائِنَ عُلُومِكَ بِرَحْمَتِكَ يااَرْحَمَ الرّاحِمين}

{به نام خاوند بخشنده ی مهربان .خدايا،مرا از تاريكی های وهم و گمان و شك بيرون آور و به نور آگاهی ام دار.خدايا،درهای رحمتت را به روی من بگشا وگنجينه های دانش هايت را برمن بگستران ؛به رحمت تو ای مهربان ترين مهربانان.}

3).حفظ ترتيب علوم بر اساس اهميت:رعايت سير مطالعاتی ازمبتدی تا پيشرفته درهر علم نيز در بهره وری بيش تر مفيد است.

فصل سوم:

انواع مطالعه از نظر موضوع

انواع مطالعه

الف)مطالعه ی درسی:

منظور از مطالعه یدرسی،مطالعه ی متونی است كه برای تعليم آن متن،بايد در كلاس درس شركت كرد وطلبه موظف است كه مطالب كتاب را ازاستاد بياموزد ودرامتحان شركت كند.

ازدير باز درحوزه های علميه مرسوم بود كه طلاب درس ها را به سه مرحله مطالعه می كردند:

1).پيش از درس يا پيش مطالعه

2).پس از درس وشركت در كلاس،يا پس مطالعه

3).دوره یدرس ها يا مطالعه یدوره ای

مراحل مطالعه ی درسی

پيش مطاله روزانه ی درس ها :طلبه بيد قبل از حضور در كلاس درس ، متن مرد نظر را مطالعه كنند وبا آمادگی وارد كلاس شود.دراين مطالعه موارد ذيل مد نظر خواهد بود.

ــمطالعه ی سريع درس مورد نظر؛

ــمطالعهی دقيق متن در حدود 20 تا 30 دقيقه

ــ علامت گذاری مطالبیكه قادر به فهم آن نشده يا آن را مهم يافته است.

آثار و فواید وپیش مطالعه:

1).آشنايی با موضوع مورد بحث؛

2).اطلاع از نكات مهم و واضع اصلی بحث؛

3).تقويت قدرت فهم ودرك مطالب؛

4).زمينه سازی ايجاد قوه ی استنباط؛

اشكالات پيش مطالعه

يك. كم شدن تمركز حواس دركلاس:می گويند پيش مطالعه موجب كم شدن تمركز حواس دركلاس می شود؛زيرا شاگرد بخش ها يی از متن را هنگام پيش مطالعه می فهمد و دركلاس؛ذهن انسان احساس میكند مطلب را میداند ونيازی به شنيدن استاد نمی بيند وبهآن دقت نمی كند وبا مشغول شدن به امور ديگر ذهنی،عملاًازدرس وكلاس غافل می شود.

دو. برداشت اشتباه:می گويند ممكن است انسان در پيش مطالعه دچار برداشت اشتباه از متن میگردد واين اشتباه در ذهن او می ماند.

2).مطالعه پيش از درس

مرحله ی اول:بلا فاصله بعد از درس؛دراين مرحله بلافاصله پس از پايان يافتن كلاس طلبه به مدت2ــ3 دقيقه ،مطالب درس را در ذهن مرور می كند ؛

مرحله ی دوم:مطالعه متن در فاصله ی زمانی كم تر از 24 ساعت پس از درس؛دراين مرحله موارد ذيل مدّ نظر قرار خواهد گرفت:

ــ مطالعه یدقيق متن همراه با ياداشت های كلاس؛

ــ طرح سوال برای هر مطلب(حداقل يك سوال برای هر پاراگراف)

ــ ربط دادن جزئيات متن و به بدست آوردن مطلب كلي متن؛

ــ نوشتن خلاصه ي درس با انشاي خود و بدون استفاده از كتاب

مرحله ي سوّم:مرور اجمالي متن به مدّت 3ـ5 دقيقه؛

فصل چهارم

روش ها ی مطالعه از جهت سرعت

كند خوانی

1).حرف خوانی

كند ترين مرحله ی خواندن، حرف خوانی است كه مخصوص دانش آموزان سال های اول دبستان است و در واقع حرف خوانی تنها در مرحله ی آموزش زبان مناسبی است .اگر بيش از2/1 ثانيه برای خواندن يك كلمه وقت صرف می كنيد ، يعنی كم تر از 50 كلمه در دقيقه ،هنوز در مرحله ی حرف خوانی هستيد.

2).كلمه خوانی

بهترين روش در مرحله ی كلمه خوانی اين است كه كلمات را بدون ملاحظه ی اجزايش بشناسيم؛يا به عبارتی، حروف اول وآخر هر كلمه را در نظر بگيرم.

كلمه خوانی به دو انجام می پذيرد:صوت خوانی ،لب خوانی

الف)صوت خوانی

روش صوت خوانی وتلفظ كلمات فقط در مطالعه ی معنوی(تلاوت قرآن وادعيه) وخواندن اشعار استفاده می شود .

ب)لب خوانی

در اين روش، هنگام مطالعه لب ها حركت می كند ولی صدايی از آن ها شنيده نمی شود اين روش برای هيچ نوع مطالعه ای پيشنهاد نمی شود.

عوامل كاهش سرعت مطالعه

1).نگرش منفی نسبت به تند خوانی:

این گمان که«سرعت در مطالعه سبب کاهش کیفیت می شود وانسان از درک بسیاری از معانی باز می ماند»یکی از عوامل کاهش مطالعه است.

2).بلند خواندن متن:

یکی از عوا مل کاهش سرعت ، بلند خوانی است ، زیرا تلفظ کلمات وقت زیادی صرف می کند.

3).تکان دادن سر هنگام مطالعه: برخی به جای حرکت دادن چشم ،سر خود را حرکت می دهد تا مطالب را دقیق ببینند.

4).مکث روی کلمات :

هنگام مطالعه چشم روی کلمات توقف می کند وهمین باعث کاهشر سرعت می شود ؛باید چشم ها را عادت دهیم که به جای توقف بر کلمات ، جمله ها و یا پاراگراف ها را یک جا ببیند.

5). برگشت چشم به عقب :

یکی دیگر از عوامل کند خوانی ،برگشت سریع چشم به عقب است . هنگامی که فرد مشغول خواندن نوشته ای است ، چشم ها برای کنترل مجدد کلمات ،مرتب به عقب بر می گردد وکلمات خوانده شده را دوباره می خواند.

6).گم کردن خطوط :

برای جلو گیری از گم کردن خطوط ، بهتر است تا وقتی حرفه ای نشده ایم به وسیله ی انگشت ویا یک کارت نشانه خطوط را دنبال کنیم.

7).ضعف یا بیماری چشم:

در بسیاری از موارد ،ضعف چشم یا آستیگمات بودن آن،سبب می شود خطوط و کلمات را به خوبی دیده نشود.

8).ورق زدن نا مناسب:

بهترین روش ورق زدن این است کهوقتی به اواخر صفحه نزدیک می شویم با دست چپ بالای صفحه را بگیریم و آن را آماده کنیم و بلا فاصله بعد از تمام شدن مطالعه ی آن را ورق بزنیم ،

تا وقت کم تری تلف شود.

تند خوانی

روش ها ی تند خوانی دارای مراتبی است که دراین جا،به برخی از مراحل مشهور تر آن اشاره می کنیم.

جمله خوانی:

یکی از اصولی که در تند خوانی بر آن تأکید می شود،گسترش میدان دید است و یکی از دلایل کند خوانی ،محدودیت در دید است .

بند خوانی :

همان طور که می دا نید، معمولاً متون مختلف، اعم از کتاب یا مقاله ، دارای پاراگراف ها (بند ها) ی مختلف است . هر بند دارای یک مطلب مشخص است و تا مطلب بند تمام وکامل نشود، بند بعدی شروع نمی شود.

گزینه خوانی:

در بسیا ری از کتاب ها ، خواندن تمام متن لازم نیست ، بلکه تنها بعضی از قسمت ها ی آن مورد نیاز است.

پایان

مقاله : شيوه مطالعه - امیر حسین احمدی

مطالب مشابه :

حوزه علمیه حضرت آیت الله جلالی خمینی

سامانه اطلاع رساني معاونت آموزش حوزه علميه قم راه اندازي شد

لباس روحانیت، لباس پیغمبر نیست!

مقاله : عصمت انبیاء - محمد بیشه

مقاله : شيوه مطالعه - امیر حسین احمدی

آخر الزّمان و نشانه‌هاي قيامت - محسن صانعی (کتاب)

همه چیز درباره لباس روحانیت+عکس

مقاله : نقش زنان مومن و فهیم در شکل گیری خانواده نمونه و با نشاط - علي اصغري آذر