سال ششم: شماره اول-مطلب اول: مدیریت بحران و سناریوی بدترین حالت ممکن (Worst Case Scenario)

یکی از مهمترین سوالاتی که معولا هنگام بررسی و تحلیل خطر (Risk Analysis) که مرحله پایه ای در مدیریت بحران است مطرح می شود آن است که در ارزیابی خطر و بخصوص به هنگام شناسایی مخاطرات (Hazards) و همچنین به هنگام برنامه ریزی برای آمادگی و مقابله با بحرانها چه اندازه و وضعیتی را برای بحران باید در نظر گرفت. این سوال بارها در کنفرانس ها سخنرانی های مختلف از من پرسیده می شود. پاسخ این پرسش تا حدود زیادی بستگی به سطح دانش و آگاهی و اطلاعات قبلی و میزان اطمینان در مورد آنها دارد. در برخی از موارد ما اطلاعات کافی در مورد اندازه، وسعت احتمالی و پیامدهای یک مخاطره ممکن است داشته باشیم. در این شرایط معمولا برنامه ریزی باید بر اساس بزرگترین حادثه از نظر اندازه و وسعت و همچنین پیامدهای آن باید باشد. در برخی از موارد ما اطلاعات کافی در مورد اندازه، وسعت و پیامدهای احتمالی مخاطره نداریم. در این شرایط باید مبنا را بر بدترین سناریو و یا حالت ممکن قرار دهیم. در دنیای کنونی متاسفانه دلایل زیادی وجود دارند که در اغلب موارد مبنای تحلیل خطر و برنامه ریزی مدیریت بحران باید بدترین سناریوی ممکن باشد. از جمله می توان به دلایل زیر استناد کرد:

· وجود مخاطرات ثانویه و ثالثیه بعد از وقوع مخاطره اولیه

· افزایش آسیب پذیری جوامع انسانی از مخاطرات به دلیل وابستگی متقابل زیرساختها و فعالیتها

· افرایش عدم اطمینان در مورد نوع اثرات و پیامدها بخصوص در بلند مدت

· ایجاد ریسکها و خطرهایی که فراتر از توان مقابله فعلی جوامع هستند.

سناریوی بدترین حالت طبق تعریف وضعیتی است که در آن امکان اتفاق همه چیز می رود.

بسیاری از بحرانهای بزرگ سالهای اخیر مانند نشت نفت در خلیج مکزیک و بخصوص زلزله ژاپن نمونه هایی هستند که بدترین وضعیت ممکن به وقوع پیوسته است و لی تحلیل گران مخاطرات و ریسک و همچنین برنامه ریزان مدیریت بحران چنین وضعیتی را در محاسباتشان در نظر نگرفته بودند. ژاپن بدون تردید از جمله کشورهایی است که تجربه زیادی در برنامه ریزی و مدیریت بحران دارد ولی تجربیات و برنامه ریزی های گذشته کمتر بر مبنای بدترین سناریوی ممکن بوده است. از نظر آنها بزرگترین مخاطرات ممکن وقوع زلزله های 7 تا 8 ریشتری در نواحی شهری، سونامی در نواحی ساحلی و یا سیل در نواحی سیل گیر و یا شیوع بیماری های واگیر در کشور بوده است. کمتر مواردی محاسبات و برنامه ریزی ها با ملاحظه مخاطرات بزرگتر (زلزله های بزگ تر از 8 ریشتر)، وقوع همزمان مخاطرات با یکدیگر (زلزله، سونامی، سیل و اختلال در سیستمهای صنعتی (نیروگاههای هسته ای)و از کار افتادن توامان زیرساختها) و وابستگی زندگی در دنیای معاصر به زیرساختنهای کاملا به هم مرتبط شده صورت گرفته اند. در ژاپن آنچه اتفاق افتاده است تقریبا بدترین سناریوی ممکن است که شاید کمتر کسی امکان وقوع آن را پیش بینی می کرد. زلزله ای بزرگتر از اندازه ای که با اطلاعات قبلی متصور می شد به وقوع می پیوندد. این زلزله منجر به قطع برق و وقوع سونامی (مخاطرات ثانویه) می شود. در اثر زلزله و سونامی سیستم برق اضطراری نیروگاههای هسته ای آسیب دیده و به دلیل عدم توانایی در برق رسانی مجدد به نیروگاه و راه اندازه سیستم خنک کننده (ریسکهایی که توان مقابله با آن را نداریم) مواد هسته ای نشت می کنند. البته کمی شبیه به این اتفاق در نشت نفت در خلیج مکزیک هم به وقوع پیوست. در آن زمان تنها چیزی که می توانست وضعیت را از آنچه که بود بدتر مند وقوع طوفان های دریایی بود که خوشبختانه رخ نداد ولی زمینه های آن وجود داشت.

این بحرانها درسهای زیادی برای آموختن و پیاده کردن دارند. یکی از مهمترین درسهای زلزله ژاپن توجه به بدترین سناریوی ممکن در تحلیل خطر و برنامه ریزی و مدیریت بحران است.

سال ششم: شماره اول-مطلب اول: مدیریت بحران و سناریوی بدترین حالت ممکن (Worst Case Scenario)

مطالب مشابه :

سناريوي بحران زلزله در شهر مشهد

سناریوی زلزله (1)

بحران اوکراین و سناریو های احتمالی

سال ششم: شماره اول-مطلب اول: مدیریت بحران و سناریوی بدترین حالت ممکن (Worst Case Scenario)

8 سناریو برای حضور 14مارس در بحران سوریه و 7 دلیل شکست آن

مانور امدادو نجات در ارتفاع در مراکز صنعتی

آینده اقتصاد ایران در چهار سناریو

سناریو زلزله