انبه

موضوع :  انبه

  انبه یا منگو Mango

انبه نام علمی Mangifera indica

انبه با نام علمي Mangifera indica متعلق به خانواده پسته سانان ( Anacardiacea ) است، اين گياه يكي از معروفترين ومحبوبترين ميوه هاي گرمسيري ونيمه گرمسيري دنياست ودر بيش از 78 كشور دنيا كشت وپرورش می يابد ، خاستگاه انبه هندوستان بوده واز آنجا به جنوب شرقي آسيا ، دنياي جديد وآفريقا گسترش يافته است ، درواقع انبه ميوه ملي كشور هند محسوب مي شود.

 تاریخچه

امروزه انبه یکی از 3 یا 4 میوه مطلوب مناطق حاره به شماره می رود. منشا آن را شمال شرقی هند، شمال برمه و احتمالا سیلان دانسته اند. در قرن شانزدهم توسط پرتقالی ها به دنیای غرب (قاره آمریکا) برده شد و امروزه در مناطق بسیار گسترده ای از هند، اندونزی، فلوریدا، هاوایی، مکزیک، آفریقای جنوبی، مصر، فلسطین اشغالی، برزیل، کوبا، فیلیپین و پاکستان و بسیاری مناطق دیگر کشت می شود. همانگونه که در شکل عریضی در اطراف خط استوا گسترش یافته است . باتوجه به این که نواحی جنوب شرقی کشور ما در این  محدوده قرار گرفته است و کشت و پرورش انبه در آن ناحیه رونق دارد، این مجموعه جهت معرفی بیشتر این میوه تهیه شده است. به دلیل تشابه اقلیمی این منطقه با کشور پاکستان، ارایه گردیده است.

در فارسی به این میوهانبهگفته می‌شود و اعراب آن راانبجخوانده‌اند. در کتب قدیمیموانبهنیز ذکر شده است. زادگاه اولیه انبههندوستان و نواحی استوایی است و اکنون در بلوچستان نیز می‌روید. در نواحی استواییدرخت انبه چندین بار در سال بار می‌دهد. نام این میوه را در Vedas آیین هندو که4000 سال قبل از میلاد نوشته شده به نام غذای خدایان می‌توان یافت. نام این میوه ازواژه man-kay گرفته شده که این کلمه هنگام کشف هند غربی توسط پرتقالیان به صورت manga تغییر یافت.

گیاه شناسی

انبه mangifera indica مهمترین عضو خانواده Anacardiacea است. مشخصه عمده بیشترگونه های این خانواده، داشتن کانال های رزینی و نیز در پاره ای از آنها، شیره سمی و   اشک آور (حساسیت زا) وجود دارد که گاه عوارض شدید پوستی در انسان ایجاد می کند.

متوسط ارتفاع درختان انبه بین 10 تا 30 متر بوده است و تا بیش از صد سال عمر می کنند. البته عمر درختان پیوندی کمتر از انواع بذری است. تنه اصلی کمابیش مستقیم و استوانه ای به قطر 75 تا 100 سانتی متر است. پوست آن به رنگ خاکستری قهوه ای با شیارهای سطحی طولی و یا مشبک حاوی قطرات رزین است. تاج درخت (فرم شاخه ها) متراکم و کروی شکل (یا تخم مرغی) است. شاخه ها قوی و ضخیم و اغلب دارای میان گره های یک در میان کوتاه و بلند (که مربوط به اوایل و اواخر هر دوره رشد است) می باشد.

شاخه ها مدور و صاف بوده و در جوانی به رنگ سبز مایل به زرد و تیره می باشند. برگ ها به طور متناوب تاحدی روی شاخه ها قرار می گیرند. سطح بالایی برگ ها سبز تیره و سطح زیرین آنها سبز مایل به زرد ا ست و طول آنها 40 ـ 10 سانتی متر و عرض آنها بین 10 ـ 2 سانتی متر است.                                                          

گل های کاملا کوچک و به طول 8 ـ 6 میلی متر می باشد وروی گل آذینی به طول 60 ـ 16 سانتی متر قرار می گیرد . ممکن است 500 تا 10000 گل روی یک گل آذین وجود داشته باشد اما درصد بسیار کمی از آنها به مرحله میوه شدن می رسند. به طور معمول دو میوه بر روی هر گل آذین، محصول خوبی به شمار می رود. گرده افشانی در انبه توسط حشرات و باد صورت می گیرد بنابراین انبه گیاهی دگرگشن است که هم گل های کامل  و هم تک جنسی (نر) تولید می کند. البته تعداد گل های نر به مراتب بیشتر از گل های کامل است. این موضوع و شیوه گرده افشانی و شرایط محیط و زمان گرده افشانی از مهم ترین عوامل محدود کننده های تلقیح گل ها و در نتیجه باردهی  درخت می داشند.                                                                                  

محلهای کاشت

امروزه انبه به عنوان یک درخت میوه در مناطق گرم استوایی و آبو هوای نیمه حاره‌ای در شمال جنوب و مرکز آمریکا ، کارائیب ، جنوب و مرکز آفریقا، فیلیپین و استرالیا به مقدار زیادی کشت می‌شود. رایج‌ترین گونه انبه در کشور هند Alphonso است که به نام شاه انبه معروف هستند، گفته می‌شود. این میوه به راحتیپرورش یافته و اکنون بیش از 1000 گونه انبه یافت می‌شود.

نيازهاي اكولوژيك انبه

- درجه حرارت مناسب جهت رشد ونمو انبه 30-24 درجه سانتيگراد است . انبه مي تواند دماي 48 درجه سانتي گراد را در طول دوره رشد ونمو ميوه در صورت وجود آبياري كافي تحمل نمايد. دماي پايين رشد درخت انبه را محدود مي نمايد ، حداقل دماي قابل تحمل انبه بدون آنكه به درخت آسيبي برسد 2-1 درجه سانتيگراد است .

- انبه نسبت به خشكي بسيار مقاوم است وهمچنين شرايط غرقابي را مي تواند تحمل نمايد .

- سايه قادر است تشكيل جوانه گل را متوقف كند يا به تأخير اندازد . در قسمتي از درخت كه نور مستقيم دريافت مي كند گل هاي كامل فراوان تري به وجود مي آيد.

- گلدهي در تمامي فتوپريودها تحت دماهاي محرك گلدهي ( شب 10 درجه سانتي گراد / روز 18 درجه سانتي گراد ) صورت مي گيرد ، در واقع اين گياه روز خنثي است .

- گياه انبه حساسيت چنداني به نوع خاك ندارد لذا مي تواند در انواع خاكها رشد كند .

- بهترين رشد درخت انبه در خاكهايي با اسيديته بين 7-5/5 مي باشد.

- از كاشت انبه در مناطق داراي بادهاي شديد كه باعث ريزش گل ها وميوه ها وشكستن     شاخه ها مي شود بايد خودداري كرد.

- بهترين توليد انبه در ارتفاع كمتر از 800 متر از سطح دريا صورت مي گيرد .

مناطق عمده انتشار انبه در جهان

قاره آسيا بزرگترين توليدكننده انبه در جهان است ، در اين قاره كشورهاي هند ، چين ، تايلند ، اندونزي ، فيليپين وپاكستان ، در قاره آفريقا كشورهاي نيجريه ومصر ، در قاره اروپا كشوراسپانيا ، در قاره اقيانوسيه كشور استراليا ودر قاره آمريكا كشورهاي مكزيك وبرزيل در زمره بزرگترين پرورش دهندگان وتوليد كنندگان انبه در جهان مي باشند.

وضعیت کشت انبه در ایران

براساس شواهد موجود، سابقه کشت انبه در ایران به 300 تا 400 سال قبل می رسد. انواعی که امروزه در کشور کشت می شوند ارقامی هستند که از کشورهای پاکستان و هندوستان وارد شده اند و به اسامی مختلف در مناطق نام گذاری شده اند. مناطق جنوب و جنوب شرقی شامل استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و منطقه جیرفت، به عنوان مناطق مستعد برای تولید این محصول شناسایی شده اند.

استان هرمزگان با بیشترین سطح زیر کشت معال 1450 هکتار (867 هکتار بارور و 583 هکتار نهال) و تولید متوسط 90 تن در هکتار مقام اول و استان سیستان و بلوچستان با سطح زیر کشت معادل 360 هکتار (280 هکتار بارور و 80 هکتار نهال) و تولید متوسط 17 تن در هکتار مقام دوم  و جیرفت نیز با داشتن حدود 30 هکتار در رده بعدی قرار دارد. مطمئناً با شناخت بیشتر مردم از خواص و ویتامین های این میوه با ارزش، تقاضای خرید آن افزایش خواهد یافت و بااین حرکت بازار فروش آن در داخل کشور رونق خواهدگرفت و صادرات آن نیز می تواند به توسعه کشت این محصول کمک فراوان نماید.

جغرافیای مناطق گرمسیری کشور ما توانایی زیادی برای کشت و تولید انبه دارد و انشاء الله باافزایش تقاضای داخلی و خارجی، امید آن می رود که باغداران علاقه بیشتری به کشت آن پیدا کنند و افزایش تولید آن می تواند به طور چشمگیری بر روی وضعیت اقتصادی مردم جنوب کشورمان تاثیر مطلوبی بگذارد.

انبه در ايران در سواحل درياي عمان ، مناطق راسك ، سرباز ، قصرقند ، نيك شهر ، دشتياري وچابهار در سيستان وبلوچستان وهمچنين در استان هرمزگان در شهرستانهاي ميناب ، رودان ، بندرعباس وحومه آن وجاسك كشت شده است ، در شهرستان حاجي آباد هرمزگان نيز درختان انبه بارور يافت مي شوند.

قدمت كشت اين درخت در استان هرمزگان به بيش از 300 سال مي رسد ، انبه همچنين در استان كرمان در شهرستانهاي جيرفت وكهنوج كشت گرديده است.

ارقام مهم :

آلفونسو ، سندري ، لانگرا ، اروس ، چوسا

فرآورده ها ومیوه انبه

از میوه انبه فرآورده های مختلفی از جمله مربا، کمپوت، عصاره و ا نواع مختلف چاشنی ها تهیه می شود. همچنین از میوه های نارس و کوچک هم در تهیه ترشی استفاده می شود. در مناطقی مانند هندوستان، مغز هسته انبه به صورت پودر درآمده وبرای مصارف خوراکی استفاده می شود. اما به نظر می رسد که مطلوب ترین نوع مصرف آن، تازه خوری است.

انبه منبع غنی از ویتامین هایA وCبوده و حدود 1% نیز پروتئین دارد. برای انبه مصارف متعدد پزشکی نیز معرفی شده است.

ارقاممختلف انبه

ارقام، نژادها وانواع گوناگونی از این درخت در نواحی گرمسیری یافت شده اندکهPopenoeدر1920 آنها را کم و بیش به دو گروه مشخص طبقه بندی کرده است. باتوجه به این که تاکنون یکطبقه بندی اساسی در این زمینه صورت نگرفته است. به تدریجباشناخت یک گونه جدید طبقه بندی تغییر می کند.

به هر حال منشا گروه اول هند و گروه دوم هندوچین،اندونزی و فیلیپین ایست.

باوجود موارد استثنایی در هر دو گروه، به طور کلی به دلیل هیبریداسیون فراوان، بذرهای      گونه های هندی، تک جنینی و آنهایی که از گروه هندوچین هستند، چند جنینی شده ا ند. نژادهای زیادی که ویژگی های خود را از طریق چند جنینی حفظ کرده اند در دو گروه شناخته شده اند و به خصوص آنهایی که در گروه هندی هستند، دارای میوه های با کیفیت پایین تر می باشند.

در ارقام مختلف انبه و گونه های موجود فعلی، تفاوت های بسیاری در ویژگی های میوه از بهترین انواعCarabao, Gedong, Mulgobaتا انواع متوسط (کیفی) مانندTurpentineurpentineوItamaracaهم چنین در ویژگی های گل دهی و عادات   میوه دهی دیده می شود.

درکشورهای آمریکای جنوبی برای کشت انبه از ارقام مهم و مشهور ذیل استفاده می شود.

1.رقم (نگو) Ngowe:

دارای میوه های کشیده با رنگ زرد و کیفیت خوب که ازارقام مشهور صادراتی است.

2.رقم «بوریبو» Boribo:

دارای میوه های بزرگ و کشیده به رنگ نارنجی با کیفیت خوب و مناسب برای کنسرو شدن و از ارقام پرمحصول می باشد.

3.رقم «بتاوی» Batawi:

دارای میوه های خیلی بزرگ و گرد به رنگ سبز زیتونی و با کیفیت خوب می باشد.

4.رقم «اپل» Apple:

دارای میوه های گرد و به رنگ نارنجی زرد تا قرمزمتغیر بوده و از ارقام خوب صادراتی است.

5.رقم «دودو» Dodo:‌

از ارقام پرمحصول ولی میوه ها تا حدودی فیبری هستند.

ضمنا از ارقامHarries،Sabre وPeachبرای کشت در شرایط آب و هوایی خنک تر و در ارتفاعات 1800 متری استفاده می نمایند که رشد و نمو مناسبی دارند.

انواعپیوند درانبه

انواع مختلفی از پیوند در انبه استفاده می شود به عنوان مثال گاهی از پایه هایی که به زهکش، کمتر حساسند و یا به سرمازدگی (انبه جنگلی) و شوری خاک، مقاوم ترند،‌استفاده می شود. بذور باید قبل از کاشت ضدعفونی شده و سپس در بستر بذر قرار گیرند.

ازدياد انبه :

دو شيوه معمول تكثير انبه در ايران:

1- پيوند اپي كوتيل

2- پيوند سپري يا پيوند T

1- پيوند اپي كوتيل :

پيوند اپي كوتيل شامل پيوند اسكنه اي پيوندك هاي بالغ بر روي پايه هاي بذري دو هفته اي است.در اين روش بذور جوانه زده در سن كمتر از دو هفته به عنوان پايه به كار مي روند. برش موربي به طول 3-2 سانتي متر در اپي كوتيل وبرش مشابهي بر روي بخش انتهايي پيوندك به روش نيمانيم جهت پيوند زدن ايجاد مي شوند.

در پيوند گوه اي ، برش عمودي به طول 5-4 سانتي متر بر روي اپي كوتيل سربرداري شده زده مي شود تا پيوندك گوه اي شكل را درخود جاي دهد .

پايه وپيوندك توسط نوارهاي پلي اتيلني به يكديگر بسته مي شوند. گياهان پيوندي بلافاصله كاشته شده وآبياري مي شوند. پيوندك ها در مدت يك ماه رشد خود را آغاز مي نمايند. گياهان پيوندي در مكاني نيم سايه وداراي دماي ملايم ومحيطي مرطوب نگهداري مي شوند.

- دماي متوسط ( 32-28 درجه سانتي گراد ) و رطوبت نسبي بالا ( بالاتر از 70 درصد) فاكتورهاي اصلي گيرايي اين نوع پيوند هستند.

2- پيوند سپري يا پيوند T :

پيوند T نوعي پيوند جوانه است كه شكل شكاف ايجاد شده در پايه پيوند به صورت حرف T انگليسي است . پيوند جوانه در زمانيكه پايه وپيوندك هردو در حال رشد فعال هستند وجداسازي پيوندك به راحتي صورت مي گيرد انجام مي شود. روش پيوند جوانه سرعت تكثير بالاتري نسبت به روش پيوند شاخه دارد و همچنين ارتباط پيوندي مستحكم تري ايجاد مي نمايد. اتصال پايه وپيوندك در پيوند جوانه سريعتر از ديگر روشهاي پيوند كامل مي شود.

جوانه پيوندك معمولاً از شاخساره هاي پيوندك 4-3 ماهه انتخاب مي گردد و بر روي شاخه هاي پايه پيوندي كه داراي قطري معادل 25/1-1/0 سانتي متر هستند ( پايه هاي يك ساله ) پيوند    مي گردد. حذف اوليه برگهاي شاخه حاوي پيوندك 15-10 روز قبل از پيوند وحلقه برداري شاخه پيوندك چندين هفته قبل از عمليات پيوند، گيرايي پيوندك را افزايش مي دهد.

پس از انجام پيوند ( قرار دادن پيوندك در شكاف پايه ) جهت محافظت از جوانه ها محل پيوند را با استفاده از نوارهاي پلي اتيلني مي پوشانند.

اگر جوانه ها 15 روز پس از پيوند سبز باقي بمانند، نوارهاي اطراف آن بايد حذف گردند و پايه از 10 سانتي متر بالاتر از محل پيوند حلقه برداري گردد تا جوانه تحريك به رشد شود. در نهايت پايه در بالاتر از محل پيوند وپس از آغاز رشد سريع پيوندك ، قطع مي گردد.

گياهان پيوندي زماني در زمين اصلي قابل كشت هستند كه حداقل يك دوره رشد فصلي را طي كرده باشند.

اقلیم

آب وهوا اثر زیادی بر انبه دارد. بهترین اقلیم برای کشت و رشد انبه، شرایطی است که یک فصل خشک مشخص در زمان شکوفه دهی و رسیدن میوه داشته و دارای باران سالیانه بین 1250تا 1800 میلی متر داشته باشد. در صورت کمبود باران، آبیاری ضروری است.

تحمل این درخت به سرما کم است و به طور کلی، متوسط دمای کمتر از 15 درجه مانع رشد و نمو آن بوده و سرمای زیر صفر را بیشتر از چند ساعت تحمل نمی کند.

انبه به اختلاف زیاد دما شب و روز نیزحساس است و لذا در مناطق گرمسیری، رشد و نمو مناسب آن به ارتفاع زیر 600 متر و درمناطق نیمه گرمسیری به نواحی مسطح دریا محدود است.

خاک

انبه در انواع گوناگونی از خاک هایی که زهکشی مناسبی داشته باشند، رشدمی کنند. این درخت به فضای زیادی برای رشد و گسترش ریشه نیاز دارد، و لذا خاک های کم عمق برای آن مناسب نیستند.

به لحاظ نوع خاک، خاک های شنی لومی و نیمه سنگین مناسب تر است.

زهکشی به خصوص در اوایل دوره رشد ضروری است و به طور کلی سطح آب زیرزمینی نبایستی از عمق 8/1 تا 5/2 متر بالاتر باشد.

مناسب ترینPHخاک برای کشت انبه بین 5/5 تا 7 می باشد.

کاشت درخت انبه

انتقال نهال باید در شروع فصل بارندگی انجام گیرد. درختان پیوندی را در سطح 12*12 متر و درختان غیرپیوندی را بایددر سطح 14*14 متر کشت نمود.عمق چاله ها 1 متر و طول و عرض چاله هم 1 متر باشد. خاک سطح الارض و تحت الارض را از هم جدا کرده و سپس خاک سطح الارض را با یک حلب 20لیتری که حیوانی یا کمپوست مخلوط نمود و چاله را از این مخلوط پر کرد. خاک اطراف گیاه را با پا سفت می کنند و از خاک تحت الارض برای حلقه دور درخت استفاده می کنیم.

کوددهی

برای رشد نمو مناسب گیاه باید هر سال از کودهای شیمیایی استفاده نمود. میزان مصرف کودشیمیایی در سال اول بعد از کاشت گیاه بوده و در سال های بعد همزمان با شروع فصل بارندگی خواهد بود. هم چنین مصرف کودهای ازتی قبل از شکوفه دهی درخت درتثبیت میوه موثر است.

معمولامیزان مصرف کودشیمیایی نیترات آمونیم همراه با کلسیم به شرح ذیل می باشد.

سال اول 50 گرم

سال دوم 100 گرم

سال سوم 150 گرم

سال چهارم 200 گرم

اگر کمبود پتاس در خاک وجودداشته باشد می توان از کودشیمیایی مرکب با ترکیب 18 ـ 15 ـ 12 به جای کود فوق استفاده نمود. در این صورت 100 گرم برای هر درخت در سال اول و 150 گرم در سال دوم و 200 گرم در سال سوم توصیه می شود. در سال های بعد با توجه به وضعیت پتاس خاک بایدمیزان موردنیاز افزایش یابد.

کاربرد محلول های حاوی ریزمغذی شامل مس، روی، منگنز، و بر نیز مفید است این کار بهتر است که در سال های اول کاشت سه بار در سال و در مورد بر یک بار در سال و در سال های بعد حداقل یک بار در سال صورت بگیرد. بهترین زمان برای مصرف کودحیوانی اوایل آذر و دی ماه و مصرف کودهای ازته و فسفره در اواسط بهمن ماه موثرتراست.

مؤسسه تحقیقات خرما ومیوه های گرمسیری میزان مصرف کودهایNPKرا برای درختان بارور (680 ـ 185ـ‌730) گرم در سال را توصیه نموده است.

آبیاری

آبیاریدرختان انبه بستگی مستقیمبه شرایط آب و هوایی و میزان بارندگی دارد. چنانکه در مقدمهذکرشد، در مناطقی کهبارندگی کافی است، نیاز به آبیاری درختان مسن بسیار کماست.

به طورکلی برای دوره های اولیهدو تا سه ماه پس از کشت، آبیاری سه بار در هفته صورت    می گیرد. در دورههایبعد آبیاری درتابستان یک بار در هفته و در زمستان هر دو هفته یک بار انجام میشود. درختان مثمر دو تا سهبار در ماه آبیاری می شوند. در دوره 2 تا 5/2 ماهه قبلازگلدهی از آبیاریاجتناب می شود. این کار رشد سبزینه ای را دچار وقفه کرده و درنتیجه باعث گلدهی بهتر می شود بنابراین در زمانگلدهی نیز باید از آبیاری اجتناب کرد و در صورت لزوم یک آبیاری سبک پس از دوره مذکور و قبل از شکوفاییگل ها انجام می گیرد. پساز تثبیت میوه ها، آبیاری بایستی به طور مستمر انجام شود.

هرس

درخت انبه به صورتگنبدی شکل و تا حدود زیادی متناسب رشد می کند ولذا به هرس زیاد نیاز ندارد. با یک برنامه هرس می توانگسترش متوازن شاخه ها و امکان استفاده حداکثر از سطح برگ ها را فراهم کرد. شاخه های ضعیف، خشک، بیمارو آفت زده ویا رو بهداخل (که همیشه در سایه هستند) را بایستی جدا کرد. در سال اول نهال راتاارتفاع 1 متر قطع میکنند تا اسکلت تاج درخت شکل گیرد در سال دوم 4 تا 5 شاخهکه بین آنها دارای فضایمناسبی باشد انتخاب  می کنند تا شاخه اصلی درخت را تشکیل دهدوشاخه های دیگر را قطعمی نمایند.

برداشت

درخت انبه از سالچهارم یا پنجم بعدازکاشت شروع به میوه دادن می کند و بعد از 8 سال میزان تولید آن افزایش مییابد. در 20 سالگی به رشد کاملمی رسد.

هر درختباید در سال بین 200 تا 500 عدد میوه تولید نماید. بعضیازارقام در سال میتوانند 100 عدد میوه تولید نمایند. از نظر تولید، ارقام انبهنظم هماهنگی ندارند بهطوری که در یک برداشت کم از نظر تولید، ارقام انبه نظمهماهنگی ندارد به طوری کهدر یک برداشت کم از نظر تعداد امکان افزایش کیفیت میوه وجوددارد.

معمولااز گلدهی تا زمان رسیدنمیوه ها 3 تا 6 ماه طول می کشد. برداشت میوه ها با تغییر رنگ آن از سبزبه زرد شروع می شود ومعمولا در این حالت بریکس میوه بیشتر از 7 می باشد. میوه هاراباید در فواصل زمانیمنظم برداشت نمود. میوه ها را به آرامی در دست گرفته ومی چینند و سپس بستهبندی مینمایند. میوه ها همراه با 5 تا 10 سانتی متر از دم میوه چیده می شود. برای حمل و نقل و صادرات میوهباید دم میوه ها را تا 2 سانتی مترکوتاه نموده و شستشو می دهیم تا مواد زاید و بقایای سم از بین برود وسپس در جعبه قرار میدهیم. برای جلوگیری از شکستن شاخه های درخت در زمان برداشت از نردبانیابالابرها باید استفادهنمود.

شرایطحمل

میوه انبه باید یک هفته قبل از رسیدن کامل چیده شود و در حرارت 9 درحه سیلسیوس با رطوبت نسبی 90 ـ 85 درصد با ماشین یخچال دار حمل شود.

شرایطنگهداری

برای نگهداری انبه در انبار باید شرایط زیر رعایت گردد.

1.کارتن های میوه باید به طور منظم به نحوی در انبارقرار داده شوند که جریان هوا بین آنها آزادانه برقرارباشد.

2.رطوبت نسبی انبار 90 ـ 85 درصد و حرارت آن 20 ـ 16 درجه سلسیوس باشد.

3.در صورت رعایت شرایط فوق میوه را به مدت 21 ـ‌14 روز می توان در انبارنگهداری نمود.

سال آوری

سال آوری انبه یکیاز مهم ترین عوامل محدودکننده درتولید میوه می باشد. باردهی به صورت یکسال در میان و یا بی قائده باعثمشکلات اقتصادی در تولیدآن می شود. میوه انبه به روی شاخه های 9 ماهه تا یک ساله تشکیلمی شود و لذا در سال هاییکه باردهی درخت خوب باشد، رشد شاخه های جوان کم شده و درسال بعد تشکیل میوه رویآنها دچار کاهش می شود. عکس این حالت در سال بعد اتفاق می افتد. بهاین صورت که به علت باردهی کم، رشد شاخه ها بیشتر و لذا در سال بعد،میوه دهی بهتر صورت میگیرد. البته عوامل متعدد دیگری چون ویژگی ژنتیکی، شرایط آبوهوایی، کمبود موادغذاییو غیره در باردهی سالانه موثرند.

باردهی

درخت انبه 5 ـ‌4 سالگی به باردهی می رسد. البته مقدارتولید در سال های اول پایین است و به تدریج تا حدود 500 ـ 300 در هر درخت می رسد. متوسط بازده بر مبنای وزن برای هر درخت در درختان پیوندی 200 ـ 150 کیلوگرم و برای درخت های غیرپیوندی 400 ـ 300 کیلوگرم است.

معمولا از گلدهی تا زمان رسیدن میوه ها حدود 3 ـ 6ماه طول می کشد و شروع ریزش طبیعی میوه ها نشانه رسیدن میوه است. البته انبه به صورت «نارس» برداشت می شود و «نارس» حالتی است که رنگ پوست آن متمایل به زرد بوده ودر شرایط نگهداری در انبار قابل رسیدن باشد.

حدود 6 تا 7 هفته پس از برداشت، میوه ها زرد و نرم شده (در انبار) و برای مصرف آماده اند.

تركيبات شيميايي

انبه داراي موادي مانند اسيد بنزوئيك Benzoic Acid اسيد سيتريك CitricAcid و پيوري يلو دري Puri yellow Dye كه ماده زرد رنگي است مي باشد . انبه در حدود15% تانن دارد .

هسته انبه داراي چربي زياد  و نشاسته و اسيد گاليك Gallic Acid است .

در صد گرم انبه مواد زير موجود است :

انرژي                               45 كالري

آب                                  80 گرم

نشاسته                              12  گرم

پروتئين                            5/0 گرم

چربي                             15/0 گرم

كلسيم                            6 گرم

فسفر                             9 ميلي گرم

آهن                              15/0 ميلي گرم

ويتامين آ                        3500 واحد

ويتامين ب 1                   4/0  ميلي گرم

ويتامين ب 2                   35/0 ميلي گرم

ويتامين ب 3                    6/0 ميلي گرم

ويتامين ث                      25 ميلي گرم                 

خواص داروئي

خواص ميوه انبه

انبه رسيده از نظر طب قديم ايران گرم و خشك و نارس آن سرد و خشك است . انبه نارس توليد كننده بلغم و سودا  در بدن مي باشد .

1)انبه بسيار مقوي بوده و تقويت كننده بدن است .

2)انبه تقويت كننده قواي جنسي است .

3)رنگ صورت را درخشان مي كند .

4)دهان را خوشبو مي كند .

5)ادرار آور است .

6)يبوست را برطرف مي كند .

7)انبه داراي مقدر زيادي اسيد گاليك است . بنابراين سيستم هضم را ضد عفوني و تميز مي كند .

8)انبه تميز كننده خون مي باشد .

9)خوردن انبه بوي بد بدن را از بين مي برد .

10)انبه حرارت بدن را كاهش مي دهد و تب را پائين مي آرود .

11)براي رفع اسهال مفيد است .

12)خوردن انبه ، سردرد ، تنگي نفس و سرفه را از بين مي برد .

13)براي درمان بواسير مفيد است .

14)عطش را برطرف مي كند.

15)انبه چون گرم است براي گرم مزاجان مناسب نيست و اين اشخاص بايد آنرا با سكنجبين بخورند .

خواص مغز هسته انبه

انبه داراي هسته بزرگي است كه در وسط آن مغز آن قرار دارد كه بجاي مغز بادام مي توان از آن در شيريني جات استفاده كرد .

مغز هسته انبه از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است .

1-خوردن مغز هسته اسهال را برطرف مي كند .

2-براي معالجه سرماخوردگي مصرف مي شود .

3-سرفه هاي سخت را درمان مي كند .

4-درمان كننده بواسير خوني است .

5-خانم هائي كه دچار خونريزي از رحم مي باشند و يا بين دو عادت ماهيانه خونريزي دارند براي رفع آن بايد از مغز انبه استفاده كنند .

6-مغز هسته انبه كرم كش و ضد اسهال است .

7-براي تسكين آسم و تنگي نفس مفيد است .

8-ضد استفراغ است .

ديگر خواص درخت انبه

1.گل انبه سرد و خشك است و اسهال را رفع مي كند .

2.اگر شكوفه درخت انبه را خشك كرده و هر روز حدود 3 گرم آنرا با 10 گرم شكر بخورند سرعت انزال را معالجه مي كند .

3.صمغ درخت انبه را با روغن و آبليمو مخلوط كنيد براي ناراحتي هاي پوست مفيد است .

4.براي برطرف كردن ريزش مو ، آب برگهاي درخت انبه را روي سر بماليد .

5.براي تقويت دندان و لثه دم كرده برگ درخت انبه را مضمضه كنيد .

روشهای خوردن انبه

انبه‌ها عموما بسیار آبدارند و خوردن آنها بسیارکثیف کننده می‌باشد. بنابراین انبه‌هایی که به مناطق معتدله صادر می‌شوند همانندبیشتر میوه‌های گرمسیری به صورت نیمه رسیده چیده می‌شوند. اگرچه آنها تولید کنندهاتیلن هستند و در طول حمل و نقل می‌رسند، به ندرت به اندازه نوع تازه دارای آب یاطعم هستند. انبه رسیده دارای پوست نارنجی ، زرد یا مایل به قرمز می‌باشند. برایاینکه انبه پس از خرید همچنان به رسیدن ادامه دهد لازم است در جای خنک و تاریک ولینه در یخچال انبار شود. یخچال جریان رسیدن انبه را به تاخیر خواهد انداخت. یک راهساده برای خوردن انبه‌ای درشت ، طبق روال آن استفاده از چاقو است.

در آغازقسمت پوست را جدا نموده سپس آن‌را تقسیم کرده و با چاقو تکه‌های کوچک آنرا بخورید. قسمتهای بیشتری از پوست را جدا کنید تا به مقدار بیشتری از گوشت میوه دسترسی پیداکنید. وقتی آخرین قسمت را می‌خورید، یعنی زمانی که پوست دیگری در میوه براینگهداشتن وجود ندارد منتظر خیس شدن دستهایتان باشید. در مکزیک و گواتمالا برشهایانبه را با پودر فلفل قرمز و یا نمک می‌خورند. در هندوستان انبه کال را با پودرفلفل قرمز و یا نمک می‌خورند. در فیلیپین انبه کال را با نوعی رب شور به نام bagoong که از ماهی یا میگو تهیه می‌شود می‌خورند.

ساده‌ترین روش خوردن این میوه آن است كه آن را پوست گرفته و به شكل تازه آن را میل كنید. می‌توانید آن را به همراه كمی‌آبلیمو به شكل یك نوشیدنی در آورده و در این روزهای گرم تابستان مورد استفاده قرار دهید. مصرف این میوه به همراه كمی‌بستنی و یا مخلوط شده با شیر نیز میان وعده‌های بسیار مغذی را برایتان مهیا می‌كند كه می‌توانید از خوردن‌شان لذت ببرید.
اما یكی از نكاتی كه باید در هنگام خوردن این میوه به خاطر داشته باشید آن است كه برخی از افرادی كه به آلرژی تماسی مبتلا هستند با تماس با پوست این میوه دانه‌های قرمز رنگی در پوست‌شان ایجاد می‌شود. بهترین توصیه به این افراد آن است كه از انبه‌های كاملا شیرین استفاده كنند تا كمترین واكنش‌های حساسیتی ایجاد شود.

شما می‌توانید در فصولی كه این میوه در دسترس شما نیست آن را به برش‌های نازكی درآورده و خشك كنید. فراموش نكنید این میوه می‌تواند یكی از اجزای سالاد میوه را تشكیل دهد و یا آنكه به شكل پوره به همراه سایر میوه‌ها به مصرف برسد. از این میوه، شربت، ترشی و مربا تهیه می‌كنند.

این میوه به دلیل تركیبات اسیدی كه دارد می‌تواند به هضم پروتیین‌ها كمك كند. به این دلیل در وعده‌های غذایی سنگین اگر مقدار كمی‌از این میوه به مصرف برسد به هضم غذا در سیستم گوارشی كمك می‌كند. به همین دلیل توصیه می‌شود انبه را با معده خالی میل نكنید بلكه آن‌را بعد از صرف غذا و یا ترشی آن را به همراه غذا به مصرف برسانید.

البته بسیاری از ما ترجیح می‌دهیم همان برش‌های خنك و شیرین این میوه را بدون افزودن هیچ چیزی به تنهایی میل كنیم.

طرز خرید انبه

وقتی می خواهید این میوه را بخرید، اول خوب به انبه ها نگاه کنید. توجه داشتهباشید که پوست یکنواختی داشته باشند، البته ممکن است قسمت هایی روی این میوه وجودداشته باشند که به رنگ سبز تیره، زرد و قرمز در آمده است. به علاوه، هنگامی که آنرا فشار می دهید، باید پوست این میوه نرم باشد. اگر لکه های سبز تیره روی این میوهباشد، یعنی این میوه به خوبی نرسیده است و می توان آن را در دمای اتاق قرار داد کهبا گذشت چند روز می رسد و به محض آن که کاملا رسید، می توان آن را به مدت دو هفتهدر یخچال نگهداری کرد.

در ضمن، برای تسریع در رسیدن این میوه می توانید آن ها را داخل پاکت کاغذیو در دمای اتاق قرار دهید که سرعت فرآیند رسیدن این میوه ها افزایش پیدا می کند.

ارزش غذایی انبه

انبه از نظر غذائی بسیار غنی است  در مقایسه باسایر میوه هامنبع عالی کاروتناست.

هر یکصد گرم از قسمت خوراکی انبه حاوی ۱۹۹۰ واحد بین المللی بتاکاروتن (ویتامینآ) است که خیلی  بیشتر ازمیزان موجود در سایر میوه هاست. مجموع کاروتنوئیدها درانبه با رسیدگی میوه افزایش می یابد.خوردن میوه درفصل آن می تواند ذخیره ای از) ویتامین آ) در کبد تأمین  کند که برای دوام آوردن برای بقیه سال کفایت می کندو برایپیشگیری  از ناهنجاری های کمبود ویتامین آ مثل شب کوری، بسیار مفید است  .

انبه، چه رسیده وچه نارس منبع  خوبی از( ویتامین  ث) می باشد . در هر یکصد گرمانبه مقدار ۱۶ میلی گرم ویتامین ث  موجود است.( ویتامینهای آ وث) هر دو آنتیاکسیدان بوده وبه جلوگیری از آسیبهای  رادیکالهای آزاد و در نتیجه کاهش ریسک برخیسرطانها کمک می کنند. انبه رسیده تامین کننده  منبع خوبی از کالری است.یک انبهرسیده به ازای هر یکصدگرم وزن مقدار ۴۷کیلو کالری تأًمین می کند.(که بیشتر از قندفروکتوز به دست می آید).انبه نارس در مقایسه با رسیده ی آن کالری کمتری دارد. انبهرسیده همچنین  منبع خوبی از پتاسیم بوده و  مقدار ناچیزسدیم آن ، باعث می شود برایبیماران دارای فشار خون بالامناسب  باشد  افرادی که محدودیت رژیم پتاسیم دار مثلرژیم غذایی برای نارسائی  کلیه دارند باید از مصرف انبه پرهیز کنند.

انبه
(ارزش غذایی برای ۱۰۰ گرم)

آب : ۸۲٪تا 5/83%

فیبر : ۱تا 3/2 گرم

ارزش غذایی : ۵۶تا ۷۰ کیلوکالری

پروتئین: 5/0تا 6/0گرم

لیپید: 1/0تا3/0گرم

کربوهیدرات: 4/13تا ۱۷ گرم

کربوهیدرات ساده (قند) : 8/14 گرم

مواد معدنی

پتاسیم : ۱تا ۱۵۰میلی‌گرم

فسفر : ۲۲تا ۲۵میلی‌گرم

کلسیم : ۲۰تا۲۲میلی‌گرم

منیزیم : ۸تا ۹میلی‌گرم

سدیم

آهن : 13/0میلی‌گرم

روی : 04/0میلی‌گرم

منگنز : 16/0میلی‌گرم

ویتامین

ویتامین ث : ۲۲تا ۱۰۰ میلی‌گرم

ویتامین ب۱ : 1/0تا 32/0 میلی‌گرم

ویت