دومين نوشتهام درباره پروين غفاري (منتشرشده در سايت تاريخ شفاهي)
در دامِ شاه؛ يا شاهْ در دامْ...؟!پروین (پري) غفاری، بازیگر قبل از انقلاب، كه با توجه به حضورش در دربار وارد سينماي فارسي شده بود، 11 تیرماه امسال درگذشت. بيشك بزرگترين رخداد و علت شهرت وي ارتباط عاشقانهاش با محمدرضا پهلوي از سن پانزده سالگي بود.او متولد 1309 در تهران بود؛ در خانوادهاي كه اصالتاً تفرشي بودند. پدرش میرزاحسن غفاری همدانی از مبارزان مشروطه بود که در واقعه به توپ بستن مجلس توسط کلنل لیاخوف، مجروح شده و به گفته دخترش پس از آن حادثه تا پايان عمر در راه رفتن به مشكلاتي دچار بود [لنگ ميزد]. پروين غفاري، خود، مادرش را يكي از خبرچينان فردوست خوانده كه ميكوشيد با نزديك كردن دختر جوان و زيبايش به شاه، به اصطلاح اسباب «بزرگي» فراهم كند و سري توي سرها دربياورد. خود پروين نيز سوداي ملكهشدن و همسري شاه را در سر ميپروراند يا دستكم ميكوشيد تا به نوعي از اين راه طرفي ببندد. از قضاي روزگار دليل نزديكي غفاري به شاه، پُر كردن ايامي بود كه فوزيه، شاهزاده مصري و همسر نخست پهلوي دوم، به قهر از ايران گريخت و ديگر به عنوان ملكه به ايران پا نگذاشت. فراخواندن غفاري به اندروني شاه، ترفندي بود از جانب فردوست تا اوقات تنهايي و افسردگي «محمدرضا»ي جوان بهوسيله حضور اين دخترك جبران شود و شاه را آماده رويارويي با حوادث بعدي ملك و مملكت كند. عجيبتر آنكه فوزيه و پروين غفاري، كه با رفتن يكي سر و كله آن ديگري در دربار پيدا شد، هر دو در يك روز درگذشتند (11 تيرماه1392). اين حادثه نگارنده را به ياد مرگ شعبان جعفري (مشهور به شعبان بيمخ)، از عوامل اصلي و «داخليِ» كودتاي 28 مرداد 1332 و سقوط دولت ملي دكتر محمد مصدق، انداخت كه از قضا او نيز چند سال پيش درست در همان روزي كه نامش با تاريخ گره خورده بود درگذشت. *** ايرانيان در يك كلامْ مردماني «شفاهي»اند. حتي امروز كه كسر قابل توجه و چشمگيري از آنها همهروزه از فضاي مجازي بهره ميبرند، بيشتر استنادها و ادلهشان مبتني بر روايتهاي شفاهي و درِ گوشي است؛ گيريم كه بخشي از اين روايات از طريق ابزار امروزيتري همچون تلفن همراه و پيامك بهشكل لحظه به لحظه تبادل شوند. ضربالمثلهاي رايج و مشهوري همچون «يك كلاغ؛ چهل كلاغ» و «خالَهمْ دونست؛ عالَم دونست» همگي بر اين رفتار فراگير - و اصلاً اگر به كسي برنميخورد - «همهگير ِ» ايراني (!) دلالت ميكنند. ضمن اينكه آمار خجالتآور مطالعه (كه بهتدريج آن چند ثانيه ناچيزِ سرانه مطالعه در ايران هم در حال محو شدن است) نيز همين نكته را تصديق ميكند.
*** سال ۱۳۷۶ با تغيير شرايط فرهنگي و سياسي، پروين غفاري نيز به عنوان يك نام ممنوعه (كه به سياق بيشتر همنسلانش و البته بهسبب پيشينه حضورش در دربار از بازيگري در سينماي ايران منع شده بود)، فرصت يافت تا مجموعه خاطراتش به نام تا سیاهی... دردام شاه را منتشر كند. كتاب فقط يك بار مجال انتشار يافت و بهسرعت توقيف شد، در حالي كه به باور روشنفكراني همچون محمد قائد، در صورت تجدید چاپ، میتوانست به پرفروشترین کتاب تاریخ نشر ایران بدل شود. لازم به ذکر است که تعدادي از افراد جرگه موسوم به «سلطنتطلبان» این کتاب را نیز همچون خاطرات حسین فردوست، فریده دیبا، اردشیر زاهدی، شهناز پهلوی و تاجالملوک آیرملو جعلی خواندهاند.
*** پروين غفاري در كتاب خاطراتش شرح شناخت خود را از بسياري آدمهاي مشهور يا معتبر معاصر بيان كرده است. او در اين بخش از كتاب از معدودي آدمها مانند بنان و قمرالملوك وزيري به نيكي ياد كرده (با اشاره به اين نكته مهم كه اتومبيلي كه بنان طي تصادفي يك چشمش را از دست ميدهد عاريتي و متعلق به غفاري بوده) است. در بيان شرح واقعهاي ديگر درمييابيم كسي كه درست پس از وقوع سانحه منجر به مرگ فروغ در صحنه حاضر شده و جسدش را به عنوان اولين نفر شناسايي كرده غفاري بوده است. اما اين لحن احترامآميز و گاه به صورت توأمان غمانگيز و جالب (از حيث يافتن اطلاعات تازه) در خصوص ديگر افراد ادامه نمييابد و غفاري بامناسبت يا بيمناسبت از طريق تابوشكني در عرصه فرهنگ نوشتاري ما به قول معروف هرچه دلش ميخواهد در مورد بسياري ديگر از افراد مشهور بيان ميكند؛ آنهم به شكلي بيسابقه يا حداقلْ كمسابقه. تا حدي كه اين نكته را به ذهن متبادر ميكند كه شايد يكي از دلايل توقيف كتاب تا سیاهی... دردام شاه اين خرق عادت و بهنوعي هنجارشكني در فرهنگ نوشتاري ايراني (كه در بيشتر جاها در نقطه مقابل فرهنگ شفاهيمان قرار دارد) باشد. علي شيرازي |
مطالب مشابه :
جزوه درسی 3
در بخش ديگري از كتاب خاطرات پروين غفاري آمده پروين غفاري دربارهي نحوهي اولين ارتباط
بیماری محمد رضا شاه و اطرافیان!
پروين غفاري در اين كتاب نشان ميدهد كه شاه چقدر وي خاطرات خود را به شكل رمانتيك به نام
دومين نوشتهام درباره پروين غفاري (منتشرشده در سايت تاريخ شفاهي)
علی شیرازی - دومين نوشتهام درباره پروين غفاري (منتشرشده در سايت تاريخ شفاهي) - - علی شیرازی
هوسرانیهای شاه؛ از رابطه با محارم تا درخواست بدکاره از موسسات اروپایی
پروين غفاري، «۱۶ـ۱۷ ساله، مو پروين غفاري پس از پيروزي انقلاب اسلامي خاطرات خود را
خاندان فاسد
پروين غفاري در خاطرات خود با کلامي که وقاحت و حماقت از آن ميبارد مينويسد:
خاطرات ، نوع ارزشمندی از منابع ( 2)
تهران، پروين، 1370. 319 ص، مصور. - سيف پورفاطمي، نصرالله. - غفّاري، هادي. خاطرات هادي غفّاري.
معرفی منابع تاریخ ایران
تاريخ نگارستان/ قاضى احمد بن محمد غفارى پروين حكمت. 42 خاطرات ديوان بيگى/ ميرزا حسين
برچسب :
خاطرات پروين غفاري