خانه نشینی زنان و دختران آری یاخیر!

مساله اشتغال زنان که در دو بخش داخل و خارج منزل قابل بحث می باشد؛ از مله مواردی می باشد که مورد بحث های جدی میان فمینیست ها و اسلام گرایان و همچنین مدافعین حقوق زنان می باشد.

این بحث در مدت اخیر باز هم با حذف دختران از رشته ای تحصیلی و همچنین مطرح شدن دیدگاه های کارشناسان دینی در سطح دینی دوباره اوج گرفته است.

در ادامه به بررسی مختصر اشتغال زنان می پردازیم:

الف) اشتغال در داخل منزل:

همیشه کار در منزل و خانه نشینی یکی از موارد مورد اعتراض فمینیست ها بوده است و آن را نوعی ظلم بر زنان می دانسته اند برای مثال سالی وستوودن در مقاله ای با عنوان کارگران خانگی یا دست به سینه ی مرد هنگامی که نشسته و فنجانی چای می نوشد به این موضوع می پردازد. ویا اینکه اساسا خوشبختی زن به عنوان مشارکت کامل در نقش های او به عنوان همسر و مادر تعریف میشده و می شود.و یا برای نمونه جوراب قرمزها که یک گروه فمینیستی بودند در بیانیه ای تاکید می کنند که زنان یک طبقه تحت ستم هستند.ستم بر ما تمام عیار است و همه ابعاد زندگی مارا تحت تاثیر قرار می دهد . ما به عنوان ابژه های جنسی ،عوامل زاد و ولد ،خدمه خانگی و نیروی کار ارزان استثمار می شویم .ما را موجوداتی فرو دست تلقی می کنند که هدف آن ها بهبود زندگی مردان است.

همین زور که ذکر گردید و متاسفانه آنچه در باره کار زنان در منزل گفته می شود درست است و در جامعه ما دیدگاه به کار زنان دیدگاه اجباری می باشد که دقیقا برخلاف فقه و اسلام می باشد که عقلا و شرعا نمی توان زنان را به کارهای منزل مجبور نمود و از وظایف آنان نیست. و حتی در فقه تهیه غذا ورعایت نوع غذا از وظایف مردان است. مثلا در فتوای امام خمینی اینگونه می خوانیم (( اگر غذایی متناسب با مزاج زن باشد ویا زن به خوردن آن عادت داشته باشد،به گونه یی که ترک آن موجب ضرر برای او گردد ،بر مرد واجب است آن غذا را برای مرد تهیه نماید)). و یا عنوان می کند : (( مرد حق ندارد زن خود را مجبور به کار خانه کند)).اما مشکل از آن جا است که در فرهنگ ما کار در خانه وظیفه صد در صدی زن می باشد و نباید از آن سر با زند و در هر صورتی باید آن را انجام دهد اما را هکار این موضوع با توجه به شرایط از نظر نگارنده مورد ذیل می باشد:

به هر حال چون کار خانه در واقع جزئی از زندگی مشترک است و نمی توان آن را نادیده گرفت می توان گفت که اگر عشق وصمیمیت میان هر دو حاکم باشد با تقسیم وظایف و همکاری می توانند به این مساله بپردازند.

که این مساله یعنی فرهنگ سازی به گونه ایکه 1. کار وظیفه حتمی زن نیست و 2.با عشق و همکاری می توان به کار ها پرداخت از طرق رسانه ،صدا و سیما و کتب باید مورد فرهنگ سازی قرار گیرد و دیدگاه در جامعه تغییر نماید.

ب ) اشتغال در بیرون از منزل :

اشتغال زنان در محیط خارج از خانه و اجتماع و بحث دستمزد و میزان ساعات کار و مواردی از این دست نیز مورد بحث مدافعان حقوق زنان از ابتدا می باشد اما نحوه ورود و علت ورود زنان به بازار کار آن به نسبت گذشته آن هم به طور گسترده، در محیط اروپا و غرب جالب می باشد.

در موج دوم در واپسین سال های حاکمیت صورت بندی های اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی جدیدی که لش و اوری آن را سرمایه داری سازمان یافته می نامند شکل گرفت.سرمایه داری سازمان یافته ی با رشد تمرکز در سرمایه و شکل گرفتن صورت های جدید ی در سازمان دهی کار و گسترش بخش خدمات و نیز دگرگونی هایی در کار کردها و نقش دولت ها در حیات اقتصادی و اجتماعی همراه بود .از مهمترین ویژگی این نوع سرمایه داری تغییر در صد اشتغال در بخش های مختلف اقتصاد و به تبع آن رشد گروه های مهم میان کار و سرمایه بود.

همچنین دوران پیش، حین و پس از جنگ جهانی دوم حاکی از عدم حضور ،حضور و سپس بازگشت مجدد به خانه بدلیل ترس از بیکاری مردان و همچنین کاهش تقاضا برای تسلیحات و سایر آن و رکورد اقتصادی بود. اما با آغاز جنگ کره و همچنین رشد مجدد اقتصاد با زهم زمینه برای جذب زنان در نیروی کار فراهم شد و رشد روز افزونی یافت.از این میان رشد اشتغال زنان تحصیلکرده بیشتر بود.اما خوب این برای بازار کار کافی نبود لذا سرمایه داری پدیده ای به نام کار نیمه و قت را در دهه 1950 و 60 ایجاد کرد تا کمبود بازار کار خود را جبران نماید . البته این تمرکز بیشتر در بخش مشاغل خدماتی و یقه سفید مشهود بود که همراه با پیشرفت های تکنولوژی نظیر ماشین تحریر،ماشین پانچ و غیره نیز همراه بود که نیاز به آموزش را بر خود می دید .اگرچه در این بازه زنان به برخی از مشاغل که حتی سنتا مردانه تلقی می شدند دست یافتند اما با آموزش برابر با مردان برخوردار نبودند.پولاک در این باره می گوید برنامه های آموزشی و حرفه ای برای زنان چنان بود که آن ها را به سمت مشاغل کم دستمزد هدایت می کرد.

گرچه رشد پس از جنگ جهانی چشمگیر بود اما اولا در کار با زنان به عنوان ابژه های جنسی برخورد می شد و موارد متعددی ایذای جنسی و جود داشت.ثانیا زنان از مردان دستمزد پایین تری در یافت می کردند. و در نتیجه زنان در کل به طور متوسط از در آمد کمتری برخوردار بودند،برای نمونه براساس سازمان ملل در سال (براون 1985)زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند ونزدیک دو سوم از کار جهان بر عهده ی ایشان است ف10درصد درآمد جهان را کسب می کنند و دارای آن ها کمتر از یک در صد است.علت آن هم تمرکز در بازار کار ثانویه و مشاغل نیمه وقت و در صنایع با دستمزد کمتر بود.

اما رابطه میان زنان و اقتصاد سرمایه داری به اشتغال و ثروت و تحصیل محدود نمی شود.زنان از یک سو مخاطبان خاصی برای سرمایه داری هستند.پیام های مصرف گرایی بیش از هر جامعه دیگری زنان را مخاطب می سازد.این پیام ها به تعبیر بوریار رابطه زنان با خودشان را براساس مصرف شکل می دهند.

در واقع سرمایه داری از زنان به عنوان وسیله ای برای گسترش مصرف انبوه که لازمه کارکرد آن است بهره می برد و با تشویق زنان به زیبا پرستی صنعت آرایش را رشد می دهد. از سوی دیگر سرمایه ،سرمایه داری از زنان به عنوان ابژه های جنسی استفاده می کند.به هر حال بی اغراق می توان گفت این حد استفاده ابزاری که سرمایه داری از زنان کرده است در تاریخ و هر نظام دیگری بی سابقه و یا حداقل کم سابقه بوده است.

حال بحث اشتغال را از زاویه داخلی ادامه می دهیم.

در مورد کار کردن زنان در بیرون از محیط خانه موافقان بر دلایلی همچون اینکه مادران شاغل دارای اعتماد به نفس بیشتری می باشند و آن را به فرزندان منتقل می کنندو یا اینکه به تحقیقاتی استناد می کنند که نتیجه آن مساعد تر بودن وضع روحی و روانی آن ها نسبت به زنان خانه دار می باشد و یا تربیت بهتر فرزندان توسط آن ها استناد می کنند و در مقابل مخالفان اشتغال زنان در بیرون از منزل به دلایلی همچون تفاوت های بیولوژی ،جسمی ،روانی ،اخلاقی، و یا فریب کار بودن زن و فساد انگیز بودن وی و یا دفاع از عفاف ویا آسیب زدن به وظیفه مادری را بیان می دارند.

در این میان گروه سومی نیز وجود دارند که شهید مطهری نیز از آن دفاع می کند و در پایان کتاب مساله حجاب با عنوان نه حبس و نه اختلاط یاد می کند . این دسته سعی برای اشتغال زنان مواردی چون هویت جنسی ،را در نظر بگیرند و در واقع میان ((عفاف و حیا)) و ((فعالیت سیاسی)) جمعی حاصل کنند.آیت الله جوادی آملی نیز در کتاب زن در آیینه جمال و جلال اشاره می کند زن نیز چون مرد حق دار د و اختلاط و تماس نامشروع راب رای هردو حرام بر می شمارد و اگر تقسیم عادلانه ی کارهای اجرایی است باید هریک به تناسب تحمل و توان خود آن را بر عهده بگیرند.

با توجه به دیدگا ه های بیان شده ، دلایل مخالفان و گسترش دهندگان خانه نشینی زنان چندان قانع کننده به نظر نمی رسد ،به طور مثال در رد بحث فریب کاری یا فساد انگیز بودن زن می توان این پاسخ را داد که اولا همانطور که در بحث پوشش مطرح شد یک مصونیت قوی برای فرد در محیط بوجود می آورد و ثانیا نحوه صحبت ها و برخوردها در محیط های کاری کاملا رسمی است و اگر حدود اسلامی رعایت شود قطعا به فساد نمی انجامد. در مورد بحث وظیفه مادری نیز تحقیقات وعلم عکس این مساله را نشان داده و در واقع همان نظر ی را که موافقان به آن ها استناد می کنند بیان می دارد. همچنین لازم بذکر است که در مورد وظیفه مادری نیز با تمهیدات قانونی اگر اندیشیده شود و امکاناتی نظیر مرخصی ها و یا حتی کارهای پاره وقت و حتی هماهنگی با همسر برای حضور در منزل جهت مراقبت از فرزندان می توان مشکلات را رفع نمود.

در مورد دیدگاه سوم نیز باید گفت نه اینکه افراد نتوانند هر کاری را انجام دهند ولی توجه به وضعیت جسمی و روحی نیز از نکاتی است که بهتر است به آن توجه شود.و در واقع دست زدن به هرکاری از لحاظ عقلی چه برای مردان و چه برای زنان چندان توجیه پذیر نمی باشد .

نکته دیگری که در اینجا مطرح می گردد بحث قوانین حاکم و فتاوا در مورد اشتغال زنان است که خود مباحثی را ایجاد می نماید:

در دفترچه(( تاثیر قوانین در زندگی زنان)) اینگونه آمده است : کار زن در بیرون از خانه مشروط به اجازه شوهر می باشد. و یا در مورد فتاوا نیز خارج شدن از خانه بدون اذن شوهر از موارد مشروط به حساب می آید.

با توجه به این مسائل و شرایط موجود جامعه باید تغییراتی در قوانین صورت پذیرد و همچنین خود زن و مرد نیز به توافقاتی در این زمینه دست یابند.

نتیجه گیری

در واقع در میان سه رابطه رد کار خانگی، خانه نشینی و تعادل و ارتباط صحیح بین وظایف خانگی و اشتغال می توان گفت که مورد سوم راهکاری عملی با توجه به شرایط موجود می باشد.

آن چیزی که به عنوان مشکل اساسی ما در بحث هایی نظیر فرزندپروری، ارتباطات بیرون از منزل و تضعیف خانواده ها بیان می شود مربوط به ضعف آموزشی و همچنین لزوم بازبینی نقش ها در خانواده ها می باشد و نه اشتغال زنان.

در پایان این بحث بیانات امام خمینی در سال 57 این بحث را اینگونه مطرح کرده است:

((چرا باید با در س خواندن زن مخالف باشیم ؟چرا با کارکردن او مخالف باشیم ؟چرا زن نتواند کارهای دولتی انجام دهد ؟چرا بامسافرت کردن زن مخالفت کنیم ؟زن چون مرد در تمام این ها آزاد است ،زن هرگز با مرد فرقی ندارد)).

و یا در جای دیگر می فرماید:

(( در نظام اسلامی،زن همان حقوقی را دارد که مرد دارد.حق تحصیل،حق کار،حق مالکیت،حق رای دادن،وحق رای گرفتن)).

در واقع برای پایان این بحث این را می توان نتیجه گرفت که اسلام با برخورد ابزاری از زن و پایین آوردن شانیت او مخالف است نه با حضور او در اجتماع و در واقع می توان گفت که اگر حریم ها رعایت گردد با توجه به گفته های امام خمینی و اساتید و علمای بزرگ هیچ منعی برای حضور زنان در سر کار وجود ندارد.

اما با توجه به مباحث مطرح شده در زمینه اشتغال زنان در بیرون از منزل تغییر برخی قوانین ،ضروری به نظر می رسد تا بتواند به صورتی عادلانه و مطابق با شرایط برقرار شود.

در مورد بحث کار منزل نیز بهترین راه همکاری و برقراری صمیمیت برای حفظ خانواده و همچنین هر بهتر شدن زندگی مشترک است .

+همین مطلب در زنان پرس

خانه نشینی زنان و دختران آری یاخیر!

مطالب مشابه :

اشتغال زن در بیرون خانه. آری یا خیر؟

مزایا و معایب اشتغال زن در بیرون از خانه

تأثیر اشتغال زنان بر خانواده

خانه نشینی زنان و دختران آری یاخیر!

جایگاه اشتغال زنان در سبک زندگی اسلامی

معایب و مزایای اشتغال زنان بیرون از خانه

مزایا و معایب کار در خانه برای کارمندان و کارفرمایان

اشتغال زنان

آئين نامه اشتغال معلولين در خانه