درباره طرح جابر: چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم

درباره طرح جابر: چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم
شروع

1- یک دفتر یادداشت تهیه کنید

این دفتر ، دفتر کارنمای پروژه نامیده می شود . در این دفتر وقایع و اتفاقات مربوط به پروژه را یادداشت خواهید کرد . دفترکارنما مسیر حرکت شما را ازآغاز تا پایان نشان می دهد ( موضوعی که به ویژه برای بازدید کنندگان از پروژه شما اهمیت دارد).

یادداشت کردن را از زمانی آغاز کنید که جستجوی موضوع پروژه را شروع می کنید .
اتفاقات را به صورت روزانه یادداشت کنید و هر مطلبی را که وارد دفتر می کنید تاریخ گذاری نموده و بنویسید که چه قدر وقت صرف آن کرده اید .نتایج آزمایشات ، فهرست مواد مورد استفاده ، یادداشت های مربوط به تحقیق زمینه ای و مشخصات منابع مورد استفاده را به دقت در آن ثبت کنید .هر مشکلی را که در جریان کار با آن مواجه می شوید یادداشت کنید
راه حل هایی را که برای غلبه بر مشکلات به کار گرفته اید یادداشت کنید
در صورت نیاز از مراحل مختلف پروژه خود عکس بگیرید تا بتوانید یک گزارش تصویری از تلاش هایتان را به دیگران نشان دهید .( اختیاری )
تحقیق زمینه ای : منظور از تحقیق زمینه ای مراجعه به منابع اطلاعاتی و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای انجام پروژه علمی است . این فعالیت از اجزای ضروری انواع پروژه علمی می باشد .

2-عناوین مختلف را کنکاش کنید و با نیروی فکرتان یک موضوع جدید برای پروژه خود بسازید ( از عناوین کلی سوالاتی جزئی برای پروژه خود استخراج کنید )
به چه چیزهایی علاقه دارید ؟ ورزش ، رایانه ، حیوانات ، غذا ، ساخت اشیا ... و غیره . به کدام یک از شاخه های علم علاقمند هستید ؟
نگاه به کتابهای درسی ، علمی ، دایره المعارف ها و سایت های علمی می تواند در پیدا کردن موضوع پروژه به شما کمک کند .

3- نوع پروژه خود را مشخص کنید

3-1- جمع آوری( کلکسیون ) همراه با طبقه بندی
پروژه جمع آوری شامل مجموعه ای از اشیاء می شود که بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه بندی شده و برچسب خورده باشند. جمع آوری می تواند پروژه خوبی برای دانش آموزان پایه های اول و دوم باشد.

طبقه بندی یک مجموعه را به سه طریق می توان انجام داد :
الف- طبقه بندی براساس شباهت ها و تفاوت های ظاهری ( مثال : طبقه بندی مجموعه ای از سنگ ها به دوگروه صاف و ناصاف )
ب- طبقه بندی براساس نوع کاربرد ( مثال : طبقه بندی گیاهان از لحاظ کاربرد به سه گروه دارویی ، خوراکی و صنعتی )
ج - طبقه بندی بر اساس نوع عملکرد ( مثال : طبقه بندی تصویر در آینه ها و عدسی ها به حقیقی و مجازی )

3-2- نمایش علمی
در نمایش علمی دانش آموز اطلاعات مربوط به موضوع انتخابی خود را از منابع اطلاعاتی یا از طریق مشاهده مستقیم گرد آوری نموده و آنها را در یکی از قالب های تحقیق ، مدل و یا نمایش به بازدید کنندگان ارائه می نماید . ویژگی مشترک پروژه هایی که در این سه قالب قرار می گیرند این است که در همه آنها از حقایق و دست آوردهای علمی کشف شده استفاده شده و انجام آزمایش و دستکاری در متغیرها توسط دانش آموز ، در تولید این اطلاعات نقشی نداشته است . در عین حال همین ویژگی مهمترین تفاوت نمایش علمی با آزمایش محسوب می شود .
در پروژه تحقیق دانش آموز به نمایش اطلاعات مکتوب و تصاویر بسنده می کند اما در پروژه های مدل و نمایش علاوه بر ارائه اطلاعات مکتوب و تصاویر ، دانش آموز سعی می کند با استفاده از اشیاء چگونگی و چرایی ساختمان وعملکرد آنها را برای بازدید کنندگان نمایش دهد .

3-2-1 مدل ( ساخت نمونه )
پروژه مدل سازی شامل ساخت اشیاء برای توضیح چرایی یا چگونگی ساختمان آنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز مدلی از یک شی ء را ساخته و نمایش می دهد و یا کاربرد آن را شرح می دهد. اگر دانش آموز قادر به ساخت مدل نباشد ، می تواند از پوستر یا نقاشی استفاده نماید . مدل ها کمک می کنند تا با ساختمان اشیا بهتر آشنا شویم : اشیای خیلی کوچک ( مثل ملکول ها ) ، اشیای خیلی بزرگ ( مثل ساختار درون زمین یا ساختار منظومه شمسی ) اشیایی که به سادگی در دسترس نیستند ( مثل اندام ها و دستگاه های درون بدن ) و یا وسایلی که افراد به ندرت شانس دیدن آنها را پیدا می کنند ( مثل یک فضا پیما یا یک پل معلق ) به علاوه ، بعضی مدل ها قادر به کار هستند و علاوه بر توضیح چرایی و چگونگی ساختمان شیء مورد نظر کارکرد آن را هم نمایش می دهند . کارکرد صحیح ، انطباق با حالت اصلی ، سهولت کاربرد و اقتصادی بودن از جمله مواردی است که باید در ساخت مدل ها به آن ها توجه کرد . مدل ها را می توانید به صورت مولاژ ، برش ، ماکت و یا قادر به کار بسازید
مثال :
شاید شما بخواهید مدلی از یک پل را با چوب کبریت یا چوب بستنی بسازید . نقشه های روی تابلوی نمایش شما می تواند قطعات مختلف پل را نشان دهد و تحقیق شما می تواند شرح دهد که این پل چگونه ساخته می شود ، چرا چنین ساختمان و نقشه ای دارد و در چه مواردی کاربرد دارد . یا با استفاده از تصاویر بدن انسان ، دستگاه عصبی را نشان دهید .

3-2-2- نمایش
پروژه نمایش شامل استفاده از اشیاء برای نمایش چرایی یا چگونگی عملکرد آنها و تبیین اصول علمی حاکم بر آنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز یک واقعیت یا اصل علمی خاص را بازسازی نموده و نمایش می دهد .
مثال :
شاید شما بخواهید این اصل علمی را نمایش دهید که آب و مواد محلول در آن از طریق ساقه گیاه بالا رفته و به برگ ها و شاخه ها می رسد . برای این کا ر می توانید مقداری رنگ غذا را در آب حل کنید و ساقه چند گل میخک سفید را در آن قرار دهید . تغییر رنگ گلهای میخک اصل علمی مورد نظر را به شما و بازدیدکنندگان پروژه شما نمایش خواهد داد .

3-2- 3- تحقیق
پروژه تحقیق یک گزارش علمی محسوب می شود . دراین نوع پروژه شما اطلاعات موجود در باره یک موضوع مشخص را جمع آوری نموده و آنچه را که در مجموع یاد گرفته و یا کشف کرده اید به مخاطبان ارائه می کنید. این جزئیات را می توان از طریق مشاهده مستقیم و یا از طریق منابع مختلف اطلاعاتی به دست آورد .

مثال :
تحقیق در باره مراحل دگردیسی قورباغه . شما می توانید این تحقیق را به دو شیوه مختلف انجام دهید . شیوه اول این است که محفظه ای را شبیه آکواریوم آماده کنید و با جمع آوری تخم قورباغه در آن مراحل رشد و تکامل قورباغه را از ابتدا تا انتها مستقیما مشاهده و ثبت نمایید . شیوه دوم اینکه به منابع مختلف اطلاعاتی ( کتاب ها ، اینترنت ، افراد متخصص ، مجلات و ..... ) مراجعه نمایید و از این طریق موضوع خود را عمیقا جستجو کنید و اطلاعات جمع آوری شده خود را به روشی روشن و جالب گزارش دهید . البته به یاد داشته باشید که در رویکرد اول هم شما از تحقیق زمینه ای و مراجعه به منابع اطلاعاتی بی نیاز نخواهید بود .

3-3- آزمایش
در این نوع پروژه یک مسئله مشخص مطرح می شود که دانش آموز در ابتدا جواب آن را نمی داند ، بنابراین طی کردن مراحل روش علمی و انجام آزمایش برای کشف جواب سوال از ضروریات این نوع پروژه محسوب می شود.

مراحل روش علمی :

o طرح مسئله

o انجام تحقیق زمینه ای

o ارائه فرضیه

o اجرای آزمایش

o ثبت نتایج

o نتیجه گیری

مثال :

دانش آموز این سوال را برای پروژه خود مطرح می کند که علت سیاه شدن پوست میوه های انار چیست . با انجام یک تحقیق زمینه ای و مصاحبه با باغداران انار به فرضیه آفتاب سوختگی می رسد و سپس آزمایشی را طراحی و اجرا می کند که طی آن دو دسته میوه روی درخت انار را انتخاب و برای یگ گروه با مقوا سایه بان درست می کند تا آفتاب به آنها نتابد . پس از دو ماه نتایج به دست آمده را ثبت می کند ، یعنی پوست کدام گروه سیاه شده و کدام یک سیاه نشده است و در پایان نتیجه گیری می کند که آیا فرضیه اش صحیح بوده یا خیر .

نکته مهم – به تفاوت های میان پروژه آزمایش و نمایش توجه کنید . بسیاری از افراد و کتاب ها این دو نوع پروژه را با هم اشتباه می گیرند . در اینجا به دو مثال از عناوین پروژه اشاره می شود که هر دو به موضوع رنگین کمان مربوط می شوند اما یکی در قالب پروژه نمایش و دیگری در قالب آزمایش قرار می گیرد .
نمایش : رنگین کمان چگونه شکل می گیرد ؟
آزمایش : آیا می توان با استفاده از مایعی غیر از آب رنگین کمان ساخت ؟
نمونه هایی از پروژه های آزمایش :
رنگ جسم چه تاثیری بر میزان جذب انرژی تابشی خورشید دارد ؟
صدای انسان از میان یک لوله تا چه مسافتی منتقل می شود ؟
آیا جامدات مختلف صوت را به یک اندازه از خود عبور می دهند ؟
آیا عواطف انسانی می تواند بر رشد یک گیاه موثر باشد ؟
آیا مورچه ها سلیقه غذایی دارند ؟
آیا دما بر قدرت یک آهنربای دائمی تاثیر دارد ؟
دانش آموزان پایه سوم و بالاتر بهتر است از انتخاب پروژه های جمع آوری خودداری نموده و پروژه خود را از انواع دیگر انتخاب نمایند .

درباره طرح جابر: چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم

مطالب مشابه :

مراحل رشد تا تولد جوجه

درباره طرح جابر: چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم

براي شركت در جشنواره از كجا شروع كنم؟

چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم 1

طرح جابربن حیان