پيوند قرنيه

قرنيه چيست؟

قرنيه قسمت شفاف جلوي كره چشم است كه مثل شيشه پنجره داخل چشم را از محيط خارج جدا مي كند. قرنيه دو وظيفه مهم دارد: يكي آنكه پرتوهاي نور را به داخل چشم هدايت كند و آن ها را روي پرده شبكيه متمركز كند، دوم آنكه از ساختمان هاي داخل كره چشم محافظت نمايد.

براي آنكه نور بتواند وارد چشم شده و به پرده شبكيه برسد ابتدا بايد از قرنيه عبور كند. بنابراين شفاف بودن قرنيه اهميت زيادي در بينايي دارد. همانطور كه اگر از پشت يك شيشه كثيف به اشياء نگاه كنيم آن ها را تار مي بينيم، اگر از پشت يك قرنيه كدر به اشياء نگاه كنيم آن ها را تار خواهيم ديد. به علاوه همانطور كه از پشت يك شيشه موجدار يا مشجر اجسام كج و معوج به نظر مي رسند اگر سطح قرنيه ناهموار باشد نيز تصاوير كج و معوج ديده مي شوند. پس وجود يك قرنيه سالم و شفاف با سطح هموار و انحناي طبيعي براي ديد طبيعي ضروري است. در بسياري از موارد پيوند قرنيه به منظور برداشتن بخش هاي كدر قرنيه و جايگزين كردن آن با قرنيه شفاف انجام مي گيرد.

همانطور كه گفته شد يكي از وظايف مهم قرنيه حفاظت از ساختمان هاي داخل كره چشم است. در مواردي كه به علت عفونت يا سوختگي سوراخي در قرنيه ايجاد شود احتمال تخريب و آلودگي بافت هاي داخل چشم وجود دارد. در اين حالت براي حفاظت از ساختمان هاي داخل كره چشم لازم است سوراخ ايجاد شده به سرعت ترميم شود كه پيوند قرنيه روش مناسبي براي اين منظور مي باشد.

پيوند قرنيه چيست؟

پيوند قرنيه يك عمل جراحي است كه طي آن قسمت آسيب ديده قرنيه بيمار برداشته شده، با يك قرنيه جديد سالم جايگزين مي گردد. پيوند قرنيه معمولاً به يكي از اين دلايل انجام مي شود:

ايجاد ديد بهتر در مواردي كه كدورت قرنيه باعث تاري ديد شده است.
ترميم سوراخ قرنيه براي حفاظت ساختمان هاي داخل كره چشم.
درمان درد چشم در مواردي كه به علت بيماري يا تورم قرنيه درد شديد وجود دارد.
ريشه كن كردن عفونت در مواردي كه عفونت قرنيه با دارو درمان نمي شود.

پيوند قرنيه در چه بيماري هايي انجام مي شود؟

شايعترين بيماري هاي كه با پيوند قرنيه درمان مي شوند عبارتند از:

ورم قرنيه پس از جراحي آب مرواريد
قوز قرنيه (كراتوكونوس)
كدورت يا لك قرنيه (اغلب پس از عفونت مكرر تب خال چشمي يا عفونت هاي ميكروبي ايجاد مي شود)
سوختگي شيميايي قرنيه
بيماري هاي ارثي كه باعث ايجاد كدورت يا ورم قرنيه مي شوند.

قرنيه پيوندي از كجا تهيه مي شود؟

قرنيه پيوندي پس از مرگ از چشم افرادي تهيه مي شود كه تمايل داشته اند با اهداء قرنيه به ديگران كمك كنند. بدون اقدام خيرخواهانه اين افراد جراحي پيوند قرنيه امكان پذير نبود. قرنيه هاي اهداء شده در بانك چشم نگهداري مي شود. در بانك چشم اين قرنيه ها به طور دقيق معاينه مي شوند تا از سالم بودن آن ها اطمينان حاصل گردد. به علاوه تمام قرنيه هاي پيوندي از نظر بيماري هايي مثل ايدز و هپاتيت كنترل مي شوند تا اين بيماري ها به فرد گيرنده پيوند سرايت نكند.

جراحي پيوند قرنيه چگونه انجام مي شود؟

براي انجام جراحي پيوند قرنيه معمولاً لازم است كه بيمار قبل از عمل در بيمارستان بستري شود آزمايش ها و معاينات لازم انجام گيرد. معمولاً قبل از بستري شدن بيمار در بيمارستان براي رزرو قرنيه با بانك چشم هماهنگي به عمل مي آيد، اما به هر حال ممكن است در روز عمل قرنيه مناسب براي پيوند در بانك چشم موجود نباشد و در نتيجه جراحي به روز ديگري موكول شود.

پيوند قرنيه معمولاً با بيهوشي كامل انجام مي گيرد. البته اگر به علت بيماري هاي ديگر مثلاً مشكلات قلبي يا ريوي امكان بيهوشي كامل وجود نداشته باشد فرد به كمك دارو خواب آلوده شده و چشم به صورت موضعي بي حس مي شود. در اين حالت بيمار دردي احساس نمي كند در موقع عمل جراح با استفاده از وسايل ميكروسكوپي يك قطعه مدور از وسط قرنيه بيمار برداشته مي شود و به جاي آن يك قطعه گرد متناسب از قرنيه سالمِ دهنده را قرار مي دهد و آن را با بخيه هاي خيلي ظريف به چشم بيمار مي دوزد. عمل جراحي بين يك تا دو ساعت طول مي كشد. بسته به شرايط، گاهي علاوه بر پيوند قرنيه عمل آب مرواريد يا آب سياه همزمان انجام مي گيرد. پس از خاتمه عمل چشم پانسمان مي شود.

پس از جراحي چشم چه وضعيتي دارد؟

معمولاً پس از پايان عمل وقتي فرد به هوش مي آيد احساس درد و ناراحتي مي كند كه اين موضوع طبيعي است و نبايد باعث نگراني شود. روز بعد از عمل پانسمان باز شده و چشم معاينه مي شود. در روز اول پس از عمل ديد كاملاً تار است. تاري ديد به تدريج و به آهستگي بهبود پيدا مي كند، بنابراين در روزها و هفته هاي اول پس از عمل نبايد توقع ديد خوب داشته باشيم. درد و حساسيت و اشكريزش چشم معمولاً پس از 34 روز بهبود مي يابد. معمولاً يكي دو روز پس از انجام پيوند قرنيه فرد از بيمارستان مرخص مي شود، اما تا 3-4 هفته لازم است هرچند روز يك بار توسط پزشك معاينه گردد.

مراقبت هاي لازم پس از انجام جراحي

بلافاصله پس از انجام پيوند قرنيه، چشم شديداً به ضربه حساس است و ممكن است حتي با ضربه هاي خفيف دچار آسيب جدي شود. بنابراين لازم است در هفته هاي اول پس از پيوند حتماً از محافظ پلاستيكي (شيلد) استفاده كنيد تا به چشم ضربه وارد نشود. همچنين در اين مدت بايد از خم شدن، زور زدن و برداشتن اشياء سنگين خودداري كنيد. در اين مدت نبايد سر خود را به جلو خم كنيد. در صورتيكه مجبور شديد چيزي را از روي زمين برداريد از كمر خم نشويد، بلكه زانوها را خم كنيد و سر را صاف نگه داريد. در صورت شستشوي سر كاملاً دقت كنيد كه آب و شامپو وارد چشم نشود. تنها فعاليت ورزشي مجاز در اين دوره پياده روي سبك است. در اين دوره از ماليدن و خاراندن چشم جداً خودداري كنيد.

اگر شغل شما كار اداري نشستني است پس از دو هفته مي توانيد به سركار خود برگرديد، اما در صورتيكه شغل شما به فعاليت بدني نياز دارد براي بازگشت به كار حداقل 6 هفته صبر كنيد.

با توجه با آنكه در پيوند قرنيه بافت خيلي دير جوش مي خورد و پس از جوش خوردن هم هرگز استحكام قرنيه عادي را ندارد توصيه مي شود:

هميشه يك عينك آفتابي يا طبي بزرگ با شيشه مقاوم استفاده كنيد تا از ضربه هاي اتفاقي جلوگيري كند.
از ورزش هايي مثل جودو، كشتي و فوتبال كه در آن ها احتمال ضربه وجود دارد پرهيز كنيد.
از فعاليت هايي كه در آن ها احتمال ضربه وجود دارد خودداري كنيد و با كسي درگير نشويد.
در موقع انجام شنا يا ورزش هاي عادي حتماً از عينك محافظ مخصوص استفاده كنيد.
توجه داشته باشيد كه عدم رعايت اين نكات مي تواند به قيمت از دست رفتن بينايي تمام شود.

قطره هاي چشمي تا چه زماني بايد استفاده شود؟

معمولاً بعد از انجام پيوند قرنيه لازم است تا چند هفته از قطره هاي آنتي بيوتيك و تا چند ماه از قطره هاي استروئيدي كه التهاب را كنترل مي كند استفاده كنيد. گاهي قطره هاي ديگري مثل اشك مصنوعي يا قطره هاي پايين آورنده فشار چشم نيز تجويز مي شود. پس از عمل حتماً قطره ها را طبق تجويز پزشك به صورت دقيق مصرف كنيد و از قطع كردن خودسرانه دارو پرهيز نماييد. مصرف نادرست دارو مي تواند باعث از بين رفتن قرنيه پيوندي و نابينايي شود.

معاينات چشم پزشكي هرچند وقت يك بار بايد تكرار شود؟

در روز هاي اول پس از پيوند، معمولاً معاينات به صورت روزانه انجام مي شود. پس از يكي دو هفته غالباً فاصله معاينات به 3 تا 4 روي يك بار مي رسد و بتدريج فاصله معاينات طولاني تر مي شود بطوريكه در 6 ماه اول پس از انجام پيوند قرنيه هر چند هفته يكبار معاينه چشم پزشكي تكرار مي گردد. پس از 6 ماه باز هم فواصل معاينات طولاني تر شده و به هر 3 تا 6 ماه مي رسد. پزشك در هر نوبت بيمار را از نظر ميزان ديد، وضعيت بخيه ها، احتمال رد پيوند و عوارض داروها مثل آب سياه و آب مرواريد معاينه مي كند.

توجه كنيد كه در هر زماني پس از پيوند قرنيهحتي اگر سال ها از عمل جراحي گذشته باشددر صورت بروز هر حالت غير طبيعي مثل كاهش ديد، اشكريزش، درد، احساس جسم خارجي، ترس از نور يا قرمزي چشم بايد حداكثر ظرف مدت 24 ساعت به چشم پزشك مراجعه كنيد.

بخيه ها كي برداشته مي شوند؟

همانطور كه توضيح داده شد قرنيه پيوندي به وسيله تعدادي بخيه ظريف ميكروسكوپي به چشم دوخته مي شود. اين بخيه ها جذب شدني نيستند و بايد در موقع مناسب به وسيله پزشك برداشته شوند. البته اين بخيه ها بسيار ظريف هستند و بيمار آن ها را احساس نمي كند. بخيه ها باعث تغيير شكل و كشش قرنيه پيوندي در جهات مختلف شده و آستيگماتيسم ايجاد مي كنند. معمولاً پس از چند ماه پزشك معالج براي اصلاح آستيگماتيسم تعدادي از بخيه ها را دستكاري مي كند يا برمي دارد. پس از يكي دو سال كه قرنيه پيوندي به طور كامل جوش خورده است همه بخيه ها برداشته مي شوند.

چه مدت پس از انجام پيوند قرنيه ديد كامل مي شود؟

بلافاصله پس از انجام پيوند قرنيه ديد تار است و به دست آوردن ديد كامل ممكن است تا زمان جوش خوردن كامل قرنيه و برداشتن تمام بخيه ها (يعني تا دو سال) طول بكشد. در ماه هاي اول پس از پيوند ممكن است ديد متغير بوده و كم و زياد شود، به همين دليل در ماه هاي اول ممكن است حتي استفاده از عينك طبي كمكي به ديد نكند. پس از گذشت چند ماه استفاده از عينك طبي مناسب يا لنز تماسي سخت مي تواند به بهبود بينايي كمك كند. نهايتاً در تعداد كمي از بيماران لازم است روي قرنيه پيوندي جراحي مجددي براي كم كردن آستيگماتيسم و بهبود بينايي انجام شود.

مشكلات و عوارض پيوند قرنيه

شايعترين عارضه عمده پيوند قرنيه ايجاد آستيگماتيسم (انحناي نامناسب قرنيه) است كه معمولاً با تنظيم كردن و برداشتن بخيه ها و استفاده از عينك يا لنز تماسي بهبود پيدا مي كند.

عارضه مهم ديگر رد پيوند يا پس زدن پيوند است كه اگر به موقع درمان نشود موجب كدر شدن قرنيه پيوندي مي شود. پس زدن پيوند وقتي اتفاق مي افتد كه دستگاه ايمني بدن بيمار قرنيه پيوندي را به عنوان بافت غريبه شناسايي كرده و سعي كند آن را از بين ببرد. اين حالت مي تواند از دو هفته پس از پيوند شروع شود اما معمولاً چند ماه بعد اتفاق مي افتد. در صورتي كه رد پيوند زود تشخيص داده شود با استفاده مكرر از قطره هاي استروئيدي و گاهي استفاده از قرص هاي خوراكي يا تزريق دارو به اطراف چشم كنترل مي شود، اما در موارد پيشرفته رد پيوند ممكن است عارضه با دارو كنترل نشود و نياز به انجام پيوند مجدد باشد كه ميزان موفقيت آن كمتر از پيوند اوليه است. به همين علت توصيه مي شود كه در صورت بروز هر يك از علائم زير در چشمي كه قرنيه پيوندي دارد ظرف 24 ساعت به چشم پزشك مراجعه كنيد:

درد
قرمزي شديد چشم يا اطراف قرنيه
حساسيت به نور
اشكريزش غير طبيعي
تاري ديد
احساس جسم خارجي كه مي تواند ناشي از شل يا پاره شدن بخيه ها باشد.

ساير عوارض عمده پيوند قرنيه چندان شايع نيستند، اما به هر حال احتمال عوارضي مثل خونريزي داخل چشمي، عفونت، آب مرواريد، آب سياه، عود بيماري قبلي در قرنيه پيوندي و پارگي پرده شبكيه وجود دارد.

نتيجه عمل پيوند قرنيه

نتيجه عمل پيوند قرنيه تا حد زيادي به بيماري اوليه اي بستگي دارد كه پيوند قرنيه به آن دليل انجام گرفته است.

در افرادي كه به علت قوز قرنيه (كراتوكونوس)، لكه هاي غير عفوني قرنيه و ورم خفيف قرنيه تحت عمل جراحي قرار گرفته اند ميزان موفقيت عمل بسيار خوب و در حدود 90% است. در مواردي كه پيوند قرنيه به علت لكه هاي ناشي از تب خال يا ورم قرنيه شديد انجام گرفته باشد نيز ميزان موفقيت عمل بالاي 80% است . در موارد اورژانس كه پيوند قرنيه براي كنترل عفونت يا ترميم سوراخ قرنيه انجام مي شود احتمال شفاف ماندن قرنيه پيوندي كمتر است اما به هر حال پيوند قرنيه براي حفظ ساختمان چشم انجام مي شود.

كلام آخر

بديهي است كه ذكر تمام جزئيات مربوط به جراحي پيوند قرنيه در اين خلاصه نمي گنجد، بنابراين در هر مورد مشكوك حتماً با پزشك معالج خود مشورت كنيد. ضمناً فراموش نكنيد كه:

چشم را به دقت از ضربه محافظت كنيد.
داروها را طبق دستور پزشك استفاده كنيد و از قطع خودسرانه قطره هاي چشمي پرهيز كنيد.
در صورت بروز درد، تاري ديد، اشكريزش يا قرمزي چشم حداكثر ظرف 24 ساعت به چشم پزشك مراجعه كنيد.

پيوند قرنيه

مطالب مشابه :

همه چیز در مورد جوش صورت علت و درمان قطعی کامل آن

جوش های صورت-روش های درمان قطعی آن

تبخال

بيماريها و درمان آن

علت جوش زدن صورت چیست؟

مطالب گوناگون درباره بیماریهای پوست ومو وزیبایی(قسمت دوم)

علت ایجاد جوش های ناخواسته صورت چیست؟

انواع بيمارى ودرمان آن‏

پيوند قرنيه