فصل هفتم : روشهاي گردآوري اطلاعات

گرد آوري اطلاعات مورد نياز تحقيق يکي از مراحل اساسي آن است.مرحله گردآوري اطلاعات آغاز فرايندي است که طي آن محقق يافته هاي ميداني و کتابخانه اي را گردآوري مي کند و به روش استقرائي به فشرده سازي آنها از طريق طبقه بندي و سپس تجزيه و تحليل مي پردازد و فرضيه هاي تدوين شده خود را مورد ارزيابي قرار مي دهد و در نهايت حکم صادر مي کند و پاسخ مساله تحقيق را به اتکاي آنها مي يابد

در گردآوري اطلاعات محقق بايد به دو اصل اساسي توجه نمايد :

الف ) اصل صحت :محقق بايد از درستي و صحت اطلاعات و داده هاي خود اطمينان حاصل نمايد.

ب ) اصل دقت :اطلاعات و داده هاي آماري که از منابع ميداني و کتابخانه اي گردآوري و در ابزارهاي مربوط به آنها درج ميشود در مراحل مختلف فرايند تحقيق مورد جابجايي،کاربردي،ارتباط و... قرار مي گيرد ؛ محقق بايد در هر مرحله شخصا يا به وسيله افراد مطمئن ديگر به بازنگري آنها بپردازد.

روشهاي گردآوري اطلاعات را به طور کلي به طبقه مي توان تقسيم کرد :

-روشهاي کتابخانه اي بسته به نوع سند و موضوع تحقيق ممکن است با استفاده از فيش يا جدول يا نقشه و کروکي يا فرم هاي شبه پرسشنامه يا ترکيبي از همه آنها انجام پذيرد.

-روشهاي ميداني که از شهرت بيشتري برخوردارند عبارتند از : روش پرسشنامه اي ، روش مصاحبه ،روش مشاهده ، روش آزمون و روشهاي صوتي و تصويري.

روشهاي کتابخانه اي

در تحقيقاتي که ماهيت کتابخانه اي دارند تقريبا تمام تلاش محقق در کتابخانه ها صورت مي پذيرد. حتي در تاليفات و تصنيفات نيز از اين روش استفاده مي شود .

گام اول در مهارت تحقيق کتابخانه اي آشنايي با نحوه استفاده از کتابخانه است براي اينکار محقق بايد از روشهاي کتابداري نحوه استفاده از برگه دان و ثبت مشخصات کتاب ، نحوه جستجوي کتاب در کتابخانه و رايانه و ... اطلاع حاصل نمايد.

نظام ها و سيستمهاي طبقه بندي کتابخانه ها پيچيده است .در حال حاضر سيستم هاي غالب در روشهاي کتابداري سيستم ديويي و سيستم کنگره است.

-نکته دوم شيوه جستجوي کتاب يا منبع مورد نياز در کتابخانه است .براي اين کار معمولا کتابخانه ها ، برگه دان ها يا کارت هاي ويژه اي در اختيار دارند که به سه شکل تنظيم شده است :بر اساس عنوان کتاب ، بر اساس موضوع ، بر اساس نام مولف

-نکته سوم اينکه هر کتابخانه آيين نامه و مقررات خاصي دارد و محقق بايد با مفاد اين آيين نامه آشنا شود

نکته چهارم اينکه کتابخانه ها و کتابداران معمولا هدفهاي خاص کتابداري را بيشتر تعقيب مي کنند و کمتر حاضرند به افراد غير عضو خدمات کتابداري ارائه نمايند

-نکته پنجم اينکه کتابخانه ها علاوه بر تامين کتاب ،سرويس ها و خدمات جانبي نيز ارائه مي دهند و محققان مي توانند از آنها بهره برداري کنند .

-نکته ششم اينکه کتابداران ماموريت راهنمايي متقاضيان و نيز تامين خدمات را دارند و محقق مي تواند از راهنمايي آنها بهره مند شود

-نکته هفتم اينکه محقق ملزم به رعايت آداب و ضوابط حاکم بر کتابخانه است . رعايت سکوت،آرامش،عدم جابجايي کتابها ، و.... براي محقق امري ضروري است .

نکته هشتم اينکه در کتابخانه ها به طور کلي دو دسته منبع وجود دارد :اول ،منابعي که به امانت داده ميشود .دوم ، منابعي که به امانت داده نمي شود مثل فرهنگها ،کتابهاي مرجع ، اطلس ها ، مجلات ، و ...

نکته نهم اينکه کتابخانه ها از حيث دسترسي به منابع به سه گروه تقسيم مي شوند :

گروه اول کتابخانه هاي باز که در آنها محقق ميتواند آزادانه بين قفسه ها رفت آمد کند .

گروه دوم کتابخانه هاي بسته که درآنها محقق امکان دسترسي به منابع را به طور مستقيم ندارد

گروه سوم کتابخانه هاي نيمه باز که بخشي از آن مستقيما در دسترس محقق و بخشي ديگر از آن در اختيار کتابدار است

انواع سند

اسناد عمده در مطالعات کتابخانه اي عبارتند از :

-کتاب -مقاله ها و مجله ها

-ميکروفيلم و ميکرو فيش -سايتها

-ديسک هاي رايانه اي -اسناد اصل

-اسناد دولتي -نشريه هاي رسمي دولتي

-اسناد شخصي و خصوصي -مطبوعات

-آمار نامه ها -اسناد صوتي و تصويري

ابزارهاي گردآوري اطلاعات در روش کتابخانه اي

اين ابزارها بسته به نوع سند و هدف محقق از گرد آوري اطلاعات و نوع آن متفاوت است.عمده ترين ابزاري که در تحقيق کتابخانه اي براي جمع آوري اطلاعات از آن استفاده

مي شود عبارتند از :

-فيش

-جدول

-فرم

-پرسشنامه استخراج اطلاعات

-نقشه و کروکي

روش هاي ميداني

روشهاي ميداني به روشهاي اطلاق مي شود که محقق براي گرد آوري اطلاعات ناگزير است به محيط بيرون برود و با مراجعه به افراد يا محيط ،و نيز برقراري ارتباط مستقيم با واحد تحليل بيرون يعني افراد اطلاعات مورد نظر خود را گردآوري کند.

روشهاي متداول و معروف گرد آوري اطلاعات ميداني عبارتند از :

پرسشنامه اي ، مصاحبه اي ، مشاهده اي ، آزمون ، تصويربرداري ، ترکيبي

پرسشنامه اي

در روش پرسشنامه اي عوامل و عناصر زير وجود دارند :

-ابزار گرد آوري اطلاعات يا پرسشنامه 1- سوالات باز 2- سوالات بسته

-عوامل اجراي پرسشنامه

-برنامه ريزي و مديريت اجراي پرسشنامه

- پاسخگويان

برنامه ريزي و اجراي پرسشنامه

پس از آنکه پرسشنامه آماده شد، محقق بايد براي اجراي آن تدابير اجرايي لازم را اتخاذ کند . برنامه ريزي اجرايي شامل اقدامات گوناگوني است که عبارتند از :

نمونه گيري، انتخاب و تعيين پرسشگران، طراحي سازمان اجرايي پرسشگري، آموزش پرسشگران، تعيين مديران و کادرهاي اداري سطوح پايينتر و آموزش آنها، اتخاذ ديگر تدابير لازم براي اجراي پرسشنامه و درنهايت شروع پرسشگري و اتمام آن.

الف) روش اجراي پرسشنامه

تکميل پرسشنامه بوسيله پرسشگر

تکميل پرسشنامه بوسيله پاسخگو

تکميل پرسشنامه ازطريق ارتباط تلفني

ارسال پرسشنامه باپست و يا پست الكترونيكي

ب) پيش بيني مرجع و مرکز هدايت کننده و ناظر

ج) پيش بيني نحوه ورود به ميدان و محيط پرسشگري

د) پيش بيني اقدامات بعد از مرحله پرسشگري

فصل هفتم : روشهاي گردآوري اطلاعات

مطالب مشابه :

روش تحقیق در علوم اجتماعی

مراحل روش تحقیق

روش تحقیق در علوم اجتماعی

معرفی روش تحقیق موردی

فصل هفتم : روشهاي گردآوري اطلاعات

ارزشیابی مهارت های حرفه ای معلمان دوره ی ابتدایی

شهر سوخته زابل