مکان های دیدنی و تاریخی- استان آذربايجان غربی -اطلاعات راهنمایی1

مکان های دیدنی و تاریخی - ماکو
شهرستان ماکو دارای چشم اندازی کوهستانی است و مراتع سرسبز دامنه کوه های آن را فرا گرفته اند. چشمه های آب گرم، آبشارها، مناطق حفاظت شده و شکارگاه های منطقه به همراه کليساهای قديمی مانند قره كليسا (كليسای طاطاووس)، کاخ ها و عمارت ها از جمله كاخ باغچه جوق و عمارت كلاه فرنگی ماكو، پل ها صخره ها، گورستان ها، مقبره های قديمی، قلعه ها و شهرهای باستانی چون: شهر اورارتويی بام فرهاد از جاذبه های طبيعی و تاريخی مهم منطقه هستند.  

صنايع و معادن
صنایع شهرستان ماکو محدود به صنایع دستی و صنایع کوچک کارگاهی است. این منطقه در مسیر توسعه قرار دارد و هنوز صنعت بزرگ و قابل توجهی در آن دیده نمی شود.  
 
کشاورزی و دام داری
شهرستان ماكو يک منطقه كشاورزی است و محصولات كشاورزی آن غلات، حبوبات، پنبه، كرچک و كنجد است. تره بار، سيب، انگور، گلابی، ‌گردو و بادام از ديگر محصولات شهرستان بوده و آب كشاورزی از رودها و قنات و چاه های عميق تامين می شود.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
ماكو به زبان ارمنی به معنی چراگاه است و از اين رو به آن ماكو گفته اند كه چراگاه های بزرگ در پيرامون اش وجود داشته است. شهر ماكو در درازی تاريخ به اسامی مختلفی ياد شده كه به شرح زير است: به روايتی اسم قديمی ماكو «شاوار شان» بود كه از كيارستان كه امروز به نام «سياوش» معروف است، اخذ شده است. هم چنين اسم ماكو را «آرتاز»، «قلعه قبان» و «روساومكی» (محل مرتفع گوسفند و آغل زمستانی) نيز می گفتند كه احتمالا به همان دليل خوبی مراتع، از طرف ارامنه منطقه نام گذاری شده بوده است. اما برخی بر آنند كه ماكو در اصل ميان كوه بوده، بر اثر استفاده زیاد «ه» حذف شده، ميان کوه و سپس ماكو گفته شده است. شهر قديم ماكو که تا زمان شاه عباس دوم صفوی باقی و آباد بوده، در دامنه كوه بنا شده بود. شهر ماكو يكی از قلاع محكم سرحدات ايران و عثمانی محسوب می شد، ‌چنان كه در سنه 1045 هجری، سلطان مراد چهارم عثمانی، قره مصطفی پاشا، - يكی از سرداران معروف خود - را برای خرابی قلعه نظامی اين شهر مامور كرد، که با مرگ سلطان مراد چهارم اين دستور عملی نشد. در زمان صفويه نيز قلعه نظامی ماكو برای دولت ايران و قلعه كاتور در ايالات وان برای دولت عثمانی اهميت خاصی داشت.
در سال 1052 هـ . ق به فرمان شاه عباس دوم قلعه ماكو را به علت آن كه پناه گاه مفسدان شده بود ويران ساختند. شهر ماكو علاوه بر آن كه از نظر ساختار فيزيكی شهر جالب توجهی است، دارای آثار متعدد باستانی و تاريخی نيز است. اين منطقه در طول وسعت پيدا كرده زيرا در جنوب و شمال آن دو رشته كوه به نام قيه (يا ساری داش) و سبد قرار دارد و شهر را چون حصاری در بر گرفته اند. شهر در دره ای كه توسط اين دو كوه به وجود آمده قرار دارد و در وسط شهر رودخانه ای به نام «زنگمار» جاری است. كوه در قسمت خاوری رودخانه، مستقيماً فرود آمده و در قسمت باختری تا حدود 200 متر از سطح رودخانه ارتفاع می گيرد، به طوری كه قسمتی از كوه، شهر را مانند چتری در پناه خود جای داده و شهر به طور نيم دايره در پناه اين كوه قرار گرفته است. در ارتفاع اطراف شهر قلاع قديم ديده می شود و در كوه قيه غار وسيعی است كه دارای آب جاری بوده و عده زيادی را می توان در آن جای داد ورود به آن مشكل است.

مکان های دیدنی و تاریخی- ارومیه 
شهرستان اروميه يکی از مهم ترين مناطق آذربايجان است که وجود جاذبه های متعدد طبيعی و تاريخی، آن را از نظر گردشگری برجسته و قابل توجه نموده است. پارک ملی درياچه اروميه، چشمه های متعدد منطقه که خاصيت درمانی دارند، مناطق حفاظت شده، کوه های سر به فلک کشيده، مراتع ييلاقی و از همه مهم تر درياچه اروميه به همراه جزاير متعدد داخل آن و زيستگاه های پرندگان عمده ترين جاذبه های طبيعی شهرستان اروميه هستند. هم چنين پيشينه ی غنی و تاريخ پر فراز و نشيب منطقه نيز باعث ايجاد اماکن و بناهای تاريخی متعددی در اين ناحيه شده است. مساجد زيادی نيز در اين منطقه وجود دارند که برخی از آن ها مانند مسجد سردار اروميه از جمله آثار ديدنی منطقه به شمار می روند. کليساهای متعدد موجود در اروميه جزو بناهای تاريخی با ارزش منطقه هستند. كليسای مارقويا که يكی از قديمی ترين بناهای مذهبی است؛ منسوب به حضرت قوما يكی از دوازده حواريون مسيح است. كليسای قديمی ماريوخنه که سبک معماری آن متعلق به قرن پنجم ميلادی است، آتشكده تمر که مربوط به دوره سلاطين هخامنشی است و ده ها قلعه، پل، مدرسه، حمام، مقبره، عمارت، خانه، سنگ نبشته در کنار بازار اروميه مجموعه جالبی از جاذبه های تاريخی و مکان های ديدنی به وجود آورده اند. 
 
صنايع و معادن
شهرستان ارومیه از نظر صنایع و معادن پررونق است. از آن جا که مهم ترين اشتغال در شهرستان اروميه كشاورزی است، بیش ترین صنايع آن نيز نظير كارخانه قند، تحقيقات توتون، شير پاستوريزه، تهيه آب انگور، تهيه رب گوجه فرنگی، كارخانه های سبزی پاک كنی و سردخانه ها برای نگه داری ميوه و ساير مواد غذايی وابسته به كشاورزی است. دو گروه صنعتی كانی های غير فلزی و غذايی – دارويی در بين ساير صنايع بالاترين تعداد و بيش ترين ميزان اشتغال را دارند. معادن در شهرستان اروميه مشتمل بر معادن مصالح و سنگ های ساختمانی است معادن ديگری چون نمک آبی و نمک سنگی نيز در اين شهرستان وجود دارند.  
 
کشاورزی و دام داری
ارومیه منطقه ای کشاورزی است. نزديک به هفتاد درصد از سطح زير كشت زراعت های سالانه متعلق به كشت گندم است و متجاوز از 32 رقم گندم مختلف در اين مناطق زير كشت قرار می گيرد. استان آذربايجان غربی در داشتن زمین های زراعی؛ رتبه مهمی در کشور دارد. سهم اروميه از اين ميان به عنوان مركز استان بسيار مهم است. شهرستان اروميه به دليل داشتن آب كافی و زمین های حاصل خيز از مناسب ترين مناطق كشاورزی استان محسوب می شود و شغل اصلی مردم كشاورزی است. گندم و جو، انواع ميوه و صيفی جات و به خصوص انگور از مهم ترين محصولات كشاورزی اروميه است. انگور و سيب درختی از جمله محصولات حاصل خيز است كه به مقدار زياد و بسيار مرغوب و مطلوب به دست آمده و به روسيه و آلمان نيز صادر می شود. رشته کوه های زاگرس در باختر و رطوبت درياچه اروميه كه در خاور آن واقع است در وسعت مراتع اين شهرستان نقش اساسی دارد و وسعت مراتع با گسترش دام داری و دام پروری در ارتباط مستقيم است. در اروميه دام داری به دو صورت صنعتی و سنتی صورت می گيرد. پرورش طيور و پرورش زنبور عسل نيز در اين منطقه دارای اهميت است. شيلات و پرورش آبزيان نيز در اين شهرستان از اهميت زيادی برخوردار است و افراد زيادی در اين زمينه مشغول به كار هستند.  
 
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
واژه «اروميه» مشتمل از دو كلمه «اور» و«ميه» است. زبان های باستانی اور به معنای شهر، جا، مكان و قلعه است، مانند اورشليم. و «ميه» يا «ميا» نيز به معنای آب است و اين شهر را به سبب وفور آب «شهر آب» ناميده اند. از سوابق اوليه ی بنای اين شهر كه فعلا به نام اروميه معروف است اطلاعات چندانی در دست نيست. هم چنين اطلاع درستی از اين كه نام باستانی اروميه چه بوده، در دست نيست. تنها می دانيم که کرانه های باختری درياچه اروميه را در قديم گليزان می ناميدند. گروهی به اشتباه آن را با شهرستان چی چست ( شيز) يكی می دانند. برخی نام آن را مشتق از شهر ارومچی تركستان چين می دانند. برخی نيز اروميه را از شهرهايی می دانند كه انوشيروان بنا كرده و می گويند پس از آن كه سپاهيان ايران به فرماندهی انوشيروان وارد شامات (سوريه) شد و شهر انطاكيه را تسخير نمود، دستور داد تا اهالی آن شهر را به ايران كوچ داده و در اين شهر اقامت دهند. سپس شهری به نام «روميه» ساخته شده و مردم انطاكيه در آن ساكن شدند و بعد كلمه روميه رفته رفته به اروميه تبديل شده است.
به عقيده بعضی ديگر از مورخين اروميه محل تولد زرتشت پيغمبر بوده و از اماكن مقدسه زرتشتيان به شمار می رود. بر اساس نوشته های كتاب «اوستا» در نيمه قرن هفتم قبل از ميلاد؛ زرتشت در كنار رود «داييتا» كه از رودخانه های استان آذربايجان غربی است از جانب خدای بزرگ مأمور اصلاح امور مردم شده و در حاشيه باختری درياچه «چی چست» به اشاعه مذهب خود پرداخته است.
از شواهد و آثار باستانی منطقه؛ معلوم می شود كه ارومیه در زمان دولت ماد نيز آباد و مسكون بوده است. از برخی آثار عتيقه و ابنيه ی تاريخی اين منطقه و اطراف آن مانند قلعه حسنلو، گوی تپه، صورت حجاری شاه ساسانی، بنای مسجد جامع و كليسای ننه مريم و بعضی آثار ديگر به درستی مشخص می شود كه اين منطقه از گذشته های دور با كمی تغيير محل (گوی تپه – تويراق قلعه - چيچكلو و نيز محل فعلی ) وجود داشته است. همين طور از روی نبش قبوری كه كشف شده؛ قدمت اين ناحيه را تا چهار هزار سال پیش از ميلاد مسلم می دانند. باختر درياچه اروميه همواره بيش از ساير نقاط ايران مورد توجه ملل ما قبل تاريخ قرار داشت، زيست گاه های متعددی نيز كه امروزه تپه هايی از آن ها باقی است، نشان دهنده همين امر است.
آثار مكشوفه از تپه های تاريخی گوی تپه و حسنلو گواه بارز اين ادعا است. «گوی تپه» با قديمی ترين تپه های باستانی بين النهرين، آسيای صغير و فلات ايران قابل مقايسه است. انتساب چند زرتشتی كه در هنگام تولد عيسی (ع) به بيت الحم رفته بودند و در اروميه مدفون اند؛ حاكی از آن است كه اين شهر يكی از بزرگ ترين كانون های مذهبی و اجتماعی گذشته های دور بوده و سرداران و امپراطوران روم جهت دست يابی به ‌آتشكده يا آذرخش بزرگ زرتشتيان (آذرگشسب) و پايتخت تابستانی ساسانيان ( گزنا) يا تخت سليمان، بارها از آن عبور كرده اند.
بعد از اسلام؛ نيز اروميه دومين شهر مهم آذربايجان، پس از مراغه، به شمار می رفت. از قرن 15 ميلادی كه تركان عثمانی جايگزين امپراطور روم شرقی شدند، اروميه به عنوان شهر سرحدی اهميت بسیار زیادی پيدا كرد و از برج و باروی مهمی برخوردار شد. برج سه گنبد و مسجد جامع اروميه از يادگارهای عظمت تمدن اسلامی در منطقه به شمار می رود. در اين دوران شهر اروميه؛ نقطه تلاقی اقوام و اديان پيرامون خود از قبيل آشوری ها، ارمنی ها، يهودی ها، و بالاخره مسلمانان بود. منطقه تاريخی اروميه از قرن ها پيش مهد تمدن و مركز علم و دانش بوده و شهر اروميه يكی از مناطق معتبر علوم قديمه به شمار می رفته، علما و فضلا و دانشمندان متبحر، اصول فقه اسلامی و حكمت و فلسفه و ادبيات را به علاقه مندان تدريس می كردند. 
 
مشخصات جغرافيايي
شهرستان اروميه؛ مهم ترین منطقه ی استان آذربایجان غربی به شمار می آید که در ناحیه ی مرکز استان واقع شده است. مرکز این شهرستان در 45 درجه و 2 دقيقه درازای خاوری و و 37 درجه و 32 دقيقه پهنای شمالی و ارتفاع 1332 متری از سطح دريا واقع شده است. شهرستان اروميه از شمال به سلماس، از جنوب به اشنويه از خاور به درياچه اروميه و از باختر به خاک تركيه محدود می شود. درياچه اروميه در اين شهرستان مهم ترين پديده طبيعی، اقتصادی و گردشگری به شمار می آید.
شهر اروميه (مرکز استان ‌آذربايجان غربی) در جلگه ای به درازای 70 كيلومتر و پهنای 30 كيلومتر در كنار درياچه لاجوردی اروميه گسترده شده است. اين جلگه از رسوبات رودهای باراندوز، شهر چای، روشه چای و نازلوچای كه همه ساله به طور منظم آن را مشروب می سازند؛ پوشيده شده است. پيشينه ی تاريخی و استقرار اين شهر در مسير قفقاز، ارمنستان، ‌آسيای صغير و بين النهرين و نيز زمين های بارور و آب و هوای مساعد، اهميت بسيار ويژه ای را به آن بخشيده است. راه های دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
- مسير راه اروميه - سلماس، به درازای 80 كيلومتر.
- مسير اروميه- مهاباد، به درازای 137 كيلومتر.
- مسير راه تبريز – اروميه.
- شهر اروميه هم چنين دارای فرودگاه بين المللی است.