مقاله در مورد مدیریت کلاس

شیوه های مدیریت کلاس

چكيده ي

پيشرفت هر جامعه اي به چگونگي كيفيت آموزش و پرورش آن جامعه بستگي دارد . آموزش و پرورش اگر راه دموكراسي و روش علمي پيش گيرد زمينه ي ايجاد جامعه اي پيشرفته را مهيا مي سازد .به منظور رسيدن به اين دموكراسي ، رعايت قانون و نظم و ايجاد نگرش مثبت در اين زمينه و اعمال آن توسط افراد يك جامعه ، به خصوص متو ليان امر خطير تعليم و تربيت ، ضرورت مي يابد . در اين مقاله ، سعي بر اين است كه ضمن تعريف كليد واژه هاي ارائه شده ، به مواردزير پرداخته شود:

- اهميت و ضرورت نظم و انضباط در كلاس

- روش تدريس مناسب

- راه ها و فنون ايجاد نظم كلاس و يا مديريت كلاس

- ويژگي هاي رفتاري و اخلاقي يك معلم و رابطه ي آن با ايجاد نظم كلاس .

همچنين در اين مقاله ضمن تبيين وتوضيح مواد ذكر شده و ارائه ي راه حل هاي كاربردي بر مبناي تئوري هاي علم تعليم و تربيت در رابطه با موضوع مقاله ، در پايان پيشنهادهايي نيز براساس موضوع مهم مديريت كلاس كه همه ي معلمان و استادان دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي با آن درگير مي باشند ، ارائه مي گردد .

كليد واژه ها : مديريت ، كلاس ، نظم كلاس ، فنون تدريس

مقدمه

آموزش و پرورش علاوه بر اين كه در دسته بندي مشاغل در رده بالايي قرار دارد.از نظر پيچيدگي نيز جزء پيچيده ترين حرفه هاي تخصصي دسته بندي مي گردد.(علاقه بند،1375)

اشراف معلم بر موضوعات درسي ، مسائل يادگيري ، الگوه ، مهارت ها ، روش ها، راهبرده ، و فنون تدريس، از عوامل عمده ي اثر بخشي رفتار و مديريت كلاسي مي باشد .

دررفتاركلاسي و ارتباط معلم با دانش آموزان با توجه به اين كه مدرسه و كلاس سازمان هاي اجتماعي آموزش تربيتي مي باشد . از نظر يه هاي سازماني استفاده مي گردد.

كلاس درس يك سازمان اجتماعي آموزش است ،سازمان هاي اجتماعي ، آموزشي – تربيتي ، بدون پيروي محض از ارتباطات رسمي در جهت پويايي پيش مي روند . وجود نظم و انضباط در كلاس و يا به عبارتي مديريت كلاسي ، جهت اثر بخشي و كارآيي و در نهايت بهره وري كار يك معلم بسيار مؤثر مي باشد . بنابراين لازم است در اين خصوص فنون و ويژگيهاي مورد نياز مديريت كلاس شناسايي و تبيين گردد، تا مورد استفاده ي همه ي كساني كه با آموزش و پرورش سر و كار دارند ، قرار گيرد .

تعريف مديريت

از مديريت تعريف هاي زيادي شده است كه بر اساس اهميت كاربرد آن ها در رفتار كلاسي به برخي اشاره ميشود .يكي از تعاريف قابل قبول مديريت در امر رفتار كلاسي اين تعريف است:

مديريت يعني هنر انجام دادن كارها به وسيله ي ديگران (فالت) در اين تعريف ، رفتار آمرانه ي معلم و همچنين خود محوري وي مورد انتقاد قرار مي گيرد . با توجه به اين تعريف ، معلم بايستي يك راهنماي خوب باشد ، ولي كارها توسط خود دانش آموز انجام شود . و آنها در امر يادگيري فعال باشند. بديهي است كه هر چه مشاركت دانش آموزان در فعاليتهاي كلاسي و در امر يادگيري بيشتر باشد ،رشد مهارت هاي گوناگون در آنان بيشتر مي شود ،و متكي به خود مي گردند و اعتماد بنفس در آنان رشد مي كند . بايد در نظر داشت كه اين تعريف در كلاس هايي كه فراگيران دوران كودكي را طي مي كنند ،داراي كاربرد زيادي نيست در مقطع ابتدايي ،پيش از آنكه معلم به كودكان آموزش دهد ،بايستي عمدتآ خود ، برنامه ريز بوده و اهداف آموزشي را دنبال كند ، زيرا با توجه به ويژگي هاي خاص كودكان اولآمتكي به ديگران بوده و ثانيآ كم تجربه مي باشند ، اين وظيفه به معلم برمي گردد ، در حالي كه آموزش بزرگسالان به دليل اينكه آنان در امر برنامه ريزي هاي درسي و كلاسي ، از اهميت زيادي برخوردار مي گردد . با توجه به موارد فوق در آموزش دوره هاي بالاتر ، لازم است فراگيران ، خود در امر يادگيري مشاركت داشته باشند . در تعريف ديگر مديريت كار كردن با افراد به وسيله اعضاي گروه هابراي تحقق اهداف سازماني بيان شده است (پرداختچي 1372)

در اين تعريف ، اهميت مشاكت معلم به عنوان رهبر و راهنماي دانش آموزان ، بيشتر ملحوظ است ، بدين معني كه پس از اينكه اهداف مشخص شد معلم و دانش آموزان بايستي با برنامه ريزي صحيح راه رسيدن به آن را دنبال كنند .

تعريف مديريت كلاس

مديريت كلاس درس عبارت ازرهبري كردن امور كلاس درس از طريق : تنظيم برنامه درسي ،سازماندهي مراحل كار و منابع ، سازماندهي محيط به منظور بالا بردن كار نظارت بر پيشرفت دانش آموزان و پيش بيني مسائل با لقوه است .( صفوي،1372) .

تعريف ديگري از سازماندهي و مديريت كلاس وجود دارد كه ميتوان از آنها در رهبري كلاس درس ، با تكيه بر بعد انساني آن چنين تعريف كرد :

مديريت كلاسي عبارت است ، از هنر به كار بردن دانش تخصصي و بهره گيري ازمهارت هاي كلاس داري در هدايت دانش آموزان به سوي اهداف مورد نياز و جامعه .

اهميت و ضرورت مديريت و انضباط كلاس

بدون شك به منظور تدريس ونيل به اهداف آموزش و پرورش ، وجود شرايطي لازم مي باشد ، از جمله اين شرايط مي توان به نظم حاكم بر كلاس به عنوان فاكتري مهم اشاره نمود،

زيرا كلاسي كه در آن اولين گام يادگيري (يعني نظم وانضباط و مشاركت در فعاليت و جلب توجه فعال شاگردان) اعمال نگردد، به يقين نتايج مطلوبي نخواهد داشت. روش هاي كلاس داري ونظم كلاس در ايجاد انگيزه براي يادگيري دانش آموزان بسيار موثر مي باشد.

اهداف مي توانند به وسيله روش ها تحت تاثير قرار گيرند.( 1999،rozyck) بنابراين اعمال روش هاي درست تدريس و سبك هاي مناسب مديريت با توجه به شرايط كلاس ، امكانات آموزشگاه ، توانايي معلم و نوع كتاب و محتواي درسي ، متفاوت ميباشد.

عوامل موثر بر مديريت كلاس را در سه قسمت به شرح زير طبقه بندي مي نماييم .

الف: ويژگي هاي شخصيت معلم ؛

ب: روش هاي تدريس معلم ؛

ج: استفاده از فنون تدريس .

در شكل زير عوامل موثر بر مديريت كلاس ترسيم گرديده است .

عوامل موثر بر مديريت كلاس

روش تدريس ويژگي هاي معلم فنون تدريس

الف) ويژگي هاي شخصيتي معلم

بدون شك شخصيت و يا ويژگي هاي شخصيتي معلم ، يكي از عوامل بسيار مهم در نظم دهي كلاس مي باشد. معلمي كه ظاهرآن آراسته مي باشد ، مثبت نگر و خوش اخلاق است به توانايي هاي ذهني ، جسمي، عاطفي و تفاوت هاي فردي شاگردان آگاهي دارد ، شرايط فيزيكي كلاس را از قبل آماده مي سازد ، مهارت ارزشيابي و پرسش كردن را ميداند، دانش آموزان را دوست دارد و به كارش علاقه نشان ميدهد، با ايمان ،راستگو ، صادق و خوش بيان مي باشد و در كارش مسلط است و با معلمي كه اين ويژگي‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ها را ندارد ، مسلمآ بسيار متفاوت است بنابر اين معلمين بايد اين صفت را در خود آشكار نمايند و در تمهيدات اشتغال به حرفه ي مقدس معلمي ،اين وي‍‍‍ژگي ها را در خود متبلور سازند .

ب)روش هاي تدريس

بسيارند دانشجو معلميني كه در كلاسها ي دانشگاه يا مراكز تربيت معلم ، دائم اين جمله را بيان مي دارند كه " اين روش تدريس را نميتوان در كلاس ها به كار برد " دليل گفتن اين جمله اعتراضي اين است كه دانشجويان معلمي ، هنوز آگاهي ندارد كه هر روش تدريس كارآيي خاص خود دارد و از يك روش تدريس نمي توان براي آموزش همه دروس و يا در همه كلاس ها استفاده نمود . همچنين بعضي اذعان مي دارند كه اجراي بعضي از روش هاي تدريس ، باعث شلوغي و بي نظمي كلاس مي گردد .

در توضيح اين مطالب شايان ذكر است كه يك معلم بايد با توجه به شرايط كلاسي- امكانات و تجهيزات – توانايي هاي خود و شاگردان و محتواي كتب درسي يك روش مناسب انتخاب نمايد و در صورتي كه روش تدريس معلم مناسب نباشد باعث سردر گمي شاگردان ، شلوغي كلاس و اتلاف وقت خواهد شد . بنابر اين لازم است كه يك معلم نسبت به الگوها ،روش ها و راهبردهاي فنون تدريس ،آگاهي هاي لازم را داشته باشد تا به موقع و در جاي مناسب از هر كدام از روش ها و فنون ،با موقعيت بهره مند گردد .

يكي از دلايل عدم استفاده از روش هاي فعال تدريس توسط معلمان محتواي كتب درسي مي باشد . تحليل محتواي كتب درسي دوره ي دبيرستان نشان مي دهد كه تنها 37 درصد معيار هاي روش هاي تدريس فعال و كتب درسي اين دوره اعمال گرديده است .(پيريايي،1383) بنابر اين ضرورت دارد كه يك معلم در طراحي آموزشي تدابيري بيانديشد تا شاگردان را با مفاهيمي كه ارائه گرديد آشنا نموده . و امكان بر هم زدن نظم كلاس را از دانش آموزان خاطي سلب نمايد، همچنين ضروري است كه محتواي كتب درسي با توجه به چگونگي آموزش و اعمال روش هاي تدريس فعال باز نگري گردد .

ج) فنون تدريس

تدريس به مجموعه اعمالي كه معلم براي جلب توجه شاگردان به تدريس اثر بخش و كارآمد تر اجرا مي نمايد ، گفته ميشود. آشنايي و آگاهي نسبت به فنون تدريس و اعمال آنها در كلاس درس توسط معلم ، باعث مي شود،وي بدون استفاده از خشونت و تنبيه بدني ، كلاس را مديريت نموده و نظم را حاكم سازد ، از جمله فنون تدريس مي توان موارد زير را بر شمرد

1- تدبير منفي

تدبير منفي يكي از تكنيك هاي خانواده درماني است و معلم به منظور ساكت كردن كلاس و يا جلب توجه دانش آموزان از آن استفاده مي نمايد بدين صورت كه وقتي كلاس شلوغ ميشود معلم طنين شادي صداي خود را كم كرده و بغض صدايش را افزايش مي دهد و با اين روش به كلاس نظم مي بخشد.

2- كم وزياد كردن تن صدا

به منظور جلب توجه شاگردان و وادار كردن آنها به گوش دادن ،معلم بايد با صداي يكنواخت صحبت نكند، نوسانات صداي خود را كم و زياد نمايد تا دانش آموزان شنونده فعالي شوند.

3- حركت هاي معلم

بين حركتهاي معلم وتوجه شاگردان رابطه مستقيم وجوددارد ، ( شعباني،382) هر چه حركات هدفمند معلم و حركت كردن به آخر كلاس و بر گشتن و حركات پايين كلاس معلم بيشتر باشد ، معلم بر كلاس مسلط تر خواهد داشت و شاگردان بيشتر به او توجه خواهند كرد ودر نتيجه يادگيري بهتر صورت ميگيرد .

4- تاكيد روي بعضي از مفاهيم و كلمات

" نگاه كنيد ، دقت كنيد " ، اين كلمات خيلي مهمند و تكرار بعضي افعال و كلمات از جمله نكاتي است كه به خاطر تاكيد معلم ، توجه شاگردان را جلب مي نمايد.

5- اشارات معلم

بعضي از ايما ها و اشارات معلم ، باعث دقت بيشتر شاگردان مي شود؛ حركات دست ، چشم ،ابرو ، دهان ، انگشتان و سر ، مشتمل برا ين حركات است .

6- مكث هاي به موقع و هد فمند

برخي معلمان در حين توضيح دادن و يا سخنراني با مكث هاي به موقع حواس شاگردان را به مفاهيم جلب مي نمايند، و سر و صداي دانش آموزان را كاهش مي دهد. و كلاس را اداره مي نمايند .

7- تشويق وتمجيد دانش آموزان

يكي ازفنوني كه به عنوان ابزاري موثر دراختيار معلمان مي باشد ، تشويق و تمجيد است؛ البته تمجيد عملكرد شاگردان، با ارزش تر از تشويق آنان است ، زيرا تشويق شاگردان باعث به وجود آمدن آموزش و پرورش سود گرايانه مي گردد. همچنين معلم مي تواند با توجه به سن دانش آموزان از تقويت پته اي نيز بهره ببرد .ويا از كارتهاي تلاش ، امتياز و كارت جايزه بدين منظور استفاده نمايد . استفاده ي فاصله اي و نسبي متناوب از اين ابزار ،اثر بخشي آن را ارتقا مي بخشد.

8- نگاههاي معني دار

گاهي نگاههاي معني دار معلم به دانش آموزي كه به درس توجه ندارد و يا سروصدا مي كند،باعث كاهش رفتار نا به جاي او مي گردد .همچنين با عصبانيت نگاه كردن به دانش آموزاني كه براي كلاس مزاحمت ايجاد كرده اند ؛باعث مي شود دانش آموز وادار شود به درس هاي معلم گوش دهد .

9-ضربه زدن به ميز و صندلي

گاهي معلم با ضربه زدن به ميز يا تابلوي كلاس ،توجه شاگردان به مطالب و مفاهيمي كه ارائه مي شود جلب مي كند.

10-تدوين قانون و مقررات كلاس

تدوين قوانين كلاسي و تشريح آن براي دانش آموزان و آگاهي دادن به آنها باعث ايجاد نگرش مي گردد و در نهايت موجب عملكرد مثبت فردي و گروهي مي شود . لذا معلمان بايد در تدوين مقررات كلاس به خصوص در روزهاي اول دقت كافي داشته باشند.

از زمانی که تعلیم و تربیت به وجود آمده است، معلمان به رفتار دانش آموزان توجه داشته اند. حتی سقراط شکایت داشت که دانشجویان او "عاشق تجملند"، رفتارهای بدی دارند و به اولیای خود بی احترامی می کنند.

این نگرانی فزاینده وجود دارد که رفتارهای نامناسب دانش آموزان امروز، به مراتب بیش تر و شدیدتر از گذشتگان باشد، ولی شواهد اندکی برای اثبات این نظریه وجود دارد. کارشناسان گوناگون نظریات متفاوتی درباره اداره کلاس مطرح کرده اند، ولی بهترین شواهد را باید از مشاهده مستقیم کار معلمان در سازماندهی محیط کلاس به دست آورد. در سال های اخیر، اصطلاح "مدیریت کلاس" عمدتاً به نوعی روش رفتاری برای هدایت رفتار کلاس اشاره داشته است. این هشت اصل در زمینه مدیریت کلاس می توانند مفید باشند:

1- امکان فعالیت های یادگیری معنادار را فراهم سازید. رمز پیشگیری از بروز مشکلات در کلاس، داشتن فعالیت های با معنا و چالشگرانه است. وقتی دانش آموزان به کار خویش علاقه مند باشند، بی نظمی در کلاس کمتر می شود و زمانی که اطلاعات درسی برای دانش آموزان با معنا باشد، یادگیری تقویت می شود. یک عامل مهم برای پیدا کردن فعالیت های با معنا، اطلاعات شما از دانش آموزان، علاقه ها، روش فکری و میزان آمادگی آنان است.

2- کلاس را به محیط حمایت کننده تبدیل کنید. یادگیری و رشد، خود به خود اتفاق نمی افتد و به این منظور لازم است به نیازهای دانش آموزان پاسخ داده شود. کلاس باید محیطی باشد که در آن، به نیازهای زیستی ، ایمنی، تعلق و احترام به نفس در حد اعلای ممکن پاسخ داده شود. آشکار است که معلم نمی تواند جایگزین پدر و مادر شود و سرپرستی و عشقی را که کودک نیاز دارد، برای او فراهم کند، ولی مسلماً می تواند امنیت دانش آموز را در کلاس تضمین کند و با تحسین صادقانه او، نقشی تسهیل کننده ایفا کند.

3- برای یادگیری موفقیت آمیز، فرصت های لازم را فراهم آورید. این گفته قدیمی که "موفقیت، موفقیت می آورد" در کلاس درس، کم تر از سایر جاها صادق نیست. همه دانش آموزان باید امکان تجربه موفقیت را در کلاس داشته باشند. این تجربه ممکن است از سهیم شدن در کارها تا پیشرفت در درسی خاص تغییر کند. معنای موفقیت تنها پیروزی در رقابت با دیگران نیست. پیشرفت فرد در انجام کارهای خود، منبع مهم کسب موفقیت است. معلمان موفق، فعالیت هایی را برنامه ریزی می کنند که ضمن کارامد بودن، احتمال موفقیت در آن ها زیاد باشد.

4- به دانش آموزان کمک کنید، هدف های مربوط به اصلاح خود را تعریف کنند. هدف هایی که دانش آموزان انتخاب می کنند، در رفتار موفقیت آمیز آنان تأثیر دارد؛ یعنی احتمال بروز رفتارهای سازنده از دانش آموزانی که هدف های مربوط به اصلاح خود را دنبال می کنند، بسیار بیش تر از آن هایی است که فقط در پی هدف های عملی کلاس هستند.

5- درباره نتایج کارها، اطلاعات لازم را در اختیار دانش آموزان بگذارید. گفتن نتایج کارها توسط معلمان، با موفقیت دانش آموزان رابطه نزدیک دارد. اگر آن ها به بچه ها، کارهای خوبشان و معیارهای خوب انجام دادن کارها را توضیح دهند، یادگیری دانش آموزان استمرار پیدا می کند و امکان بروز رفتارهای بد کاهش می یابد. به علاوه، این کار سبب می شود که آن ها درباره خود در رابطه با کارهایشان داوری کنند و کارهایشان را تحلیل کنند.

6- دانش آموزان را در تصمیم گیری شرکت دهید. دانش آموزان نیاز دارند که احساس کنند در مورد کارهایی که انجام می دهند، مختارند. اگر مدیریت کلاس ضعیف باشد، آن ها احساس می کنند که در مورد یادگیری خود اختیار ندارند. در این صورت، آن ها آنچه را معلم می خواهد انجام می دهند و انگیزه شان برای ادامه کار کاهش می یابد. معلمان موفق به دانش آموزان خویش اجازه می دهند که نقش مهمی را در تعیین تجربه های یادگیری ایفا کنند. آن ها اغلب به دانش آموزان اجازه می دهند که درباره موضوع، زمان و نحوه یادگیری تصمیم بگیرند. مشارکت دانش آموزان سبب می شود که احساس کنند، بر اوضاع مسلط هستند. در نتیجه، انگیزه آن ها افزایش و امکان بد رفتاری شان کاهش می یابد.

7- برای روزهای "بد" برنامه ریزی کنید. گاهی موفق ترین معلمان نیز با وجود برنامه ریزی، از تدریس باز می مانند. از جمله رویدادهایی مثل بیماری، مشکلات خانوادگی و ... برای آن ها به وجود می آید. در این صورت، با یک پیش برنامه کلی و با معنا برای مواقع اضطراری، می توان دانش آموزان را کاملاً مشغول کرد.

8- رفتارهای مناسب را تقویت کنید. دانش آموزان نمی توانند در یک زمان، هم مسأله ریاضی حل کنند و هم با یکدیگر صحبت کنند. در این جا حل مسأله، رفتار مناسب و صحبت کردن، رفتار نامناسب است. وقتی رفتار نامناسب به ندرت اتفاق می افتد. این روزها با یکدیگر در تقابل هستند و در یک زمان تنها یکی از آن ها را می توان انجام داد. پس با تقویت رفتار مناسب می توان از بروز رفتار نامناسب جلوگیری کرد. معیار مدیریت موفق در کلاس، پرهیز از مشکلات است، نه صرفاً برخورد با رفتارهای نامناسب.

مديريت کلاس درس

اشاره

امروزه با وجود ايجاد تغييرات عميق در نظام آموزش و پرورش و تغيير در سياست ها و برنامه ريزي هاي آموزشي، بعضي از معلمان در رويارويي با مسائل و مشکلات آموزشي فاقد توانايي هاي لازم و اساسي هستند و از روش هاي قديم و مهارت هاي سنتي و انفرادي براي اداره ي کلاس خود استفاده کنند. همين امر باعث کندي شکل گيري فرايند ياددهي- يادگيري و آسيب پذيري امر آموزش شده است.

تحقيقات بي شمار نشان داده اند، بعضي از مشکلات اخلاقي و اجتماعي نوجوانان ما حاکي از جذاب نبودن محيط مدرسه و کلاس درس و کشمکش هاي اين گونه دانش آموزان با معلمان و در نتيجه افت تحصيلي آنان بوده است. لذا وجود مديريت کارآمد معلمان و ايجاد شرايط لازم براي تسهيل در امر يادگيري در کلاس درس که مطابق نيازها و ويژگي هاي فراگيران باشد، لازمه ي جامعه ي امروزي و راه گشاي بسياري از مشکلات نوجوانان است.

در اين نوشتار، ضمن ارائه ي تعاريفي از مديريت، اصول و هدف هاي آن، مهارت ها و روش هاي مديريتي کلاس درس معرفي و مورد بحث قرار گرفته اند.

بعضي عقيده دارند، مديريت کلاس درس فقط با حفظ نظم و انضباط کلاس قابل طرح است، اما مديريت کلاس درس سخني بس فراتر از آن است.

معلم موفق کسي است که کلاس درس را به گونه اي آماده سازد تا پاسخ گوي تمامي چالش ها در طول تدريس باشد. معلم بايد توانايي هاي خود را بشناسد، روش تدريس خود را ارزيابي کند و اگر روش ها قديمي و کهنه باشند روش پويا و زنده اي را پيش گيرد تا روحيه ي خلاقيت و نوآوري را در نهاد دانش آموزان شکوفا سازد. او بايد روش هاي برخورد با مشکلات درس را بشناسد و راهبردي را اتخاذ کند که فرايند ياددهي- يادگيري را مختل نسازد و مشکلات جزئي کلاس او، به مشکلات کلي و وخيم تبديل نشود. هم چنين بايد رفتاري داشته باشد که دانش آموختگان کلاس درس او، مسائل آموزشي و مشکلات رفتاري خود را در محيطي آرام و سرشار از محبت و غير تهديدآميز حل کنند.

به گفته ي ايرنز، برخي از معلمان در هنر معلمي استعداد بيش تري دارند؛ اگرچه ممکن است ضرورتاً در علم معلمي استعداد خوبي نداشته باشند. اين گروه از معلمان مي توانند، فضاي کلاس را به صورتي ماهرانه براي يادگيري، مساعد و دل انگيز کنند و مسائل و مشکلات انضباطي آن را به حداقل برسانند.

معلمان، علاوه بر کسب مهارت هاي مربوط به هنر معلمي، يعني تسلط بر کلاس و داشتن مهارت هاي آموزشي بايد واکنش ها و راهبردهاي معين ديگري را نيز براي اداره ي کلاس درس ياد بگيرند.

مطالعات متعدد نشان داده است، معلم کارآمد و فعال معلمي است که مي تواند براساس توانايي خود، به هدف هاي مورد نظر يادگيري و نيز دو مهارت زير دست يابد:

1. مديريت اداره ي کلاس

2. تدريس کارآ

مديريت کلاس چيست؟

مهم ترين دغدغه ي معلمان مبتدي، از اداره ي کلاس و يا به تعبيري مديريت اداره ي کلاس درس ناشي مي شود. برقراري نظم و کنترل کلاس و تدريس موفق، مجموعه نگراني هاي اين گونه معلمان است. بنابراين آگاهي از مفهوم مديريت کلاس و راهبردهاي آن، راهي براي رفع اين نگراني هاست.

در تعريف مديريت کلاس درس گفته شده است: «مديريت کلاس درس ايجاد شرايط لازم براي تحقق يادگيري است.» بر اين اساس مي توان استنتاج کرد، مهارت هاي مديريت کلاس درس، سنگ بناي کل موفقيت در تدريس است. اين امر به ويژه در کلاس هاي درس مدرسه هاي ايران که مملو از دانش آموزاني است که گاهي شمار آنان بالاتر از حد استاندارد است، از اهميت ويژه اي برخوردار است.

اهداف مديريت کلاس

هدف هاي عمده ي مديريت کلاس شامل موارد زير است:

الف) برنامه ريزي درسي بر پايه ي آميزه اي از تنوع و هدف

ب) ارائه ي دستورالعمل هاي شفاف به دانش آموزان در مورد فعاليت هاي درسي

ج) هدايت و نظارت بر يادگيري و فعاليت هاي دانش آموزان

د) به کارگيري ابزارهاي آموزشي و منابع يادگيري و تدريس

ه) حرکت منطقي از يک مرحله ي تدريس به مرحله ي ديگر

و) زمان بندي فعاليت هاي کلاس و ايجاد توازن در آن ها

ز) شروع و خاتمه ي هدفمند درس

معلمان با بررسي هدف ها و مؤلفه هاي مديريت کلاس درس، تأمل در مورد کلاس هاي خود، بازديد از کلاس هاي ديگر همکاران و گفت وگو با کارشناسان، نگرشي همه جانبه در مورد مديريت کلاس پيدا مي کنند.

اصول مديريت کلاس

از مهم ترين اصول کلاس داري، کارآيي و جامع الاطراف بودن معلم است. معلم کارآ معلمي است که بر مطالب درسي تسلط دارد، کارها و اعمال او سازمان يافته و منظم و داراي اعتماد به نفس است، به دانش آموزان نيز اعتماد مي کند و شکيباست.

به تعبيري ديگر، نخستين پيش درآمد براي اعمال مديريت بر کلاس و ايجاد شرايط بهينه براي يادگيري اين است که معلم فردي کارآ باشد تا از مهارت هاي مديريت کلاس درس بهره گيرد.

جامع الاطراف بودن معلم، دومين پيش درآمد براي اعمال مديريت بر کلاس است.

معلمان سه گونه اند:

1. توضيح دهنده

2. مشارکت دهنده

3. توانمندساز

معلم توضيح دهنده بر موضوع درس تسلط دارد، اما آگاهي او از روش تدريس اندک است. تدريس او بر محور سخن راني و توضيح استوار است و برخي دانش آموزان با او همراه هستند.

معلم مشارکت دهنده بر موضوع درس تسلط دارد و افزون بر آن، با روش تدريس نيز آشناست. چنين معلمي مي کوشد تا از فعاليت هاي جالب بهره گيرد، دانش آموزان را در کارها مشارکت دهد، و در عين حال مديريت صحيحي را در کلاس اعمال کند.

معلم توانمندساز در مرحله ي عالي حرفه اي قرار دارد. او نه فقط موضوع درس و روش تدريس را به خوبي مي شناسد، بلکه به تفکرات و احساسات دانش آموزان نيز توجه دارد.چنين معلمي اعتماد به نفس بالايي دارد، به حدي که دانش آموزان را در مديريت کلاس درس سهيم مي کند يا اين که کلاس درس را يکسره به آنان مي سپارد و خود راهنما مي شود، با گفت و گو و مشورت با دانش آموزان تصميم مي گيرد تا در آنان توان يادگيري را عملي سازد.

مهارت هاي مديريت کلاس

مديريت کلاس بر دو مهارت به هم پيوسته و اساسي استوار است:

1. تصميم گيري

2. اقدام

تصميم گيري يعني، چه اقدامي را چگونه، چه وقت، و به وسيله ي چه کسي بايد انجام داد.

اقدام يعني، عملي که در کلاس درس تحقق مي پذيرد. مانند تأکيد بر نکته هاي تدريس،استفاده از تخته سياه و...

از اين رو، مهارت هاي اساسي و ضروري براي مديريت کلاس درس، به منزله ي اتخاذ تصميم مناسب و تبديل آن به اقدامي مؤثر است.

مديريت کلاس درس زرهي نيست که معلمان از نخستين روز تدريس بر تن کنند و خود را در برابر مشکلات کلاس و چالش ها ايمن سازند، بلکه مهارتي است که هر روز با تجربه و تأمل و دقت معلم در کلاس کامل مي شود و معلم را در امر تدريس کارآمدتر مي سازد.

روش هاي مديريت کلاس

انتخاب روش صحيح مديريت کلاس درس و سازمان دهي آن، از علائم موفقيت معلم به شمار مي آيد. انتخاب هرگونه شيوه ي مديريتي، به سبک تدريس و هدف هاي معلم بستگي دارد. معلمان با به کارگيري روش مديريت مناسب کلاس درس خود مي توانند، در پرورش مهارت هاي اجتماعي، خلاقيت ها و توانايي هاي دانش آموزان نقش مهمي داشته باشند و مشکلات انضباطي کمتري در کلاس خود مشاهده کنند.

اداره کردن چنين محيطي، نيازمند تصميمات آني و اقدامات سريع و مداوم است و به مهارت هاي خاص مديريتي و گاهي تلفيق از چند روش مديريتي نياز دارد. در اين جا سه روش مديريت کلاس درس ارائه مي شود.

1. روش رفتارگرايانه: رويکرد رفتارگرايانه به اين نکته تأکيد دارد که معلم بايد تصميمي اتخاذ کند تا در کلاس درس او مشکلي به وجود نيايد. از آغاز سال تحصيلي، معلم موظف است قوانين و مقررات کلاس درس را وضع کند. دانش آموزان نيز موظف اند آن قوانين را اجرا کنند. فرايند تقويت از طريق پاداش دادن به رفتارهاي مطلوب و پس گرفتن امتياز در صورت بروز رفتارهاي غيرمطلوب، در اين روش مؤثر است. اقتدار معلم در اين روش کاملاً محفوظ است و معلم در وضع و حفظ مقررات کلاس، از اين اقتدار بهره مي جويد.

2. روش تعامل گرايانه: در اين روش، مشکلات کلاس پيامد طبيعي حضور دانش آموزان تلقي مي شود، غيرمنتظره به نظر نمي رسد و مانند فعاليت هاي حل مسئله در کلاس، مورد توجه قرار مي گيرد و حل و فصل مي شود.

3. روش غيرمداخله جويانه: اين روش حد وسط دو روش رفتارگرايانه و تعامل گرايانه است. مداخله ي معلم در حل مشکلات کلاس بسيار اندک است. هدف اصلي در اين روش، ارتقاي رشد فردي دانش آموزان و آزادي آنان است. معلمان در اين روش با دانش آموزان خود رابطه ي مشاوره اي دارند و معلم د

مقاله در مورد مدیریت کلاس

مطالب مشابه :

مقاله ای در مورد شهید وشهادت وشهادت طلبی

مقاله درباره سيزده بدر

مقاله 42: اخلاق شادي؛ شادي اخلاقي: بالاخره شادي هاي مان را قسمت كنيم يا نه؟

دیدگاه اسلام در مورد شادی( برای خواندن این مقاله زیبا به ادامه مطلب بروید)

مقاله در مورد افسردگى چيست

اكسير شادي در مدرسه

مقاله در مورد حج الوداع و غدیرخم

شادي و نشاط را به مدارس بياوريم.

مقاله در مورد مدیریت کلاس