ساخت اسباب بازي متناسب با نظريه هاي يادگيري

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin;}

مقدمه:

در دنياي كنوني و عصر اطلاعات و دانش، ايجاد شرايط و امكاناتي كه رشد و پرورش خلاقيت هاي ذهني و فكري و ارتقاي توانايي هاي حسي و حركتي در انسانها به خصوص از دوران كودكي و خردسالي فراهم نمايد يكي از اهداف اساسي والدين ،مربيان و نظام هاي تعليم و تربيت در هر جامعه اي است.امروزه روان شناسان و صاحب نظران تعليم و تربيت معتقدند كه براي رسيدن به مراحل بالاتر رشد بايد پايه هاي اوليه رشد را جدي گرفت و اگر چنانچه اولين مراحل رشد به خوبي طي نشود در مراحل بعدي كودك دچار اختلال خواهد شد.يكي از نيازهاي مهم و اساسي كودك ،نياز به بازي است.بازي براي كودك همانند آسمان براي پرندگان است.كودك بدون بازي نمي تواند به رشد متعادل و سازنده اي برسد.اسباب بازي شوق زندگي و نشاط را در وجود كودك زنده مي كند و موجب پرورش قواي جسمي ،ذهني ،رواني ،عاطفي و اجتماعي كودك مي شود. اسباب بازي همچنين موجب مي شود كه كودك با دنياي بيرون ارتباط برقرار نمايد و تجارب خويش را گسترش دهد و با مفاهيم مختلفي همانند،رنگ،شكل،اندازه ،بالا ،پايين و ... آشنا شود.

مساله مهم اين است كه بازي و اسباب بازي ها بايد متناسب با ويژگي هاي سني،فكري ،رشد جسمي و رواني كودك باشد .تا اثرات مفيد و سازنده اي داشته باشد و گر نه در بعضي مواقع مي تواند به دليل عدم تناسب با ويژگي هاي سني و رشدي كودك،او را دچار سرخوردگي و شكست هاي متعدد كند كه در اين صورت آن اسباب بازي مضر است.

ژان پياژه1از روان شناسان مشهور كه دوره هاي رشد وي در خور توجه است عنوان داشته است كه والدين در انتخاب اسباب بازي دقت و هوشياري لازم را داشته باشند،چرا كه در شكل دادن به تمايلات عاطفي و رواني او نقش ايفا مي كند و چنانچه در انتخاب آن ها توجه كافي نشود ناخواسته تمايلات كودكان به گونه اي شكل مي گيرد كه مورد انتظار نبوده است.

نظريه هاي يادگيري:

نظريه شرطي(رفتار گرايي)

نظريه هاي پاولوف،واتسون،ثرندايك و اسكينر مبناي نظريه شرطي (رفتار گرايي)است.اين عده يادگيري را عبارت از ايجاد و تقويت رابطه و پيوند بين محرك و پاسخ در سيستم عصبي انسان مي دانند و بيشتر به شرطي شدن كلاسيك ابزاري ،فعال و مواردي از اين قبيل تمركز دارند.در فرآيند يادگيري،ابتدا وضع يا حالتي در يادگيرنده اثر مي كند،سپس او را وادار به فعاليت مي نمايد و بين آن وضع يا حالت و پاسخ ارائه شده ارتباط برقرار مي شود و در نهايت ،عمل يادگيري صورت مي گيرد.در واقع يادگيري عبارت است از ارتباط بين محرك(S) و پاسخ (R) است؛مانند يادگيريهاي مختلف در آزمايش هاي معروف پاولوف،ثرندايك و اسكينر.

يكي از معروفترين نظريه پردازان اين نظريه ثرندايك است كه با نظريه كوشش و خطا و معرفي سه قانون اساسي در يادگيري : قانون اثر،قانون آمادگي و قانون تمرين تاثيري شگرف از خود به جاي گذاشته است.

1- روانشناسی رشد،سفر پر ماجرای کودک،پاول اس کاپلان ،ترجمه مهرداد فیروز بخت.1384

كاربرد نظريه هاي شرطي (رفتار گرايي)در تناسب اسباب بازي:

مطابق با نظريه شرطي هرگاه فرد در آنچه با آن درگير است فايده و ارزش و لذتي احساس كند،رغبت و علاقه نشان مي دهد ولي اگر آن را به مرور بي روح و خشك بيابد و هيچگونه رابطه اي بين فعاليت ها ي خود با زندگي واقعي و نيازهاي خود كشف نكند به مرور از آن بيزار شده ،نوعي بي رغبتي از خود نشان مي دهد.كودك از راه كوشش و خطا و ايجاد ارتباط بين محرك و پاسخ به يادگيري مي پردازد و دست به كشف مي زند.در اين روش كودك بايد به دفعات متعدد با تلاش با تثبيت تدريجي پاسخ هاي پاداش يافته و زوال پاسخ هاي ناموفق راه رسيدن به جواب را بيابد.

كودك از سن يك الي دو سالگي با توجه به شرايط سني ،دست به آزمايش و خطا مي زند.اشكال هندسي مثل مكعب ها،لگوها ،عروسك ها و اشكال ساختني و قطعات چيدني و مرتب كردني رنگارنگ ،توپ هاي نرم لاستيكي،قطار و ... به عنوان اسباب بازي براي اين سن و سال متناسب است.

نظريه شناختي:

گشتالت،پياژه ،برونر،آزوبل ، بلوم و ديگران از واضعان و بنيانگذاران نظريه شناختي يادگيري مي باشند.رويكرد شناخت گرايي،يادگيري را فرايند دروني مي داند كه در ذهن اتفاق افتاده و نتيجه بينش و بصيرت است.شناخت گرايان بر چهار محور دريافت اطلاعات،پردازش اطلاعات،نگهداري و ذخيره سازي اطلاعات و انتقال اطلاعات تاكيد دارند.يادگيريهاي جديد فرد با ساخت هاي شناختي قبلي وي تلفيق مي شود آنان معتقدند كه يادگيري يك جريان دروني و دائم است.از نظر پيروان نظريه شناختي كودكان موجوداتي فعال و كنجكاوند .به همين دليل بايد كه محيط را به گونه اي براي آنان فراهم و سازماندهي نمود كه بتوانند به بصيرت و اكتشاف جديد دست يابند.

كاربرد نظريه شناختي در تناسب اسباب بازي:

در نطريه شناختي نگرش و بينش فرد يادگيرنده مهم است.طبق اين نظريه بايد به جاي كنترل رفتار فرد و ايجاد رفتارهاي پيش بيني شده بر اساس عادت ،به ايجاد وضعيت مطلوب يادگيري اقدام نمود و موجب شد كه خود فراگيران به كشف روابط و حل مسائل بپردازند تا بتوانند كاربرد آموخته هاي خود را در زندگي واقعي بياموزند.در چنين شرايطي هر فرد بايد مطابق با استعداد و توانايي خود مسائل را كشف كند و به يادگيري بپردازد.

تاكيد بر انگيزش دروني،شهود،ساخت يادگيري و فرآيند يادگيري در اين نظريه بسيار مهم و جدي به آن پرداخته شده است.

اسباب بازيهايي كه گودكان را به تفكر و انديشيدن وادارد و موقعيت هاي جديدي براي آنان ايجاد كند ،همچنين مشاهده ،اندازه گيري ،طبقه بندي ،ارتباط،استنباط،پيش بيني و تفسير مفاهيم، واژه هايي هستند كه در انتخاب و ساخت اسباب بازي با توجه به اين نظريه بايد به آنها توجه نمود.

اسباب بازيهايي كه جنبه جند نفره و يا گروهي دارند و در گروه همسالان استفاده مي شوند ،همچنيين اسباب بازيهايي كه داراي روند جزء به جزء يا از ساده شروع شده و به سمت پيچيدگي مي روند در اين نظريه مطرح مي شوند.

نظريه ساخت گرايي:ديويي،پياژه،ويگوتسكي ،برونر و آزوبل از نظريه پردازان نظريه ساختن گرايي هستند.آنان يادگيري را فرايندي پويا و دروني مي دانند كه طي آن فراگيران به شكلي فعال و با ارتباط دادن اطلاعات جديد به آنچه كه آموخته اند دست به ساخت دانش مي زنند.مهم ترين متغييرهايي كه در اين نظريه مطرح هستند عبارت است از مهارت در حل مساله،تفكر انتقادي در تجزيه و تحليل و آفرينش و ارزشيابي است.دست ورزي با مواد و وسايل و برقراي تعامل با محيط و ايجاد فرصت و زمان كافي براي يادگيري و تفكر در حل مساله با توجه به رويكرد اكتشافي و دادن اختيارات ويژه به فراگير جهت كاوشگري مهم ترين موضوعاتي هستند كه در رويكرد ساختن گراي توسط صاحب نظران اين نظريه مورد بحث قرار گرفته اند.1

كاربرد نظريه ساختن گرايي در تناسب اسباب بازي:

تاكيد اين نطريه بر توليد ساخت دانش در ذهن فراگير است.فراگير بايد زمان و فرصت كافي داشته باشد تا خود به حل مساله اقدام كند.اكتشاف كند و در تعامل با محيط با استفاده از تجارب پيشين به بيان و بسط يافته هاي ذهني جهت درك و دريافت مفاهيم بپردازد.ايجاد موقعيت هاي مناسب گوناگون و ايجاد سوال در ذهن به عنوان داربست هاي يادگيري ،ايده سازي،يادگيري مشاركتي و يادگيري از طريق همياري مولفه هايي هستند كه به كودك كمك مي كند تا رشد فكري و ذهني و زمينه هاي تفكر منطقي و استدلالي خود را بسط و گسترش دهد.

بازي با خمير بازي و شكل دادن به آنها،نقشه ها ،پازل ها،جورچين ها ،ساختن تصاوير با قطعات كوچك و بزرگ ،ماكت هاي گوناگون،كتابهاي تصويري با داستانهايي كه از سادگي به دپيچيدگي مي روند،قطعات بازي دومينو،اسباب بازيهايي كه ساخته و خراب مي شوند و اسباب بازيهاي الكتريكي كه با باتري كار مي كنند و نياز به تمركز و وقت و حساسيت دارند همه مي توانند با توجه به نظريه ساختن گرايي تهيه و توليد شوند.

نظريه فراشناخت:

فلاول نظريه پرداز نظريه فراشناخت، يادگيري را اينگونه تعريف مي كند:يادگيري مهارت هايي كه منجر به عملكرد بهتر فراگيران در سازمان دهي الگوهاي فكري،رفتار اجتماعي،خود سنجي ،خود آموزي و كنترل خود مي شود است.تاكيد اين نظريه بر فرايند ها ست و نه نتايج ،فراگير بايد از مهارت هاي خود تنظيمي آگاهي پيدا كند و بين پيش دانسته هاي خود با يادگيري مطالب جديد ارتباط برقرار كند.در اين نظريه به مشاركت فراگيران اهميت داده مي شود.انتقال و تعميم مطالب از اهميت خاصي برخوردار است.فرآيند هاي شناختي عميق و تامل برانگيز و ايجاد تعامل بين كميت و كيفيت و مهارت هاي خود سنجي و خود آموزي و كنترل خود و با معنا بودن اطلاعات يادگرفته شده ي جديد و تاكيد بر تفكر درباره ي تفكر و نحوه ي انديشيدن و تفويض مسئوليت عاي يادگيري به فراگيران محورهاي مورد بحث و مطرح در اين نظريه مي باشد.از ديگر موضوعات و موارد قابل تامل در اين نظريه تقويت انگيزش دروني فراگيران و پرورش حس كنجكاوي در ايشان ،تنوع و نوآوري در حل مساله و توجه به تفاوت هاي فردي آنهاست.

كاربرد نظريه فراشناخت در تناسب اسباب بازي:

تاكيد اين نظريه بر فرايند ي بودن فرآيند هاي شناختي و يادگيري است.يعني فراگير بايد در طي يك فرآيند مرحله اي با سازمان دادن به ذهن و فكر خود و كنترل تمامي افكار و حواس به يك خود تنظيمي دست يابد كه منجر به عملكرد بهتر وي در يادگيري گردد.ايجاد زمينه درگيري علمي و فكري ،سازندگي ،خودكاوشگري،اهميت به نحوه يادگيري و آگاه نمودن فراگيران از اهميت اطلاع از شناخت خود و سبك يادگيري مهم ترين مولفه هايي است كه در اين نظريه مطرح است.اسباب بازيهايي همانند وسايل نمايش عروسكي ،وسايل ساده تردستي ،وسايل كامل مشاغل

مثل نجاري ، خياطي و باغباني و ...وسايل نقاشي ،ابزارهاي برش و چسباندن مثل قيچي و كاغذ و... مي توانند متناسب ...با اين نظريه به بهبود عملكرد يادگيري كمك نمايند.

جمع بندي و نتيجه گيري:

براي جمع بندي و اتمام اين بحث لازم مي دانم از پيتر سنگه جمله اي آورده شود.او مي گويد:اگر مردم كار تازه اي را انجام دهند . و اين كار نتيجه بخش و موثر باشد ،مطمئما آنها تمايل دارند بيشتر به اين كار بپردازند."كسي كه مسئوليت پرورش گلها را بر عهده مي گيرد بالاي سر گلها نمي ايستد و از آنها بخواهد كه رشد كنند و گل بدهند .مسلما يك پرورش دهنده با تجربه و دانا به جاي اين كار

1- احديان،محمد،(1372)،مقدمات تكنولوژي آموزشي،انتشارات بشري

از كافي بودن آب و خوب بودن خاك يعني مهيا كردن بستر ،آماده سازي خاك و شرايط مناسب پرورش خوب مطمئن مي شود.اگر قرار است كه كودكان از همان مراحل اوليه رشد يابند و به رشد فكري و ذهني برسند.و بر اساس شرايط سني و جسمي و حركتي پرورش يابند و ببالند و بازي و اسباب بازي به عنوان عواملي تاثير گذار بتوانند به اين مهم كمك نمايند بايد به نظريه هاي يادگيري بها داد و يافته هاي صاحب نظران اين نظريه ها را با ساخت اسباب بازيها متناسب سازي نمود.

نكته مهم و قابل توجه اين است كه هريك از نظريه هاي يادگيري بر جنبه خاصي از يادگيري تاكيد بيشتري دارند،نظريه شرطي سازي بر محرك و پاسخ و رفتار بالقوه تاكيد دارد ،نظريه شناخت گرايي بر روي ذهن و تقويت تفكر و شناخت تاكيد دارد،نظريه ساخت گرايي بر توليد ساخت دانش در ذهن فراگير و حل مساله تاكيد مي نمايد و نظريه فراشناخت بر فرايندي بودن فرآيندهاي شناختي و نظام بخشي تاكيد مي ورزد.اما تا كنون نظريه اي واحد نتوانسته است كه تصوير جامع و كاملي از تماميت يادگيري انسان ارائه دهد.اما نكته مهم و اساسي اين است كه والدين ،مربيان ،طراحان و سازندگان اسباب بازيها بر اساس يافته هاي نظريه هاي يادگيري به اين نكات توجه نمايند:

1-توجه به سن و ويژگي هاي سن و سال فراگير و كودك

2-تحريك حس كنجكاوي و پرسشگري كودك

3-برانگيختن حس خلاقيت

4-پرهيز از آموزش مستقيم و درك اني مفاهيم در بطن نهفته اسباب بازي

5-مهارتي رادر كودك بياموزد يا تقويت كند.مهارتهاي ديداري –شنيداري و حشي و حركتي و...

6-و اينكه وسيله بازي و اسباب بازي ابزاري براي رشد و بالندگي ذهني و جسمي كودك باشد .به شكلي كه غير از جنبه سرگرمي و تفريح و شادي و نشاط منجر به يادگيري گردد.

منابع و ماخذ:

- مقدمه ای بر نظریه های یادگیری ، متیواچ.السون، بی .آر.هرگنهان ، علی اکبر سیف. – [ ویرایش 8 ] . – تهران، نشر دوران ، 1390.

- الگوهای یادگیری،ابزارهایی برای تدریس ،دیوید هاپکینز، بروس جویس، امیلی کالهون،محمود مهرمحمدي ، لطفعلی عابدی،سازمان مطالعه و تدوین کتب

- آموزش راههای یادگیری،سهیلا حاجی اسحاق،موسسه کورش چاپ،مرداد، 1390

- رویکردهای تدریس ،گری دی فنستر میچر، جوناس سولتیس، محمدرضا نیلی،احمدرضا نصر ،هدایت الله اعتمادی زاده ،فریدون شریفیان،مهرویستا خرداد، 1390

- احديان،محمد،(1372)،مقدمات تكنولوژي آموزشي،انتشارات بشري

- روانشناسی رشد،سفر پر ماجرای کودک،پاول اس کاپلان ،ترجمه مهرداد فیروز بخت.1384

-www.en.wikipedia.org/wiki/Educational_toy

ساخت اسباب بازي متناسب با نظريه هاي يادگيري

مطالب مشابه :

منابع آزمون فراگیر پیام نور رشته علوم‌تربيتي (مديريت آموزشي) در آزمون ارشد سال 90

نمونه کتب چاپ شده دانشگاه پیام نور مدیریت روانشناسی علوم تربیتی

55 مورد متن ديكته ( املا ) اوّل ابتدایی

معرفي رشته صنايع چوب در هنرستان

هفته معلم بر همه همکاران ارجمند مبارک باد

58 مورد متن ديكته دانش آموزان كلاس اوّل ابتدايي 91 ـ 90

معرفي معلمان نمونه استاني در سال تحصيلي 87-86

حضرت نوح پيامبر عليه السّلام

ساخت اسباب بازي متناسب با نظريه هاي يادگيري