انگور

مقدمه:

بدون اغراق شاید بتوان انگور را مهمترین وبا ارزش ترین میوه دنیا دانست . سطح وسیعی از باغات میوه

دنیابه این محصول با ارزش اختصاص دارد که محصول آنها بخش عمده ای از محصول تولیدی باغات میوه

جهان را تشکیل می دهد . انگور مهمترین میوه گوشتی دنیا بوده به طوری که بر اساس سازمان خوار بار

کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو ) در سال 1995 تولید جهانی آن بالغ بر 60 میلیون بوده و در همین سال

کل تولید پرتقال ؛موز وسیب در جهان در مقایسه با انگور به ترتیب 57 ؛ 6/49 و43 میلیون تن بوده است ؛

میانگین عملکرد انور جهان 7759 کیلو گرم در هکتار بوده است . امریکا با متوسط عملکرد 44/19 تن در

در مقام اول و ایتالیا و فرانسه به ترتیب با متوسط 96/9 و 76/8 تن در هکتار در رده دوم وسوم قرار گرفته

و کشور ما با متوسط عملکرد 43/7 تن در هکتار پس از اسپانیا ؛ ترکیه و آلمان در رده هفتم جهان قرار دارد

بیش از 60% سطح زیر کشت انگور در اروپا قرار دارد که ایتالا با تولید سالانه 11 تا 12 میلیون تن دارای

بیشترین میزان تولید بوده و پس از ان کشور های فرانسه و اسپانیا به ترتیب با تولید سالانه ای با تولید معادل

9 و5/6 تن قرار دارد شیلی و آمریکا در 20 سال گذشته سطح زیر کشت خود را به طور چشم گیری افزایش

داده اند . با توجه به جایگاه اقتصادی انگور در کشور و نیز ارزش اقتصادی بالا ی ارز آوری آن ؛ لازم است

تلاش های مضاعفی در جهت شناساندن ویژگی های انگور ؛ نیاز های اقلیمی و شرایط کشت این محصول

مهم باغبانی صورت گیرد .

اصولا" ریشه مو تا حد معینی می تواند رشد کند و از مواد غذایی موجود در خاک ؛ برای تولید شاخه و برگ

و محصول کافی استفاده نماید . اگر به هر دلیل شاخه وبرگ ؛ بیش از حد زیاد باشد مصول آن کم می شود

و یا برعکس ؛ اگر محصول ان بیش از حد زیاد باشد قدرت بوته برای تولید شاخه و برگ ؛ در سا ل بعد کم

خواهد شد . پس مقدار میوه و کیفیت ان زمانی مطلوب خواهد بود که گیاه از رشد متعالی برخوردار باشد .

منشاء پیدایش ؛ تاریخچه انگور و ویژگی های انواع گونه های انگور :

پراکنش انگور به طور وسیعی در نقاطی از جهان مابین 25 و 50 درجه عرض شمالی در آسیای شرقی ؛

اروپا؛آ سیای میانه و آمریکای شمالی بوده و تعداد اندکی از گونه های انگور درمناطق حارهای و گرمسیری

مکزیک و گواتمالا و شمل آمریکای جنوبی گسترده شده اند . گونه های معروف انگور در جهان به شرح زیر

می باشد :

گونه های امریکایی : این گونه ها در مناطق آمریکا وجود دارد که در ابتدا توسط دریا پیمایان

کلمبوس دیده شده بودند . این گونه های انگور قابل کشت می باشند که میوه های خیلی معطر با پوست ضخیم

در خوشه های خیلی کوچک وتک حبه دارند . دوره رسیدن آنها خیلی طولانی بوده و حبه ها درخوشه ها

به طور همزمان نمی رسند و دوره رسیدگی به صورت طولانی و پیوسته میباشد کیفیت اب انگور این گونه

بسیار خوب است و معمولا" به صورت تازه مصرف می شود و بیشتر در نقاط جنوبی آمریکا مورد توجه

هستند .انگور های امریکایی در برابر بیماری های باکتریایی و آفت معروف شته انگور مقاومت بالایی دارند

همچنین از آنها در اصلاح و ایجاد پایه های جدید برای انگور های اروپایی استفاده می شود .

گونه انگور اروپایی : این گونه معروف به انگورهای د نیای قدیم ویا انگورهای اروپایی ومهمترین

گونه انگور میباشد وبالغ بر 90 درصد انگور تولیدی جهان را شامل می شود . این گونه واریته های اهلی در

نواحی دریای خزر در آسیای میانه منشا گرفته که به احتمال زیاد 5000 سال قبل از میلاد مسیح در آسیای

میه اهلی شده اند .این گونه از انگوربه نقاط شرق و دور آسیا نیز توسط تاجران هندی وفارسی گسترش پیدا

کرده است ( 1).این گونه با ویزگیهای بارز زیر از انواع انگور آمریکایی (دنیای جدید) متمایز میگردد.

1- خوشه ها وپیچک ها مقابل برگها قرار دارند . 2-پیچکها منشعب وچنگالی شکل هستند.

3- کامل بودن اعضای گل . 4- ضمائم گل در آن پنج قسمت قرار دارد.

5-شکل انتهایی شاخه جوان در آن ها باز است. 6- نداشتن برآمد گیهای عرضی روی پهلوهای بذر.

7- قدرت ریشه زائی بالاتر از انواع آمریکایی وتوان تحمل بیشتر نسبت به شرایط نامطلوب خاکی .

8- در صد قند آنها بیشتر از انواع آمریکایی است ومناسب برای تهیه کشمش هستند .

انگور های موجود در کشور تماما" متعلق به این گونه میباشند .

درگه گیری های انگور آمریکایی واروپایی :

این گونه ها برای بدست آوردن ارقام مقاوم به بیماری ها و آفات وبدست آوردن گونه های پر محصول

مهمترین محصولاتی که از انگور بدست می اید عبارت است از :

انگور مجلسی – کشمش – آب انگور – سرکه – آب قوره – مشروبات الکلی – شیره انگور

ویژگی های گیاه شناسی انگور :

ساقه انگور از ابتدای تشکیل تا سومین سال پیدایش آن از نظر گیاه شناسی به اسامی گوناگونی معروف

می باشد که هر کدام مرحله ای خاص از رشد و نمو آن را در بر می گیرد .از جوانه های مرکب انگور در

ابتدای فصل رشد ؛ شاخه های فصل جاری بوجود می آیند . این شاخه ها رشد سریعی داشته و در اواسط

تابستان به بعد تشکیل ساقه های تو خالی یا ماشوره ای به نام کین ( شاخه یکساله ) می دهند . این ساقه های

توخالی در صورتی که بر روی بوته انگور باقی بمانند در سال بعد تنه ها را تشکیل می دهند . تنه های افقی

( کوردن ها ) را به وجود می آورند. تنه های کوتاهی که ساقه های ماشوره ای بر روی انها تشکیل می شود

بازو نامیده میشوند .

در گونه اروپایی برگ ها بزرگ هستند و عرض انها بین 20 تا 25 سانتی متر هستند ولبه آنها فرو رفته

می باشد . در تعداد کمیاز انگور های اروپایی برگ ها صاف و یا فرورفتگی های انها خیلی کم عمق می باشد

در ارقام اروپایی پیچک ها به صورت شاخه ای و بر روی گره ها و مقابل برگ ها قرار دارند وخوشه و

پیچک ها مقابل برگ ها قرار دارد و شکل انتهایی شاخه جوان به صورت باز می باشد .

گلها کوچک به صورت پیوسته در مقابل برگ ها و بر روی شاخه جدید تشکیل می گردند .

گرده افشانی ونحوه تشکیل حبه درانگور :

اکثر ارقام انگور اروپایی ( انگور های موجود در ایران ) خود بارور می باشند . در حالی که در بیشتر ارقام

انگور آمریکایی تولید میوه بدون نیاز به گرده افشانی وجود ندارد و می بایستی از گرده زاهای خوب در میوه

بندی مناسب بهره گرفته شود . اگرچه در انگور گرده افشانی در داخل گل انجام می شود اما هوای آرام و

خشک در بهبود گرده افشانی و تولید حبه تاثیر زیادی دارد . در مواقع وزش باد ؛ گرده افشانی خوب انجام

نمی شود و خوشه ها تنک می شوند . معمولا" عمل تنک کردن میوه در انگور صورت نمی گیرد ولی

باردهی بیشتر از طریق انجام هرس خوب قابل تنظیم می باشد و سال آوری وتناوب باردهی در انگور به

راحتی از طریق انجام هرس علمی و فنی قابل کنترل می باشد . در تمامی انگور های اروپایی ( انگور های

ایران)حداکثر دو خوشه در هر شاخه وجود دارد و نیاز به تنک کردن خوشه احساس نمی شود .

در دورگه هایی از انگور که حاصل تلاقی انواع آمریکایی واروپایی می بااشند در هر شاخه 4 تا 5 خوشه

تشکیل می شوند و در این ارقام بایستی عمل تنک کردن به منظور بهبود میوه ها و افزایش کیفیت و تامین

رشد رویشی مطلوب صورت گیرد .در انگور اندازه حبه ها و طول خوشه ها از طریق مصرف هورمون

جیبرلیک اسید بر روی انگور تامپسون بی ذانه واکثر ارقام رومیزی افزایش مییابد.

معمولا" هورمون جیبرلیک اسید با غلظت 10 تا 15 قسمت در میلیون به صورت محلول پاشی زمانی

که 50 % گلها در مرحله شکوفه باشند ؛ مصرف می شود و در صورتی که یک تا دو هفته بعد از محلول

پاشی با غلظت 40 قسمت در میلیون تکرار شود ؛ نتیجه بهتری حاصل می شود . با اعمال این محلول پاشی

خوشه ها باز شده و از در هم رفتگی حبه ها جلو گیری می شود و از این نظر که با افزایش حجم خوشه

و باز شدن آن بیماری سفیدک سطحی و خسارت کرم خوشه خوار انگور نیز کاهش پیدا می کند ؛ عملی

مطلوب می باشد .

نیاز های آب و هوایی و خاک مو کاری ها :

انگور با انواع خاک ها و شرایط متفاوت خاکی سازگاری داشته و قابل کشت می باشد و به خاک هایی

با PH بالا و شور تا اسیدی و رسی متحمل می باشند . تنوع پایه های انگور امکان سازگاری آن را با

اکثر خاک ها فراهم نموده است . حاک های عمیق با زهکش خوب و بافت سبک مناسب انگور می باشد .

خاک های حاصل خیز در تولید و افزایش کیفیت انگور هایی که برای تهیه آب انگور استفاده می شود ؛

نامنسب می باشد وابیاری زیاد نیز در انگور های مناسب آبگیری مضرر است واز کیفیت انها کم می کند

اما در انگور های رومیزی و انگور هایی که به منظور مصارف تازه خوری مد نظر می باشند آبیاری

در سال هایی که عملکرد بالا باشد ضروری می باشد .

انگور موجود در ایران به طور معمول نیاز به طول فصل رشد طولانی دارند . به صورت نسبی درجه

حرارت بالا در تابستان و رطوبت نسبی پایین و نیز فصل رشد عاری از بارندگی و همچنین زمستان

ملایم برای انها مناسب می باشد . انگور های آمریکایی با آب و هوای معتدل و مرطوب سازگاری

بهتری دارد مقاومت به سرما عامل مهم در توسعه کشت اکثر ارقام انگور اروپایی می باشد سرمازدگی

جوانه های اولیه در دمای 18- درجه سانتی گراد تا 23- درجه سانتی گراد اتفاق می افتد و تنه های و

شاخه های اصلی در دمای پایین تر از 23- درجه سانتی گراد به شدت آسیب می بینند .

کیفیت داخلی حبه های انگور تحت تاثیر شرایط آب و هوایی تغییر می کند . آب وهوای خنک معمولا"

در افزایش ترشی و کاهش قند موثر می باشند در حالی که درجه حرات بالا در تابستان باعث افزایش

قند و کاهش ترشی می گردد معمولا" طول فصل رشد طولانی و درجه حرارت گمتر؛ در انگور های

اروپایی منجر به افزایش کیفیت و بازدهی بهتر می شود .

رطوبت به خاطر بیماری های قارچی مهمترین عامل محدود کننده در توسعه کشت انگور می باشد .

ازدیاد انگور :

ازدیاد مو به روش های مختلف از جمله خوابانیدن – پیوند زدن و استفاده از بذر امکان پذیر است .

ازدیاد به روش قلمه زدن : در این روش اگر در پاییز بخواهیم قلمه بزنیم از شاخه های همان سال که مقداری

از شاخه سال قبل روی ان باشد استفاده می کنند . طول قلمه ها 60 تا 80 سانتی متر است و بعد از بریدن در

پاییز آنها را زیر ماسه های نرم و مرطوب و نسبتا" سرد تا بهار نگهداری می کنند در بهار و در زمان درخت

کاری آنها را ابتدا به مدت 48 ساعت در داخل آب قرار می دهند بطوری که در آب غرق شود انگاه آن را

می کارند .

ازدیاد به روش خوابانیدن :

در این روش شاخه های دراز یکساله را در پاییز زیر خاک می کنند و منتظر می مانند که آن ریشه بزند

و حتی هر جوانه اش به گیاه تازهای تبدیل شود این کار معمولا" یک سال طول می کشد . پس از ریشه دار

گیاه ؛ هر قسمت می تواند به طور مستقل زندگی کند . گیاه تولید شده دارای ریشه را از پایه مادری جدا کرده

و به محل کاشت انتقال می دهند .

ازدیاد به روش پیوند : پیوند یکی از راههای ازدیاد غیر جنسی است که در انگور معمولا" از پیوند اسکنه

استفاده می شود انواع پیوند که در ارتباط انگور به کار می روند عبارت است از : پیوند اسکنه – پیوندلوله ای

پیوند جوانه یا T پیوند تاجی

پیوند اسکنه : دراین روش ابتدا پیوندک مربوط را انتخاب و پس از اینکه پایه مادری که معمولا" از کیفیت

مناسب برخوردار را از نزدیکی خاک بریده و در مقطع آن شکافی ایجاد نموده و سپس پیوندک انگور

مرغوب را درآن شکف قرار می دهند .

ازدیاد به وسیله بذر :

این روش که زیاد در ازدیاد انگور مرسوم نیست . وفقط برای بدست آوردن گونه های جدید و تولید انبوه

بکار می رود .

تربیت ؛ آرایش و هرس انگور :

هرس عبارت است از قطع یا حذف کامل یا حذف کامل قسمتی از گیاه برای بهبود کمی و کیفی .

نکات مهم در هرس باردهی مو :

v عموما" جوانه های تولید کننده خوشه بر روی شاخه های یک ساله ایجاد می شود . پس اگر شاخه

یکساله ای از جوانه های خواب بر روی تنه یا شاخه های یکساله به وجود آمده باشند معمولا" جوانه هایش

بارده نخواهند بود .

v شاخه های پیر قدرت باردهی کمی دارند پس باید آنها را به مرور قطع کرد .

v بهترین فاصلهبرای انتخاب جوانه های بارده بین 8 تا 20 سانتی متری ساقه های یکساله است .

v بعد از پیچک ها شاخه ها را قطع می کنند به خاطر اینکه بعد از آن جوانه ها بار ده نیستند .

v در منطقی که احتمال سرمازدگی بهاره وجود دارد بهتر است فاصله تاج با زمین اافزایش یابد .

v هرس باید به طوری انجام شود که کوتاهترین راه برای انتقال شیره نباتیبه شاخه ها را طی کند.

v در هرس مو باید سعی شود که جوانه های باردهنده را روی شاخه های یکساله نگهداری کرد

و بقیه شاخه ها را حذف کرد.

زمان هرس مو : این عملیات در دو فصل انجام می شود یکی در فصل زمستان که گیاه در خواب است که این

نوع هرس به هرس خشک معروف است .

روش های مختلف هرس :

هرس فرم یا شکل دهی : در سه سال اول پرورش مو؛ باید سعی کنید که با عملیات هرس؛ بوته ؛

فرم یا شکل خاصی به خود بگیرد . این عملیات را هرس فرم یا شکل دهی می نامند . هرس فرم به روش های

زیر انجام پذیر است :

v هرس فرم خوابیده یا خزنده

v هرس فرم ایستاده

هرس فرم خوابیده یا خزیده : در بسیاری از منطق سرد سیر کشورمان ؛ مو را به این ترتیب می کنند .

که تنه اصلی آن روی زمین خوابیده ؛ تعداد 3 تا 5 بازوی اصلی از آن منشعب می شود . بر روی هر بازوی

اصلی 2 تا 3 بازوی فرعی به وجود می آید . همه ساله بر روی بازوی فرعی ؛ شاخه های یکساله میوه

دهنده تشکیل می شوند .

هرس فرم ایستاده : دراین روش ؛ تنه وشاخه از زمین فاصله دارد . که در این فرم از اشکال ایستاده فقط از

قیم و در بعضی دیگر از سیم و داربست برای نگهداری بوته ها انگور استفاده می شود .

هرس باردهی :پس از تشکیل اسکلت و اندام مو با هرس فرم دهی سال های گذشته ؛ هرس باردهی

در تاکستان انجام می گیرد . این هرس پس از خزان نمودن برگ ها در پاییز تا قبل باز شدن جوانه ها

در بهار می توان انجام داد در مناطق سردسیر بهتر است پس از سپری شدن یخبندان زمستان و سرمای دیرس

بهار این هرس انجام شود .

چگونگی کاشت مو :

برای ایجاد مو ستان به روش خزنده ابتدا زمین را به صورت جوی و پشته در آورده و سپس بوته های انگور

را در قسمت دامنه جوب می کارند و برای این کار چاله هایی به عمق 60 تا 80 سانتی متر حفر می کنند

و سپس نسبت به بستر سازی چاله مورد نظر ؛ که شامل کود دهی و استفاده از بافت خاک سبک اقدام به

کشت می کنند . عرضطول و عمق چاله هایی که مو در آن کاشته می شود 60 *60*60 می باشد .

در این چاله ها پس از کاشت مقداری شن ریخته و سپس قلمه هایی که 24 ساعت در داخل آب بوده را

از داخل آب خارج کرده و سپس اقدام به کشت می کنند وبلا فاصله بعد از ان پای درخت را برای خروج

هوای موجود در بین خاک می فشاریم و سپس پای درخت را آبیاری می کنند .

فواید پرورش مو به روش ایستاده :

1) در این روش در مقایسه با روش خزنده تعدادبیشتری بوته مو را می توان در واحد سطح کشت نمود

در نتیجه؛ محصول بیشتری بدست می آید .

2) در روش ایستاده ؛ با استفاده از ماشین آلات می توانید عملیاتی از قبیل شخم ؛ دفع آفات و علف های

هرز ؛ برداشت میوه و سایر عملیات باغی را سریعتر و ساده تر انجام دهیم.

3) خوشه ها با خاک تماس ندارند و ضمنا" از نور و هوای بیشتری استفاده می کنند و در نتیجه کیفیت

محصول بهتر می شود و از میزان آفات و بیماری ها کاسته می شود .

انگور

مطالب مشابه :

روش هرس انگور

انگور

فیلم آموزشی هرس انگور

آموزش هرس درخت انگور

انگور

انگور

انگور:

هرس انگور

هرس کردن (مو _ انگور)