مندوی ( بازار ) شهر کابل !

مندوی ( بازار ) شهر کابل !
پیشگفتار:
بازار در اغلب شهرهای مشرق زمین مرکز عمده داد و ستد محسوب میشود ، بازار کابل که در اصطلاح محلی به آن مندوی میگویند، در دو سوی رودخانه کابل که از وسط شهر میگذرد، قرار گرفته است.
قدامت بازار فعلی کابل به یکصد سال قبل میرسد و شامل بازارهای پارچه فروشی ها، بوت فروشی ها ، خشکبار، پوشاک، اجناس دست دوم و غیره می باشد.
علاوه بر بازار فعلی کابل در بخش قدیم این شهر همانند بسیاری شهرهای شرقی بازار سرپوشیده وجود داشت که توسط انگلیس ها به آتش کشیده شد . بخشی دیگر آن به علت عدم مراقبت و محافظت در گذر زمان تخریب شد و اقدام اساسی برای بازسازی آن برای توسعه صنعت گردشگری صورت نگرفته است.
در حاشیه مندوی کابل گذر ها و بازارچه های چون گذر کاه فروشی و کتاب فروشی و بتگری ها ( داش های پختن نخود و جواری و جلغوزه ) دکاکین متعدد که تقريباً ٢٠٠ سال قدامت دارد، وجود دارد. تا اینکه نسبت تقاضای عمومی و زیبایی شهر بخشی از گذر باغبان باشی و چنداول و باغ عمومی را با ساختمانهای جدید و سرای ها برای مواد ضروریات اولیه مندوی فعلی که بازار مرکزی شهر بود اعمار نمودند .

مندوی کابل :
در کنار راست دریای کابل متصل شهر کهنه بازار معروف مندوی که روزانه هزاران هموطن ما برای خرید لوازم ضروری و خوراکه وپوشاکه میایند بنام مندوی شهرت دارد. مندوی در دو جاده متقاطع از کنار لیسه عایشه درانی ( لیسه حبیبه سابق) آعاز و به طرف شرق ادامه دارد و راه دیگر آن از کنار دریا آغاز و به طرف جنوب پیش میرود .تا سه دوکان چنداول امتداد دارد. به دوطرف این جاده متقاطع دوکانها و سرای های عمده فروشی و پرچون احراز موقعیت نموده اند . تا اکنون تقريباً بيشتر از ٦٠٠٠ دوکان در مندوی تعمیر شده است. مندوی جای است که تمام چيزهای عمده خريد و فروش می گردد .و یا کوچۀ مندوی- یک سر کوچۀ مندوی در لب دریای کابل و پل باغ عمومی قرار دارد و سر دیگر آن به جادۀ میوند می‌پیوندد.
در مسیر بازار اصلی، کوچه‌های دیگری نیز امتداد دارند که به محلات و مناطق قدیمی منتهی می‌شوند. در این بازار سنتی، مندوی‌های حبوبات و مواد خوراکی، میوۀ خشک، آجیل باب، ادویۀ دیگ، میوه، مارکیت های پوشاک زنانه، مردانه و بچه گانه، هوتل و رستورانت، کافه و سماوار، عطاری های هندوباواران افغانستان و غیره جا دارند.

سرای ها مندوی :
اگر از طریق پل باغ عمومی داخل مندوی برویم به دوطرف بازار ؛ سرا ها و هوتلها و مغازه های لوکس جلب توجه میکند چنانچه غربا شرقا :

ـ طرف دست راست عبارتند از :
هوتل اورانوس ٬ دوکان های تکه وپارچه فروشی ها ٬ حوزه اول امنیتی ٬ مستوفیت ولایت کابل ٬ صدر مارکیت ٬ سرای سید حبیب الله ٬ سرای احمد شاهی ٬ کافی (کافه) الماس که ٬ هوتل بی نظیر. این هوتل در گذشته ها یکی از هوتل های عصری مندوی بود و غذای مناسبی سرویس مینمود و کافه و رستورانت الماس احتمالا از پهلوان محمد ابراهیم در جوار سرای احمد شاهی با نوار های هندی قدیمی مشتریان را به خود جلب مینمود
ـ طرف دست چپ :
دوکانهای ظروف و چینی فروشی و پارچه فروشی ٬ سرای ریاست تقاعد که حالا بنام سرای ظاهر شاهی مسما است . مدینه مارکیت ٬ پوهنی ننداری که یک راه آن به رادیو کابل میانجامید سالها قبل ریاست افغان اعلانات بود ٬
این جایگاه و فضای پیش روی آن به کوچۀ مندوی، پل باغ عمومی، از گذشته دور تا امروز مرکز اصلی شهر بوده است. در حال حاضر نیز با موجودیت کوچۀ مندوی، فروشگاه ها، طلافروشی ها، بانکها، هوتل ها، دوایر دولتی، نزدیکی به ایستگاه موترهای شهری و غیره مرکزیت خود را تا اندازه یی حفظ کرده است.
البته سرای احمد شاهی در کنار سرای میرعلم حیدری قرار داشت و عده را حدس برانست که هوتل بی نظیر همان هوتل بچه شاه قل در کنج یا نبش سرای احمد شاهی موجود بود .
در حالیکه هوتل کابل سابقه و هوتل سرینا فعلی همان کافه بچه شاه قل بوده است .
سرای میرعلم حیدری، سرای احمد شاهی و سرای سید حبیب الله را بسال ۱۳۴۳ هـ ش به آتش کشیدند و در شب تار همه سیف ها و غله ها تا جایی که امکان داشت غارت گردیدند . ضمنا تکرارا در ۴ جدی ۱۳۹۱ هـ ش سرای دیگری بنام فیض محمد ناصری و بخشی از سرای شاهزاده (شازده) نیز آتش گرفت و ۶۰۰ دوکان به سرنوشت شوم دوچار گردید .
درجاده که از طریق کنار دریا داخل مندوی برویم به سرا های ذیل بر میخوریم شمالا و جنوبا :

ـ از طرف راست :
دروازه و کوچه ایکه به سرای شاهزاده میرود دراین کوچه کافه ورستورانت قدیمی وجود دارد با کباب بسیار خوشمزه . سرای فیض محمد ناصری مشهور به سرای رییس لنگ ٬ دوکان هایکه میوه های خشکبار به فروش میرسانند . سرای میرعلم حیدری ٬کوچی مارکیت ٬ سرای افغان ٬ سرای خشکبار و ادویه جات به نام ( ؟ )٬ سرای لوازم لوکس ٬
ـ از طرف چپ :
سرای هزار گل ٬ لطیف مارکیت ٬ سرای هاشمی ٬ سرای داوی ( منزل مرحوم عبدالهادی دوای مبارز و مشروطه خواه در همین محل وجود داشت )٬ مرستون تیاتر که امروز دیگر وجود ندارد ٬ سرای چای فروشی و شکر و گُر به نام (؟)٬ سرای ارد وروغن و حبوبات به نام (؟) و گذر باریک که به جاده میوند و کاه فروشی میانجامد . سرای فروش لوازم بایسکل و موتر سایکل و دهها دوکان عطاری .
نرخ و نوای غلات در مندوی زیر نظر حاکم مندوی تعین میگردید. توسط شحنهء مندوی امنیت و نظارت میشد . تمام سرای ها با دروازه های بزرگ چوبی ساعت ۶ شام بسته میشد و ساعت ۸ ویا ۹ صبح باز میگردید . دوکانداران میتوانستند از دروازه کوچک عبور ومرور نمایند .

توغ مندوی :
بلند كردن توغ مندوي در كابل: مندوي كابل، جاي انبار و فروش مواد غذايي و ضرورتهاي گوناگون زندگي مردم است. دكانداران و مردم را عقيده بر اين است كه پوش كردن جديد توغ مندوي و برافراشتن مجدد آن، هر ساله به روز نوروز و اعطاي خيرات و نذر در اين روز اول سال، باعث خير و بركت مندوي ميشود و مندوي در جريان سال خالي نميماند.
در صبح روز نوروز به ساعت ۸ صبح، شاروال كابل ، به منظور برافراشتن توغ مندوي و بيرق زيارت سخي حصه میگیرد . او نخست به مندوي رفته توغ مندوي را بلند ميكند و بعد از آن به زيارت سخي رفته در برافراشتن بيرق سخي سهم ميگيرد.
در مندوي همه علافان و ساير دكانداران و جمع غفيري از اهالي شهر كابل به منظور اشتراك در مراسم برافراشتن توغ مندوي، در ماركيت اساسي مندوي جايي كه بر بالاي دروازة ورودي آن بيرق بالا ميشود گرد ميآيند. توغ مندوي با يك تكه سبز پوش جديد گرديده، در ميان شور و هلهله جمع انبوهي از حضار برافراشته ميشود و رئيس بلدية كابل بدين مناسبت خجسته بيانيهاي ايراد مينمايد و بعد توسط يك روحاني معمر دعاي شكرگزاري به آرزوي خير و بركت،
و امنيت ادا ميشود و بعد كلچه هاي نوروزي و شيرچاي و شيريني نوروزي صرف ميگردد.(۱)

تیاتر یا صحنه مندوی :
ـ مرستون ننداری :
در انتهای جاده مندوی قرار داشت که همان تیابر شاروالی بود که در سال ۱۹۵۳ م استاد فرخ با آرکستری که خودش رهبری میکرد در تیاتر شاروالی معروف به صحنه بلدیه یا صحنه مندوی کابل, برنامه های موسیقی را اجرا مینمود . این تیاتر بعدا به نام مرستون شهرت یافت . فعلا سرای داوی و دیگر مارکتیهای تجارتی به عوض آن اعمار گردید

پوهنی ننداری :
پوهنی ننداری طی سال های ۴۵-۱۳۴۶ هـ ش بریاست رییس مطبوعات وقت تحت نظر آقای سهیل ایجاد گردید در حالیکه برخی عقیده مند اند که در افغانستان پوهنی ننداری در سال۱۳۲۲ هـ ش به فعالیت آغاز نموده است .
در مندوی کابل و کنار دریا رادیو افغانستان قدیم و جود داشت تا زمانیکه دستگاه جدید به تعمیر فعلی انتقال ننموده بود هنرمندان مستقیما اهنگ های خویش را از آنجا پخش میگردید . اخبار و مطالب اجتماعی و اقتصادی از گوشه مندوی به صدا می آمد . بنابران در جوار آن در داخل مندوی تیاتر وجود داشت بنام پوهنی ننداری . که هنرمندان و استادان هنر تیاتر افغانستان در آنجا هنرنمایی مینمودند از جمله مرحوم رفیق صادق ٬ و دههای دیگر.

پایان سخن :
فرق بين کوچه مندوی با ساير کوچه ها در اينست که اينجا دوکانداران گدام های دارند و بطور عمده و پرچون بفروش می رسانند.
ارزش تجارتی مندويی اينست که روزمره، بيشتراز صدهاهزار افغانی سودا می شود و اگرهمين دوکانها در جای ديگر باشند به اين پيمانه خريد و فروش نخواهند داشت.
چنانچه لباسی را که از بازار مندوی کابل خریداری می کنند، همین لباس را نمی توانند به همین قیمت از مارکیت های شهر نو خریداری کنند، به این مفهوم که قیمت در مارکیت شهر نو حتی چند بار بلند تر است.
وقتی با فروشنده گان استدلال شود، آن ها فقط تفاوت جنس، اصل و تقلبی بودن آن را بهانه می گیرند و به این گونه به اصطلاح؛ به چشم مردم خاک می زنند.
بازار مذکور همواره با ازدحام هموطنان شور وهیجان دیگری دارد که در دیگر مناطق شهر دیده نمیشود. . بیشتر عمده فروشی ها در این بازار مکان گرفته اند. دکان های عمده و پرچون فروشی و بساط های امتعۀ ارزان نیز فراوان است.دکانداران شهر، تاجران خرده پای ولایات، مردم فقیر و طبقه متوسط کابل مشتریان این بازار می باشند. در پهلوی این سرا ها و دوکان ها و مغازه ها ٬ صد ها نفر دست فروش و صدهای دیگر با کراچی ها و عرابه های خویش اجناس و اموال و اشیا مورد ضرورت شهرواندان را به فروش میرسانند . اما در حدود دو دهه اخیر دیگر فروش مواد ارتزاقی و اجناس لگام گسخته و با قد وقواره مشتری نرخ معین میگردد. شحنه و کلانتر مندوی دیگر نیست . هر کس به زعم خود نرخ میگذارد و به مهارت وتردستی به فروش میرسانند.

زیر نویسها :
۱ ـ کابل ناتهه ٬ جشن باستانی نوروز در افغانستان ٬ ش ۴۶ س مارچ اپریل ۲۰۰۷

مندوی ( بازار ) شهر کابل !

مطالب مشابه :

فروش عمده و خرده پوشاك در تبریز( ارسال براي تمام نقاط ايران )

فروشگاههای خرید سیسمونی...

مراکز و بازارهای عمده فروشی در گوانجو

لیست مقواهای سفید Clairefontaine (عمده فروشی )

انگری برتز

درصدهای سود(برای فروشندگان) ‘ دستورالعمل نرخ گذاری کالاها و خدمات صنفی

اختلال بیش فعالی چیست؟ مطالبی در مورد علایم و علل بیش فعالی کودکان

مندوی ( بازار ) شهر کابل !