تاریخچه استان بویر احمد

تاریخچه

منطقه ای که اکنون استان کهگیلویه و بویراحمد نام دارد دارای پیشینه کهن تاریخی است . هر چند در گذشته ای نه چندان دور ،جزء یکی از بلوکهای مملکت فارس بوده که خود شامل دو قسمت می شد : قسمت شمال شرقی که آن را سردسیر و کوهستانی و پشت کوه می نامیدند و قسمت جنوبی و غربی که نره کوه و بهبهان نامیده می شد.

در عهد باستان محدوده کهگیلویه ، انشان یا انزان نامیده می شد که شامل کهگیلویه و ممسنی بوده است . پژوهشگران بر این باورند که مردمان انزان خود بخشی از مردمان پارس بوده و با هخامنشیان هم نژاد بوده اند . پژوهشگران معتقدند که مهد حکومت بزرگ هخامنشیان و محل تولد پادشاهان کبیر آن در منطقه ی انشان بوده و هم اکنون نیز آثاری در رابطه با صحت این موضوع در کهگیلویه و بویراحمد کشف شده است.

'آریوبرزن' سردار دلیر ایران از تمدن هخامنشیان از اهالی کهگیلویه وبویراحمد بوده است وزادگاه او را برخی بلاد شاپور و برخی بویراحمد می‌دانند ،مقبره ی آن دلاور جنگاور هم اکنون در کهگیلویه و در دخمه ای بسیار عظیم و با شکوه واقع است و در همین راستا میدانی به نام وتزیین مجسمه او در یاسوج ساخته شده است. حمداله مستوفی در تاریخ گزیده از ایل جاکی نام می‌برد. مستوفی اشاره به مهاجرت طوایف کرد از مناطق جبل السماق (کردستان سوریه کنونی) به مناطق لر بزرگ و لر کوچک می‌کند. حمداله مستوفی در سال (۷۳۰ ه.ق/۱۳۳۰م)، از ایل جاکی و لیراوی و ممسنی و بختیاری نام می‌برد كه همراه با ۲۴ طایفه دیگر کرد از كردستان سوریه، به مناطق کوه گیلویه و بختیاری و لرستان کنونی كوچ كردند. این رویداد در اوایل سده ششم هجری رخ داد.

در سنهٔ خمسایه (۵۰۰ق.) قریب صد خانه کرد، از جبل السماق شام (کردستان سوریه کنونی)، به سبب وحشتی که ایشان را با مهتر قوم خود افتاده بود، به لرستان امدند و در خیل احفاد محمد خورشید که وزرا بودند نزول کردند، برسبیل رعیتی. بزرگ ایشان ابوالحسن فضلوی بود ... او را پسری علی نام بود. چون علی درگذشت، از او پسری محمد نام بماند. چون او نیز نماند، پسری ابوطاهر فضلوی کنیت داشت. جوانی شجاع بود ... ابوطاهر به صلح و جنگ به وعد و وعید و فریب و شکیب توانست ملک لرستان در ضبط اورد و چون تمکین و استقرار یافت، هوس استقلال کرد و خود را اتابک خواند و عصیان نمود و کار ان ملک بر او قرار گرفت، در سنهٔ خمسین و خمس مایه. بعد از مدتی درگذشت و پنج پسر یادگار گذاشت: هزاراسپ و بهمن و عمادالدین پهلوان و نصرة الدین ایلواکوش و قزل. به حکم وصیت و اتفاق برادران اتابک هزاراسپ که مهین و بهین همه بود، قائم مقام پدر شد و عدل و داد ورزید . در عهد او ملک لرستان رشک بهشت گشت و بدین سبب اقوام بسیار از جبل السماق شام (کردستان سوریه کنونی) بدو پیوستند: آسترکی، مماکویه، بختیاری، جوانکی بیدانیان، زاهدیان، علائی، کوتوند، بتوند، بوازکی، شوند، زاکی، جاکی، هارونی، اشکی، کوی لیراوی، ممویی، یحفومی، کمانکشی، مماسنی، ارملکی، توانی، کسدانی، مدیحه، اکورد، کولارد و دیگر قبائل که انساب ایشان معلوم نیست.

کهگیلویه در زمان حمله عرب جزء قلمرو پارس بوده و یکی از مناطقی بوده که زمیگان نامیده می‌شدند. ریاست مردم کهگیلویه در اواخر سده دوم و آغاز سده سوم هجری به عهده فردی به نام روزبه بوده‌است. پس از او فرزندش مهرگان و پس از مهرگان برادرش سلمه فرمانروای مردم کهگیلویه شدند. در آن زمان شخصی به نام گیلویه از جایی به نام خمایگاه پائین نزد سلمه آمد و در دستگاه او پایگاه و جایگاهی پیدا کرد و پس از مرگ سلمه توانست زمام امور را بدست بگیرد و آن چنان بزرگی و ارج یافت که منطقه را به نام او کوه گیلویه (کُهگیلویه) خواندند. خاندان گیلویه دست کم تا سال ۳۴۶ هجری بر نواحی کهگیلویه فرمانروایی کردند.

در قدیم چهار ایل بویراحمد، نویی، دشمن‌زیاری و چرام را اصطلاحاً «چهاربنیچه» می‌نامیدند. از دیگر ایلات مهم و قدرتمند استان ایل باوی بوده که محدوده شهرستان گچساران محل سکونت آنان بوده‌است. این منطقه در سده شش هجری بخشی از قلمرو اتابکان لر بزرگ به شمار می‌آمد. فرمانروایان گوناگون این خاندان، ازجمله ابوطاهر (فرمانروایی ۵۰۰ تا ۶۰۰ هجری)، هزاراسپ، تیکله، کلجه، پشنگ، هوشنگ، افراسیاب و کامیار بر این مناطق حکم راندند. واپسین اتابک، غیاث‌الدین بن کاووس بن پشنگ بود که سلطان ابراهیم تیموری فرزند شاهرخ از پادشاهان تیموری، احتمالاً در سال ۸۲۷ او را برکنار کرد.این استان از قدیم الایام ساختاری ایلی داشته‌اند . بعداز مشروطه با قدرت گرفتن خوانین بختیاری در کشور بر آن شدند تا ایل قدرتمند همسایه که در ان دوران مهمترین رقیب انها در جنوب کشور به حساب می امد را تضعیف کنند تا بتوانند خود را به عنوان قدرتمند ترین ایل وکلانتر جنوب کشور مطرح کنند و قرارداد های نفتی را با نام خود با دولت بریتانیا ببندند بنابراین سردارجنگ نصیرخان بختیاری به میان ایل آمد و با تفکیک کردن ان به دو بخش بویراحمد علیا(بالا) و بویراحمد سفلا (پایین) بین دو عموزاده از خاندان ملک یکپارچگی بویراحمد را از بین ببرد همانطور که در اینده دیدیم عبدالله خان ضرغامپور و ناصرخان طاهری با متحد کردن ایل توانستند که در مقابل رژیم طاغوت ایستادگی کنند.از طوایف بزرگ بویراحمد سفلا می توان به : تامرادی و سادات امام زاده علی و طاس احمدی و اولاد میرزالی و ... واز طوایف بزرگ بویراحمد علیا میتوان به : آقایی و قاید گیوی و تیرتاجی... اشاره کرد. ناگفته نماند که حدود 75 درصد مردم شهرستان رستم در استان فارس هم اصالتی بویراحمدی دارند.

فرماندهان در این ایلات در طول تاریخ با لقب کی معروف بوده‌اند برای نمونه میتوان کی نصیر بهادر تامرادی ،کی ساعد تامرادی، کی کاووس نیکنام وکی لهراسب باطولی ، کی اله قلی جهانبازی ،کی علیخان کی ولیخان، ... اشاره کرد . البته این منطقه خوانین بزرگ ومشهوری چون شکرالله خان ضرغام الدوله ،عبدالله خان ضرغامپور ،حیات خان رستمی ،سرتیپ خان طاهری، محمد حسین خان طاهری،ملا ولی پناهی،آقا بیژن منصوری داشته‌است . وهمچنین عبدالله خان ضرغامپور که زمانی از جانب محمدرضا شاه پهلوی به عنوان ایلخانی گری کل جنوب کشور انتخاب شد ولی بعدها با شروع مبارزات امام خمینی به ایشان پیوست.از جنگ جویان مشهور و دلیر عبدالله خان که در جنگ های سمیرم و گجستان حضور داشتند می توان به کی حبیب و ملا محمد قلی اردکانی و کا جعفرقلی اردکانی را نام برد. در زمان پهلوی با توجه به عدم سیاست پایدار خوانین و کدخدایان بویراحمد ویاغی گری ها و عدم کنترل رعایا توسط رئسای ایل و کدخدایان طوایف مختلف, شاه با سیاست مبنی بر یکجانشین کردن مردم بویراحمد شهر یاسوج فعلی را بنا کرد که در استان کم قدمت ترین شهر محسوب می شود . دهدشت یا بلاد شاپور قدیم(قدمت ازعهد ساسانی و حتی قبل از آن)ولنده و راک مرکز خوانین وکلانتران دشمن زیاری و طیبی به عنوان مرکز بخش ثلاث(ایل طیبی-دشمن زیاری وبهمئی)به همراه گچساران یکی از با سابقه ترین ها به شمار می آیند.مشهور ترین خان وکلانتر ایل بزرگ دشمن زیاری نیز حیات خان رستمی (فرزند مهدی خان دشمن زیاری و خواهرزاده ی عبدالله خان ضرغامپور بویراحمدی وداماد فتح الله خان طیبی) می باشد که از قدرت سیاسی بالایی در استان برخوردار بود قلعه ی با شکوه ایشان نیز در بخش راک از توابع شهرستان کهگیلویه تا حدودی پا برجاست و هم اکنون جزو میراث فرهنگی استان می باشد.

مکان‌های دیدنی کهگیلویه و بویراحمد دارای ۲۱۷ گردشگاه زیارتی و تفرجگاهی است که گردشگران تابستانی می‌توانند از آنها دیدن کنند.

سرچشمه چنارستان سفلی

شهر توریستی و زیبای سی سخت همچون نگینی در دامنه کوه دنا دارای آب و هوای دلپذیر و سالم.

رودخانه‌های مارون، چرام، نازمکان، بشار، زهره و مهریان بهمراه هزاران چشمه سار دیگر و در کنار آن‌ها سد کوثر، شاه قاسم و شاه مختار یاسوج.

۴۰قله بالای چهار هزار متر دنا

آبشارهای کمردوغ دیشموک، تنگه مهریان و گنجه‌ای یاسوج و تنگ سولک بهمئی.

باغ چشمه بلقیس چرام، امامزاده‌های کهگیلویه و دشت بلاد شاپور دهدشت، دژ سلیمان و چندین دژ دیگر.

آثار تل چگاه، آب گرمون، آب شوران، شهر لارندن، آب انبارها، کاروانسراها، قلعه‌ها، گورستان سه طبقه و تنگ سولک در رشته‌کوههای بهمئی.

تنگ تکاب، محل برخورد آریو برزن با اسکندر مقدونی و قلعه‌های قدیمی متعدد شامل قلعه دختر، قلعه مانگشت، قلعه رئیسی و دژ سلیمان که مجموع آنها به «دلی مهرگان» معروف است.

تنگ شلال دون، رودخانه و بیشه زیبای شاه بهرام، روستای زیبای باغستانی مارین، تنگ هنگان و بقعه امامزاده «بی‌بی‌حکیمه» خواهر امام رضا در شهرستان گچساران

غارها و اشکفت‌های کوهستان‌ها.

۱۸ رودخانه کوچک و بزرگ، ۴۰ چشمه جوشان آب آشامیدنی و معدنی، ۱۷حلقه قنات، پنج آبشار، سه دریاچه، ۶۰دره و تنگه، بوستانها و دشتهای سرسبز، امامزاده‌ها، گنبدها، قلعه‌ها، کاروانسراها، مساجد، آب انبارها آتشکده‌ها، پل‌ها و برج‌های تاریخی از دیگر نقاط گردشگری منطقه‌است.

نامهای ایلات جاکی (مترادف با زمیگان)، چرام، دشمن زیار و بویر احمد (مترادف با باوی= بئونی اوستا) به ترتیب به معانی دارندگان زمینهای ییلاقی و قشلاقی، رمه سفید، ستم کننده به دشمن و ده هزار نفری می باشند. یعنی ایل باوی (بویر احمد) با تعداد نفرات کثیر بزرگترین ایل منطقه بوده است.

وضعیت اقتصادی این استان از نظر اقتصادی به عنوان ناحیه کشاورزی و دامپروری به شمار می‌آید. بعد از دامداری و کشاورزی صنایع استخراج نفت گچساران و کارخانه قند یاسوج و مجتمع دنا صنعت یاسوج(تولید انواع لوله های پلیمری) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ولی با این حال فعالیتهای صنعتی و معدنی در این استان نسبت به سایر مناطق کشور، رشد نیافته و رونق چندانی ندارد. به طور کلی صنایع موجود در این استان به دو گروه تقسیم می‌شوند، که عبارتند از صنایع دستی و ماشینی. بزرگترین صنعت موجود استان، صنعت نفت است. در زمینه معادن نیز این استان دارای معادن بوکسیت، مس، فسفات، گوگرد، و غیره‌است.

گویش لری مردم این سامان شاخه ای از فهلویات است و قرابت و هم ریشگی با زبان فارسی دری دارد و آکنده از واژه ها و ریشه های افعال پهلوی ساسانی است. سه گونه گویش لری دراین استان وجود دارد که در ادامه بطور مختصر پیرامون هرکدام شرحی می دهیم.

گویش(لهجه)بویراحمدی:

درگویش بویراحمدی کلمات آهنگین وبا شتاب و بریده و مختصر و بر روی نوک زبان جریان می یابد .حرف دال به ندرت تلفظ میشود،مگر در اول کلمه قرار گیرد و حرف جیم به تلفظ شین در می آید.

گویش چرامی-بابوئی:

دراین گویش تاکید بر حروف خ،ر،ق زیاد است و تلفظ حرف ح در کلمات آشکار نیست و حرف دال نیز واضح و روشن به تلفظ در نمی آید. از فتحه در ادای کلمات زیاد استفاده می شود.

گویش طیبی-بهمئی:

دراین گویش کشش کلمات آشکار است و آرامشی در تلفظ ملحوظ است و تاکید کلمات بر حروف گاف ، واو ، ی ،زیاد است و از حرکات فتحه نمایی آشکار دارد. باز شدن دهان و فکین در صحبت کردن زیاد است.

نکته: علامت جمع در گویش و لهجه لری مردم کهگیلویه و بویراحمد حرف ( لام ) است.

نکته: در این گویش حروف فارسی پ ، چ ، گ ، تلفظ آشکاری دارند و گاه حالت مشدد می گیرند.

نکته: حرف ژ بر خلاف لهجه کردی در صحبت و تلفظ کاربرد پیدا نمی کند.

برای بهتر شناختن گویش و لهجه کلی مردم کهگیلویه و بویراحمد به صرف چند نمونه افعال پرداخته می شود:

فعل ( رفتن ) : رهتم ، رهتی ، رهت ، رهتیم ، رهتیت ، رهتن .

فعل ( بردن ) : بردم "bordom" ، بردی " bordi " ، برد " bord " ، بردیم " bordim " ، بردیت " bordit" ، بردن " borden " .

جغرافیای روستاگنجه ای بزرگ :

روستای گنجه ای بزرگ ، بر اساس آخرین نقشه ای تقسیمات کشوری در سال 1384، در دهستان سررود شمالی ّ بخش مرکزی ، شهرستان بویراحمد قرار گرفته است این روستا در مختصات جغرافیایی 15 درجه و 32 دقیقه ای طول شرقی و 30درجه و45 دقیقه ی عرض شمالی واقع شده است . روستای گنجه ای بزرگ در سمت شمال غربی شهر یاسوج قرار داشته و فاصله آن تا مرکز استان برابر با 10 کیلومتر می باشد . ارتفاع روستا از سطح آبهای آزاد معادل 1980 متر است . ارتباط روستا با مرکز استان از طریق یک راه آسفالته اصلی ( محور یاسوج – سی سخت) فراهم می گردد . از نظر موقعیت جغرافیایی ، روستای گنجه ای بزرگ در شرایط پای کوهی ( حاشیه ی دشت دنا ) استقرار یافته و امکان گزینی آن در دامنه ی ارتفاعات صورت گرفته است . با توجه به قرار گیری روستا در شرایط فوق ، عمده ای عوارض طبیعی موجود را ارتفاعات دره های عمیق و ارضی کشاورزی تشکیل می دهد.

گشت وگذاری درنام روستا:

باتوجه به تحقیقاتی که درمیان مردم روستا بعمل آمده است می توان نتیجه گرفت که دراین مکانی که روستا واقع شده است حاکی ازآن است که کیخسروپادشاه پیشدادی درمحل تپه تل خسروی لهراسب رابه جانشینی خود برگزید وسپس راهی ارتفاعات دنا گردید درمسیرعبورخود درمحل رودخانه سه ریزاستراحت کوتاهی نمود دراین محل جام جهان نمای خودرادررودخانه فروبرد وجام پنهان گردید ازآن زمان به بعد این محل به گنج سری ونهایتا به گنجه ای سه ریزمعروف گردید.(رودخانه راهم به همین دلیل سه ریزنام نهادند).

جمعیت وپراکندگی آن:

طبق سرشماری عمومی نفوس ومسکن درسال 1385 شهرستان بویراحمد دارای 17747 نفرجمعیت بوده که روستای گنجه ای سه ریز ازجمله روستاهای این شهرستان با2024 تعداد جمعیت زندگی می کنند.

تحولات جمعیت درسالهای مختلف سرشماری

سال	جمعیت	تعدادخانوار
1335	535	دردسترس نبوده
1345	580	117
1355	735	142
1365	1236	203
1375	1740	258
1385	1859	385

اقلیم(آب وهوا):

روستای گنجه ای درمنطقه اقلیم سرد سیری واقع شده ودارای هوای معتدل متمایل به سرداست.دراین ناحیه میزان بارش برف وباران زیاد می باشد وبعلت بارش باران وبرف فراوان وپوشیده شدن ارتفاعات ازبرف برای مدت مدیدی ازسال ازمنابع آب کافی برخوردارمی باشد.عمده ترین منابع آبی روستای گنجه ای رودخانه سه ریزاست که ازکوه دناسرچشمه می گیرد.مهمترین ارتفاعات روستای گنجه ای عبارتنداز:چال کوه- میان تنگان- حجاج- لیکلات وگنومی باشد.

جاذبه های طبیعی:

مهمترین جاذبه های طبیعی که وجود داردیکی رودخانه سه ریزاست که درکنار روستا عبور می کند ودرتمام فصول سال دارای آب می باشدوهنوزخشک نشده است،فقط درسال1387 به دلیل خشکسالی سراسری که درکشوروجودداشته ازمیزان آب آن کاسته شد اما به طورکامل خشک نشد. ازدیگرجاذبه ها تنگ گنجه ای می باشدکه دارای طبیعت زیباوسرسبزاست وبیشه هایی ازدرختان مختلف مانندتوت،تی تپه،بنه وبلوط است وگردشگران زیادی راسالانه به خودنیزجذب می کند.ازدیگرجاذبه های طبیعی کوههایی است که درمنطقه وجوددارندکه میتوان ازمعروفترین آنها دنا رانام برد که دراکثرسال چادرسفید(برف)به خودمی پوشدوجاهایی ازآن برای اسکی مناسب است.

عوامل تولید:

یکی ازعوامل تولید،زمین است که درروستای گنجه ای باتوجه به ویژگی های طبیعی ومنابع آب فراوان وخاکهای مستعدوحاصلخیزوآب وهوای معتدلی که داردبرای کشاورزی بسیارمناسب است ومهمترین تولیدات عمده کشاورزی روستا برنج،گندم،گردو،سیب،نخود،جووعدس و...می باشد.آب وآبیاری درروستا توسط رودخانه سه ریزکه ازکنارروستا می گذردوهمچنین چشمه سارها می باشد. درروستا دوطایفه بنام (گنجه ای وخواجه) وجود دارد که آب راتقسیم میکنند آب تقسیم شده برای هرطایفه چهارشبانه روزمی باشدتازمینها راآبیاری کنند و محصول بدست آورند. وسایل وروشهای تولید:درگذشته بوسیله گاووالاغ بود.اماباتوجه به پیشرفت وتکنولوژی درجوامع بشری دراین روستا نیزماشین آلات کشاورزی به عنوان وسایل تولیدزمینها راامروزه شخم می کنند.ضمنا به اعتقاد مردم روستا پردرآمدترین محصول برنج است.

علی رغم نزدیکی به شهر یاسوج نتوانسته اند جذب بازار کار گردند و در نتیجه بیکاری جوانان تبدیل به یک معضل شده است .فرهنگ عشیره ای و حاکم بر روستا و قوم گرایی شدید باعث عدم مشارکت مردم در امر هم کاری با دهیاری و شورا شده است . روستای گنجه ای بزرگ در منطقه ای با ارتفاع زیاد ( معادل 1980متر از سطح آب های آزاد) از سطح دریا واقع شده و در کل موقعیت کوهستانی دارد . میزان بارش در سطح منطقه افزون بر معدل کشور بوده و جهت رشته کوه های مختلف از جهت عمومی سلسله کوه های زاگرس ( شمال غرب به جنوب شرق ) تبعیت می کند و هم چنین به دلیل وجود ابرهای باران زا ف در جهت جنوب – جنوب غربی و غرب ، در دامنه های غربی و جنوبی میزان بارندگی بیشتر است . میزان کل بارندگی سالانه از نواحی و بخش های جنوبی به طرف شمال استان افزایش می یابد . میزان متوسط بارندگی سالانه در این حوضه 8/641 میلی متر است . بر اساس آمار ایست گاه های هواشناسی منطقه ، حداکثر و حداقل بارندگی متوسط ماهیانه به ترتیب در دی ماه و تیر ماه بوده است . جهت وزش باد غالب در فصل زمستان از شمال غربی به جنوب شرقی است . جهت وزش باد غالب در فصل تابستان از جنوب و جنوب شرقی به سمت شمال است .هوای آرام با سرعتی کمتر از یک متر بر ثانیه 2/37 درصد از تعداد وزش ماهیانه را به خود اختصاص داده ولی باد در جهات هشت گانه 8/62 درصد از وزش را دارا بوده است .بر اساس آمار روزهای یخ بندان ایست گاه سینوپتیک یاسوج در دوره ی آماری ، تعداد روزهاس یخ بندان 70 روز بوده که عامل ارتفاع و نقش توده های هوا در زمستان در این ناحیه از علل مهم این مورد است . بیشتر روزهای یخ بندان مربوط به ماه های دی ، بهمن و آذر و اسفند است به این ترتیب در حدود 6 ماه از سال ( فصل های زمستان و پاییز) احتمال وقوع یخبندان وجود دارد . یخ بندان در این ناحیه ارتباط نزدیک با هجوم و فرکانس توده های هوای سرد سال داشته که تاثیر ان در نقاط مرتفع به مراتب شدیدتر است .میزان تبخیر در ماه های خشک و نیمه خشک دارای اهمیت است و اثر مهمی در سیمای رستنی های خودرو و مراتع و درختان جنگلی و فعالیت های کشاورزی دارد . میانگین تبخیر در ایست گاه یاسوج از دی ماه با 55 میلی متر آغاز می شود و در تیرماه با حداکثر خود یعنی 312 میلی متر می رسد . مجموع تبخیر سالیانه 2073 میلی متر است . چنان که این میزان تبخیر با میانگین بارندگی سالیانه مقایسه شود مشخص می شود که در این ناحیه خصوصاً در فصل های گرم کمبود رطوبت در خاک وجود دارد و باید به وسیله ی آبیاری و یا کاربرد روش های فنی دیگر از شدت تبخیر جلوگیری شود . با توجه به اینکه بخش زیادی از شهرستان کوهستانی است انسان ها جهت به حداقل رساندن هزینه های سکونت تلاش نموده اند تا اراضی صاف و همواری را جهت زندگی پیدا کنند و در این میان اراضی پای کوهی موقعیت مناسبی را جهت رسیدن به این هدف پدید آورده است . وجود دشت های متعدد و اغلب کم وسعت در میان سلسله کوه های یاد شده از نظر کشاورزی و جذب جمعیت حایز اهمیت فراوان می باشد . از نظر نشست گاهی ، روستای گنجه ای بزرگ در حاشیه ی دشت یاسوج واقع بوده و شیب زمین آن به سمت اراضی زراعی و باغی است .از نظر زمین شناختی نیز مطالعات موجود به صورت ذیل جمع بندی شده است . منطقه ی زاگرس همواره با بخش های بزرگی از آسیای میانه تا ابتدای دوران کامبرین از دریای آزاد جدابوده است . به طوری که طبقات نمکی سری هرمز زیرین در ان به جای مانده است . در اواخر دوره ی کامبرین زیرین ، ارتباط این منطقه با دریای آزاد بار دیگر برقرار می شود . رسوبات هرمز بالایی با آثاری از تریلوبیت ها موید این نظریه است . فعالیت های تکتونیکی کاملاً متمایزی را می توان به دره ی اردویسین – سیلورین نسبت داد زیرا طبقات سیلورین درزاگرس با کنگلومرای دانه درشت آغاز می شود که بی تردید ناشی از حرکات خشکی زایی قبلی می باشد . در دوره ی پرموکربونیفر ، فعالیت های کوه زایی موجب پیش روی و پی روی های موضعی مختلف دریا در منطقه ی زاگرس می شود . در این رابطه ، به ویژه از ابتدای پرمین به بعد حرکات کوه زایی کاملاً متفاوت در مناطق مختلف ناحیه مشهود می شود . فعالیت کود زایی اواخر دوران سوم ، باعث بوجود آوردن فرم زمین ساخت کنونی شده که در آن سیستم تقریبا منظمی از تاقدیس ها و ناودیس ها با محور کلی شمال غربی – جنوب شرقی بر منطه حکم فرماست . تراکم چین خوردگی ها ، به طرف شمال شرقی افزایش یافته و در سرحد شمال شرقی خود به روراندگی اصلی زاگرس منتهی می شود که این روراندگی را اغلب از نظر زمین شناسی مرز بین زاگرس و ایران مرکزی می دانند . فعالیت های تکتونیکی در دوران چهارم ، در حقیقت ادامه همان حرکات کوه زایی دوران سوم است که موجب تشدید اختلافات ارتفاعی در حوزه ها شده و به موازات تغییرات اقلیمی ، دوره های کوتاهی از فرسایش و انباشتن در پستی ها را سبب می شود . با قرار گرفتن محدوده ی مطالعاتی در ناحیه ی چین خورده ی زاگرس بررسی ویژگی های آن عبارت است از اینکه ناحیه در جنوب غربی زاگرس قرار گرفته و از جنوب غربه به شمال شرقی و بر وسعت و شدت چین خوردگی های آن افزوده می شود . در منطقه ای که به طور ناگهانی طبقات آهکی آسماری ظاهر شده اند ، قوس جبهه کوهستانی است ف در حالی که چین خوردگی ها به طرف جبهه کوهستانی آشکارتر شده و به سوی شمال شرقی و بر شدت و وسعت آن ها افزوده می شود بعضی از تاقدیس هایی که در زیر دامنه ها قرار داشته وعموماً دارای بیرون زدگی نیستند به تدریج از نظر وسعت دامنه ی چین خوردگی های مربوط به ارتفاعات کوهستانی نزدیک می شود . در قسمت های شمال شرقی ناحیه ی چین خورده ، طول محور تاقدیس ها تا 200 کیلومتر نیز می رسد .

تاریخچه استان بویر احمد

مطالب مشابه :

آشنایی با استان کهگيلويه و بوير احمد

امام زاده حیدر (ع) - بهبهان- استان خوزستان

تاریخچه استان بویر احمد

شهرستان ياسوج

فرحزاد - امامزاده داوود

مسيرهاي گردشگري عمومي كشور

مسيرهاي گردشگري عمومي استان خوزستان

لردگان؛ سرزمين گنج‌هاي پنهان

لنده ،نگيني غريب در استان کهگيلويه و بوير احمد