روابط کار - تاریخچه درایران و جهان

تاریــخچــه روابط کار درجهان

در حدود پنج هزار سال قبل اولین مفهوم روابط کار بصورت ابتدایی و در رابطه با تهیه طرحهای اجرایی برای رفع مشکلات مرتبط با روابط بین کارگران و کارفرمایان ( کارکنان و مدیریت ) مشاهده میگردد .

روابط کار قبل از انقلاب صنعتی

* حدود 3700 سال قبل از میلاد مسیح در زمان حکومت حمورابی پادشاه بابل اقداماتی در زمینه تعیین حداقل دستمزد و تعیین فهرست دستمزدها بعمل آمد .

* در دورۀ هخامنشیان در ایران نوعی نظام دستمزد وجود داشت که در آن طبقه بندی مشاغل پرداخت حقوق مساوی برای کار مســاوی ، عدم تفاوت بین کارگر زن و مرد، حداقل سن برای کار ( 15 سال ) و پرداخت پاداش و عیدی پیش بینی شده بود .

* اسلام با بیان مطالبی فلسفی و ارائه حقوق کار ، چگونگی تنظیم روابط کار را تشریح می کند . بطور کلی حقوق اسلامی در مورد « کارانسانی » دیدی وسیع تر از « حقوق کار » داشته و احکام آن فقط منحصر به کارگران نمیشود بلکه تمامی طبقات جامعه را شامل میشود .

* در اسلام نکتۀ مهم ارزش مادی و معنوی کار است زیرا احکام اسلامی تنها مالکیتی را مشروع میداند که نتیجه کار و فعالیت انسان باشد .

روابط کار بعداز انقلاب صنعتی
انقلاب صنعتی که منشأ تحولات بزرگی در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و فن آوری بود ، اساس روابط کار ( روابط صنعتی ) امروز را شکل داده است .
روابط کار ( روابط صنعتی ) در این دوره تحت تأثیر دو پدیدۀ « تحول فکری » و « تحول صنعتی » قرار گرفته است :

الف تحول فکری
* با وقوع انقلاب کبیر فرانسه وپیدایش نظریه های اصالت فرد و اقتصاد آزاد ، مباحث مرتبط با حوزه روابط کار ، حقوق کار و کارکنان شکل گرفتند.

ب – تحول صنعتی :
شروع انقلاب صنعتی و افزایش واحدهای تولیدی موجبات مهاجرت از روستا به مراکز صنعتی وشهرها ، افزایش تعداد کارگران در واحدهای صنعتی ، تنوع مشاغل ، کاهش امنیت شغلی و... را فراهم آورد و در نتیجه زمینه پیدایش واحدهای روابط کار ( روابط صنعتی ) ایجاد گردید .

تاریخچه روابط کاردرایران
با پیدایش صنعت نفت در زمان سلسلۀ قاجار ، تحولی در روابط کار ایجاد شد اما شیوۀ تبعیض آمیز خارجیان حاکم بر این صنعت موجب نارضایتی کارگران ایرانی گردید و زمینۀ تشکل آنان را فراهم کرد . مبارزات این تشکلهای کارگری با کمک تحولی که بعدها انقلاب مشروطه ایجاد کرده بود ، دگرگونیهایی را در روابط بین کارگران و کارفرمایان بوجود آورد .
درحدوو پنجاه سال قبل ، حرکت کلی کشور بسوی صنعتی شدن با احداث راه آهن ، کارخانه های نساجی ، قند ، سیمان ، کبریت سازی ، پالایشگاه ............ شروع شد .
در نتیجه با افزایش کارگران ، نیاز به وضع قوانین و مقرراتی جهت تعیین حقوق آنان محسوس گردید . از طرفی با ازدیاد واحدهای تولیدی و عدم توجه کارفرمایان به حقوق کارگران ، تدریجاً زمینه دخالت دولت در روابط کار فراهم شد و دولت ناگزیر شد تا بتدریج قوانین و مقرراتی را برای ساماندهی روابط کار وضع نماید .
اهم این قوانین و مقررات عبارت بود از :
1 - در این برهۀ زمانی اولین سند دخالت دولت در روابط کار ، فرمانی است که در سال 1302 توسط والی کرمان و بلوچستان در حمایت از کارگران کارگاههای قالی بافی صادر شد و پیرامون ساعات کار ، ایام تعطیل ، حداقل سن کار ، شرایط محیط کار و بازرسی از محیط کار مقرراتی را وضع کرد .
2- مقررات مربوط به قرارداد کار در قانون مدنی مصوبۀ 1307 که در آن به اجارۀ اشخاص اشاره شده است .
3- وضع و اجرای قانون تأمین اجتماعی ( در سالهای 1309 تا 1311 ) . زیرا احداث راه آهن سراسری و ساختمانهای دولتی ، با وقوع حوادث ناشی از کار توأم بود .
4- نظامنامۀ کارخانه ها و مؤسسه های صنعتی کشور ( مصوب 1315 هیئت دولت ) که در آن مواردی از قبیل حفاظت و بهداشت کار ، بازرسی کار و تأمین اجتماعی پیش بینی شده بود .

* پس از پیروی انقلاب اسلامی ، وزارت کار و امور اجتماعی ، قانون جدید کار را تدوین نمود که بتصویب دولت و مجلس شورای اسلامی رسید ولی به دلیل ایرادهای شورای نگهبان ، سرانجام پس از اصلاح در 76 ماده بتصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید و به دولت ابلاغ گردید و از سال 1369 به اجراء درآمد .

تاریخچه روابط کار ( روابط صنعتی ) در شرکت ملی نفت ایران
از بدو پیدایش صنعت نفت در کشور ، موضوعات روابط کار به اشکال مختلف مورد امعان نظر قرار داشته اند و واحد متولی آن تحت عنوان واحد “ روابط صنعتی “ انجام وظیفه می کرد این واحد در خصوص موارد ذیل فعالیت می نماید :
1) تقویت ارکان ایمنی و بهداشت محیط کار
2) حمایت از کارکنان در برابر عوارض و حوادث خاصه حوادث ناشی از کار
3) حفظ و ارتقاء سلامتی و بهداشت روانی کارکنان
4 ) بررسی و ارائه گزارشهای تحلیلی همراه با پیشنهاد برای تامین و توسعه رفاه کارکنان در محیط کار و محیط زندگی
5) مطالعه وپیشنهاد برای تعدیل حقوق / دستمزد و جبران صعوبت کار
6) شناسایی مشاغل سخت و زیان آور و توجه به شاغلین این مشاغل
7) مشارکت در تهیه و تدوین مقررات ، آیین نامه ها و دستورالعملها
8) انجام نظر سنجی ها و پروژه های مطالعاتی برای شناسایی علل و عوارض پدیده های آسیب رسان در محیطهای کاری و ارائه پیشنهادهای سازنده جهت حل و فصل این گروه مشکلات
9) جلب توجه مسئولین به اهمیت و پیگیری مسائل مرتبط با اعمال مدیریت منابع انسانی و توجه به نیروی کار در طی مراحل استخدام ، آموزش ، انتصابات و مسیر ارتقاء شغلی ، ارزشیابی و خاتمه خدمت
10) ارائه طرحهایی برای جلب مشارکت کارکنان در تصمیم گیریها
11) همکاری در مذاکره با سازمان تامین اجتماعی ، وزارت کارو امور اجتماعی ، شرکتهای بیمه و ...
وظایف روابط کار و صندوق تأمین آتیه
1- اجرای متمرکز دستور العمل طرح تامین آتیه کارکنان درسطح شرکت ملی نفت ایران
2- اجرای متمرکز دستورالعمل انتخاب و تشویق مديران وکارکنان نمونه در سطح شرکت ملی نفت ایران
3 - بررسی و رسیدگی به مسایل و مشکلات مطروحه از سوی واحدها و کارکنان مرتبط با حوزه روابط کار
4- حضور در جلسات برای بررسی ، رسیدگی ، تجدید نظر و یا تدوین مقررات و دستورالعملها و هماهنگی در روشهای اجرایی مرتبط با بهبود محیط و شرایط کار
5- نظارت در حیطه وظایف محوله و ارائه نظرات مشورتی به شرکتها / مدیریتها / واحدها مختلف برای هماهنگی و انطباق عملکرد با ضوابط و مقررات .
6- بازدید از شرکتها و مناطق عملیاتی برای انعکاس مشکلات در قالب گزارش همراه با پیشنهاد
7- انجام پروژه های مطالعاتی بمنظور آسیب شناسی و در نتیجه کمک به بهبود محیط و شرایط کار
8- تشکیل جلسات با واحدهای موازی در شرکتهای تابعه بمنظور تبادل نظر و هماهنگی در اقدامات و فعالیتهای مرتبط با حوزه کاری ، در قبال مسائل و مشکلات فراگیر .

پروژه های مطالعاتی واجرایی انجام پذیرفته در روابط کار و صندوق تامین آتیه کارکنان

* پروژه مطالعاتی “ اصلاح طرح تامین آتیه کارکنان “
* پروژه مطالعاتی “ بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت کارکنان در مناطق عملیاتی ( اجرا در شرکت ملی حفاری ایران)
* پروژه مطالعاتی “ بررسی چگونگی گذران اوقات فراغت کارکنان درمناطق عملیاتی “ (اجرا در شرکت عملیات اکتشاف ، شرکت پایانه های صادرات مواد نفتی ، شرکت نفت فلات قاره )
* پروژه مطالعاتی “ بررسی علل شیوع اعتیاد و راهکارهای پیشگیری و درمان با توجه به علت شناسی آن و مقایسه اثر بخشی راهکارهای درمانی و پیشگیرانه صورت پذیرفته در سطح شرکت ملی نفت ایران “
* پروژه اجرائی “ طراحی و استقرار سیستم مکانیزه در واحد روابط کار و مددکاری اجتماعی “
* پروژه مطالعاتی “ بررسی علل و شناسایی نوع فرسودگی شغلی کارکنان مناطق عملیاتی شرکت نفت فلات قاره ایران و ارائه راهکارهای عملیاتی متناسب “

منبع: اینترنت

روابط کار - تاریخچه درایران و جهان

مطالب مشابه :

روابط کار قبل از انقلاب صنعتی

روابط کار - تاریخچه درایران و جهان

حقوق ثبت شرکتهاومالکیت صنعتی

نمونه سوالات تشریحی کلی درس قانون كار

نمونه طرح درس حسابداری

حقوق کاروتعاون

دانشگاه صنعتی کرمانشاه استخدام می کند