پیشینه تاریخی شهرستان پاسارگاد

استان فارس از قدیمی ترین مراکز تمدن بشری محسوب می شود.قرنها مرکز حکومت بوده است .سلسه های بزرگی همچون هخامنشیان و ساسانیان در این سرزمین تشکیل شده اند پس از اسلام مسلمانان برای اولین بار در دوره خلافت عمر اقدام به تسخیر فارس کردند تنها سه قرن پس از اسلام شیراز پایتخت اولین حکومت ایرانی گردید.

پیشینه تاریخی:

شهرستان پاسارگاد ازلحاظ قدمت تاریخی دارای پیشینه ای بسیار کهن است.آثاری از عصر نوسنگی درآن پیدا شده که به عصر هخامنشی بر میگردد.مهم ترین آثار دوران هخامنشی مجموعه پاسارگاد است که در 21کیلومتری شمال شهر سعادت شهر قرار دارد.باتوجه به تحقیقات انجام شده از لوح های تخت جمشید گرفته تا کتب معتبر فارسنامه ابن بلخی،نزهت القلوب حمد اله مستوفی چاپ «گای لیسترانج»فارسنامه ناصری،المسالک الممالک اثر«ابن خرداد به»حدود العالم ،فرهنگ جغرافیای ایران(ج 7)از «انجمن آرا»آثار سفرنامه نویسان دوره قاجار ،آثارالعجم ،تاریخ فرصت الدوله شیرازی،جغرافیای تاریخ فارس تالیف «پاول شواتس»ولغت نامه علی اکبر دهخدا این بخش در طول تاریخ نام های جدیدی را به خود گرفته است نام هایی از قبیل :کمینوش هخامنشی ،کمه «خانه شاه»،کمهر:«کوه مهر»،کمین:«شکارگاه مناسب پرندگان وبهترین محل از پای درآوردن قشون نظامی دشمن،کمین گاه سلاطین»،کلیلک یا کلیدک:«کلیدکوچک گشودن فتح دروازه فارس»،سعادت آباد وسعادت شهر در حال حاضرشهرستان پاسارگاد رابه خود اختصاص داده است.

در لوح های گلی تخت جمشید از منطقه خوش آب هوای کمینوش که از شیره انگور و شراب و همچنین وجود مرغزار های آن نام برده شده است .مستند بر کاوشهای انجام شده در تنگه بلاغی و کشف کار گاه شیره پزی با قدمتی نزدیک به 3000 سال نشانگر آن است شیره انگور و باغداری انگور در این منطقه پیشینه تاریخی کهنی دارد.

استان فارس پایتخت آستروتوریسم ایران

با توجه به سیاحتی ،زیارتی و تاریخی بودن این استان و همچنین برخورداری از آسمانی پرستاره با حد قدری نزدیک به 6 در بعضی از اماکن فارس را می توان پایتخت گردشگری نجومی ایران نامید و این برند گردشگری زمینه برای اشتغال زایی و ایجاد فرصت های شغلی و سرمایه گذاری را پدید می آورد.

پیشینه تاریخی:

شهرستان پاسارگاد ازلحاظ قدمت تاریخی دارای پیشینه ای بسیار کهن است.آثاری از عصر نوسنگی درآن پیدا شده که به عصر هخامنشی بر میگردد.مهم ترین آثار دوران هخامنشی مجموعه پاسارگاد است که در 21کیلومتری شمال شهر سعادت شهر قرار دارد.باتوجه به تحقیقات انجام شده از کتب معتبر فارسنامه ابن بلخی،نزهت القلوب حمد اله مستوفی چاپ «گای لیسترانج»فارسنامه ناصری،المسالک الممالک اثر«ابن خرداد به»حدود العالم ،فرهنگ جغرافیای ایران(ج 7)از «انجمن آرا»آثار سفرنامه نویسان دوره قاجار ،آثارالعجم ،تاریخ فرصت الدوله شیرازی،جغرافیای تاریخ فارس تالیف «پاول شواتس»ولغت نامه علی اکبر دهخدا این بخش در طول تاریخ نام های جدیدی را به خود گرفته است نام هایی از قبیل :کمه «خانه شاه»،کمهر:«کوه مهر»،کمین:«شکارگاه مناسب پرندگان وبهترین محل از پای درآوردن قشون نظامی دشمن،کمین گاه سلاطین»،کلیلک یا کلیدک:«کلیدکوچک گشودن فتح دروازه فارس»،سعادت آباد وسعادت شهر در حال حاضرشهرستان پاسارگاد رابه خود اختصاص داده است.

کتاب نزهت القلوب حمد الله موستوفی در رابطه بامرغزارها درملک فارس میگوید:«در فارس مرغزار بسیار است که مهم ترین آن ها مرغزار کمین است که گیاهش با چهار پایان سازگاربوده وبهتر از دیگرجاهاست»واز کمین به عنوان یکی از منازل بین راهی نام برده است.

در نزهت القلوب حمد الله مستوفی قزوینیبه سال 704هجری قمری در صفحه 148لفظ کلمه کمین آورده شده:«کمین وفاروق» دو شهر است وتوابع بسیار دارد هوای معتدل وتوابع بسیار دارد.

در فارسنامه اب بلخی صفحه 125:«کمه وفاروق شهرکی است ودهات بزرگ ونواحی وهوای آن سرد سیر است.آبهای روان وخوش دارد ومیوه باشد از هر نوعی.»همچنین در این کتاب به منازل بین راهی ازشیراز تا اصفهان اشاره شده است که منزل چهارم را«کمه»نام برده است.

بلوک کمین «از فارسنامه ناصری»بلوک کمین از سرد سیرات فارس میانه شمال و مشرق شیراز است.درازای آن از ابتدای صحرای سرپنیران تا قوام آباد ده فرسخ و پهنای آن از اکبر آباد تا دولت آباد دو فرسخ ونیم محدود است.از جانب مشرق به بلوک قنقری واز شمال به بلوک مشهد مرغاب واز سمت مغرب به بلوک مایین ونواحی مرودشت وازجانب جنوب به نواحی ارسنجان و مرودشت ،هوای بهار وتابستان وپاییزش در نهایت ساز گاری واعتدال .کشت وزرع آن گندم وجو وپنبه وکنجدوآبش از رود خانه مشهد مرغاب.میوه های بساتین کمین از بیشتر بلوکات فارس بهتر «انگورش در خوبی ولطافت ضرب المثل است،انواع شکار ها جز مرغ دراج ومرغ کبک در این بلوک فراوان است ».از اوایل دولت جاوید عدت قاجاریه ،ضابطی این بلوک به عنوان تیول وسیورغال بلاله السادات میرزا جانی فسایی عنایت گردید.بعداز وفات او کما کان به خلف الصدقش میرزا هادی حکومت این بلوک باز به عنوان تیول وسیور غال درحق جناب صاحب دیوان میرزا فتحعلی خان شیرازی برقرار گردیده وتا کنون که نزدیک به48سال گذشته باقی وبرقرار است و کلانتر این بلوک سالها با عزیز اله خان کمینی و حاجی جانی خان کمینی و بعد از وفات وی پسرش محمد باقر خان کمینی چند سالی به کلانتری برقرار گردیده و مدتی است که از عاملی بیکار گشته است وبرای هر دهی کدخدایی گذاشته اند که هریک راتق وفاتق کارهای آن قریه است وقصبه این بلوک کلیلک است وبه مسافت شانزده فرسخ از شیراز دور است و این بلوک مشتمل است بر یازده قریه وآبادی،اکبر آبادفرسخی بیشتر مغربی وکلیلک است،بکان فرسخی بیشتر مغربی کلیلک است ،دولت آباد دوفرسخ میانه جنوب ومغرب کلیلک است،ده بالا نیم فرسخی بیشتر شمالی کلیلک است ،رحمت آباد دو فرسخ و نیم مغربی کلیلک است ،سراج آباد فرسخی کمتر میانه شمال و مغرب کلیلک است ،صحرای سرپنیران نام دشتی مشرقی کلیلک است ،علی آبادبه مسافت کمی در جانب شرق کلیلک است ،قصرالدشت دو فرسخی کمتر میانه شمال ومغرب کلیلک است،قوام آباد سه فرسخی مغرب کلیلک است.

محال کمین_کلیلک

درسال1256(ه_ ق)یکی از صاحب منصبان نظامی بایکی از مهندسان عصر محمد شاه قاجاراز اصفهان به خطه فارس حرکت می کنند وبه بوشهر وگناوه وبندر دیلم ونواحی دشتی ودشتستان رفته ،سفرش یک سال طول کشید.یکی از محل هایی که از آن جا عبور میکند کمین وکلیلک است که شرح آن را چنین تفسیر می کند.

«از تخت سلیمان ومشهد ام النبی گذشتم وروانه کمین شدم،دره ای است که در آن سه دهات واقع وموسوم به کلیلک می باشد که سه راه دارد یکی در کنار رود خانه قشلاق به «سیوند» دیگری در سمت جنوب است وراه سوم از سمت میان جنوب و مشرق وبعد از آن میان جنوب و مغرب است.این راه ها باید از زنجیره کوه پستی گذشت وراه وسطی که به«گدار کلیلک» معروف است.به قدر نیم فرسنگ در کوه روی به فرازو یک فرسنگ ونیم روی نشیب میرود.

این راه بسیار سنگلاخی و مشکل است.محوطه این کوهستان جنگل و اغلب درختانی از جمله «بنه» است وصمغ درختان مذکور «سقز»است که ساکنان آنجا همه ساله جمع آوری و می فروشند.جمعیت این سه دهات پانصد خانوار وتمامی دره مذ کور و باغستانش بسیار وزراعتش بیشمار و درختان پرثمرش انگور ،انار گرده گان وبادام زیاد است.الحق شکارگاه خوب داردعلی الخصوص کبک فراوان مشاهده می شود.

سفرنامه تهران_ شیراز وشرح منازل بین راه

محمد حسین میرزا مهندس قاجاروعلی خان مهندس از عصر ناصری واز فارغ التحصیلان دارالفنون هستند.چون ناصرالدین شاه به سفربه شیرازودیدن جنوب ایران علاقه داشته لذا مهندسین مزبور را مامور کرده راه های مناسب رفت وبرگشت وی راشناسایی کنند.

وبرای بهبود راهها طرح های خود را ارائه دهند. یکی از منازل«تهران به شیراز»را که انتخاب می کنند تنگه بلاغی در کمین است که منزل چهل وچهارم آنهاست.او مینویسد بعداز گذشتن از سیوند جلگه بلاغی را انتخاب نمودیم دردامنه کوهستان جنوبی که به پیازی وکوه شاه مردان وکوهستان شمالی که به کوه قوام آبادموسوم است.

عبور گالسکه درتمام طول راه یعنی ازسیوند الی این نقطه باسهولت انجام میشود.فقط در دو نقطه اول ،تنگه بلاغی که باید کوه بریده شود وچند پل برروی نهرها احداث گردد که مبلغ آن یکصدو شصت تومان برآورده میشود.

درنزدیکی دهنه تنگه بلاغی دوباب قریه کوچک که برروی هم چهل خانوار جمعیت دارد وموسوم به رحمت آباد ووکیل آباد است دیده میشود که اول ملک صاحب دیوان ودومی ملک قوام الملک است.آذوقه دراین دو آبادی به علت رفت وآمد قافله ها کمتر به دست می آید.در جلگه قوام آباد زراعت غله وشلتوک دایراست وآب آن از رود خانه تامین میشود.درآنجا چاپارخانه دولتی وکاروان سرای جدید ناتمام بسیار عالی که قوام الملک بنا نموده است وجود دارد وقلعه ای که درآن پنجاه خانوار رعیت بومی زندگی می کنند. درفاصله نیم فرسخ از آن نقطه چند باب درخت میوه وطاحونه ای که متعلق به قوام آباد است، قرار دارد.

تنگه بلاغی که نیم فرسنگ طول آن است ،در دره بسیار کم عرض واقع شده که کوهستان آن جنگل انبوه است و رود سیوند از وسط آن عبور می کند.در تنگه مذکور سنگ های برجسته و صافی وجود داردکه باید بریده شوند ایل باصری در جلگه تنگه بلاغی در اواسط تابستان که از سرحد مراجعه می کنند دراین محل ییلاق میکنند.هوای این جلگه در تابستان بسیار گرم است ومگس هایی مشابه زنبور که از نیش آن ها خون جریان می کند وجود دارد. در تمام امتداد این راه ها شکار کبک وگراز فراوان دارد.پلنگ اغلب اوقات در این کوهستان مشاهده وشکار شده ودر بین راه کپری به جهت مستحفظ راه ساخته شده ولی قراول آن،که جزءرعایای قوام آباد است.مشغول به کار خود وکمتر بر سر راه ها حاضر میشوند.

کمین؛ازدیدگاه آثار عجم (سفرنامه فرصت شیرازی)

کمین نیز سرد سیر است وبه مسافت هفده فرسخ از شیراز فاصله دارد.حاصلش غله وپنبه وحبوبات،آبش از رود خانه وقنات است.اول خاک کمین پلی است که آن را پل سیوند می نامند وازبناهای جناب صاحب دیوان میرزا فتحعلی خان است. آمدم تا به قوام آباد رسیدم آنجا دهی است وکاروانسرای بسیار ممتاز بنیانش محکم و ارکانش مستحکم.شخص از دیدنش سیر نمی شود وآن را جناب جلالت ماب قوام الملک محمد رضا خان ساخته.خلاصه از قوام آباد گذشتم آمدم به قصرالدشت کمین که ساعتی استراحت نموده واز آنجا بگذرم.

این ده تعلق دارد به جناب موتمن الملک میرزاحسن خان ولد ارشد جناب صاحب دیوان ومتصدی آنجا عالیجاه نجفقلی بیک وزمام امور آن ناحیه به دست عالیجاه عزیز اله خان کمینی است.نظر به مرافقت سابقه و موافقت لاحقه راحله ام را بار انداختند ورحل اقامتم را منزل پرداختند. آسایش یک ساعت به آرامش یک روز رسید وکار روز به شب کشید.هلم جرا اقامت یکشب به استقامت هفته انجامید تلطف تالفشان از حد گذاشت که موجب خجلتم شد. چون دانستم طول اقامت مورث سامت است. یکبارگی دل از استقامت برداشتم وبار مسافرت بر بارکی گذاشتم،یاران رامعذرت خواسته وداع گفته روی برده تا به مشهد مادر سلیمان رسیدم.

پیشینه تاریخی شهرستان پاسارگاد

مطالب مشابه :

به دنبال گذشته

تاریخچه شول

پیشینه تاریخی شهرستان پاسارگاد

شهرستان فسا - فارس

درباره مبارک آباد

تاریخچه روستای اکبرآباد(قسمت اول)

منبع شناسی تاریخ ایران اسلامی

چهره هاي ماندگار وبرتر نورآباد ممسني

پیشینه منطقه فال