کلامی در مورد ارزش و هنجار

دو مفهوم ارزش و هنجار از مفاهیم اصلی و اساسی جامعه شناسی می باشند. در هر جامعه ای نیز این دو مفهوم نقش بسیار موثری در تداوم و انتظام آن جامعه بر عهده دارند.

آلن بیرو، ارزش را ، میزان توانایی یک شی (چیز، اندیشه یا شخص) در ارضای یک میل، یک نیاز، یک تمنای انسان می داند. اولسون ارزش ها را مجموعه ای از پنداشت های اساسی نسبت به آنچه پسندیده است می داند که تجلی عمیق ترین احساسات مشترک نسبت به جهان ها در جامعه هستند.

زیمل ارزش را یک شکل و طبقه بندی جامع از تصویر یا ظاهر دنیا می بیند، که ماهیت عميق آن نه در واحد بودن و یک شکل بودن آن، بلکه در تفاوت آن یعنی در درجه بند ی براساس ارزش می باشد.

کلوکوهن ارزش را یک تصور و درک برای ... یک فرد یا ... یک گروه می داند، که درباره ی مطلوبیت بر روی انتخاب روش ها، ابزار و عمل تاثیر می گذارد.

گی روشه ارزش را شیوه ای از بودن با عمل که یک شخص یا یک جمع به عنوان ارمان می شناسد و افراد یا رفتارهایی را که بدان نسبت داده می شوند، مطلوب و متشخص می سازد. ارزش ها را ، انگارش هایي انتزاعی و غالبا ناخودآگاه درباره ی این که چه چیز درست و مهم است، می داند گرین ارزش ها را ، آگاهی نسبتا پایدار، همراه با عواطف، درباره ی یک شی فکر یا شخص می داند. وودس ارزش ها را ، ترجیحات کلی و پایداری که در
زندگی روزانه بر رفتار و تصمیم ها حاکم است می داند.

برت رند ارزش ها را ، عقایدی در مورد این که موضوع ها یا رفتارها، خوب، بد، مطلوب و نظایر آن هستند یا نیستند، مطرح می کند. برومه ارزش ها را، اعتقاد یا احساس بسیار رایج که برخی فعالیت ها، روابط، احساسات یا اهداف برای حفظ هویت و بهروزی جامعه مهم اند، می داند.

آلن بیرو، ارزش های اجتماعی را مدل های کلی رفتار، احکام جمعی، هنجارهای کرداری، که مورد پذیرش عمومی و خواست جامعه قرار گرفته اند، تشکیل می دهند. ارزش های اجتماعی اموری هستند که مردم باآن حیات اجتماعی خود را می گذرانند و در برابر آن به نوعی وفاق رسیده اند.

با توجه به تعاریف مطرح شده درمی یابیم که در هر جامعه ای، مجموعه ای از اهداف، نگرشها، عقاید و اموری که مهم تر از سایر امور هستند و برای اکثریت افراد جامعه مطلوب تلقی می گردد را می توان جزو ارزش ها محسوب کرد و چون ارزش ها امور مطلوب تلقی می گردد را می توان جزو ارزش ها محسوب کرد و چون ارزش ها امور مطلوب هستند، همه به دنبال تحقق آنها می باشند و برای آن احترام خاصی قائل هستند.

نقش و اهمیت ارزش های اجتماعی

اهمیت ارزش در آن است که اساس ارزیابی ما را از پدیده ها و امور اطرافمان و همچنین اطرافیان و انسان ها و از جامعه را تشکیل می دهد و رفتار ما را نسبت به آن ها تنظيم مي كند. اين ارزشها به رفتار فرد جهت و شكل مي دهند آن را هدایت می کنند.

هر فرد در سازگاری با قوانین و مقررات یا هنجارهای جامعه ی خود که بر پایه ی ارزش های همان جامعه استوار است، عمل می کند. ارزش های اجتماعی دربرگیرنده ی برتری ها یا تلقی های جامعه نسبت به ارزش امور مادی و معنوی هستند. این نگرش ها و گرایش ها در مجموعه نظام ارزشی جامعه را تشکیل می دهند.

کارکردهای اجتماعی ارزش ها

1- انسجام مدل ها (مجموعه ی قواعد و مقررات)

در هر جامعه ای، ارزش ها نوعی انسجام به مجموعه قواعد (مدل ها) می بخشند.

2- وحدت روانی اشخاص

ارزش ها عنصر مهم وحدت روانی اشخاص به شمار می آیند و این یک کارکرد روانی اجتماعي مي باشد.

3- یگانگي اجتماعی

ارزش ها در جهت نیل به همبستگی عمل می کنند و وحدت و یگانگی را در جامعه به وجود می آورند.

4- قضاوت اجتماعی

ارزش ها، وسایل آماده ای برای قضاوت درباره ی اعتبار اجتماعی افراد و تجمع ها به شمار می روند.

5- شیوه تفکر

ارزش ها، در هر جامعه شیوه های مطلوب تفکر و رفتار در آن را مشخص می کند.

6- راهنما

ارزش ها، باعث راهنمایی مردم در انتخاب و تحقق نقش های اجتماعی می باشند.

7- کنترل اجتماعی

ارزش ها، به عنوان وسیله ای برای کنترل اجتماعی و فشار اجتماعی عمل می کنند.

8- نظم اجتماعی

ارزش ها، باعث ایجاد نظم و هماهنگی در تعاملات اجتماعی بین افراد و جامعه می گردند.

انواع ارزش ها

ارزش ها به سه دسته تقسیم می شوند :

1- ارزش های غایی

ارزش های غایی، کیفیت هایی فی النفسه خوب هستند و خود غایت و هدف محسوب می شوند . این ارزش ها که اصولا ارزشهای مسلط می باشند، هسته ی نظام ارزش جامعه را تشکیل داده و به طور کلی انتزاعی و غالبا دست نیافتنی می باشند.

2- ارزش های واسط

ارزشهای واسط یا ابزاری، ارزشهایی هستند که خود وسیله ای برای کسب هدف می باشند. این ارزش ها در چارچوب ارزش های غایی عمل می کنند و از طریق هنجارها یا قواعد مجاز اجتماعی به اجرا درمی آیند که هدف از آنها پشتیبانی و مستحکم کردن ارزش هاست.

3- ارزش های خاص

تقسیمات فرعی ارزشهای ابزاری را ارزش های خاص

می نامند که تقریبا بی شمارند. ارزشهای خاص باید با کل نظام ارزشی که خود کوچکترین جزء آن را تشکیل می دهند همنوایی داشته باشند. این ارزش ها همان ترجیحات شخصی و گروهی هستند که در زندگی روزانه تجلی می یابند.

هنجار

هنجار از نظر لغوی به معنای قانون و قاعده می باشد. آلن بیرو، هنجار را قانون یا اصلی می داند که باید راهبری یا هدایت یک رفتار را موجب شود. بروس کوئن، هنجار را الگوی رفتاری مشترک یا معیارهای رفتار می داند. چیتامبار، هنجار را قواعد ناظر بر اعمالی که برای دست یابی به ارزش ها صورت می گیرد می نامد. به طور کلی به رفتاری که به تدریج میان اعضای گروه و يا جامعه شکل می گیرد و در صورت رعایت نکردن آن، فرد با مجازات روبرو می گردد، یا باید و نبایدهایی که فرد در گروه جامعه ملزم به انجام آن می باشد در غیراینصورت با مجازات روبرو می گردد.

منابع و ماخذ

1- بیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، باقر ساروخانی، تهران، انتشارات کیهان، 1366

2- رفیع پور، فرامرز، آناتومی جامعه، تهران، شرکت سهامی نشر، 1380

3- چیتامبار، جی. بی؛ مقدمه ای بر جامعه شناسی ، مصطفی ازکیا و احمد حجاران، تهران، نشر نی، 1373.

4- گی، روشه؛ کنش اجتماعی ، هما زنجانی زاده، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی، 1367

کلامی در مورد ارزش و هنجار

مطالب مشابه :

فعالیت های کتاب علوم اجتماعی سال چهارم چاپ جدید

کلامی در مورد ارزش و هنجار

پاسخ فعالیت های کتاب علوم اجتماعی سال چهارم چاپ جدید

سرمایه‌ی اجتماعی و بازتاب آن بر حکمرانی

ارزش اجتماعی

هنجارهای اجتماعی

رسانه‌های جمعی و سرمایه اجتماعی

پاسخ فعالیت های مطالعات اجتماعی

پاسخ فعالیت های جامعه شناسی1

نکاتی درباره ی آموزش کودکان و نوجوانان باهوش