حیات وحش استان همدان

منطقه حفاظت شده گلپرآباد با وسعتي حدود 8326 هكتار، در فاصله حدود 40 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان ملایر، و در محدوده جغرافیایی 34 درجه و 9 دقیقه تا 34 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه تا 49 درجه و 7 دقیقه طول شرقی واقع گردیده است. این منطقه شامل تپه ماهورها و قسمتهاییاز آن صخره ایودر پایین دست مناطق دشتی وجود دارد و در کل دارای سیمای کوهستانی است. زمستان این منطقه سرد ونزولات جوی اغلب بصورت برف می باشد.

دراین منطقه تعداد 6 چشمه شناسایی شده که پراکنش مناسبی دارند .ازاین رو در تامین آب وحوش بسیار مهم وحیاتی می باشند.در پیرامونمنطقه سه روستای ده میانه، گرجائی و گلپرآباد قرار دارند. این منطقه دارای بسیاری از قابلیتهای منطقه لشگردر می باشد و جزء پيش كوه هاي زاگرس غربي به شمار مي‏آيد و از شمال و جنوب با ارتفاعات متعددي محدود شده‏ است و تحت تاثير جريانات عمومي هوا در اين بخش از زاگرس می باشد و به رغم كم بودن ميزان نزولات جوي (حدود 300 ميليمتر ميانگين سالانه) و محدوديت منابع آبي و استقرار در اكوسيستم‏ سرد وخشک، از تنوع حياتي به ويژه پوشش گياهي بسيار غني برخوردار است. از اين رو رشد و تكثير حيات وحش آن در خور توجه است. براین اساس در سال 1385 بعنوان منطقه شکار ممنوع معرفی و سپس بدلیل داشتن شرایط مساعد زیستی و تنوع گونه ای مناسب در سال 1386 بعنوان منطقه حفاظت شده ارتقاء سطح يافته است. این زیستگاه در امتداد رشته کوه آهنگران ودرضلع جنوب شرقی لشگردر می باشد . لازم به ذکر است که بخشی از این منطقه در حوزه استحفاظی استان مرکزی قرار دارد.این منطقه دارای بسیاری از قابلیتهای منطقه لشگردر می باشد این منطقه زيستگاهي ، جزء پيش كوه هاي زاگرس غربي به شمار مي‏آيد و از شمال و جنوب با ارتفاعات متعددي محدود شده‏ است و تحت تاثير جريانات عمومي هوا در اين بخش از زاگرس قرار دارد. این منطقه شامل تپه ماهورها و قسمتهاییاز آن صخره ای می باشد.در پایین دست مناطق دشتی وجود دارد ودارای سیمایی کوهستانی است. زمستان این منطقه سرد ونزولات جوی اغلب بصورت برف می باشد. راههای دسترسی ازقسمت شمالی منطقه از طریق جاده گاز اراک- ملایر و از قسمت جنوبی از طریق جاده آسفالته احمد روغنی – گلپرآباد می باشد.همچنین در داخل منطقه جاده های جیپ رو وجود دارند.به رغم كم بودن ميزان نزولات جوي (حدود 300 ميليمتر ميانگين سالانه) و محدوديت منابع آبي و استقرار در اكوسيستم‏ خشك و سرد، از تنوع حياتي به ويژه پوشش گياهي بسيار غني برخوردار است. از اين رو رشد و تكثير حيات وحش آن در خور توجه است. تیپ پوشش گیاهی غالب در مناطق دشتی مرتعی ودر تپه ماهورها بصورت بوته ای و در ارتفاعات درختچه ها وجود دارند.از گونه های گیاهی این منطقه می توان ورک،سنجد،بادام کوهی،زالزالک ،آلبالو وحشی،کنگر،گون،شکر تیغال،گراس،جو وحشی،بله گوش،جگن،جاروکوهی،آویشن،چای کوهی،بومادران و...را می توان نام برد. این منطقه زیستگاه گونه حمایت شده قوچ و میش ارمنی می باشد . از دیگر پستانداران منطقه گرگ،کفتار،شغال،تشی ،رودک،روباه واز پرندگان این منطقه کبک ،تیهو،انواع گنجشک سانان،کمر کولی،سار ،پری شاهرخ،عقاب طلایی و دلیجه را می توان نام برد.

حدود اربعه:

شمالاً : از محل تلاقی مرز مشترک با منطقه لشگردر محل قنات روستای جوزان به سمت شرق در امتداد حد جنوبی مسیر جاده اختصاصی گاز تا ایستگاه سوم 250 پونت واز آنجا تا تقاطع جاده آسفالته بین روستای سرچال نبی دره.

غرباً:از قنات احمد روغنی بسمت شمال در امتداد مرز شرقی منطقه حفاظت شده لشگردر الی قنات روستای جوزان.

جنوباً: از قنات روستای گرچائی به سمت غرب در امتداد جاده بین مزارع وقنات روستای گرچائی بعداز عبور از شمال کودره خزینه وجاده جیپ رو اختصاصی دکلهای برق فشار قوی تا قنات روستای گلپرآباد واز آنجا در امتداد جاده آسفالته پس از عبور از روستای ده میانه الی قنات روستای احمد روغنی.

شرقاً:از نبی دره در امتداد جاده آسفالته به سمت جنوب الی روستای سرچال و از آنجا از طریق جاده جیپ رو به قنات روستای گرچائی.

منطقه حفاظت شده آلموبلاغ با سیمای کوهستانی وتپه ماهوری با وسعت 7500 هکتار و ارتفاع برابر 2946 متر از سطح دریا در شمال شهرستان اسدآباد و 35 کیلومتری شمال غرب شهرستان همدان در محدوده جغرافیایی 53و34 تا 57 و34 عرض شمالي و 07و48 تا12و48 طول شرقي واقع گردیده و یکی از ارتفاعات مهم غرب کشور و استان همدان به شمار می­آید. و از زيستگاه‌هاي با اهميت قوچ وميش ارمني در استان مي باشد.

لذا در سال 1385 به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلامودر سال 1389 به منطقه حفاظت شده ارتقاء سطح یافت. این منطقه در مجاورت گردنه معروف اسدآباد و در مجاورت 17 روستا قرار دارد که از مهم ترین آنها می­توان به ملحمدره ، تاج آباد ، ترخین آباد، بیاج، چنار علیا، محمد آباد، پیرملو، قرآکند و باباعلی اشاره نمود. دره چنار – گرگ دره – دره چپلقو از دره های مهم در منطقه می­باشد.راه دسترسي به منطقه پس از طي 40 كيلومتر در محور اصلي همدان- کرمانشاه، در محل گردنه اسدآباد از طريق جاده انحرافي ایستگاه مخابراتی قدس جدید میسر می باشد. با توجه به اینکه این منطقه يكي از قلل رشته ارتفاعات الوند محسوب می­گردد، از وجود چشمه ساران بزرگ و کوچک و آبریزهای همیشه جاری آن بهره­مند می­گردد و منابع آبی متعددی از جمله منابع فصلی، دائمی، رودخانه، قنات ، چشمه و ... در این منطقه جریان داشته و باعث گرديده حیات وحش منطقه محدودیتی از لحاظ تامین آب نداشته باشند. رودخانه اختاچی مهمترین آب جاري و قنات پشت دربند، چشمه شفیع خان، چشمه شبدر، چشمه سیب، چشمه بابا، چشمه مرادعلی، چشمه روت علیاز منابع آبی آن به شمار می­رود. بر طبق طبقه بندي سازمان هواشناسي کشور منطقه مزبور در زير گروه سرد و خشک قرار مي­گيردبه طوري که آب و هواي منطقه در زمستان سرد و در تابستان معتدل مي‎باشد. با توجه به شیب ، جهت و همچنین برخورداری از نزولات جوی، منطقه مذکور از پوشش گياهي بسیار مناسب با تنوع گونه ای بالا ، فرم های رویشی علفی ، بوته ای ودرختچه ای و با کاربردهای دارویی ، صنعتی و .. اشاره نمود. از آن جملهمی توان گونه های شبدر درختی، گل لاله، شقایق، پونه، توتیا، شنگ، نخود درختی، پیاز کوهی، گل گندم،در منه، زنبق، موسیر، لاله کوهی، لاله سرنگون ، کنگر،ریواس، آزربه، شیرین بیان ، گون، گل ختمی، گزنه، گل گاوزبان و بومادران، بادام کوهی ، البالوی وحشی، زرشک، تمشک، گز ، انجیر، خشخاش ، علف گوسفندی علف هفت بند، کاسنی، تلخه و خارشتررا نام برد. منطقه آلموبولاغ به دلیل دارا بودن پوشش گیاهی مناسب و منابع آب از تنوع جانوری مناسبي نیز برخوردار است، به طوری که زیستگاه مناسبی برای رده‌هاي مختلف جانوری از جمله پستانداران، پرندگان و خزندگان فراهم نموده است. قوچ و میش از شاخص ترین گونه­های جانوری منطقه به شمار می­رود و به دلیل وسعت منطقه و همچنین همجواری با منطقه حفاطت شده خانگرمز و کرکسین سازگاری این گونه با منطقه را افزایش داده است.از سایر پستانداران منطقه می­توان به گرگ ، خفاش، خرگوش ، شغال، روباه، تشی، کفتار، گراز، راسو، سنجاب زمینی، ول، دوپای کوچک، جرد ایرانی ، خارپشت ایرانی ،خدنگ ، هامسترو .. اشاره کرد. پرندگان اين زيستگاه چهره غالب جانوري منطقه را تشكيل ميدهند. گونه هاي كوهزي همچون عقاب طلايي و كبك معمولي فراوانترين پرندگان منطقه اند. راسته Passeriformes نيز در بين تمامي گونه ها متنوع ترين راسته مي باشد. عقاب طلایی، عقاب دشتی، ،شاهین، دلیجه، قرقی، سارگپه، کبک، تیهو، قمری، فاخته انواع چکاوک، انواع سار، توکا، انواع سهره، انواع زرده پر و سینه سرخ و پرندگانی نظیر سبزقبا، جغد کوچک، هدهد،دارکوب، سنگ چشم، شاه بوف، کمرکولی، چلچله کوهی، دم جنبانک ، زاغ نوک سرخ، زنبورخوار از جمله پرندگان موجود در منطقه هستند . از دوزیستان منطقه می توان قورباغه درختی، قورباغه معمولی مردابی، وزغ پا بیلچه ای و وزغ سبز را نام برد. همچنین خزندگانی از راسته سوسمارها و مارها در این منطقه زیست می­نمایند که از این تعداد می توان به آگامای قفقازی، آگامای وزغی، لاسرتای ایرانی، کورمار تاتاری، کفچه مار، مار پلنگی، یله مار، افعی البرز، اسلینک قرمزنشان و غیره را نام برد.

حدود اربعه:

شمالاً : از شمال روستای پشت دربند در امتداد جاده قراکند تا 500 متری بالای ارتفاعات قراکند به طرف شرق روستای گلدره.

غرباً:از شرق روستای گلدره در امتداد جنوب ادامه جاده مالرو به طرف چنارعلیا.

جنوباً: از شرق روستای چنارعلیا در امتداد جاده ماشین رو تا ضلع جنوبی چیچکلو به طرف غرب روستای اختاچی.

شرقاً:از یک کیلومتری غرب روستای اختاچی به طرف باباعلی به سمت معدن وارتفاعات بالای دره باغ به سمت شمال روستای پشت دربند.