نقش تعاونی ها در توسعه ی ایران

نقش تعاونی ها در توسعه ی ایران غفور شيخي

نقش تعاونی ها در توسعه ی اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در ایران: چاره ساز بسیاری از مشکلات و موانع باشد. روحیه ی تعاون و می تواند مردم را در برابر سختی ها در صحنه نگه دارد و اراده ی آنان را در اموری که مربوط به خود آنان است عینیت بخشد.تعاون و همکاری متقابل زمینه های یگانگی و وحدت و یکپارچگی هر چه بیشتر مردم را فراهم می کند. با توجه به اینکه اکثر کشورهای موفق در دنیا در اکثر زمینه های اقتصادی واجتماعی خود از تعاونی ها بهره برده اند اگر دقت کنیم مشاهده می کنیم که تعاونی ها فقط در مسایل اقتصادی کاربرد

*بیان مسئله و پرسش آغازین
چانچه در تاریخچه و مراحل تکوین تعاون وشرکتهای تعاونی دقت شود می توان ملاحظه کرد که یکی از مهمترین و بزرگترین انگیزه های بشری برای همکاری با یکدیگر وجود نیاز ومنافع مشترک بوده است وجود این دو عامل( نیاز و منافع مشترک ) هدف مشترکی را برای آنها بوجود آورده است و آن هم عبارت است از :رفع نیاز از طریق تعاون وهمکاری .
با توجه به اینکه اکثر کشورهای موفق در دنیا در اکثر زمینه های اقتصادی واجتماعی خود از تعاونی ها بهره برده اند اگر دقت کنیم مشاهده می کنیم که تعاونی ها فقط در مسایل اقتصادی کاربرد ندارند مثلا" در جایی که یک شرکت تعاونی میزنیم اعضای شرکت با هم مشورت میکنند از تجربیات هم استفاده می نمایند،برای انتخاب هیات مدیره رای گیری میکنند علاوه بر این تعاونی احتیاج به آموزش دارد. همه اینها و بسیاری از موارد دیگر باعث تقویت بنیه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در جامعه میشود بدین ترتیب تعاونی می تواند باعث گسترش این زمینه ها در سطوح جامعه گردد.

بهرحال سوال هایی که در این تحقیق در پی پاسخ به آنها هستیم بدین قرار است:
1-آیا تعاونی هادر توسعه اقتصادی نقش دارند؟
2-آیا تعاونی ها در توسعه اجتماعی نقش دارند؟
3-آیا تعاونی ها در توسعه فرهنگی نقش دارند؟

*هدف موضوع :
هدف از موضوع تعاون و تعاونی ها در توسعه و پیشرفت کشور این است که با توجه به اینکه کشور ما در حال حاضر با مشکلات و گرفتاری های فراوانی همچون گرانی ، تورم، بازسازی ، تهاجم فرهنگی ، تبلیغات سوء دشمنان و بسیاری از موارد دیگر روبه رو می باشد . سعی نموده ام نقش تعاونی ها را هرچند به صورت مختصر و کوتاه در رشد و توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی کشور بررسی نمایم تا هر چه بیشتر به مفهوم واقعی تعاون و روح تعاون که همانا کمک به اعضای تعاونی و غیر تعاونی برای بالا بردن رفاه و آسایش اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی آنان دست یابیم .

*اهمیت موضوع :
اهمیت موضوع تعاونی ها به این دلیل است که تعاونی ها ، سازمان ها و نهادهای مردمی هستند که در عین برخورداری از خصوصیات و مشخصات یک واحد اقتصادی و تجاری ، دارای ارزش های مکتبی و اجتماعی هم می باشند و می توانند مبین تلاش های دسته جمعی و گروهی اعضای تشکیل دهنده تعاونی برای نیل به اهداف مشترک و پیشرفت و توسعه باشند .
در ایران به علت شرایط خاص و بحرانی ومشکلاتی که در حال حاضر وجود دارد لزوم همکاری و مشارکت مردم و خویاری تمامی افراد جامعه در اموری که مربوط به خود آنها می باشد ، می تواند راه حل و چاره ساز بسیاری از مشکلات و موانع باشد . روحیه تعاون می تواند مردم را در برابر سختی ها در صحنه نگهدارد و اراده آنان را در اموری که مربوط به آنهاست عینیت بخشد . تعاون و همکاری متقابل می تواند زمینه های یگانگی هر چه بیشتر مردم را فراهم نماید به همین دلیل در قانون اساسی کشور به بخش تعاون در کنار دو بخش دولتی و خصوصی توجه خاص شده است . زیرا تعاون و گسترش آن در کشور موجب رشد و توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی می شود و جامعه را به سوی استقلال و خوکفایی سوق می دهد.
*در این مقاله از شیوه و روش اسنادی و مدارک استفاده شده است .

تاریخچه ی تعاون:
مورخین تشکیل اولین اجتماعات تعاونی را مربوط به هزاران سال قبل از میلاد مسیح می دانند.
نخستین اجتماعات تعاونی در بین کشاورزان و ماهیگیران بیشتر رواج داشته است و همچنین اجتماعاتی وجود داشته اند که مایحتاج زندگی افراد را مشترکا" تهیه می نموده و در اختیار افراد قرار می داده اند ولی در هر حال این اجتماعات تعاونی دارای تشکیلات و سازمان منظم نبوده و تنها دسته های مختلفی از افراد ، چه در شهرها و چه در روستاها با هم همکاری متقابل داشته اند.(پور افضل ، 1347، ص12)،
تعاون به صورت سنتی خود شامل مجموعه ی همیاری ها و معاضدت های گروهی از مردم و یا یک جامعه به منظور آسان داشتن معضلات می باشد و به تبع عرف و رسم جاری بدون هیچگونه پایبندی به قانون و مقررات و آئین نامه مصوب و مکتوب از قدیمی ترین ایام تا عصر حاضر و در جوامع شهری و مخصوصا" روستایی جاری بوده است و مظاهر آن در تمام اجتماعات انسانی دیده می شود . تعاونی سنتی شکل خاصی ندارد ، متعلق به کسی نیست و حد و مرزی نمی شناسد ، مخلوق جامعه و ابزار کار اجتماعات آن است.
در ایران قدیم علاوه بر اینکه عده ای از مردم متمکن و خیراندیش برای ایجاد رفاه و آسایش عمومی به یک سلسله اقدامات عمرانی از قبیل ساختن راه ، ایجاد پل ، کاروان سراها ، مساجد ،آب انبارها و ابنیه و اماکنی نظیر آنها مبادرت می کرده اند،مردم عادی نیز در اینگونه موارد به نحوی با یکدیگر همکاری کرده اند و اگر سرمایه ای نداشته اند، بازوهای خود را به کار می انداخته اند.
آغاز تعاون رسمی در ایران را می توان از حیث عنوان موادی در قانون تجارت سال 1303 شمسی دانست . اما از لحاظ تشکیل و ثبت و فعالیت های رسمی تعاونی ، می توان سال 1314 را آغاز فعالیت تعاونی در ایران دانست . زیرا در این سال توسط دولت اقدام به تشکیل نخستین شرکت تعاونی روستایی در منطقه ی داورآباد گرمسار گردید. مبنای تشکیل شرکت فوق قانون تجارت سال 1311 بود که در چند ماده بحثی از شرکت های تعاونی آورده بود. ( حسنی ، 1363، ص34)

*انواع شرکت های تعاونی
ماده 2 قانون شرکت های تعاونی را چنین تعریف می کند : شرکت تعاونی ، شرکتی است از اشخاص حقیقی و حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان مطابق اصولی که در این قانون مطرح است تشکیل می شود . مبنای بوجود آمدن انواع شرکت های تعاونی احتیاجات متنوع و نامحدود افراد هر اجتماعی است . این احتیاجات مرتبا" چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی رو به افزایش بوده و بنابراین می بایست سازمان ها تشکیلاتی که جوابگوی این نیازمندی های وسیع و متنوع باشد، ایجاد شوند .
شرکت های تعاونی برحسب وظیفه ای که انجام می دهند به سه گروه بزرگ تقسیم می شوند که عبارت
الف) شرکت های تعاونی تولید که هسته ی مرکزی آن کارگران و پیشه وران و صنعت گران شهری می باشد .
ب) شرکت های تعاونی مصرف که هسته ی مرکزی آن مصرف کنندگان هستند.
ج) شرکت های تعاونی کشاورزی که هسته ی مرکزی آن را کشاورزان تشکیل می دهند .
هدف تعاونی های مصرف حذف واسطه ها و فروش کالا به بهای ارزان بود. شرکت در پایان سال آنچه را که پس از پرداخت بهره ی محدود سهام و سپرده ها برایش باقی می ماند به تناسب میزان خرید میان مشتریان تقسیم می نمود. تقسیم مازاد برگشتی وسیله ای برای تحقق هدف اصلی شرکت یعنی فروش کالا به میزان هزینه تمام شده است .( حسنی ، 1363، ص94)
شرکت های تعاونی کشاورزی نیز به منظور تهیه و نگهداری ماشین و خدمات لازم در امور کاشت و برداشت و مسائل مربوط به آبیاری و رفع مایحتاج کشاورزی و تهیه کالاهای مصرفی و عرضه محصولات کشاورزی آنان به بازار و حمل و نقل و سایر خدمات دیگر بشه کشاورزان بوجود آمده اند . هدف تمامی این شرکت ها از کشاورزان در برابر انبوه مشکلات و مسائلی است که با آن روبه رو می باشد .
شرکت های تعاونی تولید نیز همانند شرکت های تعاونی دیگر مقاصدی را دارند . این شرکت ها بویژه در روستاها می توانند کسانی را که اشتغال کامل به امور کشاورزی ندارند به سوی خود جلب کنند و از نیروی کار کشاورزان در فصولی که کار شدید کشاورزی وجود ندارد استفاده کنند. تشکیل این تعاونی ها جهت سازمان دادن بهتر ساختن شیوه ی تولید صنایع دستی در کشورهای در حال رشد بسیار موثر است . ( همان، 1363، ص95)

*تعاون و نقش آن در توسعه ی اقتصادی
اصطلاح توسعه ی اقتصادی در کابرد های روزمره ی آن به معنای متعدد و متنوعی به کار گرفته شده است . از جمله به نظر می رسد که تعبیرهای متنوع زیر در اذهان وجود داشته باشد : افزایش تولید ، افزایش بازدهی ، ارتقای سطح زندگی ، رهایی از وابستگی اقتصادی ، رفع محرومیت و فقر ، ارتقای سطح خدمات بهداشتی و درمانی ، برطرف کردن مشکلات بیکاری و تورم ، تامین نیازهای اقتصادی - اجتماعی و...
امروزه ما میدانیم که کشاورزی نخستین و قدیمی ترین فعالیت اقتصادی به شمار میرود و تاریخ شناخت آن طولانی تر از سایر رشته های اقتصادی است و فنون تولیدی نیز که امروزه از نظر برخی آسان و ساده می نماید ، نتیجه ی هزاران سال کار و تجربه ی پیشگامان این رشته از فعالیت می باشد و از این رو ، هیچ یک از فعالیت های اقتصادی به اندازه ی کشاورزی دستخوش تاثیر عادات و رسوم کهن در کار تولید قرار نگرفته اند . تولید کننده ی محصولات کشاورزی می داند که پس از عرضه ی محصول به بازار به اندزه ی کافی تقاضا خواهد داشت . از این رو در هر حال یک بازار فروش برای او فراهم است و در کشورهای پیشرفته اطمینان بیشتری نیز برای روستایی ای تولید کننده فراهم شده و آن این است که دولت مازاد محصول او را می خرد تا بنیه ی اقتصاد کشاورز ضعیف نشده و زیان نبیند . در سال 1352 در ایران نیز با تصویب رساندن آئین نامه ی ویژه ای موجبات تامین خاطر روستائیان را که در گذشته چشمشان به دست خریداران سلف و رباخواران حرفه ای بود، فراهم ساخته . اما هنوز در تمامی محصولات کشاورزی عمل نمی شد .(صدرالاشرفی ، 1365، ص65)

*تعاون و توسعه اقتصادی در ایران
گسترش شبکه ی شرکت های تعاونی بخصوص تعاونی های مصرف که عملا"همه ی افراد جامعه را که مصرف کننده هستند در مدیریت و بهره برداری واحدهای اقتصادی شریک و سهیم می کند ، یکی از موثرترین روش هایی است که می تواند این دوری و دوگانگی را از میان بردارد. ایجاد رابطه مستقیم میان مردم و دستگاههای اقتصادی و تولیدی از طریق تعاونی های مصرف و نیز مداخله مدیران شرکت های تعاونی در اتخاذ تصمیمات مهم اقتصادی و کسب نظر مشورتی از آنان در تهیه و اجرای طرح های عمرانی ، روش موثری برای نیل به مشارکت واقعی و حقیقی و دائمی همه ی مردم در اجرای برنامه های بسط و توسعه است .( نهاوندی ، 1348، ص 86)
بدون هیچ تردیدی شیوه ی تعاون و تعاونی ها با نقش و جایگاهی که قانون اساسی کشور برای آنها تعریف و تعیین کرده است ، می توانند جریان اصلی و منشاء بروز تحولات عظیم اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی باشند و درست با تاکید بر این مقوله است که جهان در حال گذر از مرحله ی بهسازی ساختار اجتماعی و اقتصادی به مرزهای توسعه رسیده و یا می رسد . بر این قیاس ، اهمیت و کارکرد شیوه ی تعاون و تعاونی ها در نظام های گوناگون سیاسی و اجتماعی اعم از توسعه نیافته ، در حال توسعه و یا توسعه یافته به گونه ای بوده است که دیگر جایی برای بحث درباره ی اینکه آیا تعاونی ها قادرند حاکمیت مشارکت خود را به طور فزاینده ای در سهم ساختار اقتصادی و اجتماعی افزایش دهند ، باقی نمی گذارد . تعریف ساده ای که کارشناسان مسائل اجتماعی و اقتصادی برای نقش تعاونی ها قایل هستند ، بی هیچ شبه ای در جهان یک معنا را تداعی می کند که آنها توانایی این را دارند که از اضمحلال پیوند های اجتماعی پیشگیری کنند ،با فقر به ستیزه برخیزند ، از محرومیت روستاها و مناطق دورمانده از توسعه بکاهد و در نتیجه در جهت پیشگیری از تغییرات و دگرگونهای مشکل آفرین ساختار جمعیتی ناشی از مهاجرت جامعه ی روستایی به شهر بکاهند .

*نقش شرکت های تعاونی در توسعه اجتماعی
کار تعاونی به مردم ایمان ، خود آگاهی ، اعتماد به نفس ، شکیبایی و استقامت می دهد . از آنان کارکنان مسئول می سازد ، عنصر انسانی را برای جامعه ی متحول تعاونی ، برای جهان همراهی و مسالمت و نه دیار مخاصمت پرورش می دهند . بنابراین دگرگونی اجتماعی که تحت تاثیر کار تعاونی به وقوع می پیوندد از همین جا آ غاز می شود . کار تعاونی ، در نتیجه استقرار مناسبات خاص بین فرد و موسسه چنان دگرگونی بوجود می آورد که در مقایسه با تحولات دیگر ، پابرجاتر ، چشمگیرتر و نمایان تر است . بنابراین نقش این مناسبات در دگرگونی اجتماعی به سادگی مشهود است .
صرف این حقیقت که افراد از صورت استفاده کننده از موسسات ، از صورت مشتری ، کارگر، تحویل دهنده و ... خارج شده و موقعیت مالک و اداره کننده ی موسسات را پیدا می کنند ، موید این مطلب است . روابط تعاونی به این ترتیب مقام و مسئولیت اجتماعی جدید به مردم می دهد و تلقی آنان را نسبت به محیط اجتماعی و اقتصادیشان سراپا دگرگون می سازد که بدین طریق یک گروه اجتماعی پابه عرصه ی وجود می گذارد . موسسه ی تعاونی صرفا" از جنبه ی ظاهری خود، مرکز فعالیت اقتصادی است و در ورای این نمای ظاهری ، مشارکت تعاونی ، کانون زندگی تعاونی و آزمایشگاه تعاونی ، تحول اجتماعی نهفته است .
این عامل به اندازه ای چشمگیر و قابل ارزش است که اگر مشارکت تعاونی به نحو صحیح مورد عمل قرار نگیرد ، هیچ سازمان تعاونی قادر نخواهد بود موقعیت و پیشرفت واقعی تحصیل کند.
در آرمان اجتماعی تعاونی ها ، تربیت انسان های آزاده و واقف به ارزش و اعتبار خویش و پرورش مردمی با فضایل خودیاری و همکاری از ضروریات است و تحقق این نیاز وابسته به رعایت و اجرای اصولی است که عنصر اجتماعی نهضت تعاونی را تشکیل می دهد .
این اصول عبارتند از : عضویت داوطلبانه و آزاد افراد در شرکت های تعاونی ،اداره ی امور شرکت بر اساس دموکراسی ، تعلیم و تربیت اعضای شرکت و ایجاد همکاری های تعاونی و توسعه ی آن در سطح محلی ،ملی و جهانی . نقش اجتماعی تعاون در ایجاد رفاه عمومی و استقرار دموکراسی و پیشرفت و اعتلای جامعه ، اهمیت اساسی دارد . نهضت تعاونی در اصل می کوشد که نظارت و مدیریت دموکراتیک و صلح و صفای اجتماعی را تحقق بخشد .
لازمه ی اقدامات پیروزمندانه در این زمینه و سایر زمینه ها ، مشارکت فعال و دسته جمعی افراد در انجام خدمات و فعالیت های تعاونی و همچنین ثبات و استحکام شرکت های تعاونی بر پایه های آزادی و دموکراسی است که می توان آن را با توجه مداوم بر مسائل تعلیم و تربیت دموکراتیک که اساس اجتماعی نهضت تعاون و روح اصول آن است بدست آورد .

*ابعاد اجتماعی شرکت های تعاونی
در کشور ما بخش های دولتی و خصوصی از قدرت و استحکام لازم برخوردارند ، زیرا در حال حاضر 84 درصد اقتصاد کشور در دست بخش دولتی ، 13 درصد در اختیار بخش خصوصی و 3 درصد در خدمت بخش تعاونی است که این مظلومیت تعاون را نشان می دهد. بیشترین توانایی بخش های دولتی و خصوصی مربوط به استمرار حضور در زمینه های اقتصادی و کوشش و مجاهدت طی سنوات گذشته و تولید و خدمت و کسب و تجارت و بهره وری از تکنیک های نوین و روش علمی به دست آمده است ، درست همان خصوصیاتی که تعاونی ها علی رغم نوپا بودن در پی کسب آن هستند که امید است با توجه به حمایت دولت جدید در عمل از بخش تعاون و برنامه ریزی مسئولان محترم وزارت تعاون و تلاش و همدلی تعاون گران عزیز به بخشی از اهداف تعاون در قانون اساسی دسترسی پیدا شود .

*به طور کلی ابعاد اجتماعی تعاونی ها را به این صورت می توان بیان کرد:
1) گام نهادن در مسیر تحقق عدالت اجتماعی و حل نسبی تضاد بین رشد و رفاه و عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه ثروت ها .
2) ایجاد همدلی ، صمیمیت ، تعاون و همکاری در میان اقشار مختلف جامعه که به طور حتم از شاخص های توسعه به شمار می رود .
3) حل بخشی از معضل مسکن از طریق تعاونی های مسکن و مقابله با مهاجرت بی رویه از طریق ایجاد کار در روستاها و بخش های مختلف در مقابل تعاونی های تولید.
4)مقابله با معضل بیکاری و مفاسد ناشی از آن با پذیرش حداقل هفت نفر در تعاونی های تولیدی که در بخش خصوصی عموما" طرح ها به یک نفر واگذار می شود . این امر ضمن اینکه ایجاد کار می نماید ، کارگر را به عنوان صاحب کار محسوب می دارد که قطعا"در بازدهی کار تاثیر گذاشته و از تداوم ثروت و سرمایه دار پروری ممانعت می ورزد .
5)مساعدت به بخش دولتی در اموری چون مدارس غیر انتفاعی ، مهد کودک ها ، ورزشگاه ها و مراکز فرهنگی و هنری ، با تشکیل تعاونی های آموزشی ، هنری ، فرهنگی و ورزشی و ... .
6)مبارزه با مفاسدی چون احتکار ، سودجویی ، گرانفروشی و ... از طریق عرضه عادلانه تر کالا و خدمت تعاونی ها .
7)تحکیم جامعه از طریق تعاون .
به هر حال تعاونی ها در راستای توسعه آثار اجتماعی فراوانی دارند که فقط برای نمونه این موارد بیان شد .

*وضعیت تعاون در نظام جمهوری اسلامی ایران
برخورد مساعد و کارساز دولت با بخش تعاون در سال های بعد از پیروزی انقلاب ، اختصاص اعتبارات حمایت شده به انواع گوناگون و در حال افزایش به شرکت ها و اتحادیه های تعاونی بوده و هست . اقدام مزبور ، با اعطای تسهیلاتی برای تعاونی های روستایی و نیز پیش بینی وامهای بدون بهره و سود جهت تعاونی های اشتغال زا در سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد و به تدریج در قوانین بودجه سالیانه تبصره های متعددی به این امر مهم اختصاص یافت.
با توجه به این تحولات در بخش تعاون بعد از انقلاب ، خوشبختانه عملکرد تعاونی ها ، موفقیت در حد انتظار بخش تعاون را نوید می دهد و حتی مدلل می دارد که بسیار فراتر از اعتبارات اختصاص یافته در پیشرفت اقتصادی کشور نقش داشته است . آمار تهیه شده از اعتبارات موضوع قوانین بودجه در سال 1361 تا سال 1375 نشان می دهد که طی 15 سال جمعا" 6128 میلیارد ريال ، معادل 29/1 درصد بودجه ی کل کشور در سنوات مذکور در قالب اعتبارات تبصره ی 3 به تعاونی ها اختصاص یافته است .
بنابراین ره آورد حمایت محدود یاد شده ،در کنار همت و تلاش اعضای تعاونی ها و منابع مالی خود مردم و هدایت و نظارت دستگاههای مسئول در پاره ای از زمینه ها بدین شرح گزارش شده است :
تامین و توزیع کالاهای اساسی از طریق تعاونی های مصرف 25 درصد ، کل احداث مسکن شهری 25 درصد ، حمل نقل بار جاده ای 5/48 درصد ، مسافربری عمومی شهری 57 درصد ، مسافربری عمومی جاده ای 85 درصد ، تولید سنگ های تزئینی 32 درصد ، صید پرورش ماهی و میگو 8/41 درصد ، گوشت مرغ 26 درصد .   تردیدی نیست که با حمایت موثر دولت و سیاست گزاری های وزارت تعاون می توان بخش تعاون را به تحرک بیشتری ترغیب نمود و از ظرفیت های آن در افزایش تولید و بهبود توزیع بهره گرفت.

*اهمیت آموزش و نقش آن در تعاون
یکی از اهداف والای تعاون، ساختن انسانی با مسئولیت های فردی و جمعی است . آموزش در شرکت های تعاونی جهت نیل به هدف فوق نقش سازنده و زیر بنایی دارد. وقتی که مسائل و نارسائی ها و نابسامانی های شرکت ها و اتحادیه های تعاونی مورد مطالعه و تحقیق قرار می گیرد ، پیوسته ملاحظه می گردد که قسمت عمده ی نابسامانی ها و مشکلات ناشی از ناگاهی اعضا و مسئولان به وظایف و مسئولیت های خویش در چارچوب فلسفه و روش اقتصادی و اجتماعی تعاون و قانون و مقررات مربوطه می باشد . آموزش در تعاونی ها وسیله است که موجب همکاری بیشتر ، کارایی و توانمندی و بالاخره تبلور فعالیت ها می گردد . یکی از معضلات اساسی فعالیت های تعاونی اکثر کشورهای توسعه نیافته فقدان علاقه و اعتقاد و ناآگاهی تعاونی به کاربرد آموزش می باشد . در حال حاضر با وجود 150 سال تجربه ی جهانی همه ی کشورهایی که تعاون را می شناسند ، اصل آموزش را به عنوان یکی از اصول اساسی تعاون قلمداد می نمایند . منتهی تفاوت ها در میدان عمل و بکارگیری روش های آموزشی و استمرار آن و همچنین محیط مناسب آموزش و محتوای آن باز می گردد . در کشور ما آموزش و تعاون می باید از سه دیدگاه مورد توجه و مطالعه باشد
اول ) وسایل و مقدمات و موجباتب فراهم گردد که کلیه ی شرکت ها و اتحادیه ها ، خود به امر آموزش علاقه مندی نشان دهند و آموزش را به داخل شرکت ها و سازمان های تعاونی بکشند .
دوم ) آموزش عمومی تعاون در سطوح جامعه تعمیم یابد به نحوی که مردم را جهت پیوستن داوطلبانه به شرکت های تعاونی و رفع مسائل و نارسایی های اقتصادی و اجتماعی خویش با همکاری و همدلی و کار و کوشش جمعی در سایه ی ایثار و معاضدت و صفا و یکرنگی آماده نماید که در این رابطه استفاده از کاربرد شیوه های مختلف آموزشی ضروری است . وسایل ارتباط جمعی ، رسانه ها ، جراید ، رادیو و تلویزیون و نشریات ، عکس و پوسترها می توانند مورد استفاده ی شایان قرار گیرند . وقتی از طریق آموزش ، تعاون در متن جامعه جایگاه واقعی خود را می یابد که آموزش تعاون از مرحله ی کودکستان ، دبستان و دبیرستان و دانشگاه به صورت جدی مطرح باشد و در بازیها ، نمایشنامه ها ، کتاب های درسی و مواد آموزش راه یابد .
سوم ) فراهم آوردن موجبات آموزش های تعاونی در مراکز تخصصی و آموزشی در مناطق مختلف کشور . این آموزش ها می توانند در مقاطع بلند مدت، میانه مدت ، کوتاه مدت استمرار یابند و سیاست هایی اتخاذ گردد که به مرور خود اتحادیه ها و تعاونی ها در ایجاد و اداره ی این مراکز مشارکت نمایند و دستگاههای مسئول تنها نقش ناظر را ایفا کنند .

*نقش روابط عمومي در توسعه و گسترش تعاوني ها
با توجه به اينكه قوام و دوام شركت هاي تعاوني مبتني بروحدت و همكاري بين اعضا و اعتماد و اعتقاد و ايمان به فلسفه و اصول تعاون و عملكرد خود شركت مي باشد ، يكي از مهمترين وظايف كادر رهبري و مديريت شركت هاي تعاوني و موسسات تعاوني اين است كه با استقرار روابط عمومي قوي و موثر به برقراري روابط حسنه ي مستمر و دائم با اعضاء و كاركنان شركت همت گمارده و آنها را در جريان فعاليت ها و عملكرد شركت بگذارد و با تشكيل بحث و تبادل ، نظر ئ سخنراني ، سمينار ، نمايش فيلم و امثال آنها ، ضمن آگاهي از نظريات ، پيشنهادات و انتقادات ، اعضاء آنها را در جريان محدوديت ها ، امكانات ، تنگناها ، فعاليت ها و برنامه هاي جاري و آتي شركت قرار دهند .
دست اندركاران مسائل تعاوني جامعه ،براي توسعه و گسترش نهضت تعاون به عنوان يكي از بخش هاي مهم نظان اقتصادي جمهوري اسلامي نمي توانند نقش روابط عمومي را به ارتباط با اعضاء شركت هاي تعاوني محدود كنند. زيرا اگر نهضت تعاون بخواهد جايگاه واقعي خود را در عرصه ي فعاليت هاي اقتصادي ، اجتماعي كشور پيدا كند ،توجه به افكارعمومي مردم حائز اهميت بسيار است . بنابراين براي جلب و جذب افكار عمومي به طرف نهضت تعاون آموزش ، ترويج و تبليغ ، نقش اساسي و زيربنايي دارند و بدين طريق مي توان با توسل به رسانه هاي همگاني و موسسات فرهنگي و آموزشي به توسعه و گسترش فرهنگ تعاوني در جامعه همت گماشت .
ترويج و تبليغ فلسفه و اصول تعاون براي تنوير افكار عمومي شرط لازم است ولي كافي نيست . مهمترين عاملي كه مي تواند اعتماد عمومي را جلب و در افراد اعتقاد و ايمان براي انجام كار و روي آوردن به چنين شيوه اي ايجاد كند كار و عمل صحيح و داراي ضابطه است.

*تعاوني ها داراي ابعاد فرهنگي مهمتري نيز هستند كه اهم آنها عبارتند از :
1) ايجاد فرهنگ تعاون و همياري و تفاهم
2) تقويت بنيه ي فرهنگي و هنري ، احياي هنرهاي دستي از طريق تشكيل تعاوني هاي مختلف مربوطه
3) تقويت ارزش هاي حاكم بر جامعه با ارائه ي الگوهاي جديد و حمايت از طبقات پايين و نفي فرهنگ   استكباري و قدرتمندپروري .
4 ) تقويت بنيه ي مراكز سياحتي ، سينماها و فرهنگ سراها ، چاپ و نشر و ... با تشكيل تعاوني هاي مربوطه
5) نقش آموزش در بالا بردن سطح آگاهي مردم .

*پيشنهادات
تعاوني واقعي زماني شكل مي گيرد كه روحيه تعاون مبتني بر همكاري و هياري و خودياري و همچنين احساس مسئوليت باشد و نسبت به گسترش و اشاعه ي افكار و انديشه هاي تعاوني اقدامات لازم به عمل آيد .
مسئولين و مديران و برنامهريزان امور تعاوني بايد به طور جدي و مستمر، تقويت روحيه ي تعاوني مبتني بر خودياري و احساس مسئوليت را هر چه بيشتر مورد توجه قرار دهد و نسبت به توسعه و پيشرفت افكار و انديشه هاي تعاوني اقدامات لازم را به عمل آورد.
اين اقدامات و تقويت روحيه ي تعاوني نيازمند ايحاد تغيير تحول اساسي در آموزش تعاون مي باشد كه بزرگ ترين مانع شكوفايي و توسعه ي نهضت تعاوني در كشورهاي توسعه نيافته و از جمله ايران ، فقدان و عدم آموزش صحيص تعاوني است وتا زماني كه مسئله ي آموزش در اين جوامع حل و فصل نشود ، تعاوني واقعي شكل نخواهد گرفت .
بنابراين ما بايد آموزش تعاون را در سرلوحه ي كار خود قرار دهيم و تعليمات و آموزش تعاوني را از دبستان تا دانشگاه به صورت يكي از دروس اجباري درآوريم تا بتوانيم به توسعه و گسترش تعاوني هاي واقعي دست يابيم و يا اينكه با اعزام مديران تعاوني ها به كشورهاي توسعه يافته جهت آموزش و تعليمات دانش تعاوني در مدارس تعاوني هاي اين كشورها اقدام نماييم.
تعاوني ها نهادها و سازمانهاي مردمي و خودجوش هستند كه از بطن جامعه برخاسته اند و بايد بدون اتكا به كمك هاي دولت توان مقاومت و ايستادگي در برابر نابساماني ها را داشته باشند و روي پاي خود بايستند و تنها متكي به خود و همكاري و همياري اعضاي خود باشند تا بتوانند موجب رشد و توسعه ي اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و نيز توسعه و گسترش سازمان خود باشند .
تعاون در اسلام ، جدا از تعاون در اقتصاد فعلي و بسيار بالاتراز آن است زيرا تعاون در اسلام جزو ذات و فضاي تنفسي سيستم مي باشد ،اما در اقتصاد كنوني اصول تعاون بايد بر طبق قراردادها تهيه شود .

*نتيجه گيري:
بر اساس مطالعات و بررسي هايي كه در زمينه ي نقش تعاوني ها در توسعه ي اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي ايران صورت گرفت مي توان نتيجه گرفت كه براي ايجاد يك نظام اقتصادي تعاوني واقعي از ابتدا بايد آن را از ديدگاه ايدئولوژيكي مورد بررسي قرار داد و بايد يك تحول كلي و همه جانبه در نظام اقتصادي و اجتماعي كشور بوجود آيد كه براي ايجاد اين تحول پيشرفت و تقويت نهضت تعاوني وسيله اي مناسب است .
از نقطه نظر اقتصادي قلمرو فعاليت تعاوني ها مشخص و محدود است و اقداماتي كه تعاوني ها در بخش هاي كشاورزي و صنايع و حرفه ها انجام مي دهند به فعاليت در واحدهاي توليدي كوچك و متوسط محدود مي شود كه بايد آنها را توسعه داد و واحد هاي توليدي بزرگ تري را ايجاد كرد و با به كار بردن روش ها و شيوه هاي جديد اقتصادي به مدرنيزه نمودن شيوه هاي توليدي اقدام نمود.
بنابراين اگر ادعا كنيم كه تعاون يكي از بخش هاي مهم اقتصادي است كه در جهت بهبود بخش كشاورزي در ايران موثر واقع شده افراط نكرده ايم زيرا تعاون تنها روش موثر در بالا بردن محصولات كشاورزي و تنها عامل و مشوق كشاورزان به درآمد بيشتر است . علاوه بر كشاورزي تعاون براي بخش صنعت و شهرنشينان نيز از عوامل سازنده و موثر است .
براي ايجاد فرهنگ تعاون نيز بايد برنامه هاي آموزشي كلان و اساسي را اجرا نماييم . اگر چنين رويكردي به وقوع نپيوندد و فرهنگ تعاوني شكل نگيرد ، ممكن است در تعاوني هاي خرد و كوچك در امور توليد و توزيع سودگرايي حاكم شود . در چنين شرايطي سود شخصي بر سود اجتماعي غلبه مي يابد و جامعه از مسر اصلي خود منحرف مي شود .

*فهرست منابع:
1-پورافضل، حسن ، تعاون، دانشگاه تهران، 1347
2- سازمان مرکزی تعاون کشور، تعاون و تعلیم و تربیت، نشریه شماره 49، 1352.
3- رفیعی ، احمد ، اصول و انواع تعاون، تهران، 1353.
4- حسنی ، حسن، حقوق تعاون ، شرکت های تعاونی ، جلد اول ، تهران ، 1363.
5- ازکیا ، مصطفی ، جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران ، تهران ، 1365.
6- صدر الاشرفی ، مهریار ، اقتصاد کشاورزی و تعاون ، تهران ، 1365.
7- ماهنامه ی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایران ، دوره ی جدید ، شماره ی دوم ، اسفند 1359، سازمان مرکزی تعاون کشور.
8- ماهنامه ی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تعاون، شماره 15 ، شهریور 1371، سازمان مرکزی تعاون کشور .
9- ماهنامه ی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تعاون، شماره 23، خرداد1373، سازمان مرکزی تعاون کشور
10- فصلنامه اقتصادی ، کشاورزی و توسعه ، عبدالکریم درویشی ، شماره 5 ، سال دوم ، پاییز1373.

*http://searches.blogfa.com/post-6.aspx

لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

با مدیریت سایت از طریق پست الکترونیکی؛

Email: [email protected]

در میان گذارید.

نقش تعاونی ها در توسعه ی ایران

مطالب مشابه :

جزوه تعاون در اسلام

جايگاه تعاون در اسلام

مفهوم تعاون و همکاری و جایگاه آن در اسلام

باور تعاون (تعاون در انديشه و عمل)

درس اصول و اندیشه تعاون رابرت اون

تعاون و ديگرياري

نقش تعاونی ها در توسعه ی ایران