راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

مورفین MORPHIN SULFATE

نام تجاری:MS,Roxanol

طبقه‌بندی درمانی: ضد درد نارکوتیک

طبقه‌بندی مصرف در حاملگی: C

فرآورده ژنریک ایران

Injection: 10mg/ml

tab: 10mg

مکانیسم اثر

این دارو مسکن مشتق شده از تریاک است و با اثر بر روی واسطه‌های شیمیایی روی سیستم عصبی مرکزی عمل می‌نماید و سبب بی‌دردی می‌شود. با اثر بر روی مرکز تنفسی در ساقۀ مغز تنفس را تضعیف می‌کند. این دارو اثرات قوی ضد درد داشته و برای از بین بردن درد شدید و به‌عنوان داروی قبل از عمل نیز به‌کار می‌رود.

موارد مصرف:

درد شدید

ادم حاد ریوی با منشاء قلبی

انفارکتوس حاد میوکارد

توجه: مورفین یکی از داروهای مهم در درمان ادم حاد ریوی می‌باشد. این دارو دارای شروع اثر سریع می‌باشد و با اتساع عروق محیطی سبب کاهش بازگشت وریدی به قلب می‌شود. مورفین هم‌چنین سبب کاهش اضطراب بیمار، رفع تاکیکاردی، تسکین درد می‌شود.

توجه: در انفارکتوس میوکارد تسکین درد از اولویت ویژه‌ای برخوردار است. مورفین باید همراه با دوز افزایش یابندۀ نیتروگلیسیرین مورد استفاده قرار گیرد. درد نشان‌دهندۀ ایسکمی است. برای درمان آن نباید از مورفین به تنهایی استفاده کرد.

در بیمارانی که در حال انفارکتوس میوکارد هستند، درد ممکن است آنقدر شدید باشد که منجر به تولید مقادیر زیادی کاته‌کولامین فشارخون، تعداد ضربان قلب و تقاضای اکسیژن قلب را افزایش می‌دهد.

اعمال اصلی مورفین در یک مبتلا به انفارکتوس میوکارد عبارتند از:

کاهش درد ناشی از ایسکمی میوکارد

کاهش اضطراب

افزایش گنجایش وریدی

کاهش مقاومت عروق محیطی

این اعمال منجر به کاهش تقاضای اکسیژن می‌شوند، بنابراین ایسکمی و وسعت انفارکتوس کاهش می‌یابد.

مقدار مصرف

کنترل درد انفارکتوس میوکارد

بالغین: 2 – 4 mg به‌صورت داخل وریدی آهسته (با سرعت 2 mg/min) و درصورت نیاز هر 5 دقیقه تکرار شود.

نکته: جهت کنترل درد انفارکتوس میوکارد، درصورت وجود برادیکاردی و نیز انفارکتوس میوکارد تحتانی بهتر است به‌جای مورفین از پتیدین (25 mg به‌صورت داخل وریدی هر 10 تا 30 دقیقه درصورت نیاز) استفاده شود.

ادم حاد ریوی کاردیوژنیک

بالغین: 3 – 5 mg به‌صورت تزریق آهسته داخل وریدی (با سرعت 2 mg/min)، درصورت نیاز هر 15 دقیقه برای 2 تا 3 دوز تکرار شود.

نکته: مورفین سبب کاهش اضطراب و نیز سبب کاهش اثر انقباضی آدرنرژیک روی شریان‌ها و بستر وریدی می‌شود.

درد شدید

بالغین: 4 – 15 mg از راه زیرجلدی یا عضلانی تجویز می‌شود. هم‌چنین ممکن است پس از رقیق کردن با 10 میلی‌لیتر آب مقطر به‌صورت تزریق آهسته داخل وریدی (در مدت 4 تا 5 دقیقه) تجویز شود.

کودکان: %1 - %2 mg/kg از راه زیرجلدی تجویز می‌شود. حداکثر دوز 15mg می‌باشد.هم‌چنین می‌توان مقدار %5 - %1 mg/kg را به‌صورت تزریق آهسته داخل وریدی تجویز نمود.

فارماکوکینتیک

این دارو از راه ادرار و صفرا دفع می‌شود.

روش مصرف	شروع اثر	اوج اثر	مدت اثر	نیمه عمر
وریدی	فوری	20 دقیقه	5 – 4 ساعت	3 – 2 ساعت
عضلانی	30 – 10 دقیقه	1 – 5% ساعت	7 – 4 ساعت	3 – 2 ساعت
زیرجلدی	20 دقیقه	5% تا 1 ساعت	5 – 4 ساعت	3 – 2 ساعت

موارد منع مصرف

خون‌ریزی مغزی، اختلال هوشیاری، سابقۀ بیماری انسدادی مزمن ریوی، آسم، سکته مغزی، هیپوتانسیون، ضربات سر، اختلالات تشنجی.

عوارض شایع: تهوع، استفراغ، یبوست، خواب‌آلودگی، گیجی، کابوس، افت فشارخون، خارش.

با مصرف طولانی مدت نسبت به این عوارض (به‌غیر از یبوست) تحمل ایجاد می‌شود.

عوارض مهم: دپرسیون تنفسی، ایست قلبی، واکنش آنافیلاکسی، شوک، کوما، برادیکاردی، تشنج به‌خصوص در شیرخواران و بچه‌ها.

سایر عوارض: سرخوشی، برافروختگی صورت و گردن و قسمت فوقانی توراکس، تعریق زیاد، بی‌اشتهایی، گشادی مردمک، هیپوترمی، دهان خشک، اسپاسم صفراوی، احتباس ادرار.

توجه: درصورت افت متوسط تا شدید فشارخون، ابتدا بیمار را در وضعیت ترندیلنبرگ قرار داده و درصورت نیاز مقدار 500 – 200 میلی‌لیتر محلول نرمال‌سالین یا یک‌سوم دوسوم طی 20 دقیقه تزریق می‌شود. درصورت عدم پاسخ دوپامین با دوز10 – 15 mg/kg/min استفاده می‌شود.

برای درمان دپرسیون تنفسی، دارو را قطع کرده و اکسیژن 100% استفاده می‌شود. از نالوکسان به مقدار %2 - %4 mg به‌صورت داخل وریدی استفاده می‌شود و درصورت لزوم لوله‌گذاری و تهویۀ مکانیکی انجام می‌شود.

درصورت برادیکاردی آتروپین به‌مقدار %6 mg به‌صورت داخل وریدی تزریق می‌شود.

نکته: تریاد کوما، مردمک‌های سوزنی و تضعیف تنفسی نشان‌دهنده مسمومیت با مخدرها می‌باشد. زمانی‌که هیپوکسی پیشرفت کند مردمک‌ها گشاد می‌شوند. ادم ریه به‌دنبال مسمومیت با مخدرها از علل شایع مرگ در معتادان به مخدرها می‌باشد.

نکته: علائم محرومیت ناشی از مورفین 8 – 6 ساعت بعد از قطع دارو شروع شده، طی 72 – 36 ساعت به حداکثر رسیده و سپس به‌تدریج طی 10 – 7 روز فروکش می‌کند.

تداخلات دارویی

مضعف‌های CNS، آرام‌بخش‌ها، باربیتورات‌ها، بنزودیازپامین‌ها و ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای اثرات تضعیف سیستم عصبی را تشدید می‌کنند.

توجهات پرستاری

بررسی قبل از تجویز

محل، نوع و ویژگی درد را بررسی کنید. قبل از این‌که شدت درد افزایش یابد مورفین را تزریق نمائید.

سایر روش‌های کنترل درد همراه داروهای ضد درد مصرف شود.

علائم حیاتی گرفته شود.

قبل از تجویز دارو، سرعت، عمق و ریتم تنفس و اندازۀ مردمک‌ها را یادداشت کنید. تنفس با سرعت 12 بار در دقیقه یا کم‌تر و تنگی مردمک، علائم مسمومیت هستند. از تجویز دارو خودداری نموده و به پزشک اطلاع دهید.

تجویز دارو

جهت تزریق مستقیم وریدی یک آمپول مورفین (10 میلی‌گرم) را با 10 – 5 میلی‌لیتر آب مقطر، نرمال‌سالین و یا سرم قندی رقیق کنید و با سرعت 2 mg/min تزریق نمائید.

بررسی اثرات و عوارض دارو

علائم حیاتی هر 15 تا 30 دقیقه کنترل شود.

اگر بیمار دچار کاهش فشارخون و یا تهوع و استفراغ گردید او را به حالت خوابیده قرار دهید.

مرتباً وضعیت تنفس و سطح هوشیاری را بررسی نمائید.

تضعیف تنفسی ناشی از مورفین حتی با مقادیر کم ممکن است روی دهد و با دوزهای بالاتر به‌طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد.

تضعیف تنفسی ناشی از مورفین به‌طور معمول در مدت 90 دقیقه بعد از تزریق زیر جلدی، 30 دقیقه بعد از تزریق عضلانی و 7 دقیقه بعد از تجویز وریدی به حداکثر می‌رسد.

ضد دردهای مخدر ممکن است رفلکس‌های سرفه و آه کشیدن را تضعیف کنند و بنابراین می‌تواند بیماران (به‌ویژه بیماران کم‌تحرک و پس از عمل جراحی) را مستعد آتلکتازی نماید.

وضعیت دفع بیمار را بررسی نمائید، یبوست یک عارضۀ جانبی شایع و خطیر می‌باشد، باید نسبت به پیشگیری و درمان آن اقدام مناسب انجام شود.

نسبت و الگوی جذب و دفع بیمار را ارزیابی کنید. الیگوری و یا احتباس ادراری را گزارش نمائید.

مورفین ممکن است درک تحریکات مثانه را کاهش سازد، بنابراین بیمار را تشویق نمائید، حداقل هر 4 ساعت یک‌بار ادرار خود را تخلیه نماید. قسمت تحتانی شکم را برای شناسایی اتساع مثانه لمس کنید.

قطع ناگهانی دارو در حضور وابستگی جسمانی دارو، می‌تواند باعث بروز سندرم محرومیت شود.

آموزش به بیمار

به‌علت هیپوتانسیون وضعیتی، به آهستگی تغییر وضعیت دهد.

شرایط نگهداری

دارو را در دمای 30 – 15 درجۀ سانتی‌گراد و دور از نور نگهداری کنید. از یخ زدن دارو جلوگیری گردد.

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

مطالب مشابه :

عنوان خط مشی: خط مشی مدیریت درد

دستورالعمل مراقبتهاي مديريت شده(6-7-8-9-10-11-12)

عنوان خط مشی: در خواست، مصرف و کنترل داروهای مخدر

استانداردبین المللی اعتباربخشی بیمارستان ها(Joint Commission International)

دستورالعمل مراقبتهاي مديريت شده (۱۱-۱۲-13-14-15)

ليست كل سوالات مصاحبه ازكاركنان درحاكميت باليني

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

استانداردبین المللی اعتباربخشی بیمارستان ها