فرزانگان - دانشمندان - ادیبان
فردوسی : فردوسی استاد بی همتای
شعر و خرد پارسی و بزرگترین حماسه سرای جهان است. اهمیت فردوسی در آن است چه با
آفریدن اثر همیشه جاوید خود، نه تنها زبان ، بلکه کل فرهنگ و تاریخ و در یک سخن ،
همه اسناد اصالت اقوام ایرانی را جاودانگی بخشید و خود نیز برآنچه که میکرد و
برعظمت آن ، آگاه بود و می دانست که با زنده نگه داشتن زبان ویژه یک ملت ، در واقع
آن ملت را زندگی و جاودانگی بخشیده است .
بسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کـردم بدیــن
پــــارسی
فردوسی در سال 329 هجری برابر
با 940 میلادی در روستای باژ از توابع طوس در خانواده ای از طبقه دهقانان دیده به
جهان گشود و در جوانی شروع به نظم برخی از داستانهای قهرمانی کرد. در سال 370 هجری
برابر با 980 میلادی زیر دید تیز و مستقیم جاسوس های بغداد و غزنین ، تنظیم
شاهنامه را آغاز می کند و به تجزیه و تحلیل نیروهای سیاسی بغداد و عناصر ترک داخلی
آنها می پردازد. فردوسی ضمن بیان مفاسد آنها، نه تنها با بغداد و غزنین ، بلکه با
عناصر داخلی آنها نیز می ستیزد و در واقع ، طرح تئوری نظام جانشین عرب و ترک را می
ریزد حداقل آرزوی او این بود که ترکیبی از اقتدار ساسانیان و ویژگیهای مثبت سامانیان
را در ایران ببیند. چهار عنصر اساسی برای فردوسی ارزشهای بنیادی و اصلی به شمار می
آید و او شاهنامه خود را در مربعی قرار داده که هر ضلع آن بیانگر یکی از این چهار
عنصر است آن عناصر عبارتند از: ملیت ایرانی ، خردمندی ، عدالت و دین ورزی او هر
موضوع و هر حکایتی را برپایه این چهار عنصر تقسیم می کند. علاوه بر این ، شاهنامه
، شناسنامه فرهنگی ما ایرانیان است که می کوشد تا به تاخت و تاز ترک های متجاوز و
امویان و عباسیان ستمگر پاسخ دهد او ایرانی را معادل آزاده می داند و از ایرانیان
با تعبیر آزادگان یاد می کند؛ بدان سبب که پاسخی به ستمهای امویان و عباسیان نیز
داده باشد؛ چرا که مدت زمان درازی ، ایرانیان ، موالی خوانده می شدند و با آنان
همانند انسان های درجه دوم رفتار می شد بنابراین شاهنامه از این منظر، بیش از آن
که بیان اندیشه ها و نیات یک فرد باشد، ارتقای نگرشی ملی و انسانی و یا تعالی
بخشیدن نوعی جهانبینی است.
سی سال بعد یعنی در سال 400
هجری برابر با 1010 میلادی پس از پایان خلق شاهنامه این اثر گرانبها به سلطان
محمود غزنوی نشان داده می شود. به علت های گوناگون که مهمترینشان اختلاف نژاد و
مذهب بود اختلاف دستگاه حکومتی با فردوسی باعث برگشتن فردوسی به طوس شد. استاد
بزرگ شعر فارسی در سال 411 هجری برابر با 1020 میلادی در زادگاه خود بدرود حیات
گفت ولی یاد و خاطره اش برای همه دوران در قلب ایرانیان و جهانیان جاودان مانده
است.
زبان ، شرح حال انسان هاست اگر
زبان را برداریم ، تقریبا چیزی از شخصیت ، عقاید، خاطرات و افکار نظام یافته ما
باقی نخواهد ماند بدون زبان ، موجودیت انسان هم به پایان می رسد زبان ، ذخیره
نمادین اندیشه ها، عواطف ، بحران ها، مخالفت ها، نفرت ها، توافق ها، وفاداری ها،
افکار قالبی و انگیزه هایی است که در سوق دادن و تجلی هویت فرهنگی انسانها نقش
اساسی دارد.همگان بر این باورند که واژه ها در کارگاه اندیشه و جهان بینی
اندیشمندان و روشنفکران هر دوره در هم می آمیزند تا زایش مفاهیم عمیق انسانی تا
ابد تداوم یابد. با وجود این ، در یک داوری دقیق ، تمایزات غیرقابل کتمان و قوت کلام
سخنسرای نام آور ایرانی حکیم ابوالقاسم فردوسی با همتایان همعصر خود آشکارا به چشم
می خورد زبان و کلمات برآمده از ذهن فرانگر و تیزبین او، در محدودیت قالبهای شعری
، تن به اسارت نمی سپارد و ناگزیر به گونه شگفت آوری زنده ، ملموس و دورپرواز است
فردوسی به علت ضرورت زمانی و جو اختناق حاکم در زمان خود، بالاجبار برای بیان
مسائل روز: زبانی کنایه و اسطوره ای انتخاب کرده است ؛ در حالی که محتوای مورد بحث
او مسائل جاری زمان است بدین اعتبار، فردوسی از معدود افرادی است که توان به تصویر
کشیدن جنایات قدرت سیاسی زمان خویش را داشته است پایان سخن آن که انگیزه فردوسی از
آفریدن شاهنامه مبارزه با استعمار و استثمار سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی خلفای عباسی
و سلطه امیران غزنویی بود .
دیاکو : دیاکو بنیانگذار ایران
و نخستین پادشاه سرزمین ماست دولت ماد یکی از سه تیره آریایی ( ماد، پارس و پارت )
فلات ایران است در سال ۱۳۳۲ پیش از تاریخ خورشیدی بود . مردم ایران او را به پادشاهی
برگزیدند. شاهنشاه دیاکو همدان ( هگمتانه ) را به پایتختی خود برگزید و در آن بر
روی تپه‌ای، هفت دژ تو در تو ساخت و هر یک را به رنگ ویژه‌ای در آورد.دیاکو ۵۳ سال بر ایران فرمانروایی کرد
او توانست اتحادی تاریخی بین تیره های مختلف نژاد آریایی ایجاد نماید .
دیاکو ابتدا توانست 7 طایفه قوم ماد را با هم متحد کند ، وی سپس به عنوان رهبر و
قاضی آن 7 طایفه انتخاب شد که این مساله در سال 701 قبل از میلاد مسیح اتفاق
افتاد. پس از 7 سال رهبری در بین این 7 طایفه، وی از طرف مادها ، پارسها و پارتها
به عنوان پادشاه ایران انتخاب شد و تا سال 656 قبل از میلاد مسیح حکومت کرد.
ماجراهای به قدرت رسیدن دیاکو در کتاب تاریخ هرودوت آمده است. دیاکو پسر کیاکسار
(کسی که می‌تواند خوب نشانه‌گیری کند) و کیاکسار نام پدرش دیاکو را بر فرزند
گذاشته بود .
فرهاد پسر دیاکو و دومین پادشاه ایران بود و بین سالهای 665 قبل از میلاد تا 633
قبل از میلاد حکومت کرد. مانند پدرش ، فرهاد هم جنگ بر علیه آشوریان را آغاز کرد
اما متاسفانه شکست خورد ، به دست آشور بنی پال افتاد و به دست او کشته شد. جانشین
فرهاد ، کیاکسار نام داشت او ارتش ماد را تجدید سازمان و نوسازی کرد و با
نَبوپَلَّسَر شاه بابل متحد شد. برای استوارسازی این اتحاد، دختر کیاکسار به نام
امتیس به همسری پسر نبوپلسر یعنی بخت‌النصر دوم درآمد. امتیس از زندگی در جلگه
میان‌رودان دلگیر شد و برای کوه‌های بلند همدان و ایران دلتنگی بسیار کرد. از این
رو بُخت‌النصر دوم به عنوان هدیه برای همسرش دستور ساختن باغ‌های معلق بابل را داد
تا بلندای دیوارهای آن برای امتیس حکم کوهساران را داشته باشد.
کیاکسار در جوانی، شکست پدرش، فرهاد را در برابر آشوری ها دیده بود و از آن درس
عبرتی آموخته بود. او فهمید که برای مقابله در برابر آشوریان، می بایست نیروی
نظامی مجهزی تشکیل دهد. زیرا سربازانی که رؤسای زمین دار جمع آوری می کنند، هرگز
از عهده ی سپاه منظم بر نمی آیند. از این رو، بر آن شد که سپاهی رزمی، مانند آشور،
بنا کند. این نیرو، مجهز به تیر و کمان و شمشیر و سواره نظام ماهر بود.
کیاکسار با این نیروی نظامی، به سوی نینوا حرکت کرده، آن شهر را محاصره کرد. اما
پس از مدتی، به او خبر رسید که سکاها، به ایران هجوم آورده اند. او دست از محاصره
برداشت و به مقابله با آنان شتافت. کیاکسار ، در شمال دریاچه ی ارومیه، نبردی سخت
با آنان کرد و از آنان شکست خورد. سکاها، 28 سال بر سرزمین ماد تسلط یافتند و
کیاکسار، در این مدت، مطیع آنان بود. سکاها، شهر سقز را بنا کردند و آن شهر را
پایتخت خود قرار دادند.
با گذشت زمان ، کیاکسار ، تصمیم به بیرون راندن سکاها گرفت. او، فرمانده ی سکاها و
سردارانش را به یک میهمانی دعوت کرد و همه ی آنان را یکجا مسموم کرد. سپس، لشکریان
سکاها را از سرزمین ایران بیرون راند.
چون از این جهت، آسودگی خاطر فراهم شد، کیاکسار برای بار دوم، تصمیم به نابودی
آشوریان گرفت. او و نبوپلسر توانستند با همیاری، امپراتوری آشور را درهم‌شکسته و
پایتخت آن یعنی شهر نینوا را در ۶۱۲ پ.م فتح کنند. ساراگوس، چون در برابر ایرانیان و آشوریان، تاب
مقاومت نیاورد، خود و خانواده اش را در آتش، سوزاند. سپس، شهر نینوا، با خاک یکسان
شد و دنیا از جنایات دولت ستمگر آشور، رهایی یافت.
پس از این پیروزی ، ایرانیها میان رودان ( بین النهرین) ، ارمنستان و بخشهایی از
آسیای صغیر و بخش شرقی رود قزل ایرماق را نیز ضمیمه امپراطوری خود کردند. در این
شرایط رود قزل ایرماق به عنوان مرز بین امپراطوری قدرتمند ایران و سرزمین لیدیه
شد. جنگ معروف بین ایرانی ها و لیدی ها که با نام جنگ قزل ایرماق معروف است ، در
28 ماه می 585 قبل از میلاد مسیح ، به دلیل کسوف ناگهانی پایان یافت.
کیاکسار پس از این که جنگ با پیروزی پسرش ، آستیاگ به پایان رسید از دنیا رفت.
آستیاگ مرزهای ایران را تا اروپا گسترش داد او پدربزرگ مادری کوروش بزرگ بود.
عمر خیام : فیلسوف - منجم - ریاضیدان و اندیشمند ایران
زمین . که نه تنها ایران را دگرگون نمود بلکه تاثیری ژرف در جهان از خود برجای
گذاشت . هم اکنون تندیس این بزرگ مرد در دانشگاه فلورنس ایتالیا نصب است و فلسفه و
خصوصیات او تدریس میشود . او در زمان جلال الدین ملکشاه سلجوقی زیست کرد و از
قوانین اعراب بیابانگرد که سایه در کشورمتمدن ما گسترانیده بود به تنگ آمده بود و
رباعیات بسیاری در شکایت از آنان به روشنی گفت
ابوریحان محود بن احمد بیرونی : ( 440-363 هجری)(1048-973 م) ایرانی نژاد زاده خوارزم،
ریاضیدان،زمین شناس، جغرافی دان،جهانگرد، فیلسوف،و نظریه پرداز در علوم طبیعی
ودانشمند علوم تجربی . یکی از برجسته ترین
دانشمندان ایران که به هویت ملی کشورش بسیار پایبند بود . کتاب آثارالباقیه بیرونی
یکی از برجسته ترین اسناد تاریخی ایران باستان است
ابوبکر
زکریای رازی : ( مرگ در 924- 923 م / 312 - 311 ه ) فیزیک
دان ، شیمی دان و پزشک و مهندس و فیلسوف - کاشف الکل . پزشک نامدار و
دانشمند ایرانی که در شهر ری در نزدیک تهران به دنیا آمد.در جوانی سفری به بغداد
داشت که در آنجا علم کیمیا را آموخت و به واسطه آسیبی که به چشمانش وارد شد به فرا
گرفتن علم طب پرداخت و در این علم آنچنان پیشرفت کرد که اداره بیمارستان بغداد را
به او سپردند همچنین زمانی که به ری بازگشت از طرف منصور بن اسحق حاکم ری سرپرست
بیمارستان ری شد.از مهمترین آثار او در طب کتاب(الحاوی)است که یکی از کتاب های
اصلی درز زمینه طب به شمار می رفته این کتاب را رازی در ابتدا بصورت پراکنده
گردآوردی کرده بود که پس از مرگ وی به دستور ابن عمید کتاب را از یادداشتها
استنساخ نمودند.از آثار طبی دیگرش میتوان به کتاب (الطب الملوکی)و کتاب(طب منصوری)نام
برد.کتاب طب منصوری به نام منصوربن اسحق تالیف شده است.یکی دیگر از آثار او
کتاب(من لا یحضره الطبیب)است که شامل دستورهای ساده در زمینه طب میباشد.زساله های
طبی دیگری که در زمینه بعضی از امراض نوشته و معروفترین آنها عبارتند از:کتاب
الجدری و الحصبه می باشد که کتاب الحصبه یکی از بهترین رساله های طبی در زمان قدیم
بوده که اروپائیان همواره آن را تحسین می کرده اند.راز ی در علم کیمیا تبحری به
سزا داشته است از کارهای مهم او کشف جوهرگوگرد و الکل می باشد.وی کتاب الاکسیر را
در زمینه کیمیا نوشته است.رازی اولین کسی است که تمام اشیاء عالم را به سه گروه و
جامدات و نباتات و حیوانات طبقه بندی کرده است.رازی در الاهیات و ماوراء طبیعه
آثاری از خود بر جا گذاشته است.رازی در زمینه طب فقط به جنبه علمی آن اکتفا نمی
کرد بلکه به عمل و آزمایش نیز دست می زد وی در سالهای آخر عمر به دلیل کار زیاد به
بیماری چشم مبتلا شد. برای معالجه نزد چشم پزشک رفت اما چشم پزشک برای درمان او
پول زیادی طلب کرد و خطاب به رازی گفت:من پیش از تو کیمیا را یافته ام و آن همان
پزشک است.وی در سال ۳۱۳(ه.ق)در حلی که بعلت کار مداوم بینایی خود را از داده بود
در شهر ری وفات یافت.
نادر شاه
افشار : نادر شاه افشار از ایل افشار بود او از
مشهورترین پادشاهان ایران بعد از اسلام است ، ابتدا نادر قلی یا ندرقلی نامیده می
شد موقعی که افغانها و روس ها و عثمانی ها از اطراف بایران دست انداخته بودند و
مملکت در نهایت هرج و مرج بود یکعده سوار با خود همراه کرد و به طهماسب صفوی که
کین پدر برخواسته بود همراه شد فتنه های داخلی را خواباند افغانها را هم بیرون
ریخت ، شاه طهماسب صفوی از شهرت و اعتبار نادر در بین مردم دچار رشک و حسادت گشت و
برای نشان دادن قدرت خود با لشکری بزرگ به سوی عثمانی تاخت و در آن جنگ هزاران
سرباز ایرانی را در جنگ چالدران بدلیل عدم توانایی به کشتن داد و خود از میدان جنگ
گریخت نادر با سپاهی اندک و خسته از کارزار از مشرق به سوی مغرب ایران تاخت و تا
قلب کشور عثمانی پیش رفت و سرزمینهای بسیاری را به خاک ایران افزود و از آنجا به
قفقاز تحت اشغال روس ها رفت که با کمال تعجب دید روسها خود پیش از روبرو شدن با او
پا به فرار گذاشته اند در مسیر بر گشت در سال 1148 در دشت مغان در مجلس ریش سفیدان
ایران از فرماندهی ارتش استعفا نمود و دلیلش اعمال پس پرده خاندان صفوی بود . و
خود عازم مشهد شد در نزدیکی زنجان سوارانی نزدش آمدند و خبر آوردند که مجلس به
لیاقت شما ایمان دارد و در این شراط بهتر است نادر همچنان ارتش دار ایران باقی
بماند و کمر بند پادشاهی را بر کمرش بستند . او سه بار به هند اخطار نمود که
افسران اشرف افغان را که حدودا 800 نفر بودند و در قتل عام مردم ایران نقش داشتند
را به ایران تحویل دهد که در پی عدم تحویل آنها سپاه ایران از رود سند گذشتند و
هندوستان را تسخیر نمود ند 800 متجاوز افغان را در بازار دهلی به دار زدند و
بازگشتند و نادر شاه حکومت محمد گورکانی را به او بخشید و گفت ما متجاوز نیستیم
اما از حق مردم خویش نیز نخواهیم گذشت محمد گورکانی بخاطر این همه جوانمردی نادر
از او خواست هدیه ای از او بخواهد و نادر قبول نکرد و در پی اسرار او گفت جوانان
ایران به کتاب نیازمندند سالها حضور اجنبی تاریخ مکتوب ما را منهدم نموده است محمد
گورکانی متعجب شد او علاوه بر کتابها جواهرات بسیاری به نادر هدیه نمود که بسیاری
از آن جواهرات اکنون پشتوانه پول ملی ایرا ن در بانک مرکزی است . 12 سال سطنت نمود
و در سال 1160 بوسیله عده ای خائن کشته شد . نکته قابل ذکر آنست که او از 15 سالگی
تا 25 سالگی بهمراه مادرش در بردگی ازبکان گرفتار بود و با مرگ مادرش از اردوگاه
ازبکان گریخت و پس از آن با جوانان آزادیخواهی همپیمان شد ...
خواجه نصرالدین طوسی : خـواجه نصیر الدیـن طوسى، روز شنبه یازدهـم جمادى الاول سال 597
هـ.ق در شهر توس خراسان چشـم به جهان گشـود نام او محمد، کنیه اش (ابو جعفر ) لقبش
(نصیر الدیـن) (محقق طوسى) (استاد البشر) و شهرتـش (خـواجه) است.
سورنا : سورنا یکی
از سرداران بزرگ و نامدار تاریخ است که سپاه ایران را در نخستین جنگ با رومیان
فرماندهی کرد و رومیها را که تا آن زمان قسمتی از ارمنستان و آذربادگان را تصرف
نموده بودند، را با شکستی سخت و تاریخی روبرو ساخت. «ژول سزار» Julius Caesar و «پومپه» Pompee و «کراسوس» Crassus سه تن از سرداران بزرگ
روم بودند که کشورهای پهناوری را که به تصرف این دولت درآمده بود، اداره میکردند.
«کراسوس» فرمانروای شام (سوریه) بود و برای گسترش دولت روم در آسیا، سودای چیرگی
بر ایران و سپس هند را در سر می‌پروراند و سرانجام با حمله به ایران این نقشه خویش
را عملی ساخت. «کراسوس» با سپاهی مرکب از 42 هزار نفر از لژیونهای ورزیده روم که
خود فرماندهی آنان را بر دوش داشت به سوی ایران روانه شد و « ارد Orod » ( اشک 13) پادشاه
دلاور اشکانی که خود در شرق ایران در حال جنگ با مهاجمین بود ، سورنا فرمانده مورد
اعتماد خود را به جنگ رومیها فرستاد. نبرد میان دو کشور در سال 53 پیش از
آذربادگان آغاز و تا قلب میان رودان ادامه یافت . در جنگی که در جلگه‌های میان
رودان ( بین‌النهرین ) و در نزدیکی شهر کاره Carrhae «حران» روی داد. در
جنگ «حران»، سورنا با یک نقشه نظامی ماهرانه و به یاری سواران پارتی که تیراندازان
چیره دستی بودند، توانست یک سوم سپاه روم را نابود و دستگیر کند. «کراسوس» و پسرش
«فابیوس» Fabius در این جنگ کشته شدند و تنها شمار اندکی از رومیها موفق به فرار
گردیدند. جنگ حران که نخستین جنگ میان ایران و روم به شمار می‌رود، دارای اهمیت
بسیار در تاریخ است زیرا رومیها پس از پیروزیهای پی‌درپی برای نخستین بار در جنگ
شکست بزرگی خوردند و این شکست به قدرت آنان در دنیای آن روز سایه افکند و نام
ایران و دولت پارت را بار دیگر در جهان پرآوازه کرد.،دولت روم در پیشرفت مرزهای
خود در شرق، با سد نیرومند ایرانی روبرو شد و از آن زمان به بعد گسترش و توسعه آن
دولت در آسیا، پایان پذیرفت. پس از پیروزی «سورنا» بر «کراسوس» و شکست روم از
ایران، نزدیک به یک سده، رود فرات مرز شناخته شده میان دو کشور گردید و رومیها
برای جلوگیری از شکستهای آینده و به پیروی از ایرانیان ناچار شدند به وجود سواره
نظام در سپاه خود توجه بیشتری بنمایند.
مرگ سورنا
، باعث شد اروپائیان مرگ او را برگردن اشک سیزدهم بیافکنند تا بدین گونه انتقام از
پادشاه مقتدر امپراطوری ایران بگیرند .
و متاسفانه این دسیسه کارگر افتاد بگونه ای که زخم این نیرنگ سپاه ایران را ضعیف و
ضعیف تر نمود .
و تا پایان دوره سلسله اشکانی دیگر سپاهی به اقتدار و بزرگی دوران اشک سیزدهم پدید
نیامد .
اروپائیان هر گاه در صحنه قدرت نتوانسته اند پیش روند ، دست به حیله گری و دروغ
گویی زده اند و فاحش ترین نمونه آن دسایس آنها در طی سلسله اشکانی است...
سعدی
شیرازی : سعدی در شیراز دیده به جهان گشود. خانواده‌اش
از دین‌آموختگان بودند و پدرش در دستگاه دیوانی اتابک سعد بن زنگی، فرمانروای فارس
شاغل بود. پس از درگذشت پدر، سعدی که هنوز نوجوان بود، به توصیه اتابک برای ادامه
تحصیل عازم بغداد شد و در مدرسه مشهور نظامیه و دیگر حوزه‌های علمی آن شهر به دانش‌آموزی
پرداخت. تا ۶۲۳ (هجری قمری) (۱۲۲۶ (میلادی)) سعدی به عنوان طالب علم در بغداد ماند
و از محضر استادانی چون شیخ ابوالفرج جوزی و شیخ شهاب‌الدین سهروردی بهره برد. پس
از دانش‌آموختگی تصمیم به ترک بغداد گرفت ولی چون ایالت فارس ناامن و محل تاخت و
تاز مغولان بود، به شیراز بازنگشت و برای حج گزاردن و جهانگردی یک رشته سفرهای
طولانی را در پیش گرفت.پس از حدود سی سال جهانگردی، وقتی سعدی به زادگاه خود
بازگشت، مردی کهنسال بود (۱۲۵۵ (میلادی)) و ابوبکر بن سعد بن زنگی بر فارس حکومت
میکرد. سالهای باقیمانده عمر سعدی به موعظه و نگارش گذشت. با استفاده از تجربه‌ها
و آموخته‌هایش کتاب بوستان را در سال ۶۵۵ (هجری قمری) (۱۲۵۷ (میلادی)) به نظم، و
گلستان را در سال ۶۵۶ (هجری قمری) (۱۲۵۸ (میلادی)) به نظم و نثر نگاشت.
شهاب الدین
سهروردی : شیخ شهاب الدین یحیی بن حبشی بن امیرک
سهروردی ، بی شک یکی از بزرگان حکمت و فلسفه و عرفان ایران زمین است .و این حکیم
فرزانه درمدت عمر کوتاه ولی پربار خویش ،آثار ارزنده و ماندگاری به جامعه بشری
تقدیم کرده است که از زوایای گوناگون درخور توجه و دقت هستند . هدف اصلی او در
پرداختن به مسایل فلسفی ، احیای تفکر فلسفی ایران باستان وبد و با حکیم ابوالقاسم
فردوسی دریک مسیر قرار گرفت . شهاب الدین ازکودکی اندیشه ای نیرومندو هوش سرشار و
برای تحصیل علم و طبعی حریص و مولع داشت . دوران کودکی و اوان حداثت سن و آغاز
تحصیل را در مولدو مسقط خود سهرورد گذرانید.
شهاب الدین دراصفهان کتاب «البصائر النصیریه »تالیف عمربن سهلان الساوی استاد مبرز
علم و منطق و حکمت را نزد ظهیر پارسی خواند و درمراغه ، پیش شیخ مجد الدین جبلی
،از بزرگان نامدار عصر الیاس علوم و حکمت و اصول فقه را آموخت . سهروردی درضمن
تحصیل علم و دانش به فعالیت های گوناگونی پرداخت . او درباب چگونگی تشکیل و تحقیق
علم حصولی و ادراکات حصولی به مراتبی قائل بود که عبارتند از : 1ـ ادراک عقلی 2ـ
ادراک خیالی 3ـ ادراک حسی ز جمله استادان سهرورد می توان به مجد الدین جبلی و طاهر
الدین قاری اشاره کرد . طوریکه جبلی تحصیلات اولیه را به وی آموخته و قاری نیز
تحصیلات عالیه را به او آموزش داده است . ا ز جمله استادان سهرورد می توان به مجد
الدین جبلی و طاهر الدین قاری اشاره کرد . طوریکه جبلی تحصیلات اولیه را به وی
آموخته و قاری نیز تحصیلات عالیه را به او آموزش داده است . سهروردی درروز جمعه
سلخ ذی الحجه ( یا پنجم رجب ) سال 587 هجری قمری وفات یافت . اهمیت وعمق فلسفه
سهروردی که مهمترین فعالیت آموزشی شیخ شهاب الدین سهروردی بود ،درهمین است که دو
اصل به ظاهر دوراز هم تفکر شرق و غرب را به یکدیگر نزدیک ساخته است . شیخ شهاب
الدین یحیی بن حبشی بن امیرک سهروردی ، بی شک یکی از بزرگان حکمت و فلسفه و عرفان
ایران زمین است .و این حکیم فرزانه درمدت عمر کوتاه ولی پربار خویش ،آثار ارزنده و
ماندگاری به جامعه بشری تقدیم کرده است که از زوایای گوناگون درخور توجه و دقت
هستند . هدف اصلی او در پرداختن به مسایل فلسفی ، احیای تفکر فلسفی ایران باستان
وبد و با حکیم ابوالقاسم فردوسی دریک مسیر قرار گرفت .
شهاب الدین بسیار کم می خورد و اغلب به یک هفته روزه می گشود . به امور دنیا و
ظاهر حال ، خوراک ،پوشاک ، جاه و مقام ، ضیاع، عقار ، تعنیات مادی و تشخیصات
اجتماعی بی اعتنا بود و حتی گاهی برخلاف عرف و عادت و منظور درهم شکستن قیود و
حدود ،جامه و کلاهی دراز و سرخ می پوشید و یا خرقه ای دیگر بر سر می افکند . اغلب
روزها روزه دارو بیشتر شبها در مناجاب و بیدار بود . به آواز و ترانه خوش و نغمات
موسیقی و سماع دلکش عشق می ورزید و در سخن گفتن دلیر و بی با ک بود . شیخ اشراق
درطرح وبیان تجربیات عرفانی خویش ، از تجربیات پیشینیان خود بویژه متون حماسی بهره
برده است و نه تنها ادامه دهنده راه بزرگانی چون فردوسی دراحیای فرهنگی ایران
باستان است ، بلکه درشیوه بیان این مطالب نیز بیش از پیش تحت تاثیر متون حماسی از
جمله شاهنامه است .
مولانا : بزرگترین عارف ایران زمین و پارسی گوی بزرگ
قرن 6 هجری
آرتاخه : دوره هخامنشی (زمان خشایار شاه) مهندس و
سازنده کانال آتوس
آرش : ملقب به کمانگیر . پهلوان ایرانی در عهد منوچهر شاه که در
تیر اندازی سر آمد زمان خود بوده است که در جنگ میان منوچهر و افراسیاب قرار بر
پرتاب کردن تیری میگذارند تا مرز میان ایران و توران را تعین کند آرش از طربستان
تیری پرتاب کرد که در مرو فرود آمد و بعد از آن جانش را در راه ایران زمین فدا
نمود
اسکیلاس : دوره هخامنشی (زمان حکومت داریوش از سال 486-
521 ق.م.) دریا نورد و مکتشف و مهندس سازنده قنات
آریه : سردار معروف و بزرگ ایرانی که به حمایت از پادشاهی کورش
کوچک برخواست
استانس : دوره
هخامنشی شیمیدان و استاد دموکریتوس
آیین گشسب : سردار
بزرگ ایران که در زمان هرمز چهارم فرماندهی لشگر ایران را بر عهده داشت
ابولولو : یا همان فیروز نهاوندی . پس از یورش
تازیان به ایران به سرکردگی عمربن خطاب فیروز نهاوندی و تعداد بیشماری از ایرانیان
به غلامی اعراب در آمدند . فیروز غلام مغیره بن شعبه شد و با زیرکی و در جهت
انتقام خون کشته شدگان ایران عمربن خطاب خلیفه دوم را با ضربه های کارد کشت .
ابومسلم : ابومسلم خراسانی سردار ایرانی و داعی
معروف عباسی مشهور به امین آل محمد و صاحب الدعوه است که در راس سیاه جامگان
خراسان بر بنی امیه خروج کرد و مروان بن محمد خلیفه اموی را مغلوب و منهزم کرده و
دولت خلفای بنی عباسی را تاسیس کرد ابومسلم به سال 124 ه.ق در کوفه بادعاء بنی
عباس آشنایی پیدا کرد و چندی بعد به پیروزیهای شگفت آوری دست یافت و کارش به جایی
رسید که خلیفه از قدرت او و محبوبیت اش در بین ایرانیان مرعوب شد در خلافت سفاح
برادرش منصور اجازه خواست که ابومسلم را به قتل رساند ولی سفاح جایز ندانست وقتی
منصور به خلافت نشست به دسیسه هایی دست یافت و عاقبت ابومسلم را ناجوانمردانه به
قتل رسانید وی یاران و پیروان جان برکف بسیاری داشت و فرقه های مسلمیه راوندیه به
خاطره او را گرامی می داشتند و کسانی مانند سنباد اسحاق ترک مقنع و بابک خرم دین
داعیه خونخواهی او را داشتند بابک خرمدین تا به آن حد پیش رفت که می گفت روح
ابومسلم در او حلول پیدا نموده است
آریوبرزن : سردار
بزرگ ایران که با شهامتی در خور ستایش و ماندگار لشگر ایران را تا آخرین لحظه در
برابر ارتش اسکندر نگهداشت و مقاومت نمود و جان سپرد و حماسه ای در تاریخ ایران از
خود بر جا گذاشت
استاذسیس : سردار
دلیر ایران که در نواحی هرات و بادغیس و سیستان بر ضد منصور خلیفه ستمگر عباسی
قیام کرد و عاقبت به فرمان منصور در بغداد به دار آویخته شد و یکی از سمبلهای عرب
ستیزی را در ایران به جای گذاشت و درس وطن پرستی در برابر یورش بیگانگان برای
جوانان به جای گذاشت
احمدبن محمد
نهاوندی : ( مرگ در 835 تا 845 م / 221 تا 231 ه) در
جندی شاپور بر آمد - ستاره شناس م مؤلف زیج
آذربرزین
: پسر فرامرز که با بهمن پسر اسفندیار جنگید که یکی از پهلوانان
ایرانی میباشد و آتشکده ای هم به همین نام وجود دارد
احمد
معماری لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری : سده
یازدهم هجری معماران ایرانی سازنده تاج محل در هندوستان
انوشیروان عادل : انوشیروان
دادگر . پادشاه معروف ساسانی که با بنیان گذاشتن قوانین حکومتی - دادگستری -
اجتماعی و کشوری ایران را به مرز باشکوه ترین کشورهای جهان مبدل نمود . او مزدک و
مزدکیان را که مدعی پیامبری شده بودند انوشیروان با طغیان مغ های زرتشتی مجبور شد
همه مزدکیان را از میان بردارد او مشهورترین کاخ معماری ایرانی را در عراق پایه
گذاشت که تیسپون نام گرفت ولی بعدها توسط تازیان ویران شد
استخری(اصطخری) : وی را نیزابن ندیم از محاسبان ومهندسان بشمار آورده است از
جغرافی دانان نامداری مشرق زمین
ابو سعید
ابوالخیر : شاعر و عارف بزرگ پارسی قرن 4 و 5
امیر خسرو
دهلوی : شاعر بزرگ پارسی قرن 6 که خاندانش از ایران
ترک وطن نمودن و هندوستان رفتند
اوحدی
مراغه ای : شاعر و عارف قرن 7 هجری
انوری
ابیوردی : شاعر و استاد نامدار قرن 6 هجری - استاد علوم
- ریاضیات و نجوم و از پیروان ابن سینا
ابوبکر
محمدبن حسن حاسب کرجی : ( مرگ در 421/420 هجری 1030/1029 م) ریاضیدان ایرانی صاحب کتاب نسوی
نامه
ابو معشر
جعفر بن محمد بن عمر بلخی : ( 272 - 172 ه ) ( 886- 786 م ) اهل بلخ در خراسان بزرگ - ستاره
شناس و نظریه پرداز در نجوم
اصفهانی - محمد حافظ : (نتیجه الدوله) سده دهم هجری ، مولف رساله هایی در انواع دستگاههای
مکانیکی
پور سینا
(ابو علی حسین بن عبدلله بن سینا ) : شیخ الرئیس حجهَ الحق ابوعلی حسین
بن عبداللّه بن حسین بن علی بن سینا مشهور به ابن سینا (427-370 هجری)(1037-980 م)
در افشنه نزدیک بخارای
ایران در خراسان بزرگ متولد شد و در آنجا به کسب
علم پرداخت.او تحصیلات مقدماتی از جمله ادبیات-قرآن-فقه و حساب نزد پدر آموخت و
برای فرا گرفتن منطق و هندسه و نجوم نزد ابو عبداللّه ناتلی رفت.او از همان اوان
کودکی بسیار خارق العاده بود و دانش زمان خود را با سرعت فرا میگرفت.او در سن ۱۶ سالگی
به طبابت پرداخت.وی پس از درمان کردن نوح بن منصور سامانی به دربار او راه یافت.به
دنبال شهرت روزافزون او که آوازهء این شهرت به گوش سلطان محمود نیز رسیده بود
محمود را دعوت کرد تا به غزنین برود اما ابن سینا به دلیل خشونت و تعصب دینی سلطان
محمود دعوت او را رد کرد و از خوارزم فرار کرد.مدتی در ترکستان و خراسان بسر برد و
سپس وارد گرگان شد و در آنجا مشغول به طبابت گشت.سپس به ری رفت و در آنجا
مجدالدوله دیلمی را که به بیماری مالیخولیا مبتلا شده بود او را درمان کرد.او در
همدان مقام وزارت شمس الدوله را به دست آورد و از حمایت علاءالدوله کاکویه
برخوردار گشت.سرانجام در همدان در سال ۴۲۸ (ه.ق)درگذشت.از
جمله معروف ترین آثار او می توان به دانشنامه علائی که به زبان فارسی است و همچنین
مهمترین اثر فلسفی او به نام شفاء که شامل چهار بخش(منطق-طبیعیات-ریاضیات و
مابعدالطبیعه)است را نام برد این اثر و کتاب بعدی به نام قانون که دایرهَ المعارف
طبی می باشد هر دو به زبان عربی است . وی در ریاضییات ،زمین
شناسی،فیزیک،پزشکی، فلسفه تبحر خواصی داشت
اخوان
الصفا : گروه از مهندسان و دانشمندان و فیلسوفان که در سده دهم میلادی( سده
چهارم هجری) بر آمدند. بعضی از اعضای این گروه مخفی مثل ابو سلیمان محمد بن بشیر
بستی مقدسی، ابو الحسین علی بن هارون زنجانی و محمد بن احمد نهرجوری ایرانی بوده
اند آنان دایره المعارفی شامل کلیه شعب معرفت پدید آوردند
ابو جعفر
خازن : زاده خراسان( مرگ در 350/360/ه961/ 971 م) ریاضی دان و ستاره شناس
ابو الفتح
اصفهانی : ریاضیدان سده چهارم هجری
ابو سهل
ویجی بن رستم کوهی : (سده چهارم
هجری) اهل طبرستان ، ریاضی دان،مهندس، ستاره شناس. وی رهبر ستاره شناسان در رصد
خانه ای بود که شرف الدوله دیلمی ساخته بود
ابو سعید
احمد سنجری : (415-340ه)(1024-951م) ریاضی دان
ابوبکر حسن
بن خصیب : در اواخر سده نهم میلادی ( سوم
هجری ) بر آمد . ستاره شناس از نژاد ایرانی بود
احمد بن
داوود دینوری : ( 210 / 200 تا 282 ه 825 - 815 تا 895 م ) در دینور اصفهان بر آمد .
ستاره شناس ، مورخ ، ریاضی دان ، گیاه شناس و لغت نویس
ابو نصر
محمد فارابی : (340/339- 258/257 ه51/950-71/870 م) زاده فاراب ترکستان
-فیزیکدان،موسیقی شناس،فیلسوف ایرانی
احمدبن سهل
بلخی : (934م/323ه) زاده شاستیان بلخ ،ریاضیدان وجغرافی دان
ابوسهل فضل
بن نوبخت - ( مرگ در 816-815 م / 201-200
ه)از خاندان نوبختی ستاره شناس و کتابدار هارون الرشید
ابو نصر
محمد بن عبدالله(کلو اذانی) : از دودمان
اردشیر بابک کلواذانی(تولدش پیش از سال سیصد هجری) از جمله ریاضی دانان
ابو حامد
احمد بن محمد صاغانی : (مرگ در 380ه 990 م) از مردم صاغان مرو ، ریاضیدان- ستاره شناس،
مخترع و سازنده اسطرلاب و دیگر ابزارهای نجومی
ابو الرضا
عباس بوزجانی : ( 388/387-329ه)(998/997-940م) زاده بوزجان در حوالی نیشابور ،
ریاضیدان، هندسه دان، مهندس، ستاره شناس و نظری پرداز در نجوم
ابو منصور
موفق : (سده چهارم هجری) شیمی دان و دانشمند و علم مواد
ابو نصر
اسمعیل بن حماد جوهری : (مرگ در 393ه 1002م) زاده فاراب و مقیم نیشابور. لغت نویس و
مبتکراندیشه های پرواز
ابوالعباس
احمد بن محمد بن کثیر فرغانی : اهل
فرغانه در ماوراء النهر (ورا رود ).در زمان مامون برآمد - ستاره شناس و نظریه
پرداز نجومی
بابا طاهر
عریان : شاعر و صوفی نامدار مشرق زمین در قرن 5 هجری . سروده های وی بزرگترین سند در اثبات زبان و
ادبیات کوردی ایران است
بوبراندا : دوره هخامنشی (زمان خشایار
شاه) مهندس
برزمهر : پهلوان و دلیر مرد ایران در زمان پادشاهی بهرام گور
برزویه : طبیب و اندیشمند مخصوص
انوشیروان عادل که کتاب کلیله و دمنه را از هند به ایران آورد و به زبان پهلوی
ترجمه کرد
بدیع
اسطرلابی : (مرگ در بغداد در 1140/1139 م) اهل اصفهان- ستاره شناس و سازنده
اسطرلاب
بنو موسی (
محمد ، احمد و حسن ) : سده سوم
هجری - خراسانی الاصل ، مهندس مکانیک ، هندسه دان ، و ریاضی دان
بلاش : یکی از پادشاهان اشکانی که
به اشک بیست و دوم معروف بود و در سالهای 51 تا 77 میلادی پادشاهی ایران را بر
عهده داشت و خدمتی بزرگ به ایران زمین نمود . زیرا کتاب ارزشمند ایرانیان ( اوستا
) که در زمان حمله اسکندر به ایران از میان رفته بود با تلاش و همت او دوباره
گردآوری شد
برازه : دوره ساسانی زمان فرمانروائی
اردشیر( 241-226 م) مهندس و احیا کننده شهر فیروز آباد یا اردشیر خوره
بابک خرمدین
: سردار دلیر و پیشوای نهضت
خرمدینیان یا سرخپوشان که بر ضد حکومت عرب قیام کرد و 22 سال دست یورش گران عرب را
از کشور ما کوتاه کرد و مبدل به سمبلی از مقاومت ایرانیان در برابر حمله بیگانگان
به کشور شد . وی در تاریخ 2 صغر سال 223 هجری قمری در سامرا به دستور خلیفه تازی
تکه تکه شد . پس از وی خانواده و همسرش نیز کشته شدند
بوذرجمهر : بزرگمهر معروف ترین و اندیشمند ترین وزیر دربار انوشیروان دادگر که گفتگوی
های خرد ورزانه او در تاریخ ایران ثبت گشته است
بهرام
چوبین : سردار دلیر ایران که در زمان پادشاهی هرمز چهارم ایران را از حمله
وحشیانه ترک های مغول نجات داد و با لشگر کشی و حمله به آنان ارتش آنان را شکست داد . که
بعدها در جنگ با رومیان شکست خورد
برانوش : دوره ساسانی- سازنده شادروان
شوشتر
پیروزان : یکی از سرداران ایرانی در زمان یزدگرد سوم . که در جنگهای ایرانیان
با اعراب رشادتهای از خود بر جای گذاشت
جمشید : پسر طهمورث - چهارمین پادشاه پیشدادی . که جشن نوروز را بنیان نهاد
و رسوم و آیین هایی شادی برای ایرانیان بر جا گذاشت که او را جم یا جمشاسب هم گفته
اند
ابو موسی جابرین
حیان : در 160 هجری قمری در کوفه بر آمد
- اهل توس ، شیمیدان و کانی شناس و ستاره شناس بزرگ ایرانی . او با تحقیقات خود پیشرفتهای در علوم به وجود آورد.دوره زندگی جابربن
حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده زمانی که هارون الرشید خلیفه
مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می کرده است جابر با امام صادق رابطه داشته و
از اصحاب امام جعفرصادق بوده است.وی از حمایت برمکیان برخوردار بود امّا هنگامیکه
جعفربرمکی به دستور خلیفه کشته شد ماندن در بغداد را صلاح ندانست و فراری شد و به
زادگاهش بازگشت.در آنجا در تنهایی و انزوا به کارهای علمی و تحقیقی پرداخت تا
سرانجام از جانب مامون عباسی مورد احترام و حمایت قرار گرفت.در دایرهَ المعارف
بریتانیکا ذکر شده که جابربن حیان علوم پنهانی را از امام صادق یاد گرفت.وی راجع به اسطرلاب مطالبی را نوشته است.از کارهای مهمی که
جابر در زمینه علم کیمیا انجام داده آن است که اصل عناصر یونانی را تغییر داده و
اظهار کرده است که از آن عناصر تنها دو جوهر به نام گوگرد و زیبق به وجود می
آید.آزمایشگاه شیمی جابر تا دو قرن از دید مردم پنهان بود تا اینکه زمانی که می
خواستند در شهر کوفه در نزدیکی دروازه دمشق بنایی بسازند آزمایشگاه وی را کشف کردند.جابر
بیشتر عمر خود را در آزمایشگاه بسر برد وی در آنجا به تجزیه و ترکیب مواد گونان می
پرداخت با توجه به به همین مسئله می توان او را از اولین دانشمندان اسلامی که علم
شیمی را بر پایه آزمایش و تحقیق بنا کردند نام برد.وی در زمینه رنگها تحقیقات و
کشفیات جالبی ارائه نموده است.حدس زده اند که وی به خاصیت رادیواکتیو هم پی برده
است.وی روشهایی را برای استخراج و تصفیه فلزات مطرح کرده است.جابر اعتقاد داشت که
تبدیل عنصری به عنصرس دیگر از راه وساطت جوهری اسرار آمیز صورت می گیرد او و
شاگردانش این جوهر اسرارآمیز را اکسیر نام نهادند.جابر به خوبی از تهیه و ساختن
سفیداب سرب آگاه بوده است.ابن الندیم در کتاب الفهرست به بیش ۳۵ کتاب او
اشاره می کند که از مشهورترین آنها میتوان به این کتابها اشاره کرد:*کتاب
الزیبق*کتاب الرکن*کتاب الاحجار*کتاب القمر*کتاب واحدالاول
حافظ
شیرازی : حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی شاعر - عارف و ادیب پارسی گوی قرن 7
هجری
حلاج : حسن ابن منصور حلاج . از
عرفای مشهور ایرانی - اسلامی قرن سوم هجری که با گفتن عقاید مخالف خود علیه اعراب افراطی
به شهرت رسید . او را صاحب کشف و کرامت دانسته اند و چون در زمان المقتدر خلیفه
عباسی خلاف موازین و عقاید اسلامیان افراطی آن زمان سخن گفته بود به اصرار فقهای
بغداد او را دستگیر و مدت هشت سال در زندان سر کرد و سپس وی را از زندان در آوردند
و بعد از زدن هزار ضربه شلاق به وی هر دو دست وی را قطع کردند و سپس هر دو پای وی
را بریدند و بعد جسدش را سوزاند واین وحشیگریهای اعراب که به نام اسلام کردند
هزاران بار در تاریخ ما به ثبت رسیده است
خاقانی
شروانی : بزرگ قصیده گوی پارسی و شاعر
نامدار قرن 5 هجری ایران زمین
ابو جعفر
محمد بن موسی خوارزمی : یکی از دانشمندان بزرگ ایرانی که *منجم*ریاضیدان*و جغرافیدان*که در
سال ۱۸۵(ه.ق)در نزدیکی بغداد به دنیا آمد.او بزرگترین عالم زمان و عصر خویش
بود.اجدادش اهل خوارزم بودند امّا به احتمال زیاد خودش از اهالی قطربولی منطقه ای
نزدیک بغداد بود.او در زمینه ریاضیات و نجوم مهارت بسزایی داشت.او اولین ریاضیدان
دوره اسلامی است که آثارش به دست ما رسیده.وی در زمان خلافت ماُمون
عضو"دارالحکمه"که گروهی از دانشمندان در بغدا به سرپرستی مامون قرار
داشتند شد و مورد توجه خلیفه وقت بود.او کتاب جبر و مقابله خود را که درباره
ریاضیات مقدماتی است و اولین کتاب جبر است که به عربی نوشته شده است.آن را به
مامون تقدیم کرد.کتابهای او در زمینه*جبر*حساب*نجوم*که به زبان عربی نوشته شد هم
در کشورهای اسلامی و هم در کشورهای اروپائی تاثیر بسزایی داشت.کتابهای دیگر او که
درباره ارقام هندی است بعد از آنکه در قرن ۱۲ به زبان لاتینی
منتشر شد تاثیر خاصی بر روی اروپائیان گذارد و نام خوارزمی مرادف با هر کتابی که
درباره حساب جدید بود قرار گرفت و از همین جا اصطلاح الگوریتم به معنای قاعده
محاسبه رواج یافت.از جمله کتابهای دیگر او در زمینه ریاضی می توان مختصر من حساب
الجبر و المقابله*و کتاب الجمع و التفریق*و زیج را نام برد.وی در سال ۲۳۳(ه.ق)درگذشت...
خواجوی
کرمانی : شاعر و عارف قرن 7 هجری ایران
زمین
خسرو پرویز
: خسرو پرویز سازنده حماسه بزرگ خسرو و شیرین نیز بود که عشق جاودانه
اش به شیرین برای همیشه در تاریخ به ثبت رسید . که با اندوه بعدها از فره ایزدی
دور میگردد و از آن مقام و ابهت خود میکاهد . فردوسی نیز از آخرین سالهای شاهنشاهی
خسرو شکایت می کند ولی وی از شاهنشاهان مقتدر ایران بود
خراسانی - ابوبکر علی بن محمد : شیمیدان
ایرانی که بقول ابن ندیم و بگفته کیمیاگران به کیمیا دست یافت
خالد بن
عبدالملک مرورودی : اهل مرورود در خراسان بزرگ - در زمان مامون خلیفه عباسی بر آمد -
ستاره شناس بود و پسرش محمد و نوه اش عمر هم منجم بودند
خوارزمی - محمد بن احمد کاتب : از دایره المعارف نویسان سده چهارم هجری است.کاتب مفاتیح العلوم وی
شامل مباحثی در حساب،هندسه،نجوم،موسیقی،مکانیک و شیمی
خشایارشا : فرزند داریوش . او یکی دیگر
پادشاهان هخامنشیان بود که وی را فاتح سرزمین های آتن اروپا میدانند . او آتن را به کلی تصرف کرد . دلیل لشگر کشی وی عدول کردن
یونانیان از قوانین آن روزگار بود زیرا لیدی که از زمان سلسله مادها جزوی از ایران
بود که توسط یونان به آتش کشیده شده بود سپاه ایران از دریا گذشتند و آتن را
تصرف نمودند .
خازنی - عبدالرحمن : فیزیک
دان و مخترع برآمده در خراسان بزرگ در ابتدای سده ششم هجری
جهان برزین : دوره
ساسانی - سازنده تخت تاقدیس
عبدالرحمن جامی : شاعر نامدار قرن 8 پیشکوست در ادب - علم - عرفان سیر و سلوک که به
تازی و پارسی شعرهای خود را سروده است
جرجانی ابو سعید
ضریر (گرگانی ) : مرگ در ( 846-945 م /232-231 ه) ستاره شناس و ریاضی دان
دقیقی طوسی
: شاعر قرن چهارم هجری - ایرانی زرتشتی - نخستین گردآورنده شاهنامه پیش
از فردوسی بزرگ
داریوش : وی در سال 521 بر تخت پادشاهی ایران رسید . او ساخت کاخ تخت جمشید
را آغاز نمود و بعد از سه سال بررسی و ساختن ماکت از کاخ تخت جمشید با کمک مهندسین
خلاق که بعدها به موزه هنر تمام کشورها شناخته شد بنای این کاخ جاودانه را گذاشت و
بیش از نیمی از آن را در زمان خود ساخت و ادامه ان توسط جانشینش خشیارشا تکمیل و
بعد از وی فرزند او انجام گرفت . داریوش هخامنشی کانالی در 2500 سال پیش ساخت که
بعدها به کانال سوئز معروف گردید . طول این کانال دریایی به بیش از 161 کیلیومتر
میرسیده است و از عرض آن دو کشتی به راحتی عبور میکردند . داریوش خطی جدید برای
ایرانیان بوجود آورد که بعدها از خطوط رایج دنیا شد . داریوش ، ایران را به بزرگ
ترین کشور جهان آنروز مبدل کرد ( بیش از 28 کشور ) . داریوش آموزش رایگان را برای
قشر عوام کشور به صورت اجباری در آورد و طرح سواد آموزی را اجباری نمود و . . .
رستم : ملقب به تهمتن . پهلوان بزرگ
ایران . فرزند زال و رودابه . نواده سام و مهراب کابلی که در عهد کیقباد و کیکاوس
و کیخسرو با تورانیان جنگید و از خود دلاوری ها و رشادتهای شگفت انگیز بر جای
گذاشت .
رستم
فرخزاد : سردار کبیر ایران که در جنگ با
اعراب کشته شد . او سپهسالار بزرگ ارتش ایران در زمان شاهنشاهی یزدگرد سوم بود که حماسه ای در جنگ قادسیه بوجود آورد که تاریخ
نیاکانمان را زیبا تر از همیشه ساخت در نهایت به دست سپاه اسلام کشته شد
رودکی : شاعر بزرگ قرن 4 هجری از ایرانیان سمرقندی و ناظم کلیله و دمنه
روزبه : دوره خلافت عمربن خطاب - طراح
شهرهای بصره و کوفه
رابعه : به احترام
بانوان ایران زمین یکی از دهها زن برجسته ایرانی را نیز اینجا می آوریم . نخستین زن ایرانی که پس از حمله وحشیانه اعراب به ایران و تسلط کامل
به کشورمان به زبان پارسی اصیل شروع به سرودن شعر کرد . زمانش را برابر با رودکی
گفته اند . گفته شده است که حارث برادر رابعه غلامی خوبرو به نام بکتاش داشت که
بعدها رابعه عاشق بکتاش میشود که در اثر این عشق حارث فرمان میدهد که رابعه را به
حمام ببرند و رگهایش را بزنند و بعد از آن درب حمام را گل بگیرند که بعد از آن رابعه
با خون خود شعرهایش را بر دیوار حمام نوشت و به ناکامی از جهان بدرود گفت
ثنایی
غزنوی : عارف و زاهد و اندیشمند مسلمان و استاد شعر پارسی در قرن 5 هجری
ستاسپ : دوره هخامنشی ( زمان حکومت
خشایار شاه 2466-486 ق.م.) دریا نورد و مکتشف
سنباد : یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکوتهای غارتگر اعراب در ایران که
به جان و مال و ناموس ایرانیان تجاوز میکردند . او اهل نیشابور بود و پس از اینکه
منصور خلیفه عباسی - ابومسلم خراسانی را کشت وی در نیشابور به خونخواهی از ابومسلم
که فردی ایرانی و وطن پرست بود برخواست و قیام کرد که در نهایت با شصت هزار نفر از
یارانش توسط اعراب بیابانگرد و کشتارگرکشته شد
سهل بن بشر
( یا سهل بن حبیب بن هانی ) : در نیمه اول سده نهم میلادی ( سده سوم هجری ) در خراسان بر آمد .
ستاره شناس و منجم
سیاوش : یکی از اسطوره های ملی
ایرانیان . مردم ایران زمان های مدیدی سوگ سیاوش را هر ساله گرامی میداشتند . پسر کیکاوس و
پدر کیخسرو . سودابه زن کیکاوس عاشق او شد که سیاوش از او امتناع ورزید . سودابه
به همین جهت اورا نزد پدر متهم ساخت و سیاوش بتوران نزد افراسیاب رفت و دختر وی را
به زنی گرفت . گرسیو برادر افراسیاب به سیاوش حسد برد و افراسیاب را وادار به کشتن
او کرد . که کشته شدن سیاوش باعث جنگهای طولانی و غضب ناکی میان ایرانیان و
تورانیان گشت
سیف فرغانی
: از شاعران و عارفان قرن 7 هجری
سهل طبری : در اوایل سده نهم میلادی (
سده سوم هجری ) بر آمد - اهل طبرستان ( تبرستان ) ستاره شناس وپزشک
صائب
تبریزی : استاد غزل سرای پارسی قرن 10
هجری
شهریار : استاد شعر - دانشجوی پزشکی -
از مریدان حافظ - که دیوان کاملش را به پارسی و یک مجموعه مشهور آذری به نام حیدر
بابا از وی باقی مانده
شمس الدین
محمد بن ایوب دینسری :(سده
هفتم هجری)- دایره المعارف نویس و نگارنده کتاب نوادر التبا در لتحفه البهادر که
شامل مباحثی از علوم طبیعی است
شاپور
ذوالاکتاف : شاپور دوم پادشاه مقتدر
ساسانی که پس از خلع آذر نرسی بر تخت پادشاهی ایران جلوس کرد و هفتاد سال پادشاهی
کرد . او یکی دیگر از پادشاهان بزرگ ایران است که چندین بار از حمله اعراب به
ایران جلوگیری کرد و با اندیشه نیک سرزمین آریایی ما را از هجموم بیگانگان محفوظ
داشت . او را به این جهت ذوالاکتاف میخوانند که دارای شانه های پهن و بزرگ بود .
در بعضی از کتب تاریخی گفته است به دلیل آنکه پس از اسیر کردن مهاجمین ( اعراب )
از کتف آنان طنابی عبور میداده و همه را به طناب میکشیده ذوالاکتاف نامیده شده ولی
این باور با ابهت و منش نیاکان ما در تضاد است
شیده : دوره ساسانی - سازنده کاخ خورنق
شاهین : یکی از بزرگ سرداران و سپهسالاران ایران در زمام پادشاهی خسرو پرویز
ساسانی
شیدرنگ : پزشک و فیلسوف ایرانی در عهد
ضحاک که پزشکی را یکی از مشاغل واجب الوجوب میدانسته
قطب الدین
شیرازی : (1236-1311م)-ریاضیدان،ستاره شناس، نور شناس، پزشک، فیلسوف ایرانی
فارابی،ابو
نصر : (مرگ در 340/339 هجری یا 951/950م) دانشمند و فیلسوف ، در طبقه بندی
علوم و در تبیین قوانین صوت و در تعریف دانش ها نقش عمده ای داشت
فضل بن
حاتم نیریزی : ( مرگ در 922 م / 310 ه ) ریاضی دان ، هندسه دان و ستاره شناس
فخرالدین
عراقی همدانی : عارف و شاعر نامور قرن 7 هجری ایران زمین
فرخی
سیستانی : غزل گوی و قصیده سرای نامدار قرن 5 هجری ایران زمین
فروغی
بسطامی : شاعر - غزلسرا - استاد پارسی گوی - عارف و ریاضدان قرن 13 هجری
فرغان : دوره
ساسانی- سازنده تاق کسرا
عاملی - بهاالدین : (1031-953هجری) ریاضیدان، معمار، فیلسوف
عبید
زاکانی : منتقد اجتماعی قرن 7 هجری که
شکایات خود را از دست حکام ظالم وقت به شعر پارسی در آورده است
علی بن سهل
بن طبری : ( سده نهم میلادی / سده سوم هجری ) مؤلف فردوس الحکمه در طب و هوا
شناسی ، نجوم
عمربن
فرخان طبری : ( مرگ در 815 م / 200 ه) از مردم طبرستان - ستاره شناس و معمار
عبدالملک
بن محمد شیرازی : ریاضیدان و ستاره شناسی که در نیمه دوم س
مطالب مشابه :
نظرات 100 -200ادامه مطلب
اصلا دکتر جراح قفسه سینه تو اصفهان در مورد دکتر محبی اصفهان پیش دکتر یزدانی
فرزانگان - دانشمندان - ادیبان
تنی چند را در اصفهان جمع نمود و پرفسور مجید بار در خاورمیانه دکتر
برچسب :
دکتر مجید راستی جراح بینی در اصفهان