مقاله پرواربندی کبک

بسمه تعالی

مقاله پرواربندی کبک

کبک پرنده‌ای زیبا، آرام و وحشی است که در بسیاری از دشت‌ها، دامنه ها و کوهپایه ها پراکنده ‌است. این پرنده در نواحی وسیعی از جهان نظیر شمال آمریکا، شرق اروپا، خاورمیانه، آسیای مرکزی، شبه قاره هندوستان و باختر دور پراکنده‌است. نام این پرنده در زبان انگلیسی Partridge و در زبان فرانسه Perdrix و در زبان آلمانی Rebhuhn و در زبان عربی «الحجل» است، که به کبک چوکار «الشنار» نیز گفته می‌شود و در زبان فارسی به آن کبک می‌گویند.

کبک پرورشی با نام علمی Alectoris chukar chukar در حقیقت یکی از شانزده سویه کبک وحشی می باشد که خود از راسته قرقاول سانان می باشد ( بلدرچین و قرقاول نیز در همین گروه جای دارند ). از شانزده سویه شناخته شده کبک حداقل پنج نوع در حیات وحش ایرن وجود دارند . نژادهای متنوعی از کبک شامل کبک های اهلی و وحشی در سراسر جهان وجود دارد. کبک چوکار یا چوکار هندی (Alectoris chukar chukar) از دیرباز در این جهان پهناور می زیسته و دارای جمعیت بسیار زیادی بوده است ولی پس اینکه در دشتها ساکن شد توسط انسان بطور بی رویه شکار گردید و تعداد آن به سرعت روی به تنزل گذارد. سایر گونه های کبک, مثل کبک عربی (Alectoris melanocephala) در جمعیت های بسیار بزرگی در همه نقاط جهان زندگی میکند. در این میان چوکار هندی کبکی است که در جهان امروزی بصورت اقتصادی مورد بهره برداری قرار می گیرد

وزن کبک‌ ها بین۵۱۰ تا ۶۸۰ گرم است و میانگین وزن در آنان ۵۹۵ گرم است، البته باید افزود که وزن کبک نر بین ۵۱۰ تا۸۰۰ گرم و وزن کبک ماده ۴۵۰ تا۶۸۰ گرم است. ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است. رنگ این پرنده قهوه‌ای مایل به خاکستری در بالا و زرد کم رنگ در قسمت شکم است. یک خط سیاه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از عبور از چشم‌ها و گردن، در قسمت بالای سینه تمام می‌شود و سر و سینه خاکستری پرنده را از قسمت سفید رنگ گلو جدا می‌کند. پهلوی پرنده با ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید پوشانده شده و پرهای انتهایی بال، به رنگ شاه بلوطی هستند. نوک، لبه پلک‌ها، ساق و پاهای کبک به رنگ صورتی تا قرمز تیره هستند. اگرچه هر دو جنس نر و ماده ممکن است دارای یک سیخک کوچک در قوزک پا باشند که به آن «مهمیز» می‌گویند، ولی این صفت معمولاً از مشخصات جنس نر است. کبک‌های نابالغ کوچکتر هستند و به رنگ قهوه‌ای و خاکستری هستند.

دوره سترو هچ و جوجه شدن کبک = تخم کبک به طور میانگین پس از ۲۴ روز به جوجه تبدیل می شود.اما بعضی از تخم ها در روز ۲۳و برخی در روز ۲۵ هچ می شوند. جوجه های تازه از تخم خارج شده (یکروزه) این پرنده تقریبا ۱۳ تا ۱۴ گرم وزن دارند.

وزن کبک مولد = به تور متوسط 500 گرم نرها دارای وزن زنده ۶۵۰ گرمی هستند و ماده ها حدود ۱۰% سبکتر از نرها می باشند.

میزان خوراک دهی = میزان مصرف خوراک یک کبک مولد درحدود ۳۰ گرم در روز است و به ازای هر ۷ کیلوگرم خوراکی که مصرف می کند، ۱ کیلوگرم گوشت تولید می کند

سن کشتار جهت مصرف گوشت کبک = به طور متوسط چهار ماه یا به عبارتی 16 تا 20 هفته می باشد .

سن مولدی یا بلوغ جنسی کبک = سن معمول شروع تولید را 7 الی 8 ماهگی به بعد بیان می کنند. از نکات مهم در رسیدن گله به بلوغ رسیدن به وزن مناسب است وزن قبل از بلوغ به اندازه سن در بلوغ جنسی اهمیت دارد.

میزان تخم گذاری = با توجه به این که هر قطعه کبک ماده در هر دوره 80 عدد تخم میگذارد با احتساب 65 در صد جوجه در آوری هر قطعه کبک ماده 52 قطعه جوجه تولید میکند در شرایط طبیعی هر کبک بین ۲۰ـ۷ تخم در سال می گذارد، اما در سیستم صنعتی ۲ بار در سال تخمگذاری می کند که هر دوره تخمگذاری حدود ۴ ماه طول می کشد و پس از آن ۲ ماه دوره تاریکی (استراحت) را می گذرانند و سپس دوره تخمگذاری بعدی را شروع می کنند. هر کبک در اولین دوره تخمگذاری حدود ۳۰ تخم می گذارد. اما نکته حائز اهمیت این است که میزان تخمگذاری این پرنده ها در دومین و سومین سال تولید، به ترتیب بیشتر از سال های اول و دوم است اما از سال چهارم به بعد، میزان تخمگذاری، رفته رفته افت می کند کبک در شرایط طبیعی از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیر تخم گذاری میکند نظر به این که پرورش کبک به صورت صنعتی مد نظر است تا توجیه اقتصادی داشته باشد لذا بایستی سیستم نور مصنوعی ، خوراک فرمول شده و جایگاه مخصوص با مدیریت قبل و بعد از شروع تخم گذاری تداوم تولید تخم در گله داشته باشیم . بنابر این داشتن 15-10 لوکس نور در طول دوره تخم گذاری از ملزومات شرایط نوری محسوب میشود.

مزرعه پرورش کبک مادر و گوشتی :

گله های مولد کبک با عنایت به نسبت 3 به 1 ماده به نر پایه گذاری و تشکیل میشود. این طرح دارای فارم مادر ، گوشتی ، کشتارگاه و بسته بندی و سردخانه بوده و سیکل ان به صورت بسته از تولید تا عرضه را در پی خواهد داشت لذا سیستم مدیریتی ان از اهمیت بالایی برخوردار است. که هم به صورت صنعتی میتوان انجام داد و هم به صورت سنتی که طرح سنتی را با سرمایه خیلی کم میتوان انجام داد.

سیستم پرورشی :

پرورش به 2 صورت در روی بستر و قفس امکان پذیر است. پرورش در روی بستر از هزینه اولیه کمی برخوردار بوده ولی بازده اقتصادی کمتری خواهد داشت در این روش سعی میشود که از پن بندی سالن جهت نگه داری جمعیت های 20 قطعه ای استفاده شود تا نزاع و جنگ میان گله کمتر باشد و به همان نسبت میزان نطفه داری تخم های تولیدی نیز افزایش پایان توجه است که در این سیستم مقدار تخم های تولیدی غیر قابل جوجه کشی افزایش یافته و میزان جوجه کشی نیز از حد پایین تری برخوردار است .

در روش به شیوه قفس ضمن افزایش سرمایه ثابت از هر حیث بر سیستم اولی ترجیح داده میشود بدین صورت نسبت نر ها و ماده ، تولید تخم نطفه دار ، میزان خوراک مصرفی و کنترل بیماری و ... راحت تر و بهتر صورت میپذیرد مضافاً براین که تراکم در واحد سطح نیز افزایش یافته و تعداد بیشتری را میتوان پرورش و تولید نمود.

پرورش کبک های گوشتی :

به منظور پرورش کبک های گوشتی لازم است که از سالن و مادر مصنوعی استفاده شود . بدین منظور جوجه های یک روزه پس از انتقال از هچری به سالن پرورش منتقل و در زیر مادر مصنوعی قرار داده میشوند . درجه حرارت سالن 28 درجه و درجه حرارت زیر مادر مصنوعی 38 درجه سانتی گراد تنظیم میگردد . به ازاء هر هفته 8/2 درجه سانتی گراد از حرارت مادر مصنوعی کسر و نهایتا به 28 درجه سانتی گراد تقلیل میابد. استفاده از گارد در ابعاد 2*2 متر توصیه میگردد . دانخوری و آبخوری در داخل گارد قرار داده میشود . رطوبت داخل سالن باید 65 در صد تنظیم گردد تا از بروز مسائل و مشکلات پرورشی جلو گیری شود . جوجه های پرورشی پس از یک ماه به داخل قفس های پرورشی منتقل شده و به مدت 12 هفته در این سیستم پرورش داده شده و پس از زمان مقرر به کشتار گاه فرستاده میشوند . به منظور ایجاد گردش گاه در مواقعی که هوا مناسب است با استفاده از مجموعه باز که با توری محصور شده مناسب بوده و پیشنهاد میگردد به ازائ هر 4 قطعه یک متر مربع گردشگاه در نظر گرفته شود.

جوجه ریزی کبک :

دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت و به همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی میشود . بدین منظور جایگاه اولیه جوجه ها بایستی گرم و آب و غذا به راحتی در دسترس باشند . بنا بر این از صحت انجام کار کلیه آبخوری ها ، دانخوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود . زیرا جوجه ها در ده روز اول نمی توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند . بنابر این منابع گرما زا از قبیل لامپ های الکتریکی لامپ های حرارتی و بخاری های نفتی و یا گازی از ملزومات بشمار میرود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه ها در زیر مادر مصنوعی یکجا و در مرکز آن جمع شوند درجه حرارت و اگر به اطراف پراکنده شوند درجه حرارت زیر مادر مصنوعی زیاد میباشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگی یکنواخت زیر مادر مصنوعی میباشد .

جوجه کشی و ماشین جوجه کشی :

دوره جوجه کشی به مدت 25 الی 26 روز طول میکشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید 8/99 درجه فارنهایت تنظیم و میزان رطوبت هم 65 درصد تنظیم گردد . در روز هچ جوجه ها میزان رطوبت بایستی 80 درصد باشد .

یکی از مسایل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم ها در داخل ستری است . این عمل مانع از ان میشود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به آن بچسبد که در این صورت ضمن پاره شدن شالاز تخم موجب مرگ جنین خواهد شد . سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه کشی هر یک ساعت یکبار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد .

پرورش کبک :

این پرنده ها در طبیعت تک همسر هستند یعنی به طور معمول هر کبک نر با یک ماده جفت گیری می کند اما در سیستم صنعتی، هر کبک نر می تواند با ۳ تا ۴ ماده آمیزش کند که میزان تخمگذاری و درصد جوجه آوری و سایر خصوصیات درحد مطلوبی است. چنانچه هدف، پرورش کبک گوشتی باشد معمولا پرنده را تا 5 ماهگی یا 20 هفتگی نگهداشته تا به وزن مورد نظر برسد و سپس به بازار عرضه می شود اما چنانچه هدف، پرورش گله تخمگذار باشد، بایستی پس از این ۲۰ هفته، گله را به مدت حداقل4 ماه یا 8 هفته وارد دوره تاریکی (خاموشی یا استراحت) کرد و بعد از آن می توان با تغذیه جیره های مخصوص دوره تولید، تخمگذاری را شروع نمود.

تغذیه کبک :

عادت غذایی کبک در طبیعت عمدتاً دانه ها، برگ ها، میوه ها و گاها حشرات و ملخ می باشد اما در سیستم صنعتی از خوراک های کنسانتره ای فرموله شده شامل ذرت، کنجاله سویا و… استفاده می شود که بایستی برحسب نوع گوشتی یا مولد این پرنده، احتیاجات غذایی آنها تامین شود. کبک حیوانی است که نسبت به سایر طیور در مقابله با انواع بیماری های میکروبی و ویروسی بسیار مقاوم می باشد. و علی رغم پرورش سایر طیور که لازم است از داروهای متعددی استفاده شود، پرورش کبک به نسبت، بسیار ارگانیک تر صورت می گیرد . میزان مصرف خوراک یک کبک مولد در حین تولید حدود ۳۰ گرم در روز است و به ازای هر ۷ کیلوگرم خوراکی که مصرف می کند، ۱ کیلوگرم گوشت تولید می کند بنابراین اگر یک کبک گوشتی در زمان عرضه به بازار ۵/۰ کیلوگرم وزن داشته باشد حدودا ۵/۳ کیلوگرم خوراک مصرف کرده است.

تخمگذاری کبکهای مولد :

در شروع تخمگذاری فاکتورهای بسیاری تاثیرگذارند که از جمله مهمترین آنها می توان به سن و وزن اشاره کرد چرا که اگر این دو، در آغاز دوره تخمگذاری کمتر از حد مطلوب باشند بدون شک میزان تخمگذاری، درصد باروری تخم ها و بسیاری از خصوصیات دیگر تخم را به طور منفی تحت تاثیر قرار می دهد که سن معمول شروع تولید را ۷ ماهگی به بعد بیان می کنند. در شرایط طبیعی هر کبک بین ۲۰ـ۷ تخم در سال می گذارد، اما در سیستم صنعتی ۲ بار در سال تخمگذاری می کند که هر دوره تخمگذاری حدود ۴ ماه طول می کشد و پس از آن ۲ ماه دوره تاریکی (استراحت) را می گذرانند و سپس دوره تخمگذاری بعدی را شروع می کنند. هر کبک در اولین دوره تخمگذاری حدود ۳۰ تخم می گذارد. اما نکته حائز اهمیت این است که میزان تخمگذاری این پرنده ها در دومین و سومین سال تولید، به ترتیب بیشتر از سال های اول و دوم است اما از سال چهارم به بعد، میزان تخمگذاری، رفته رفته افت می کند.

ویژگی های منحصر به فرد گوشت کبک:

پروتئین های حیوانی مانند گوشت دام و طیور به دلیل داشتن مقادیر بالای عناصر کلسیم و فسفر، ویتامین های B کمپلکس، اسیدهای آمینه ضروری متیونین و لیزین و تعادل مناسب اسیدهای آمینه ضروری در مقایسه با منابع پروتئین گیاهی مانند سویا، ذرت و… ارزش بیولوژیکی بالاتری دارند. حال گوشت کبک نه تنها مضرات گوشت قرمز دام های بزرگ را که روزانه از سوی متخصصان پزشکی گوشزد می شود ندارد بلکه توانسته نیازهای مردم به تنوع گوشت سفید در بازار را برآورده کند و حتی به لحاظ طعم ومزه هم به بسیاری از گوشت های سفید همچون مرغ، بلدرچین و… ارجحیت دارد. چرا که گوشت این حیوان دارای طبیعت گرم بوده و زود هضم می باشد و خواص دارویی و درمانی فراوانی دارد که برای مثال می توان به موارد تقویت قوای جنسی و برطرف نمودن ضعف عمومی بدن و درد مفاصل و تقویت حافظه و درمان فراموشی و تقویت سیستم گوارشی و پیشگیری از ابتلا به عوارض قلبی و عروقی به دلیل کلسترول بسیار پایین برخلاف تصور بسیاری افراد، خواص گوشت کبک پرورشی کمتر از نوع وحشی آن نمی باشد زیرا همان طور که اشاره شد در تغذیه این پرنده از مواد کاملا طبیعی استفاده می شود بنابراین گوشت حاصل، طعم و بوی طبیعی خود را حفظ می کند. وجود مقدار زیادی از مواد معدنی در گوشت این پرنده نشان دهنده ارزش حیاتی آن است. مقدار پتاسیم این گوشت زیاد است و کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن و گوگرد موجود در آن نیز می تواند نیاز بدن را تامین کند. کانی های موجود در این گوشت به خوبی جذب بدن می شود و به همین جهت زمینه مواد مورد نیاز بدن را در دسترس سلول قرار می دهد.

امام موسی کاظم علیه السلام می فرمایند: گوشت کبک ساق را محکم می کند و تب را می برد

لازم به توضیح است که علاوه بر گوشت کبک، مغز سر، جگر خام، زهره، بیضه و… این پرنده در درمان بیماری هایی هم چون یرقان، صرع، تقویت چشم و حافظه، لاغری و… نیز مفید است.

هر دو جنس کبک از نظر ظاهر و رنگ پرها بسیار به یکدیگر شبیه هستند. در نتیجه تعیین جنسیت آن‌ها از یکدیگر کمی دشوار است. اما می‌توان کبک‌ های نر و ماده بالغ را از روی اندازه بدن و فرم سر تشخیص داد. کبک‌های نر عموماً جثه‌ای بزرگ تر و سنگین تر دارند. سر کبک‌های نر گرد و بزرگ تر و سر پرنده ماده بیضوی است. پاهای کبک‌های نر بلندتر بوده و پولک‌های درشت تری دارد و سریع تر از ماده‌ها راه می‌روند. هر دو جنس برآمدگی سیخ مانندی در پشت پا دارند ولی این برآمدگی در جنس نر بزرگ تر از برآمدگی پای پرنده ماده‌است و به آن «مهمیز» می‌گویند. گردن کبک نر معمولاً باریک تر و قوی تر از کبک ماده‌است. معمولاً در مراکز پرورش کبک، جوجه کبک‌ها را از طریق دیدن منافذ جنسی در ناحیه کلواک یا مقعد تعیین جنسیت می‌کنند که این امر نیاز به دقت فراوان دارد.

کبک پرنده ایست قوی و مقاوم در برابر بیماری ها که در حال حاظر در بسیاری از فارم های ایران از هیچ نوع واکسنی (حتی برای پیشگیری ) برای پرورش آن استفاده نمیشود. افزایش فاصله از مراکز سبب افزایش هزینه تمام شده مصالح ، انرژی ، دان و نهایتا محصول شما میشود.این انتخاب میتواند به عوامل بسیاری مربوط باشد که ایجاد ” شرایطی همچون طبیعت ” یکی از مضر ترین آنهاست

چنین به نظر میرسد که بسته به منطقه جغرافیایی آغاز بلوغ جنسی و مشاهده رفتار های تولید مثلی در کبک های وحشی میتواند متفاوت باشد ،بدین ترتیب جفتگیری طبیعی این پرندگان در برخی مناطق از اواخر اسفند آغاز و تا خرداد ماه ادامه می یابد در این حالت کبک ماده پانزده تا بیست تخم گذارده و بر روی آنها میخوابد ،بیست و سه روز بعد جوجه ها سر از تخم بیرون میاورند . برخی از این جوجه ها در بهار سال بعد بالغ شده و آماده جفتگیری می باشند . جوجه ها پس از تولد ابتدا از حشرات و به زودی از دانه و برگ گیاهان جهت تغذیه استفاده خواهند نمود .

به غیر از کبک چوکار انواع دیگری از کبک نیز در سایر مناطق دنیا در حال پرورش می باشند . تخم گذاری کبک

به دلیل کوتاه بودن دوره های اقتصادی تولید در کبک ها پیشنهاد میشود در هر فارم از دو گله مولد استفاده شود

تا تولید دچار وقفه نگردد به این معنی که با پایان یافتن تخمگذاری گله اول تخمگذاری در گله دوم آغاز گردد

به طور معمول انچه که به عنوان گله مولد به فروش میرسد جوجه های ۴ تا ۶ ماهه هستند که اغلب بایست یک دوره خاموشی به مدت ۴ تا ۸ هفته را پشت سر گزارده سپس وارد مرحله تحریک نوری گردند . در مرحله خاموشی پرنده پر ریزی نموده و آماده تخم گذاری میگردد.

سیکل نوری در پرورش کبک :

استفاده از سیکل نوری این امکان را میدهد تا زمان تخمگذاری گله مولد را با توجه به امکانات و شرایط خود تنظیم نمائید ، سیکل نوری در حقیقت روشی است که با تغییر ساعات خواب و بیداری تخمگذاری و تولید مثل را میتوان تحت کنترل در اورد سیکل نوری از لحاظ عملی به دو دوره تاریکی ( خاموشی ) و روشنایی ( تحریکی ) تقسیم میشود از جمله نکات بسیار حائز اهمیت در حصول نتایج مورد نظر حفظ شرایط مناسب در سالن است مهمترین ای شرایط کنترل مطلق نور است به این معنی که حتی یک باریکه نور با قطر یک میلیمتر نیز نباید بدون اطلاع و نظر شما وارد سالن شود این مساله در زمان خاموشی اهمیت بسزایی دارد و نشت نور به سالن سبب میشود تا در آینده نتوان پاسخ مناسبی برای این سوال داشت

پرورش کبک چوکار

Raising Chukar Partridges

خصوصیات تشخیصی کبک چوکار:

درکبک چوکار خطهای سیاه مشخصی از پیشانی این کبک شروع شده و از چشمها گذشته و به طرف گردن پایین آمده است. سینه, پشت و پهلوها خاکستری بوده و دارای نوک سیاه جانبی است. منقار و پاها در کبک های بالغ قرمز مایل به نارنجی است. پرندگان جوان دارای پرهای ثانویه خالدار پروازی, همراه با دو بال پروازی اصلی بیرونی می باشند که از لحاظ شکل و شرایط رنگ با پر سایر نژادهای کبک متفاوت است این بالهای بیرونی پروازی, تا دومین سال نمی ریزند. نرها دارای وزن زنده ۶۵۰ گرمی هستند و ماده ها حدود ۱۰% سبکتر از نرها می باشند. نرها و برخی از ماده ها دارا رفتارهای خاص جفت گیری هستند و تعیین جنسیت در آنها از طریق کلواک (مقعد) امکان پذیر است.

جفتگیری کبک ها :

کبک های بالغ قادر هستند که دماهای بالا را تحمل کند و در مراتع پرورشی حصارکشی شده بزرگ, لانه گزینی کنند و با استفاده از پوشش زمین و موانع طبیعی خود را از نور مستقیم خورشید محافظت نمایند. چوکارها در جمعیتهای بزرگ و بصورت صنعتی پرورش داده می شوند در هنگامی که مراتع کافی در اختیار باشد مراتع مخصوص نگهداری کبک به ازای هر پرنده ۵/۲ متر مربع می باشد که باید بطور متناوب از آنها استفاده کرد تا پوشش علفزار برای تغذیه و پنهان شدن کبک مناسب باشد. قفسهای کبک باید بزرگتر از حالت استاندارد باشد و برای هر کبک ۳/۰ متر مربع مساحت در نظر گرفته شود با وجود اینکه چوکارها عمدتا با جفت خود زندگی می کنند ولی ممکن است که نسبت تلاقی در گروه های بزرگ ۳:۱ باشد. گله ها در اواخر زمستان انتخاب شوند تا قبل از شروع تخمگذاری از بارور بودن تخمها اطمینان حاصل گردد. تولید تخم در هر کبک چوکار ۳۰ عدد تخم می باشد. چوکارهای نر بیشترین حالت باروری را در فصل نسبتا کوتاهی نشان می دهند (کمتر از ۳ ماه) و تا سن ۳۰ هفتگی نمی توان آنها را با نور مصنوعی به بلوغ رساند. نوردهی نرها باید ۲ هفته قبل از جفتگیری صورت پذیرد در این حالت انتظار می رود که تخمهای بارور ۳-۲ هفته پس از جفتگیری گذاشته شوند.

کنترل جوندگان

کبک ها در طبیعت در روی زمین ساکن هستند و در آن لانه می سازند و جهت در امان ماندن از حمله جوندگان لانه های خود را ۳۰ سانتیمتر در زمین حفر می کنند و با این روش جوندگان را کنترل می کنند. با حصارکشی لانه سایر شکارگرها را نیز از لانه خود دور نگه می دارند.

نوردهی مصنوعی :

در شرایط طبیعی چوکارها از اوایل بهار تا اواسط تابستان تخمگذاری می کنند و نوردهی مصنوعی کبکهای ماده ممکن است که این دوره را طولانی تر کند که شدت نور حداکثر Lux10 می باشد افزایش تدریجی برنامه نوردهی به ۱۶ ساعت و کاهش آن به ۸ ساعت در روز ایده آل است.

جوجه کشی کبک :

برای جوجه کشی, تخمهای کبکها باید حداقل ۲ بار در روز جمع آوری گردند ولی در آب و هوای گرم تعداد دفعات بیشتری مورد نیاز است تا از رشد جنین جلوگری گردد تخم ها باید با برس نرم تمیز شوند و حداکثر ۲ هفته می توان تخمهای جوجه کشی را قبل از اقدام به جوجه کشی نگهداری کرد که باید در ۱۵ درجه سانتیگراد با ۷۵% رطوبت نسبی نگهداری کرد و در هر روز دو بار آنها را چرخاند. اگر دستگاه جوجه کشی مخصوص تخم مرغ باشد باید شرایطی مهیا کرد تا بتوان تخمهای کبک را در آنها جای داد. شرایط مناسب برای جوجه کشی در کبک ۶/۳۷ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵۹% می باشد. تخمهایی که برای جوجه کشی در داخل دستگاه جوجه کشی قرار داده می شود در طول ۲۴ روز دوره جوجه کشی باید به طور صحیح چرخانده شوند تخمهایی که قبل از دوران جوجه کشی نگهداری شده اند ممکن است دو روز بیشتر از بقیه در دستگاه جوجه کشی باقی بمانند و احتمالا قابلیت جوجه کشی آنها در مقایسه با تخمهای تازه به مقدار کمی پایینتر خواهد بود. تخمهای داخل دستگاه ۳ بار در روز باید چرخانده شوند حتی تعداد دفعات بیشتر نتایج بهتری حاصل خواهد کرد. ولی چرخاندن تخمها از روز ۲۱ جوجه کشی که به دستگاه هچر منتقل می گردند متوقف می شود. در داخل هچر دمای ۵/۳۶ درجه و رطوبت نسبی ۶۹% ایده آل است. ضدعفونی کردن سترها و هچرها با گاز فرمالدئید در بین دوره های جوجه کشی یک عمل معمول بر علیه آلودگی باکتریایی است بهداشت اتاق جوجه کشی بسیار مهم است یک ماده ضدعفونی کننده ارزان و بی خطر برای ضدعفونی کردن ظروف, سطحها و تجهیزات لازم است که معمولا از محلول نشاسته (قلیای) ۵/۰ کیلوگرم در ۱۸ لیتر آب استفاده می شود ابتدا سقف و دیوارها خیسانده شده و سپس بطور کامل شسته میشوند. تخمها در روز ۲۱ در هنگام انتقال به دستگاه هچر نورآزمایی می گردند تا تخمهای بارور و غیر بارور جدا شوند که این روش در روز ۴ جوجه کش هم امکان پذیر است.

پرورش کبک :

برای جلوگیری از آسیب دیدن پای پرنده, چوکارها در بسترهای عمیق و یا در کف سالن پرورش داده می شوند یا اینکه قفسهایی که کف آنها با کاغذ و مقوای نازک پوشیده شده است برای چند روز اول پس از تخم درآمدن جوجه ها تهیه می گردد. به علت اینکه جوجه کبکها بسیار کوچک هستند به منظور جلوگیری از فرار جوجه ها باید اشیای جامدی مثل فیبر در ناحیه پرورش آنها قرار داده شود. فراهم آوردن آبخوری کم عمق که بیش از ۱ سانتیمتر عمق نداشته باشد از خیس شدن و خفه شدن جوجه ها جلوگیری می کند حتی سیم کشی بر روی آبخوری توصیه می گردد. پرورش جوجه ها از دمای ۳۳ درجه سانتیگراد شروع می گردد که ترجیحا با دماسنج حساس اندازه گیری می شود و به ازای هر سه روز دما ۱ درجه سانتیگراد کاهش می یابد تا اینکه به ۲۱ درجه برسد این دما تا زمان پرورش کامل جوجه ها (معمولا تا ۵-۴ هفتگی) ثابت نگه داشته می شود. برای ۱۰ هفته اول پرورش ۳ عدد آبخوری ۵/۴ لیتری و ۱ متر مربع فضای تغذیه برای ۱۰۰ عدد جوجه کبک در نظر گرفته می شود.

همخواری

به علت اینکه چوکارها پرندگان شکاری هستند تمایل بسیاری به همخواری دارند نوک چینی در ۳ روز اولیه سن میتواند از بروز همخواری جلوگیری کند فراهم آوردن بستر کافی و جیره غذایی مناسب و کافی باعث آسایش جوجه ها شده و ریختن کاه و علوفه سبز در محل می تواند به پیشگیری از همخواری کمک کند. باید مراقب بود که رطوبت بیش از اندازه بالا نرود و شدت نور مناسب باشد تا میزان همخواری کم شود.

تغذیه

جیره های رشد بوقلمون که با پوسته صدف مکمل سازی شده باشد برای پرورش چوکارها مناسب است که باید ۱ ماه قبل از جفتگیری تهیه شود. گله های مادر در هر هفته ۳۰۰ گرم خوراک مصرف می کنند ولی جوجه کبک ها در طول دوره پرورش, جیره های استارتر (آغازین) بوقلمون را تغذیه کنند و سپس تا هنگام فروش جیره رشد دریافت می کنند.

با این جیره چوکار ممکن است در ۱۸ هفتگی به ۶۰۰ گرم برسد که ضریب تبدیل غذایی آن ۶:۱ است

کبک از پرندگانی است که به سهولت قابل پرورش بوده و در صورت تولید انبوه, از درصد بهره وری بالایی برخوردار است. به طوری که می توان گوشت آن را عرضه داشت. کبک را می توان با به کار گیری تکنیک های مدیریتی ویژه و استفاده از سیکل نوری معین, در تمام طول سال پرورش داد.

پرورش: قبل از هر چیز, با فرض اینکه گله مولد در حال تخم گذاری می باشد, نحوه جمع آوری تخم ها به منظور جلوگیری از آسیب آنها در پی سرما یا گرمای بیش از حد, حائزاهمیت می باشد. باید به خاطر داشت که اگر تخم ها برای مدت طولانی در دمای زیر۴۰ درجه فارنهایت باقی بمانند ممکن است قابلیت رشد خود را از دست داده و از سوی دیگر در دمای تقریبی ۸۰ درجه فارنهایت شروع به رشد (تشکیل جنین) می نمایند که مطلوب به نظر نمی رسد زیرا هنگامی که تخم در دمای ۸۰ درجه در حال رشد می باشد, با جمع آوری و ذخیره آن در دمای توصیه ای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت, جنین ممکن است آسیب دیده و نهایتا تخم به حالت گندیده باقی بماند. جمع آوری تخم ها به طور متناوب مانع از کثیفی و آسیب دیدگی آنها می گردد. اما داشتن تعدادی تخم کثیف در مجموعه تخم های جمع آوری شده بدیهی به نظر می رسد. لذا باید آنها را با کاغذ سنباده نرم تمییز نمود. حتی المقدور از شستن تخم کبک ها جهت رفع آلودگی و کثیفی باید خودداری نمود زیرا امکان نفوذ باکتری ها و سایر ذرات مضر به داخل پوسته در طی زمان شستشو وجود دارد. در صورت انتخاب روش شستشو باید توجه داشت که آب مورد نظر برای شستن تخم ها گرم تر از دمای تخم باشد. در غیر این صورت, باکتری ممکن است بواسطه پوسته به داخل تخم جذب شود. تخم ها را باید در یک مکان خنک با تهویه مناسب در دمای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت ذخیره نمود. شایان ذکر است که تخم کبک را می توان برای مدتی طولانی قریب به سه هفته با درصدی کم از ضایعات نگه داری نمود. اما روند نرمال ست کردن تخم ها یک الی دوهفته بوده و در کل زمانی بیش تر ازسه هفته برای نگهداری تخم توصیه نمی گردد. چرخاندن تخم ها در طول دوره نگه داری الزامی و مورد نیاز نمیباشد اما در صورتی که بیش از یک هفته نگه داری شوند, آنگاه باید آنها را به طور متناوب چرخاند. به منظور حصول بهترین شرایط و بیشترین درصد هچ (جوجه گیری), باید یک دستگاه تمام اتوماتیک را تهیه و آنرا یک تا دو روز قبل از قرار دادن تخم ها در آن, راه اندازی و فعال نمود. در فاصله زمانی باقی مانده تا قرارگرفتن تخم ها داخل دستگاه باید وضعیت دستگاه را بررسی نموده و در نهایت دما و رطوبت را به حد مطلوب تنظیم نمود. در دستگاه, تخم ها در ۲۱ روز اول تحت دمای ۹۹/۵ درجه فارنهایت و رطوبت ۸۶ قرار گرفته و در روز ۲۱, بعد از انتقال به هچر, دما نیم درجه کاهش یافته و تا ۲۴ ساعت ثابت باقی می ماند. سرانجام در روز ۲۳ دما به ۸۹/۵ تقلیل می یابد. اما رطوبت از روز ۲۲ تا زمان هچ به %۹۰ افزایش می یابد. زیرا رطوبت بالا به جوجه ها کمک می نماید تا به راحتی از تخم خارج شوند.

تخم کبک به طور میانگین پس از ۲۴ روز به جوجه تبدیل می شود.اما بعضی از تخم ها در روز ۲۳و برخی در روز ۲۵ هچ می شوند. به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدون نطفه, در روز ۸ و سپس در روز انتقال آنها از دستگاه ستر به هچر ( ۳ روز مانده به هچ), تخم ها تحت کندلینگ قرار می گیرند. پس از خشک شدن جوجه ها, آنها را از فضای هچر به فضای نگه داری (سالن پرورش) برده که دارای دستگاه مادر مصنوعی بوده و از قبل ضدعفونی شده است. باید توجه داشت که ظروف آبخوری و دانخوری به اندازه کافی در دسترس باشد. ظروف آبخوری باید دارای دهانه پهن و دیواره کم ارتفاع باشند. در غیر این صورت امکان خفگی جوجه ها وجود دارد. عمق آب نباید متجاوز از۲ سانتیمترباشد. جوجه ها باید به طور مداوم به آب خنک و تازه دسترسی داشته و ظروف مربوطه باید به طور روزانه تمییز و گندزدایی گردند. در مورد دستگاه های مادرمصنوعی, دما برای چند روز اول ۹۵-۹۰ درجه فارنهایت بوده و در هر هفته دما به ازای ۵ درجه کاهش یافته تا جوجه ها به سن یک ماهگی برسند. در این زمان نیاز مبرم به استفاده از دستگاه مادر مصنوعی محسوس نمی باشد. علاوه بر دستگاه مادر مصنوعی می توان از لامپ های حرارتی, بخاری های برقی و یا گرمکن های گازی و نفتی استفاده نمود. اما در ۲ مورد اخیر الذکر باید توجه داشت که در صورت استفاده, فضای پرورش باید از سیستم تهویه مطلوبی برخوردار باشد. در صورت نگهداری جوجه ها در سالن باید به خاطر داشت که کف سالن به خودی خود گرم نبوده و جوجه ها ممکن است با مشکل مواجه شده و دچار سرماخوردگی یا خفگی ناشی از روی هم ریختن شوند. لذا در بستر باید از کف پوش هایی همانند نرمه چوب, سیفال برنج, کاه و یا پوشال بسته بندی استفاده نمود. در پایان متذکر می گردد که جوجه ها برای هفته اول باید در نزدیکی منبع حرارتی قرار گرفته و حتی المقدر در قفس یا سالن مشبک ( توری کشی) نگهداری شوند.

مرگ جنین:

هچ یا (جوجه گیری) ناموفق را می توان در ۲ عامل تخم بدون نطفه و دیگری مرگ جنین جویا شد. به طوری که هر یک از این عوامل می تواند بعد از مرحله هچ یا با روش کندلینگ تشخیص داده شود. بدین منظور باید تخم های هچ نشده را جمع آوری و آنها را بررسی نمود. باید توجه داشت که ثبت تعداد دفعات مرگ جنین در تخم ها می تواند در تغییر و اصلاح روش کنونی جوجه کشی و نهایتا افزایش بهره وری موثر واقع شود.

مرگ جنین به طور قطع در دو زمان متفاوت از دوره جوجه کشی روی می دهد. یکی در ۳ روز اول جوجه کشی و دیگری در ۳ روز آخر مانده به زمان هچ. مرگ ناگهانی جنین قبل از زمان هچ در پی تغییر وضعیت زیستی جنین از محیط داخل تخم به فضای بیرون میباشد. در این حالت جوجه ممکن است با مشکلاتی همانند تنفس و جذب کیسه زرده مواجه گردد که گاهی اوقات کنترل رطوبت لازمه رفع این موانع میباشد. به طور نرمال از میان تخم های نطفه دار %۹۳ – %۸۸ و در حالت کلی هچ %۹۰ – %۸۵ تخم ها باید به جوجه تبدیل شوند. نظر به اینکه مرگ زودرس جنین در زمان شکل گیری ارگان های جنینی روی می دهد, رشد مناسب جنین در داخل تخم همراه با مشخصه های بارزی اعم از قرار گرفتن سر در زیر بال راست, بزرگی سلول هوا به اندازه کافی جهت قرار گرفتن جوجه در حالت مناسب برا ی هچ و عدم خشکی لایه و پوسته تخم (شالاز) در مدت زمان هچ جوجه می باشد. شایان ذکر است که باید به علائم خشکی, وضعیت نوک و فرم صحیح بال و پا توجه داشت و در صورت مشاهده هرگونه مورد غیر معمول, آن را به منظور تشخیص علل و اخذ راهکار های مطلوب در مراتب آتی, ثبت نمود. زیرا به موجب آن می توان درصد نطفه داری, جوجه گیری و همچنین درصد کلی تخم های هچ شده را محاسبه نمود. در پایان ذکر این نکته حائزاهمیت است که هرگونه تغییر در مقادیر ثبت شده یا پراکندگی میزان مرگ جنین می تواند به عنوان زنگ هشداری برای اصلاح به موقع مشکلات جزئی و جلوگیری از شیوع و تشدید آن تا حد بحرانی در نظر گرفته شود.

جوجه کشی و دستگاه جوجه کشی:

دوره جوجه کشی به مدت ۲۴ روز طول میکشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشی باید ۹۹/۸ درجه فارن هایت تنظیم و میزان رطوبت ۶۵ درصد تنظیم گردد . در روز هچ جوجه ها میزان رطوبت بایستی ۸۰ درصد باشد .

اگر رطوبت در هچر به اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم ها گشته و جوجه ها به سختی میتوانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوند صورت استفاده از ماشین های جوجه کشی معمولی گذاشتن پارچه ای خیس در داخل هچر و یا استفاده از مرطوب کننده های اتوماتیک در داخل دستگاه هچر الزامی است . ماشین های جوجه کشی تمام اتوماتیک که رطوبت و حرارت را به طور خودکار انجام میدهند توصیه می گردد. یکی از مسایل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم ها در داخل ستر است . این عمل مانع از ان میشود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به ان بچسبد که در غیر این صورت ضمن پاره شدن شالاز تخم، موجب مرگ جنین خواهد شد . سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه کشی هر یک ساعت یکبار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد .

هچ جوجه گیری

مرحله هچ به ۲ یا ۳ روز آخر دوره جوجه کشی اطلاق گردیده که در این روزها جوجه ها پوسته تخم را شکسته و بیرون می آیند. در این زمان باید از چرخاندن تخم ها خودداری نمود. بدیهی است که در ۳ روزآخر باید تخم ها را از دستگاه ستر به دستگاه هچر انتقال داد. اما در صورت عدم دسترسی به هچر، باید تخم ها را از شانه های گرداننده ستر برداشته و آنها را در سبد های پلاستیکی یا فلزی هچر یا روی یک مقوای ضخیم قرار داد. در صورت استفاده از مقوا بایدتوجه داشت که جریان هوا را مسدود نکرده و یا با آب یا اجزای گرمازا تماس نداشته باشد. در این میان افزایش رطوبت حائز اهمیت بوده و آنرا می توان با قرار دادن یک ظرف آب یا افزایش سطح تبخیر دستگاه، به ۹۰% F رساند. زمان بیرون آمدن از تخم به قدرت و توانایی جسمی جوجه جهت شکستن پوسته بستگی دارد. در این هنگام جوجه ها همزمان با تقلا برای خروج از تخم مدتی را به استراحت به منظور بازیابی دوباره نیرو پرداخته که نباید جوجه را مرده فرض نمود. کل زمان هچ بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت طول کشیده که در این مدت جای هیچ نگرانی نیست. اما در صورت تجاوز زمان به بیش از ۲۰ ساعت، آنگاه باید تخم های شکسته را بررسی نموده و حتی الامکان جوجه ها را بیرون آورد. هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاه باقی مانده تا خشک شوند. به منظور تسریع روند خشک شدن جوجه ها، تهویه باید افزایش یابد. زمانی که بیش از %۹۰ درصد جوجه ها خشک شوند، آنگاه باید آنها را از دستگاه برداشت و به بستر پرورش انتقال داد. اگر جوجه ها بیش از حد در دستگاه باقی بمانند ممکن است با خشکی عضلات مواجه شده و در مواقع بحرانی تلف شوند.تخم هایی که یک روز بیش تر از زمان مورد انتظار در دستگاه باقی مانده و جوجه نشده اند بعنوان ضایعات تلقی شده و باید حذف گردند. باید توجه داشت که کمک به جوجه جهت بیرون آمدن از تخم در اکثر مواقع بی نتیجه مانده و به مرگ جوجه منتهی می گردد. زیرا ممکن است کیسه زرده به طور کامل جذب نشده باشد و هنگام جداسازی جوجه از تخم پاره شود. جوجه های ضعیف در صورت بیرون آمدن از تخم باید از سایر جوجه ها جدا شده و به طور وی ژه تحت مراقبت قرار گیرند. زیرا زمانی که با سایر جوجه ها در شرایط عادی رها شوند، دوام نیاورده و تلف می گردند. در پایان متذکر می گردد که جوجه های ضعیف را هرگز نباید برای مولد منظور نمود زیرا ممکن است که خصایص ژنتیکی به سایر جوجه های حاصله از این مولد انتقال یابد.

جوجه ریزی

دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت و به همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی میشود . بدین منظور جایگاه اولیه جوجه ها بایستی گرم و اب و غذا به راحتی در دسترس باشند . بنا بر این از صحت انجام کار کلیه ابخوری ها ، دانخوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود . زیرا جوجه ها در ده روز اول نمی توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند . بنابر این منابع گرمازا از قبیل لامپ های الکتریکی لامپ های حرارتی و بخاری های نفتی و یا گازی از ملزومات بشمار میرود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه ها در زیر مادر مصنوعی یکجا و در مرکز ان جمع شوند درجه حرارت کم است و اگر به اطراف پراکنده شوند درجه حرارت زیر مادر مصنوعی زیاد میباشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگی یکنواخت زیر مادر مصنوعی میباشد.

مقاله فوق از بیش از 10 منبع اینترنتی و محلی جمع آوری شده است که به علت برداشت از آرشیو، متاسفانه منابع آن ها موجود نبود. چنانچه شما از منابع آن با خبر هستید لطفا آن ها را اعلام نمایید تا پس از بررسی و اثبات صحت آنها، در این محل اعلام گردد. چنانچه شما به عنوان یک تولید کننده، پرورش دهند و یا کارشناس از مطالب فوق نقدی دارید، خواهشمند است آن را در قسمت اعلام نظر، ارائه نمایید

مقاله پرواربندی کبک

مطالب مشابه :

مقاله پرواربندی شتر مرغ

امکان کار آفرینی با سرمایه کم مثلا سقف 5 میلیون وجود دارد ؟ چقدر ریسک دارد ؟

آقای دکتر اگر جوان بی تجربه با سرمایه کم باشد چه راهنمایی و توصیه ای برایش دارید ؟

مصداق هایی از کسب و کارهایی که با سرمایه اندک 5 میلیونی شروع شده

آشنایی با چند کارآفرین نمونه

مقاله پرواربندی کبک