دوره 2820 ساله کبیسه گیری ( روشی اشتباه )

دوره کبیسه گیری 2820 ساله<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

تقویم ایرانی دقیق ترین تقویم جهان است. روشی که فعلا برای کبیسه گیری به کار می رود سابقه حدود هزار ساله داشته و به زمان ملکشاه سلجوقی و وزیرش خواجه نظام الملک بر میگردد که با همت عمر خیام و خازنی و دیگر منجمین آن زمان به این شکل اصلاح گردیده است. چنانچه لحظه فرارسیدن اعتدال بهاری یا همان تحویل سال پیش از ظهر واقع گردد آن روز اولین روز سال بوده و اگر پس از ظهر واقع گردد فردای آن روز اولین روز سال است. این دقیق ترین روش برای کبیسه گیری است که هرگز احتیاج به اصلاح پیدا نمی کند. ایرادی که وجود دارد این است اختیار کبیسه گیری به دست طبیعت و گردش زمین و غیره می افتد و دوره های کبیسه گیری که در عمل اتفاق می افتد خیلی منظم نیست.

بنا براین در حالت کلی دو روش مطرح می گردد که هر دو روش نسبت به هم دارای مزایا و معایبی هستند.

روش اول همین روش فعلی است که به روش رصد معروف بوده و در اصل کبیسه گیری وابسته به طبیعت است و در عمل هر سال را بایستی جداگانه محاسبه نمود. برخی مزایای این روش عبارتند از :

- دقیق است. (دقیق ترین حالت ممکن با خطای صفر)

- مردم پسندانه است، زیرا اگر مثلا ساعت 9 صبح سال تحویل فرا رسد و آن روز اول فروردین باشد برای ایرانیان قابل قبول است ولی اگر به مردم بگوییم حالا مراسم سال تحویل را انجام بده ولی فردا اولین روز نوروز است یا مثلا دیروز اول فروردین بود، واضح است که مردم احساس خوب و نظر مثبت نخواهند داشت.

- محاسبات اوقات شرعی و طلوع و غروب و غیره در طول سال با روشهای ساده و دقیق تری به دست می آید.

و اما معایب ، فقط یک اشکال کوچک وجود دارد و آن این است که کبیسه گیری را هر کسی به راحتی نمی تواند انجام دهد. باید گفت تاریخ گذشته که مشخص است، برای آینده هم میتوان سالهای کبیسه و عادی را پیش بینی و همه اینها را در یک جدول ارائه داد. ناگفته نماند که روشهای غیر جدولی هم همانند نرم افزار و فرمول پیچیده نیز وجود دارند. ما هم یک سری فرمول ساخته و در کتاب ارائه داده ایم که نتایج آنها صد در صد مطابق جدول IMCCE بوده و دقیق است. گذشته از همه اینها واضح است که تا چند سال دیگر موبایل ها در اصل یک کامپیوتر قدرتمند خواهند بود و تاریخ و تقویم بخش کوچکی از امکانات آنها خواهد بود. کامپوننت های تقویم نیز در اختیار برنامه نویسان قرار خواهد گرفت و اکنون هم می تواند قرار گیرد. پس این عیب کوچک نیز مرتفع است.

روش دوم که مطرح می شود روش ارائه دوره منظم تکرار برای کبیسه گیری است.

معایب روش دوره منظم :

- دقیق نیست. ( چندین عامل باعث عدم دقت می شوند)

- مردم پسند نیست.

- محاسبات اوقات شرعی و غیره پیچیده تر و نادقیق می گردد.

مزیت کوچک این روش فقط این است که روش کبیسه گیری برای مردم عادی آسان تر است. آیا در یک کشور چند نفر می خواهند به کار نجوم و تقویم و رصد بپردازند ؟ واضح است که مطلوبیت همه مردم را نباید فدای تسهیل روش کبیسه گیری این عده اندک نمود.

با این حال می توانیم روش کبیسه گیری دارای دوره منظم را هم به عنوان یک روش به حساب آوریم.

برای طول دوره کبیسه گیری نیز روش هایی مطرح می شوند که هرکدام نسبت به هم دارای مزایا و معایبی هستند.

دوره 590 ساله دارای 143 کبیسه که خود دارای 17 دوره 33 ساله و یک دوره 29 ساله است برای دوره های جاری مناسب و از دقت نسبتا بهتری برخوردار است اما در آینده نمی تواند پایدار بماند.

دوره 33 ساله دارای 8 سال کبیسه برای دوره های جاری کمی خطا داشته و در آینده دقیق تر شده و در مجموع دارای دوام خیلی طولانی تری است. دو مزیت دیگر هم دارد که یکی کوتاه بودن و دیگری آسان بودن آن است.

بنا براین دوره 33 ساله بهترین روش از میان روشهای دوره های تکرار است.

روشی مثل دوره 2820 ساله در اصل اشتباه کسانی است که از طول واقعی سال اعتدالی بهار ایرانی آگاهی نداشته و محاسبات ساده کاهش طول سال اعتدالی و افزایش طول سال اعتدالی بهار و سایر عوامل را اشتباه انجام داده اند.

طول متوسط سال اعتدالی 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 46 ثانیه برای سالهای حوالی حدود 1900 میلادی محاسبه شده است. اگر این مقدار یک ثانیه کمتر می بود حالتی ایده آل بود زیرا در آن صورت دوره 128 ساله دارای 31 کبیسه دقیق و بدون خطا بود. مقدار یک ثانیه اضافی انگیزه برای یافتن دوره های دقیق تر و در نتیجه طولانی تر گردید.

مرحوم بیرشک دوره 2820 ساله دارای 22 دوره 128 ساله و یک دوره 4 ساله را ارائه داد. این دوره دارای 683 کبیسه است. طول متوسط سال حاصل از این روش بسیار نزدیک به طول متوسط سال اعتدالی است. تحقیق ایشان با ارزش بود ولی در آن زمان ظاهرا دو نکته هنوز کشف نشده بود، یکی کاهش سالانه طول سال اعتدالی و دیگری تفاوت طول سال اعتدالی با سال اعتدالی بهار. بعدها مرحوم ذبیح بهروز اصلاحی روی آن انجام داد به طوری که دوره های 128 ساله و 161 ساله به طور بهینه در طول 2820 سال توزیع شدند و با این روش خطای توزیعی را از بین برد. طبق محاسبه ای که من انجام دادم ایشان 1.5 درصد از خطای روش را کاهش داده است و بنا براین تحقیق ایشان هم با ارزش است.

اما نکته ای هست و آن این که طول متوسط سال اعتدالی سالانه به اندازه 0.0053 ثانیه کاسته می شود. بنا براین قبل از این که به سال 2100 میلادی برسیم آن یک ثانیه مشکل ساز رفع زحمت می کند. پس دوره 128 ساله که هم کوتاهتر و هم دقیق تر است مطرح می شود. اما باز این روند کاهش ادامه خواهد داشت و ناچار پژوهش برای یافتن دوره تکرار دیگر ادامه خواهد یافت.

پس نمی توان نام این دوره ها را دوره های تکرار گذاشت. زیرا دوره تکرار همان گونه که از نامش پیداست بایستی بتواند بارها به همان شکل پشت سرهم تکرار شود. دوره 128 ساله که کوتاه است یک یا دوبار بیشتر نمی تواند تکرار شود. دوره 2820 ساله به اندازه 100 تا 200 سال بیشتر دوام ندارد.

می توان ثابت کرد که اگر طول سال حتی به اندازه یک صدم ثانیه تغییر کند باز دوره های تکرار دیگری مطرح خواهند شد. نمودار سال همانند خطی منحنی است. دوره های تکرار هم مثل یک خط صاف هستند. هرگز نمی توان یک خط منحنی را با یک خط صاف تخمین زد. از هر نقطه منحنی می توان خطی صاف بر منحنی مماس کرد و تعداد این خطوط مماس بینهایت است. به جای این همه زحمت و یافتن دوره های غیر دقیق و ناپایدار بهتر است برای محاسبه سال و کبیسه هایش یک معادله خط منحنی ارائه شود.

نکته مهم تری که طرفداران دوره 2820 ساله آن را در نظر نمی گیرند این است که طول سال اعتدالی بهار یعنی فاصله متوسط دو لحظه اعتدالی بهاری متوالی که همان متوسط سال ایرانی است 16 ثانیه بیش از طول سال اعتدالی است. وقتی ظهور یک ثانیه مزاحم دوره 128 ساله را به دوره 2820 ساله تبدیل می کند پس واضح است که مطرح شدن 16 ثانیه اضافی می تواند دهها و بلکه صدها دوره تکرار دیگر را مطرح کند که همه دقیق تر از 2820 ساله باشند.

هم اکنون دوره 590 ساله دارای 143 کبیسه مناسب می نماید. اما نمی تواند قرنها دوام بیاورد زیرا طول سال اعتدالی بهار نیز در حال تغییر است و سالانه حدود 0.00253 ثانیه افزایش می یابد. حدود سال 3000 شمسی طول سال ایرانی به اندازه ای می رسد که دوره 33 ساله برای آن دقیق ترین حالت باشد. اگر فعلا دوره 33 ساله که دارای 4 ثانیه تفاوت با سال واقعی است را اجرا کنیم جمع خطای انباشته شده تا سال 3000 حدود یک ساعت خواهد بود .

نتیجه : حال با توجه به بررسی مزایا و معایب دوره ها و دلایل ذکر شده به روشهای کبیسه گیری فوق نمره می دهیم.

روش نمره ( از 1 تا 20 )

------------------ ----------------------

روش رصد نمره 19

معادله منحنی که خطای نوسانی را بپوشاند نمره 19

معادله منحنی که خطای نوسانی را نپوشاند نمره 18

دوره 33 ساله نمره 16

دوره 590 ساله نمره 13

دوره 128 ساله نمره 5

دوره 2820 ساله نمره ۲

حال ببینیم طرفداران دوره 2820 ساله چه دلیلی برای گفتن دارند.

در مورد تفاوت 16 ثانیه ای طول سال اعتدالی و سال اعتدالی بهار ، در این مورد ایشان اصلا به روی خود نمی آورند و اصلا انگار چنین پدیده ای وجود ندارد !!! همین اختلاف در 5500 سال خطایی برابر یک شبانه روز تفاوت به وجود می آورد. اشکالات دیگری هم دارد که فعلا مطرح نمی کنیم.

از سال اعتدالی بهار بگذریم و فرض را بر همان سال اعتدالی بگذاریم. باید گفت دوره 2820 ساله برای سال اعتدالی هم صدق نمی کند.

آنها برای کاهش سال اعتدالی می گویند این مطلب فاقد ارزش محاسباتی است . در جایی دیگر مثلا محاسبه می کنند و می گویند این خطا در 2820 سال به اندازه 15 ثانیه خطا ایجاد می کند که قابل اغماض است. در اصل آنها 2820 را در 0.0053 ضرب می کنند که 15 به دست می آید . فی الواقع این روش ضرب تفاوت طول اولین سال و آخرین سال دوره را به دست میدهد نه کل خطای انباشته شده را. یعنی 2820 سال دیگر طول هر سال نسبت به سالهای فعلی 15 ثانیه کمتر خواهد بود . پس در طول دوره با خطای انباشته ای که متوسط آن 7.5 ثانیه به ازای هر سال است روبرو می شویم که جمعا برابر است با حاصل ضرب 2820 در 7.5 ثانیه که حدود 6 ساعت است نه 15 ثانیه.

برای جمع انباشتگی خطا بایستی طول دوره را در خودش ضرب و سپس در 0.0053 ضرب و سپس تقسیم بر 2 نمود.

آنها جمع خطا برای 10000 سال را برابر 50 ثانیه ذکر می کنند. ولی خطای واقعی برابر 3 شبانه روز و اندی است.

ثانیه کبیسه مطلبی است که در کتاب به آن اشاره شده است. افزایش طول شبانه روز در آینده و به همان اندازه کاسته شدن از تعداد روزهای سال(بر حسب اعشار) . اگر اثر ثانیه های کبیسه را در محاسبات دخالت دهیم مقدار خطای روش ۲۸۲۰ ساله از دو برابر مقادیر فوق هم فراتر می رود.

آنها ادعا دارند که این روش در 4 میلیون سال فقط یک روز خطا دارد. در حالی که مقدار خطای واقعی حدود 500000 روز یا به عبارتی حدود ۱۳۵۰سال است. زیرا در سال 4 میلیون طول هر سال حدود 6 ساعت از مقدار فعلی کمتر خواهد بود یعنی برابر 365 روز تمام خواهد بود و در آن صورت اصلا احتیاجی به کبیسه نخواهد بود. اما روش 2820 ساله هر 4 سال یک کبیسه تحمیل خواهد کرد که برابر یک ربع روز خطا برای هر سال بوده و چون برای دوره فعلی این خطا به آن حد نیست پس خطای متوسط 3 ساعت در سال است که اگر سه ساعت را در 4 میلیون ضرب کنیم پانصد هزار روز به دست می آید. اگر یک روزشان دو روز می شد می گفتیم صد در صد خطا. پس پانصدهزار روز یعنی پنجاه میلیون درصد خطا!؟

لازم نیست به 4 میلیون سال آینده برویم . زیرا تا آن زمان پارامترهای زیادی طول سال را کم یا زیاد می کنند و قابل پیش بینی نیستند. همه این خطاها با استناد به فرضیات خود آنها به دست می آید(کاهش ۰.۰۰۵۳ ثانیه سال اعتدالی و طول فعلی سال اعتدالی )

آنها نمی توانند تا 20 سال آینده را پیش بینی کنند. همین سال 1403 را در نظر بگیرید. لحظه سال تحویل ساعت 6 و 36 دقیقه صبح است و لحظه پایانی سال (که تحویل سال 1404 باشد) ساعت 12 و 31 دقیقه است. بنا براین چنین سالی که از قبل از ظهر آغاز شده و به بعداز ظهر خاتمه می یابد کبیسه است. ایشان سال 1403 که کبیسه است را عادی گرفته و سال 1404 که عادی است را کبیسه می گیرند.

آنها راجع به سالهای گذشته هم اشتباه می کنند. به عنوان مثال در سال 1242 لحظه تحویل سال ساعت 6 صبح بود، در سال 1243 لحظه تحویل سال 11و 40 دقیقه بود، و در سال 1244 لحظه تحویل سال ساعت 17 و 36 دقیقه بود. پس سال 1243 کبیسه است. اما ایشان سال 1243 که کبیسه است را عادی گرفته و سال 1242 که عادی است را کبیسه می گیرند. پس گذشته را اشتباه می بینند! آن هم گذشته ای نه چندان دور ، همین قرن گذشته را.

با روش آنها هرچه به گذشته دورتر یا به آینده دورتر برویم این خطاها تشدید شده و سیر صعودی پیدا می کند.

آنها ادعا دارند که " اگر در یک سال لحظه تحویل سال در فلان ساعت باشد پس از ۲۸۲۰ سال لحظه تحویل سال همان ساعت خواهد بود". این مطلب اصلا درست نیست و این دولحظه تحویل سال ذکر شده ساعتها باهم تفاوت دارند. قاعدتا اگر کسی ادعایی دارد یا باید با دلایل ریاضی و منطقی آن را کاملا اثبات کند یا با جند هزار مثال آن را نیمچه اثبات کند. اما آنها هرگز حتی یک مثال هم برای این ادعایشان ندارند.

تاکید می کنیم که مرحوم بیرشک و مرحوم بهروز دو محقق عالیقدر بودند که ما برای زحمات و تحقیقات آنها ارزش و برای شخصیت آنها احترام قائل هستیم. آنها در این مورد هم از لحاظ ریاضی اشتباهی نکردند. فقط در زمان آنها برخی پارامترهای نجومی مربوط به سال خورشیدی یا هنوز کشف نشده بود و یا آنها از آن بی خبر بودند. روشن است که هر کس جای آنها می بود روشی بهتر ارائه نمی داد. آنها هم اگر در این دوره زندگی می کردند مسلما با در نظر گرفتن همه پارامترها روشی دقیق و بدون اشتباه به دست می دادند.

مسئول این اشتباه کسانی هستند که در این دوره که همه پارامترهای سال خورشیدی کشف و مشخص شده است نه تنها این پارامترهای بسیار موثر را نادیده می گیرند بلکه در محاسبات خود از دانستنی های ابتدایی ریاضی (همچون مبحث دنباله ها و تصاعدهای عددی و هندسی و غیره) استفاده نمی کنند.

یوسف نجاری قزاآنی

دوره 2820 ساله کبیسه گیری ( روشی اشتباه )

مطالب مشابه :

لحظه تحویل سال در سالهای گذشته

آگاهی از ساعت و تقویم رسمی ایران

نام سال های شمسی بر اساس نام حیوانات

زندگیم

آغاز سال تحصیلی 93 در دانشگاه‌های سراسری

مطابقت تاریخ قمری وقایع عاشورا با تقویم شمسی و میلادی

دوره 2820 ساله کبیسه گیری ( روشی اشتباه )

تطابق سالهای قمری باهجری/انطباق "عاشورا"ی شمسی وقمری

مجموعه سوالات برگزیده آزمونهای ارشد سالهای گذشته درس برنامه ریزی ناحیه ای