کاربرد اینترنت در پژوهشهای تاریخی

در اين نوشته سعي شده به طور مختصر چگونگي جستجوي مؤثر در اينترنت و تعدادي از بهترين سايت هاي مرتبط تاريخ و پژوهشهاي تاريخي جهت استفاده علاقمندان ارائه شود.

اطلاعات در كجا يافت مي شوند؟

برخي از مهمترين منابعي كه داراي اطلاعات مي باشند عبارتند از:

1- سازمانهاي رسمي نظير كتابخانه ها، آرشيوها، دانشگاه ها، موزه ها و انجمن هاي علمي.

2- سازمانهاي غيررسمي نظير گروههاي نفوذ خاص، گروههاي علمی تاريخي و انجمن هاي مدني.

3- انتشارات نظير كتابها و نشريات ادواري

4- رسانه ها نظير راديو، تلويزيون و لوح هاي فشرده.

5- افراد نظير دانشگاهيان، كتابداران، محققين و نسب شناس ها.

هر يك از اين گروهها كه داراي سايت يا وبلاگ باشند بخشي از اطلاعات خود را بصورت رايگان و گاهي با پرداخت هزينهو در اختيار ساير پژوهشگران قرار مي دهند به عنوان نمونه:

1- كتابخانه ها علاوه بر ليست كتابها گاهي متن برخي از كتابها را نيز در اختيار سايرين قرار مي دهند سايت كتابخانه ها امكان جستجوي كتابها را برحسب موضوع، نويسنده يا عنوان كتاب در اختيار كاربران اينترنت قرار مي دهند. كتابخانه ملي ايران به آدرس www.nlai.ir و كتابخانه مجلس شوراي اسلامي به آدرس www. Majlislib.com ازجمله ي اين سايت ها مي باشند.

2- موزه ها علاوه بر ارائه ي اطلاعات دربارة گنجينه هاي خود حتي تصاويري نيز از آنها ارائه مي كنند همچنين آخرين پژوهشهاي باستانشناسي يا تاريخي بصورت مقالات در اين سايت ها يافت مي شوند. موزه ي ملي ايران به آدرس اينترنتي www.nationalmuseumafiran.ir/Fa و موزه ي گلستان به آدرس www.golestanpalace.ir/Fa دو نمونه از اين سايت ها مي باشند.

3- مراكز و سازمانهاي پژوهش و تحقيقاتي علاوه بر ارائه مقالات بخشي از پژوهشها و نتايج تحقيقاتي خود را در سايت ها به نمايش مي گذارند سايت تاريخ معاصر ايران به آدرس www.iichs.org/ تعداد زيادي سند، تصوير، مقاله،گفتگو و خاطرات در اختيار علاقمندان به تاريخ معاصر ايران قرار مي دهد، سايت مركز دايره المعارف بزرگ اسلامي به آدرس www.cgie.org.ir اسلايدها، مقالات، كتابها و اطلاعات مفيدي دربارة تاريخ اسلام و ايران ارائه مي كند. یکی از پایگاههای معتبر و غنی از اطلاعات علمی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران به آدرس اینترنتی: www.irandoc.ac.ir میباشد در این سایت کاربران به اطلاعات علمی مانند مقالات، پایان نامه ها، طرح های پژوهشی و گزارش های دولتی دسترسی دارند.

4- دانشگاهها به خصوص دانشكده هاي علوم انساني نيز امکانات مناسبي براي جستجوي اطلاعات در اختيار علاقمندان به تاريخ قرار مي دهند كتابخانه ها و به خصوص آرشيو پايان نامه هاي دوره هاي عالي منابع فراواني در اختيار پژوهشگران قرار مي دهند سايت دانشگاه تهران و به خصوص كتابخانه و مركز اسناد دانشگاه تهران به آدرس www.ut.ac.ir/ سايت دانشگاه بهشتي به آدرس www.sbu.ac.ir در بخش كتابخانه و نشريه هاي خود مقالات و اطلاعات مناسبي در اختيار محققين می گذارند.

5- مراكز اسناد تعداد زيادي از سندهاي دست اول خود را به صورت اسكن شده و تصويري در سايت هاي خود ارائه مي كنند كه پژوهشگران و مورخين مي توانند ضمن مطالعه ي آن به نسخه بازنويسي شده سند نيز دسترسي داشته باشند. از آنجا كه دسترسي به اسناد براي پژوهشگران مشكل بوده و اسناد نيز به دليل شكنندگي و فرسودگي در استفاده هاي مكرر از بين مي روند اين سايت ها امكان مناسبي هم براي پژوهشگران فراهم مي كنند و هم اسناد بهتر حفظ مي شوند. در ايران سازمان اسناد ملي ايران به آدرس اينترنتيwww.nlai.ir مهمترین مرکز اسناد ایران است همچنین مركز اسناد انقلاب اسلامي ايران به آدرس www.irdc.ir/ اسناد بسياري مربوط به دورة پهلوي را نگهداري و ارائه مي كند. كتابخانه و مركز اسناد آستان قدس رضوي به آدرس www.aqlibrary.org/ علاوه بر امكان جستجوي كتاب در كتابخانه هاي مركزي و اقماري آستان قدس امكان دسترسي به برخي اسناد را نيز فراهم مي كند، البته اسناد اين مركز بيشتر مربوط به ادارة آستان قدس رضوي از دوره هاي صفويه تا به امروز مي باشد.

6- افراد و به خصوص محققین، نويسندگان و دانشگاهيان برخي از آخرين مقالات يا پژوهشهاي خود را در سايت يا وبلاگ شخصي خود قرار مي دهند تا ساير كاربران از آنها استفاده كنند. سايت نويسندگان و محققين دانشگاهي منبع مهمي براي يك پژوهشگر مي تواند باشد براي جستجوي چنين افرادي كافي است نام آنها را در جستجوگرها تايپ و به آدرس آنها دستيابيد.

7- انتشارات و مجلات در سايت هاي خود علاوه بر اينكه فهرست آخرين نشريه يا كتاب خود را ارائه و معرفي مي كنند گاهي متن مقالات نشريات خود و يا متن برخي از كتابهاي خود را جهت استفاده ي عموم به صورت رايگان در اختيار كاربران قرار مي دهند. به عنوان نمونه مي توان به سايت مجله تاريخ معاصر ايران يا سايت مجله اطلاعات سياسي- اقتصادي به آدرسcom. www.Ettelaatاشاره نمود. يكي از بهترين راههاي دستيابي به سايت مجلات داخلي سایت:www.magiran.com مي باشد در اين سايت پيوندهای بسياري از نشريه هاي فارسي و متن كامل برخي از اين نشريه ها در دسترس علاقمندان مي باشد، كاربران با عضويت در اين سايت مي توانند از امكانات آن بهره مند شوند.

8- سازمانهاي دولتي و غيردولتي در سايت هاي اختصاصي خود ممكن است اطلاعاتي از تاريخچه يا مقالات علمي ارائه كنند كه براي پژوهش هاي تاريخي مفيد باشد مهمترين سازمان دولتي كه در ايران اطلاعات تاريخي مناسبي ارائه مي كند سايت سازمان ميراث فرهنگي و خبرگزاري ميراث مي باشد در اين سايت پيوندهاي مناسبي براي سايت هاي باستاني و تاريخي ايران وجود دارد: www.iranmirs.ir همچنین تمام استانهاي كشور نيز داراي سايت ميراث فرهنگي مي باشند، و به معرفي آثار تاريخي و باستاني همان استان مي پردازند. برخي از انجمن هاي علمي غيردولتي علاقمند به تاريخ و فرهنگ ايران نيز اقدام به طراحي سايت و ارائه ي اطلاعات از تاريخ ايران مي نمايند. علاوه بر سازمانهاي ميراث فرهنگي و سازمان ايران گردي و جهان گردي برخي سازمانهاي كاملاً غيرتاريخي مانند سازمان ملل متحد نيز ممكن است اطلاعات مفيدي براي پژوهشگران تاريخ داشته باشند به عنوان نمونه سايت نمايندگي سازمان ملل متحد در تهران به آدرس ir.org www.unic-اطلاعات مفيدي از تاريخچه ملل متحد ارایه مي كند يا سايت برخي مدارس و گروههاي آموزشي مانند گروه آموزشي تاريخ منطقه تبادكان به آدرس www.tabadkan-history.blogfa.com مقاله يا سایر اطلاعات تاریخي را ارائه مي كنند.

9- سايت رسانه هاي جمعي نظير راديو و تلويزيون به خصوص در ارتباط با اطلاعات تصويري يا رسانه اي مي توانند اطلاعات مناسبي ارائه كنند به عنوان نمونه سايت شبكه ي چهار صدا و سيما مي تواند در ارتباط با برنامه هاي تاريخي مستند به پژوهشگران كمك نمايد.

10- سايت هاي جستجوگر كتاب و مقاله: اين سايت ها مانند آمازون www.amazon.com هر نوع كتابي كه به زبان انگليسي دربارة موضوع مورد جستجوي شما باشد با مشخصات و گاهي خلاصه اي از آن را ارائه مي كنند و البته برخي از كتابهاي آنها قابليت دانلود رايگان نيز دارد.

جستجوي اطلاعات در اينترنت:

اگر شما آدرس سايت يا وبلاگ خاصي را كه داراي اطلاعات مفيدي دربارة موضوع شما مي باشد در اختيار داريد به آساني مي توانيد با نوشتن آدرس در نوار آدرس يك برنامه ي جستجوگر مانند گوگل، ياهو يا MSN وارد سايت شده و از آن استفاده كنيد اما اگر شما به دنبال سايت هاي مرتبط با موضوع پژوهش خود هستيد و آدرس دقيقي از آنها نداريد بهترين گزينه آن است كه از جستجوگر گوگل فارسي استفاده كنيد.

موتورهاي جستجو فهرست صفحات وب يا آدرس سايت ها و وبلاگ هاي بسياري را مرتبط با موضوع يا كليد واژه ي مورد نظر شما ارائه مي كنند، البته ممكن است بسياري از آدرسهاي ارائه شده در سايت ها مناسب براي پژوهش شما نباشند.

روش جستجوي ساده در موتور جستجوگر گوگل: جهت يك جستجوي ساده كافي است. چند كليد واژه ي مرتبط با موضوع پژوهش خود در نوار ابزار وسط صفحه ي گوگل تايپ كنيد. و كليد جستجو را فعال كنيد، دقت كنيد هر چه واژه هاي شما دقيق تر و بيشتر باشد آدرس هاي دقيق تري به شما ارائه خواهد شد؛ مثلاً اگر با واژه ي ايران جستجو كنيد بديهي است ميليونها سايت و وبلاگ كه نام ايران در آنها آمده به شما ارائه خواهد شد كه عملاً امكان يافتن اطلاعات از ميان آنها بسيار مشكل است اما اگر كليد واژه را تاريخ باستان ايران انتخاب كنيد اين بار تعداد سايت هاي كمتري اما با ارتباط بيشتري نسبت به موضوع تاريخ ايران خواهيد داشت، حال اگر كليد واژه ي خود را داحل گيومه قرار دهيدمثلاً«تاريخ ايران باستان» باز هم گوگل سايت هاي كمتري به شما ارائه خواهد كرد زيرا اين بار فقط سايت هايي ارائه خواهد شد كه سه كلمة تاريخ، ايران و باستان پشت سرهم در آنها ذكر شده است. استفاده از پسوندهايي مانند مقاله يا pdf باعث مي شود گوگل هنگام جستجو فقط آدرس مقالات مرتبط با كليد واژه را و يا مقالات با فورمت pdf را ارائه كند.

روش جستجوي پيشرفته در گوگل: شما مي توانيد براي جستجوي دقيق تر از گوگل scholar استفاده كنيد اين برنامه فقط آدرس هاي علمي و دانشگاهي را ارائه مي كند و منابع آن بهتر از ساير سايت ها مي باشد. علاوه بر اين شما مي توانيد از جستجوي پيشرفته استفاده نمائيد زيرا در اين نوع جستجو شما مي توانيد نوع مدرك درخواستي خود را مشخص كنيد تا گوگل آدرسهاي دقيق تري به شما ارائه كند مثلاً تعيين زبان مدرك، تاريخ مدرك ، كليد واژه هاي فرعي، فورمت مدرك و . . . براي اين نوع جستجو كافي است كليد جستجوي پيشرفته را بر روي صفحه اصلي گوگل فعال كنيد سپس فيلدهاي درخواستي را متناسب با نياز خود پر كرده و جستجوي گوگل را فعال كنيد. همچنين شما مي توانيد از گوگل كتاب (Book) يا گوگل تصوير (Images) یا گوگل نقشه (map) براي جستجوهاي خاص خود استفاده كنيد اگر شما پس از نوشتن كليد واژه، گوگل تصوير را فعال كنيد آدرسهاي ارائه شده حداقل يك تصوير دربارة موضوع مورد نظر شما خواهند داشت.

عنوان هاي آدرس هاي الكترونيك

در هر آدرس الكترونيكي حداقل اين موارد ذكر مي شود

1) قرار داد انتقال كه معمولاً http:// مي باشد. 2) نام سرور مثلاً www.khedu 3) حوزه يا قلمرو موضوع سايت مثلاً براي سايت هاي آموزشي ac يا edu براي سايت هاي تجاري co يا com سايت دولتي gov يا org 4) كشوری که سایت متعلق به آن است مثلاً براي ايران ir براي انگليس uk براي كانادا ca براي استراليا au براي آلمان de براي فرانسه fr 5) نام پوشه اطلاعات مثلاً News براي اخبار Article براي مقالات 6) نوع و نام فايل اطلاعاتي مثلاً index. html

آيا مي توان به همه اطلاعات اينترنت اعتماد نمود:

اينترنت يك شبكه ي جهاني است كه هر كس از هر كجاي جهان در هر زمان هر نوع اطلاعات درست يا غلط را مي تواند در آن قرار دهد و هيچ مرجع قانوني و مقتدر بر صحت و عدم صحت اين مطالب نظارت ندارد بنابراين در استفاده از اين منابع بيش از ساير منابع تاريخ نويسي بايد احتياط نمود.

مهمترين سئوالاتي كه يك محقق دربارة يك مطلب ارائه شده در اينترنت بايد از خود بپرسد آن است كه اين مطلب توسط چه كسي نوشته شده؟ چه كسي آن را در كدام سايت ارائه كرده؟ مطلب از طريق چه سازمان يا چه كشوري ارائه شده؟ و بالاخره مطلب كي به روز رساني شده است؟ اگر چه معيار دقيقي براي درك درستي اطلاعات ارائه شده در اينترنت وجود ندارد اما معيارهاي زير مي تواند به اعتبار سنجي آنها كمك كند:

1- مطالبي كه توسط دانشگاهيان و محققين برجسته و مشهور ارائه مي شود نسبت به مطالبي كه افراد گمنام و غيردانشگاهي ارائه مي كنند از اعتبار بيشتري برخوردارند.

2- سايت هاي دولتي متعلق به سازمانها يا وزارت خانه ها نسبت به سايت هاي غيردولتي ممكن است در ارائه اطلاعات درست دقت بيشتري مي نمايند.

3- سايت هاي دانشگاه ها و مراكز پژوهش معتبر و يا سايت هاي نشريات كه همان مطالب نشريه را در سايت خود ارائه مي كنند از اعتبار بيشتري برخوردارند.

4- مطالب جديدتر و به روز شده نسبت به اخبار تاريخ گذشته معتبرترند.

5- موزه ها، كتابخانه ها، انتشارات و مراكز اسناد دولتي داراي سايت هاي معتبرتري هستند.

خلاصه آنکه اینترنت دریایی از اطلاعات است که سره و ناسره در آن بهم آمیخته و یکی از دشواریهای محقق تشخیص آنهاست.

منبع: سایت اینترنتی

http://www.vts.intute.ac.uk/he/tutorial/history

کاربرد اینترنت در پژوهشهای تاریخی

مطالب مشابه :

حضور فعال گروه فیزیک منطقه تبادکان در نخستین نمایشگاه هوشمند سازی مدارس

فیش حقوقی فرهنگیان

تاریخ ایران و جهان1

منابع آزمون دکتراي تاريخ دانشگاه تهران

منابع كارشناسي ارشد رشته تاريخ

کاربرد اینترنت در پژوهشهای تاریخی