شعر خوانی

قالب شعر : مثنوی

شعر از : علی باباجان

بیت 1 :

بار نخست دیدم ایران باستان را ایران کاویان را، ایران راستان را

معنی :

اولین بار بود که ایران قدیمی، کشور سلسله‌ی کاویانی و کشور انسان‌های درست کار و صادق را می‌دیدم.

لغت :

باستانی : قدیمی / کاویان : مربوط به کاوه‌ی آهنگر (شخصیّت اساطیری شاهنامه) / راستان : انسان‌های دست کار و صادق

آرایه‌ها :

تکرار «ن» «ا» و «ی» : واج آرایی / تلمیح به داستان کاوه‌ی آهنگر / باستان و راستان : جناس

نکته دستوری :

ایران باستان، ایران کاویان و ایران راستان : گروه مفعولی

بیت 2 :

بار نخست دیدم شهر قدیمی ری شهری که ابن سینا بوده است در بر وی

معنی :

اولین بار بود که شهر قدیمی ری را می‌دیدم، شهری که ابن سینا در آن جا زندگی می‌کرد.

لغت :

ابن سینا : ابوعلی سینا، دانشمند معروف ایرانی / در بر وی : در آغوش وی

آرایه‌ها :

ری و وی : جناس

بیت 3 :

دیدم خجسته شیراز، شیرازه‌ی جهان است حافظ با باغ و بستان چون بوی گل نهان است

معنی :

دیدم که شیراز فرخنده، سبب دوام و استواری جهان است و حافظ، مانند بوی خوش گل، در باغ و بستان، نهفته است.

لغت :

خجسته :فرخنده / شیرازه : در این بیت، عامل استواری و دوام و اعتبار

آرایه‌ها :

شیراز و شیرازه : جناس / جهان و نهان : جناس / شیرازه جهان بود : کنایه از سبب استواری و ارزش بودن / باغ و بستان و گل : مراعات نظیر / چون بوی گل : تشبیه

نکته دستوری :

شیراز : نهاد / شیرازه‌ی جهان : مسند / مصراع اول و دوم مفعول است برای فعل «دیدم»

بیت 4 :

شب تا سحر نشستم با پیروان سعدی آرام جان من بود شعر روان سعدی

معنی :

یک شب تا سحر با مقلّدان و دوستداران سعدی شعر می‌خواندیم، زیرا شعر ساده و لطیف سعدی، سبب آرامش خاطر من بود.

لغت :

پیروان : مقلّدان، دوستداران / روان : شیوا، آسان

نکته دستوری :

«تا» حرف اضافه، بیانگر زمان / نشستم : فعل ناگذر / شعر روان سعدی : گروه نهادی

بیت 5 :

بزم سخن به پا شد در توس باستانی از شاهنامه خواندم ابیات پهلوانی

معنی :

مجلس شعری در توس خراسان بگزار شد و بیت‌هایی را از شعرهای حماسی و پهلوانی شاهنامه، خواندم.

لغت :

بزم : مجلس / توس : یکی از شهرهای قدیمی خراسان و در گذشته به جایی گفته می‌شد که شهر نوقان و طابران و روستای سناباد - مدفن امام رضا (ع) و هارون در آن بود.

نکته دستوری :

باستانی و پهلوانی : صفت نسبی مشتق («ی» در این دو واژه، صفت نسبت است) / توس باستانی و ابیات پهلوانی : ترکیب وصفی

بیت 6 :

آهسته پا نهادم در کوچه باغ خیّام لبریز روشنی بود آن جا چراغ خیّام

معنی :

با وقار و احترام در کوچه های شهر نیشابور، آرامگاه خیّام، رفتم، شهری که به خاطر پرتو وجود خیّام، غرق نور و روشنایی بود.

نکته دستوری :

پا نهادم : فعل مرکب / آهسته : قید / «ی» در روشنی : مصدری (= روشن بودن)

بیت 7 :

در راه سوی تبریز آمد به خاطر من شعر «کمال» عاشق، سوز فراق میهن

معنی :

در بین راهی که به تبریز می‌رفتم شعر کمال خجندی و غم و اندوه دوری از وطن، به یاد من آمد.

لغت :

خاطر : ذهن، یاد / سوز : غم و اندوه شدید

نکته دستوری :

مصراع دوم، نهاد است برای فعل «آمد».

بیت 8 :

ای صاحب سخاوت، رود دمان کارون بادا تو را درودی از رودبار سیحون

معنی :

ای رود خروشان و بخشنده‌ی کارون، سلام و آفرین رود سیحون بر تو باد.

لغت : سخاوت : بخشش / دمان : خروشان / درود : سلام و آفرین

آرایه‌ها :

کارون : تشخیص (چون منادا واقع شده) / تکرار «د» و «ر» : واج آرایی / رود، رود کارون، رودبار و سیحون : مراعات نظیر

نکته دستوری :

دمان : مشتق (دم : بن مضارع + ان) رودبار : مشتق (رود + بار : پسوند مکان)

شعر خوانی : ایران

مطالب مشابه :

نگاهی به شعر « زنگ آفرینش » کتاب فارسی هفتم

زنگ افرینش

شعر خوانی : رنگ بهاران

نمونه سوال 2 امتحان ادبیات هفتم

سوالات فصل سوم فارسی اول

آزمون ادبيّات فارسي پايه ي هفتم (اوّل متوسطه)

شعر خوانی : ایران

معنی شعر های فارسی سال هفتم