سازه نگهبان و انواع روشهای اجرای آن

سازه نگهبان و انواع روشهای اجرای آن

شهرداری منطقه 19 ناحیه 2

گردآوری و تنظیم

طیبه رضامند

اهمیت اجرای سازه نگهبان

در گودبرداری ها به منظور کاهش حوادث ناشی از گودبرداری های ناایمن ، نصب سازه نگهبان و همچنین حضور مهندس ناظر در هنگام گودبرداری الزامی است

طی چند سال اخیر، گودبرداری های غیراصولی نقش اصلی در تخریب ساختمان های قدیمی و فرسوده داشته اند و در این میان مهندسان ناظر، پیمانكاران، صاحبان ملك و یا حتی كارگران استخدام شده در بسیاری موارد از جزییات صحیح محافظت و پیشگیری از این حوادث اطلاع کافی ندارند.

سازمان حفاظت و پیشگیری از حریق و حوادث آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران، ضوابط سازه نگهبان را از جمله الزامات شهرداری در صدور پروانه ساخت دانسته و علاوه بر آن ، سازمان آتش نشانی نیز در دستورالعمل های ایمنی كه در صدور پروانه ساخت ساختمان های بلند و یا كوتاه درج می شود، موارد ایمنی مربوط به گودبرداری را عنوان كرده است، و در این میان مالك، مهندس ناظر و پیمانكار هستند كه باید این ضوابط را رعایت كنند .

از نظر حقوقی اعمال ضوابط سازه نگهبان و دقت در عملیات خاکبرداری به عهده مالکان و مهندسین ناظر و مجریان پروژه های ساختمانی می باشد. مهندسین ناظر و مجریان پروژه های ساختمانی نظر به مسوولیتی که در قبال حفظ جان شهروندان دارند باید در رعایت نکات ویژه به منظور تامین ایمنی شهروندان در بافت های فرسوده شهری به هنگام اجرا و ساخت پروژه های ساختمانی دقت کافی داشته باشند .

مالکین ساختمانهایی که خصوصا در طرفین آن بناهای قدیمی و فرسوده وجود دارد موظفند شرایط سازه نگهبان را که برابر نقشه به تصویب آن منطقه رسیده است کاملا اجرا نمایند و همچنین موظفند در صورت احتمال ریزشی یا لغزش دیوارها به هنگام عملیات گودبرداری با نصب "شمع سپر و مهاری محکم" نسبت به حفاظت دیوارهای اقدام موثر و لازم را عملی نمایند تا اصول ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا کاملا رعایت گردد.

در بسیاری از پروژه های ساختمانی لازم است که زمین به صورتی خاکبرداری شود که جداره های آن قائم یا نزدیک به قائم باشد. این کار ممکن است به منظور احداث زیر زمین ، کانال ، منبع آب و .. صورت گیرد. فشار جانبی وارد بر این جداره ها ناشی از رانش خاک بر اثر وزن خود آن ، و نیز سر بار های (surcharge) احتمالی روی خاک کنار گود می باشد. این سربارها می توانند شامل خاک بالاتر از تراز افقی لبه ی گود ، ساختمان مجاور ، بارهای ناشی از بهره برداری از معابر مجاور و … باشند.

به منظور جلوگیری از ریزش ترانشه و تبعات منفی احتمالی ناشی از این خاکبرداری ، سازه های موقتی را برای مهار ترانشه اجرا می کنند که به آن سازه های نگهبان (retaining structures;support systems) می گویند. اهداف اصلی هدف اصلی ایمن سازی جداره های گود با استفاده از سازه های نگهبان ، حفظ جان انسانهای خارج و داخل گود ، حفظ اموال خارج و داخل گود و نیز فراهم آوردن شرایط امن و مطمئن برای اجرای کار می باشد.

انواع روش های اجرای سازه نگهبان

پایدارسازی جداره های گودبرداری به صورتها و روشهای مختلفی صورت می گیرد که از جمله آنها عبارتند از: -

مهار سازی (anchorge)

- دوخت به پشت (tie back)

- دیواره دیافراگمی (diaphragm wall)

- مهار متقابل (reciprocal support)

- اجرای شمع (piling)

- سپر کوبی (sheet piling)

- اجرای خرپا (truss construction)  1-

۱-روش مهار سازی

در این روش ابتدا در کنار دیواره های زمینی که قرار است گود برداری شود جاههایی با فواصل معین حفر می شود . سپس در انتهای چاه آرماتور گذاری می گردد . بعد از آن پروفیل های فلزی به صورت عمودی روی آن کار گذاشته شده و بعد داخل چاه بتن ریزی می شود .

برای اتصال مهارهای عمودی به خاک پشت آن سوراخهایی افقی یا مورب در خاک ایجاد شده و داخل آن طبق شرایط فنی آرماتور کار گذاشته شده و بتن ریزی می گردد. سپس ستونهای عمودی به میلگردهای در خاک ، متصل گردیده و توسط مهارهای افقی به هم وصل می گردد. روی کل دیواره توسط شبکه ارماتور پوشانده شده و روی آن بتن پاشی میگردد . به این طریق دیواره جداره کاملا یکپارچه و مستحکم می گردد.

2- روش دوخت به پشت

در این روش گود برداری مرحله به مرخله انجام می گیرد .در هر مرحله که خاک برداشته می شود . درتمام دیواره با فواصل معین سوراخهایی به قطر 10 تا 15 سانتی متر ایجاد شده و داخل آن میلگردهای پیش تنیده گذاشته می شود و سپس بتن ریزی می گردد.

سپس تمام دیواره با شبکه میلگرد پوشانده شده و این میلگردها با میلگرد سوراخها اتصال داده شده و کاملا مهار میگردد . سپس روی کل دیوار بتن پاشی می کردد.

۳- روش دیواره دیافراگمی

دراین روش ابتدا به کمک دستگاه های حفاری محل احداث سازه نگهبان حفاری شده سپس به طور همزمان محل حفر شده بوسیله شبکه آرماتوری که قبلا آماده شده پر شده و بتن ریزبی می گردد .

۴- روش مهار متقابل

در این روش ابتدا در دو جداره مقابل زمین چاه هایی حفر می شود و در انتهای آن ارماتور بندی می گردد . سپس با استفاده از پروفیل های فولادی ستون هایی به صورت عمودی در داخل چاهک قرارداده می شود و انتهای چاهک بتن ریزی می گردد . جهت مها ر بیشتر ستونها به صورت افقی هم به یکدیگر متصل می گردند . سپس ستونهای جداره های دوطرف توسط مهارهای افقی به یکدیگر وصل می گردند .

این مهارها حتما باید افقی باشد یعنی ستونهای کاملا روبروی هم به یکدیگر وصل گردند . بسته به عرض زمین ممکن است این مهارهای مقابل از پروفیلهای تکی و یا به شکل خرپاهای افقی طراحی و اجرا گردد.

۵- روش اجرای شمع

در این روش در جداره های محل گود برداری چاههایی حفر می شود .فاصله این چاه ها باید به حداقل ممکن برسد و یا فاصله میان آنها به روش مناسبی مهار گردد.

پس از حفر چاهها درون آنها با شبکه آرماتور کاملا پر شده و سپس بتن ریزی می گردد. پس از اتمام بتن ریزی چاه ها یک تیر رابط افقی روی سر چاه ها اجرا شده و به طرز مناسبی با آرماتورهای چاه ها اتصال داده می شود تا از حرکت و جابجایی آنها جلوگیری کند . پس از آن مراحل خاکبرداری آغاز می شود .

۶- روش سپر کوبی

در این روش تمامی سطح دیواره های مجاور خاک زمین مورد نظر سپر کوبی می گردد. یعنی ورق های فولادی که شکل و ضخامت آنها توسط محاسبات دقیق فنی تعیین می گردد توسط دستگاه مخصوص کوبنده در دور تا دور جداره ها کوبیده می شود تا یک جداره مقاوم ایجاد نماید .

پس از اتمام عملیات سپر کوبی عملیات خاکبرداری آغاز می شود .

۷- روش اجرای خرپا

در این روش ابتدا در جداره های مجاور خاک زمین مورد نطر چاه هایی حفر گردیده و انتهای آنها ارماتور بندی می گردد.

سپس ستون عمودی فلزی داخل چاه قرار داده شده و با ارماتور های داخل چاه اتصال مناسب پیدا می کند سپس قسمت انتهایی چاه تا ارتفاع مناسب بتن ریزی می شود تا اتصال ستون عمودی با ارماتورها به طور کامل برقرار گردد.

سپس در کف گود فونداسیونی طبق نقشه جهت اتصال اجزای مورب خرپا اجرا شده و عضو مورب با زاویه مناسب به ستون عمودی متصل می گردد.

سپس بتدریج گود برداری شده و در ارتفاع مناسب سایر اجزای مهاری خرپا نیز اجرا می گردد . پس از اتمام خاکبرداری برای مهار و کنترل بهتر خرپاها و فشار خاک جانبی می توان ار تخته کوبی یا مهارهای افقی بین خرپاها استفاده نمود .

این روش برای اجرای سازه نکهبان در قطعات داخل شهری مناسبتر و متداول تر است . لذا مراحل اجرای کار توضیح بیشتری داده شده است .

خاکبرداری با ایجاد شیار جهت اجرای سازه نگهبان و حفر چاه در پای شیارها جهت اجرای ستون عمودی خرپا گاهی روش خرپایی به صورت موازی انجام می شود .

در این روش به طور همزمان دو ردیف چاه جهت قراردادن ستونهای عمودی با همان روشی که توضیح داده شد حفر می گردد و دو ستون عمودی کار گذاشته می شود .

سپس به تدریج حاک برداشته شده و سایر اجزای خرپا حهت اتصال دو ستون اجرا می گردد . تا خاکبرداری تکمیل شود . جهت انتقال فشار خاک ما بین خرپاها از قطعات پیش ساخته و یا تحته کوبی و یا سایر روشها استفاده می گردد.

منابع و مواخذ :

1- کتاب اصول و مبانی گودبرداری و سازه های نگهبان ، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان ،دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان ، دکتر حمیدرضا اشرفی ، انتشارات بهینه ، سال 1388

2- جزوه آموزشی سایت CIVIL.IR مرجع آموزشی مهندسین عمران

3- سایت شهرداری تهران

4- سایت وزارت مسکن و شهرسازی ، دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان

سازه نگهبان و انواع روشهای اجرای آن

مطالب مشابه :

کتاب با توضیح اضافه!

دکتر حمید رضا اشرفی

گودبرداری و اجرای سازه نگهبان

لیست انتخاباتی حزب اعتدال و توسعه در تهران عبارتند از :

فهرست اسامي تاييد شده نامزدهاي عضويت در هيات مديره سازمان نظام مهندسي ساختمان استان تهران

قابل توجه کارشناسان بهداشت حرفه ای شاغل درصنایع کاشان

نگاشت هشتاد و هشتم

منابع مقدماتی الکتروتکنیک

سازه نگهبان و انواع روشهای اجرای آن