نگرشي بر دعا درماني و نقش آن در زندگي

انسان عصر حاضر بسيار تنهاست. اين تنهايي از يك سو به علت افزايش مشغله، تفريحات و فعاليتهاي انسان امروزي ايجاد شده است و از سوي ديگر از جدايي و بي اعتقادي وي به منشاء هستي ناشي مي شود. اين احساس تنهايي به نوبه خود با عوارضي سنگين همراه است كه افزايش سرسام آور آمار طلاق، افزايش خشونت، فروپاشي خانواده ها و بسياري از معضلات ديگر نمونه هايي از آن هستند. دعا و مناجات با پروردگار هستي، يكي از راههاي نجات از اين مشكلات به شمار مي آيد. بررسيهاي اخير نشان مي دهد كه هنوز هم شمار زيادي از مردم هنگام مواجهه با مشكلات و مصائب به دعا و مناجات روي مي آورند. آثار دعا و مناجات تنها آرامش بخشي و كاهش فشار عصبي را به همراه ندارد بلكه با نتايج مادي و فيزيكي فراواني همراه است. امروزه در مكاتب علمي جهان پديده اي به نام دعا درماني تا حدود زيادي جاي خود را باز كرده است و بسياري از متفكران به آثار دعا در جهان هستي اعتقاد دارند. يكي از كتابهاي معروفي كه در اواخر قرن بيستم در اين زمينه به چاپ رسيده، كتابي است به نام نجات روح: مجموعه اي از پژوهشهاي روحي و علمي[۱]، اثر دكتر لري دوسي[۲]. در اين كتاب با اشاره به پژوهشهاي علمي در زمينه دعا درماني، اصول دعا درماني نيز درج شده است. در اين مقاله تلاش مي كنيم تا بخشي از مطالب اين كتاب را به صورت خلاصه به تحرير درآوريم.

يكي از جالبترين پژوهشها در اين زمينه، در مبتلايان به بيماريهاي قلبي انجام شده است. يكي از متخصصان قلب بيمارستان سن فرانسيسكو، ۳۹۳ بيمار مبتلا به مشكلات قلبي را از نظر پاسخ به دعا درماني تحت بررسي قرار داد. وي اين بيماران را به دوگروه دعا شده و كنترل تقسيم كرد. وي نام و شرايط جسمي بيماران گروه اول را به جمعي از افراد داد تا هر روز براي آنان دعا كنند. خود بيماران و پزشكان و پرستاران آنان نمي دانستند كه هر بيمار در كدام گروه قرار دارد (اين نوع پژوهش را در اصطلاح دوسو كور[۳] مي نامند که از دقت بيشتري برخوردار است). نتايج اين پژوهش بسيار جالب بود به نحوي كه پس از ده ماه مشاهده شد كه بيماران گروه دعاشده روند درماني بهتري را در بيمارستان طي كرده بودند به نحوي كه آنتي بيوتيك كمتري براي آنان مصرف شده بود، با شيوع كمتري به عوارض ريوي دچار شده بودند و كمتر از گروه كنترل به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعي نياز پيدا كرده بودند. جالب آن كه ميزان مرگ و مير در اين گروه نيز كمي كمتر بود (هرچند از لحاظ آماري تفاوت دوگروه در اين زمينه چشمگير نبود). اين مطالعه همچنين نشان داد كه فاصله و وابستگي افراد به فرد دعا شونده اثري بر قدرت دعا ندارد.

دعا درماني تنها در ديگران موثر نيست و خود فرد نيز مي تواند از آثار آن بهره مند شود. يكي از پژوهشها به دانشگاه ردلند[۴] كاليفورنيا[۵] مربوط مي شود. پژوهشگران اين دانشگاه در سال ۱۹۵۱ نقش دعا درماني را در بهبود مشكلات اعصاب و روان بررسي كردند. آنان بيماران خود را به سه گروه تقسيم كردند. گروه اول تحت روان درماني قرار گرفتند، از گروه دوم خواستند كه هر روز براي سلامتي خود دعا كنند اما به آنان آموزشي در اين زمينه ندادند و گروه سوم نيز در جلساتي گروهي اصول دعا درماني را آموختند و براي سلامت خود دعا كردند. براي آشنا كردن بيماران به مشكلاتشان نيز از سه آزمون رورشاخ (Rorschach)، زوندي (Szondi) و تي اي تي (TAT) استفاده شد. در پايان پژوهش گروه روان درماني ۶۵ درصد بهبود نشان دادند و گروه دعا درماني بدون آموزش هيچ بهبودي نشان ندادند. اين درحالي بود كه گروهي كه تحت آموزش دعا درماني قرار گرفته بودند ۷۲ درصد بهبود نشان دادند.

اما نتايج پژوهشهاي دعا درماني تنها به انسانها محدود نمي شود. گروهي از پژوهشگران بنياد پژوهشي اسپيندتريفت[۶] اثر دعا بر ساير موجودات را نيز بررسي كرده اند. آنان اثر دعا را بر رشد دانه هاي گندم سياه يا چاودار بررسي كردند و نشان دادند كه در شرايط يكسان، دانه هايي كه براي آنها دعا شده بود به نسبت بيشتري جوانه زدند. اين گروه سپس در بررسي ديگري، دانه ها را تحت شرايط فشار قرار دادند يعني به جاي آب معمولي آنها را با آب نمك آبياري كردند. نتيجه پژوهش بسيار جالب بود و مشخص شد كه در شرايط فشار ميزان جوانه زدن و رشد دانه هاي دعا شده نسبت به دانه هاي كنترل بسيار بالاتر خواهد بود. آنان با افزودن ميزان نمك آب و مشاهده واكنش دانه ها به دعا دريافتند كه هرچه شرايط محيطي پرفشارتر شود اثر دعا درماني روي اين دانه ها در مقايسه با گروه كنترل، بيشتر خواهد شد.

حال بايد ديد كه در دعا چه نكاتي را بايد در نظر داشت. دعا كردن بر دو پايه اساسي استوار است: صداقت و عشق. دعا بايد با صداقت بيان شود. اين امر بيش از آنچه به نظر مي رسد دشوار است زيرا انسان به صورت ناخودآگاه تلاش مي كند تا بر اساس نگرش و نظرات ذهني خود حقيقتي را بيافريند و تمام تلاش خود را براي دفاع از اين حقيقت به كار بندد. اين تلاش حتي هنگامي كه ما با پروردگار خود مناجات مي كنيم نيز ادامه دارد و مي تواند ما را از صداقت واقعي دور سازد. شايد اولين قدم براي رسيدن به صداقت قبول ضعفها و مشكلاتمان باشد. از سوي ديگر دعا بايد عاشقانه باشد. عشق نيروي رشد دهنده حيات و مفهوم هستي است و شايد مناجات عاشقانه، بنده را چنان مجذوب كند كه خواست و نياز خود را در سايه جذبه عشق فراموش سازد و تنها به خالق خود بينديشد و بس. كه

عشق اسطرلاب اسرار خداست

علت عاشق ز علتها جداست

اصول دعا درماني

هنگام دعا درماني چهار شرط مهم را بايد در نظر داشت و آنها را در دعا رعايت كرد. اين چار اصل عبارتند از تداوم و نظم دعا، تسليم بودن، مثبت نگري و پذيرا بودن.

تداوم و نظم دعا

بسياري از مردم تنها هنگام بروز مشكلات به دعا روي مي آورند اما اين كافي نيست. دعا بايد به يكي از جنبه هاي ثابت زندگي تبديل شود. دو رويكرد اساسي در اين باره وجود دارد كه هر كس مي تواند مطابق با احساس نياز خود يكي از اين دو رويكرد را انتخاب كند. رويكرد اول دعا كردن در زمانهاي خاص است. مثلا صبح زود پس از بيدار شدن از خواب و هنگام شب پيش از رفتن به رختخواب. اين نوع دعا كردن بيشتر در ميان مسيحيان رايج است. عادت كردن به اين شيوه دعا نيازمند برنامه ريزي و رعايت نظم است زيرا نوعي عادت محسوب مي شود و براي جاي دادن هر عادت در زندگي روزمره به برنامه ريزي نياز داريم. انسان براي ايجاد يك عادت يا رفتار جديد به بيست و يك روز زمان نياز دارد. روش دوم دعا كردن دائم است. اين روش دعا كردن با انگيزه هاي عاشقانه بيشتري همراه است و فرد هميشه خود را در كنار پروردگارش احساس مي كند. در اين شيوه، فرد در هر فرصتي با پروردگار خود مناجات مي كند به حدي كه پس از مدتي وجود وي از روح دعا سرشار مي شود و گويي تمام اعمال و رفتارش مناجات با پروردگار هستي است.

تسليم بودن

يك مناجات كننده واقعي همه چيز را به پروردگار خود واگذار مي كند و تنها تلاش كردن را وظيفه خود مي داند. تسليم بودن تنها به معني پذيرفتن اجباري آنچه پيش مي آيد نيست. فرد بايد تلاش كند كه از پيشامدها راضي و خشنود باشد و چون آنها را ناشي از مشيت آفريدگار مي داند، بپذيرد كه وقوع آنها همواره در جهت خير و صلاح اوست هرچند كه در ظاهر ممكن است با منافع مادي و لحظه اي وي سازگار نباشند زيرا پايه و بناي تمام افعال هستي عشق است و بس. در تسليم بودن دو اصل اساسي وجود دارد. اول اين كه بايد بدانيم تسليم بودن حالتي نيست كه يكباره به آن برسيم و براي هميشه آن را حفظ كنيم بلكه بيشتر نوعي تمايل و نگرش است كه با تلاش مداوم به دست مي آيد و باقي مي ماند. دوم اين كه تسليم و رضايت بايد قابل شنيدن باشد. گوشهاي ما به شنيدن مناجاتمان با پروردگار و تسليم بودنمان به مشيت وي نياز دارند. واگذار كردن نتايج همه چيز به پروردگار و تسليم بودن محض، وجود ما را از ما و ترسها و وسواسهايمان خالي مي كند و آنچه جاي آن را مي گيرد عشق، ايمان، رضايت و يقين خواهد بود.

مثبت نگري

هنگامي كه فردي دعا مي كند و چيزي را خالصانه از پروردگار خود مي خواهد بايد به اجابت آن نيز ايمان داشته باشد به عبارتي ايمان داشته باشد كه به محض درخواست خالصانه چيزي از پروردگار، دعايش اجابت شده است. اين امر ممكن است كمي پيچيده به نظر برسد زيرا ممكن است در زندگي روزمره ظاهرا با مواردي مخالف اين نكته مواجه شده باشيم. اما به اين پديده بايد عميق تر نگريست. هنگامي كه ما خواهان بروز تغييري هستيم (به ويژه اگر تغييري بيروني مد نظر ما باشد)، بايد توجه داشته باشيم كه اين تغيير الزاما از همان مسيري كه ما توقع داريم، ايجاد نمي شود و گاه سلسله اي از تغييرات ديگر به عنوان پيش نياز اين خواسته مطرح هستند كه شايد بسياري از آنها دروني باشند. در اين موارد اگر ما به اجابت دعايمان اعتقاد نداشته باشيم و آمادگي پذيرش آن را در خود ايجاد نكنيم، ممكن است به سادگي از اجابت دعاي خود پيشگيري كرده باشيم.

پذيرا بودن

آمادگي پذيرفتن آنچه كه براي آن دعا كرده ايم يكي ديگر از اصول دعا است. اين امر به ويژه هنگامي كه براي خود دعا مي كنيم از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. اين بخش ارتباط بسيار نزديكي با مثبت بودن دارد. به گفته پژوهشگران دانشگاه ردلند هرچه ما بيشتر بر خواسته هاي خود تاكيد كنيم و آنها را از درون بپذيريم، بيشتر مي توانيم شاهد اجابت خواسته هاي خود باشيم. البته در صورتي كه اين خواستها بر اصولي مانند بخشش، محبت، شجاعت، فراواني، دوستي، سلامتي و مانند اينها استوار باشند. يعني مسير آنها با مشيت و اراده خداوند در يك امتداد باشند.

دعاي جهت دار و دعاي غير جهت دار

تصور كنيد كه به بيماري خاصي مبتلا هستيد. در صورتي كه بخواهيد براي درمان خود دعا كنيد دو روش را در پيش روي داريد. يكي اين كه مستقيما آنچه را كه تصور مي كنيد درست باشد از پروردگار خود بخواهيد. اين گونه دعا كردن را دعاي جهت دار مي نامند. روش ديگر آن است كه به سادگي همه چيز را به پروردگار واگذار كنيد و به عبارتي به صورت غير جهت دار دعا كنيد. پژوهشگران هر دو روش دعا را تحت بررسي قرار داده اند. آنان نقش اين دو گونه دعا را در رشد دانه هاي گياهي بررسي كرده اند. جالب توجه آن كه بر اساس يافته هاي آنان، اثر دعاي غير جهت دار به مراتب از دعاي جهت دار بيشتر بوده است. اين امر ممكن است ناشي از آن باشد كه فرد به آگاهي خاصي درباره خواسته خود (مثلا نوع بيماري و نحوه درمان آن) نياز ندارد و جهت و روش برآورده شدن دعا را به پروردگار واگذار مي كند.

شما نيز مي توانيد پژوهشهاي خود را درباره دعا آغاز كنيد

شما نيز مي توانيد آنچه را مي خواهيد در غالب دعايي از سر مهر، عشق و تسليم آغاز كنيد و تا مدتي دعادرماني را به كار بگيريد و پس از آن نتيجه اي را كه به دست آورده ايد با شرايط اوليه مقايسه كنيد. در اين ميان همواره به ياد داشته باشيد كه تغييرات بيروني كمتر از تغييرات دروني اهميت دارند زيرا بسياري از تغييرات بيروني كه ما در انتظار آنها هستيم (مثلا كسب ثروت، سلامتي، و مانند اينها) تنها هنگامي روي مي دهند كه ما از درون تغييرات مناسب را در خود ايجاد كنيم. به عنوان مثال اگر ما مي خواهيم كه در شغل خود موفق باشيم (تغيير بيروني)، بايد ابتدا توان و مهارت خود را بالا ببريم (پيش نياز) و اين امر مستلزم ايجاد روحيه پشتكار، اعتماد به نفس، و تلاش مداوم (تغيير دروني) خواهد بود. در صورتي كه اين اصول را به درستي رعايت كنيد ممكن است با نتايج شگفت آوري روبرو شويد.

نگرشي بر دعا درماني و نقش آن در زندگي

مطالب مشابه :

دعا به جهت آرامش قلب

دعا جهت شفا یافتن از بیماری, دعا درمانی,/دعا جهت آرامش قلب, دعا درمانی, انواع دعاها, دعاها

دعا و بهداشت روان

دعا و آرامش روح

دعا منشا آرامش است

نگرشي بر دعا درماني و نقش آن در زندگي