روايت گردشگر آلماني از مکتب خانه ها و چگونگي تنبيه شاگردان

آدام الئاريوس منشي و مشاور يک هيئت آلماني که در دوران صفويه به ايران سفر کرده بود خاطرات جالبي را از اين سفر در کتابش آورده است .
چون که مردان ايراني همسران متعدد اختيار مي کنند، بنابراين کودکان بسياري نيز به دنيا مي آورند، برخي از پدران داراي بيست، سي يا بيشتر فرزند هستند. اين کودکان در حال حاضر مانند زمان هاي پيشين تربيت نمي شوند که سال هاي اول زندگي خود را مانند زندانيان در اتاق هاي دربسته نزد مادران خود به سر برند و اجازه نداشته باشند که مدت هاي مديدي در برابر چشم پدر خود ظاهر شوند. همچنين اکنون، آن چنان اجباري وجود ندارد که تيراندازي با کمان و اسب سواري بياموزند و تعدادي از آن ها همين که خواندن و نوشتن فراگرفتند، مشغول کار مي شوند کمتر ايراني ديده مي شود که خواندن و نوشتن نداند، بدون درنظرگرفتن اين که در کدام قشر اجتماعي قرار دارد، زيرا ايراني ها فرزندان خود را حتي زودتر از معمول به مدرسه مي فرستند. مساجد آنان که محل عبادت است، مدرسه نيز هست و هر شهر به تعداد کوچه هاي آن مسجد دارد، زيرا هرکوچه داراي مسجد ويژه خود است که هزينه آن را بايد اهالي همان کوچه تامين کنند. در هر مدرسه يک معلم به نام ملاويک خليفه که جانشين وهمکار اوست به کار اشتغال دارند.ملا و در وسط دايره اي از پسربچه ها که در کنار ديوار نشسته اند مي نشيند. زماني که فقط الفبا را ياد گرفته اند در ابتدا و آغاز درس چند آيه از قرآن مجيد را از رو تلاوت مي کنند و بعدها به مرور زمان قرائت قرآن کريم از آغاز تا پايان جزئي از درس آنان را تشکيل مي دهد. پس از تلاوت قرآن گلستان شيخ و بوستان وي و نيز حافظ که اثر او هم مانند بوستان از نصيحت و اندرز سرشاراست خوانده مي شود.دانش آموزان يک متن را با صداي بلند مي خوانند. پسربچه هاي محصل اگر مرتکب خطايي شوند مانند ما با ترکه به پشت آنان نمي زنند، بلکه با چوبدستي کتک مي خورند. من ديده ام که دو پسربچه را به جهت خطايي که کرده بودند، چگونه پاهايشان را به فلک بستند و ملاي مکتب خانه با چوبدستي چند ضربه محکم برکف پاي آنان کوفت. به همين ترتيب دستان محصلين خلافکار را مي بندند و آن چنان ضربه مي زنند که خون از زير ناخنشان فواره مي زند. حال اگر گناهي که از محصل سر زده است بزرگ باشد و يا هنگامي که او را مي خواهند به چوب فلک ببندند از دست ملا بگريزد، او را مي گيرند و پاشنه پايش را مي شکافند و بر آن زخم نمک مي پاشند. چون کودکان ايراني داراي طبيعتي خشن هستند به مجازات هاي معمولي اهميت نمي دهند، بنابراين بزرگترها مجبورند اين چنين با خشونت و شدت عمل کنند. اگرچه در ايران افراد قليلي هستند که برخلاف ما در آلمان علوم رايج را به طور اساسي فرا مي گيرند و تحصيل مي کنند. ولي مردم به اين دانش ها اهميت زيادي مي دهند و به دانشمندان ارج مي نهند آنان به اين دانشمندان فيلسوف مي گويند. در مکتب خانه هاي معمولي، پس از اين که محصلين خواندن و نوشتن فراگرفتند، درس حساب داده مي شود. در اين قسمت از درس، دانش آموز متوسط الحال از اعداد هندي و آنان که دانش بيشتري دارند از اعداد عربي استفاده مي کنند. به مناسبت ظرافتي که در زبان شيخ سعدي شاعر نامور در مشرق زمين وجود دارد، قبل از ساير آثار او ابتدا گلستان فراگرفته مي شود، زيرا در کنار هنر زيباي خطابت که در اين اثر ديده مي شود، جملاتي پرمغز و قواعدي در زمينه سياست نيز با خود همراه دارد. در ايران کمتر فردي پيدا مي شود که خواندن و نوشتن بداند و اين کتاب را در خانه خود نگهداري نکند، زيرا اگر کسي بخواهد از نظر دانش و شخصيت، خود را نسبت به ديگران برتر نشان دهد، حتي اگر يک فرد معمولي باشد، در ضيافت ها، در معاملات و در بحث ها متوسل به اين کتاب مي شودو از آن نقل مي کند .

روايت گردشگر آلماني از مکتب خانه ها و چگونگي تنبيه شاگردان

مطالب مشابه :

روايت معجزات حضرت ابوالفضل(ع) از زبان كليددار حرم آن بزرگوار

روايت معجزات حضرت ابوالفضل(ع) از زبان كليددار حرم آن بزرگوار

عقاید و باورهای دین هندو > آداب و احکام ازدواج در دین هندویی

دعا برای مریض

کلمات و اصطلاحات ترکی و فارسی بجنوردی

روايت گردشگر آلماني از مکتب خانه ها و چگونگي تنبيه شاگردان