لوگوتایپ یا تایپوگرافی؟
در مبحث «نشانه نوشته» يا Logo Type بلافاصله بايد خاطرنشان ساخت كه هر يك از حرف (Type) و كلمات، اصلاً آن چيزي نيستند كه پرنده، پل، پرواز، باران يا چتر و كلاه و لباس نشان ميدهند. با اين حال «حروف» و «كلمات» مي‌توانند معناي چيز ديگري جز خود باشند.
در تبارشناسي «نشانه‌ها» با سه دسته نشانه مواجه مي‌شويم:
1) Logo Type «لوگوتايپ» يا نشانه نوشته.
2) ico Type «آيكوتايپ» يا نشانه شمايلي (تصويري).
3) Logo mixed «لوگوميكس» يا نشانه تلفيقي.
لوگو تايپ (نشانه نوشته):
لوگو تايپ‌ها از عناصر نوشتاري به دست مي‌آيند. اين دسته از نشانه‌ها، هر گاه از «حرف» يا حروف اول نام يك مؤسسه ساخته شوند، با عنوان «مونوگرام» Monogram شناخته مي‌شوند كه عنوان بسيار بامعنايي براي چنين لوگوتايپ‌هاست.مونوگرام‌ه??? ? جنبه‌هاي تصويري برجسته‌تري نسبت به لوگو تايپ‌ها دارند. به بيان روشن‌تر، يك لوگوتايپ در نگاه نخست بايد «خوانده شود»، اما يك مونوگرام ابتدا ديده مي‌شود و با كمي مكث حروف تشكيل دهنده آن فاش شده و براي بيننده قابل درك مي‌شود.
در ارزيابي اصولي و علمي يك لوگوتايپ بايد توجه داشت كه «خوانايي» فرع بر «زيبايي» است. يا به عبارتي، در طراحي يك لوگوتايپ «زيبايي» بايد در استخدام «خوانايي» باشد.
بسيار ديده شده است كه يك لوگوتايپ يا «نشانه نوشته» براثر استفاده مكرر و به مرور زمان براي مخاطبان مثل يك «نوشته قابل خواندن» تلقي نشده و همانند يك «تصوير» يا icon (آيكون) در اذهان جا مي‌افتد.
بروز چنين رفتاري در حالي است كه مي‌دانيم در ساختار يك Logo Type بيشتر دو ضلع از اضلاع مثلث چارلز سندرس پي‌رس دخيل هستند: «دال» و «مدلول»! زيرا ضلع سوم اين مثل، يعني «مصداق» به بازنمايي تصويري (اعم از فيگوراتيو يا هندسي) دلالت مي‌كند و در مبحث نشانه‌هاي آيكونيك (شمايلي) مورد استفاده دارد.
? آيكو تايپ (نشانه شمايلي):
اين نوع از نشانه‌ها يا نماد تجريدي يك نقش هستند و يا تصوير يك شيء را آشكار مي‌سازند.
آيكو تايپ‌ها يا فيگوراتيو و يا غيرفيگوراتيو هستند، كه در چنين حالتي از عناصري چون مثلث، دايره، مربع و ... ساخته مي‌شوند.نشانه‌هاي شمايلي (ice Type) سه نوع‌اند:
1 ) imaginative (تصويري).
2 ) diagrammatic (نموداري).
3 ) metaphorical (استعاري).
كه نشانه‌هاي (تصويري) شباهت بسياري را با يك پديده مادي بروز ميدهند و نشانه‌هاي «نموداري» به طرزي موجز و ساده، ويژگي‌هاي يك كالا يا محصول را نشان ميدهند.
اما نشانه‌هاي (استعاري)، از طريق جابه‌جايي معنايي و به كار گرفتن عنصري معنادار، عملكرد يا توانايي يك كالا، فرآورده يا خدمات را نشان ميدهد.
استخراج مباني فني و زيبايي‌شناسانه «نشانه» از چهار منشاء زير به فهم عملي و ساده‌تر «نشانه» ياري بسيار مي‌رساند:
1 ) نشانه‌هاي خوشنويسانه يا Calligraphic.
2 ) نشانه‌هاي مبتني بر Type و سيستم حروفچيني يا Typographic.
3 ) نشانه‌هاي برگرفته از منطق دستخط يا Handwriting.
4 ) نشانه‌هاي تصويري يا iconic.
بيشترين تعداد آثار در كتاب «نشانه‌ها» به نشانه‌هاي تصويري (iconic) مربوط مي‌شود.
در پيدا كردن نشانه‌ها براساس حروفچيني يا Typographic متأسفانه هيچ نشانه قابل توجهي در سرتاسر كتاب پيدا نمي‌شود و به راستي چرا نشانه‌هاي تايپوگرافيك در يك گزينش اينچنيني و در پاسداشت بزرگي از قبيله طراحي گرافيك، غايب‌اند؟
واقعيت آن است كه اصولاً در چرخه نشر و توليد آثار گرافيك، محدوديت‌هاي رقت‌انگيزي در زمينه فونت (Font) گريبانگير اهالي نشر و طراحان گرافيك است.
فقدان فونت‌هاي متعدد و متنوع كه در ضمن برخورداري از ارزش‌هاي بعدي و زيباشناسانه قابل توجه باشند، سال‌هاست كه «چشم اسفنديار» نشر و گرافيك ايران است.
يك ملت با هزار سال پيشينه نظم و نثر و يك تاريخ، كتاب آرايي و نگارگري، كل پديده نشر و گرافيك‌اش با ? تا ? فونت اداره مي‌شود. اين كه ده‌ها نمونه فونت در نرم‌افزارهاي فارسي‌نويس موجود است، در يك نگاه پاكيزه و مبتني بر رعايت اصول زيباييشناسي، در واقع يادآور نوعي اهانت به شعور بصري ايرانيان و ظرفيت‌هاي حيرت‌آور زبان فارسي است.
نشر چنين فونتهايي به اشاعه «آلودگي بصري» منجر شده و بخش‌هاي بسيار مهمي از «زيباييشناسي صفحه چاپي» را پيشاپيش مخدوش مي‌سازد. زيرا در مبحث «گرافيك مطبوعاتي» و به‌ويژه در طراحي «يونيفورم» دست طراح را براي تدوين Mark up نشريه مي‌بندد و ارائه يك «رژيم حروفچيني» اختصاصي را براي يك روزنامه يا ساير نشريات متكي بر چاپ تقريباً ناممكن مي‌سازد. و از آنجا كه «نوشتار» سطح وسيعي از صفحات يك نشريه چاپي را به خود اختصاص ميدهد، تكيه بر تعداد انگشت‌شمار فونت‌هاي موجود، از جدي‌ترين كمبودهاي گرافيك و نشر امروزي به حساب مي‌آيد.
بيشتر آثار گرافيك از دو ساخت متفاوت بياني و هارمونيزه كردن و تلفيق خلاق آن دو به دست مي‌آيند:
1 ) بيان تصويري (اعم از عكس، طراح، تصويرسازي، انواع چاپ‌هاي دستي و...)
2 ) بيان نوشتاري (اعم از تيتر، متن، شعار و ساير قابليت‌هاي كلامي و متني...)
با توجه به محدوديت‌هاي بسيار جدي در زمينه توليد «فونت» و مصرف تكراري، كسالت‌بار و نگران‌كننده فونت‌هاي نازيبا، غلط و بي‌بهره از دانش تصويري؛ طرح‌هاي متكي بر Text بيشتر از ساير جريانات گرافيكي دچار گرسنگي و فقر ناشي از كمبود دستمايه‌هاي متناسب در پردازش‌هاي خلاقه مي‌شوند.اين «كمبود» در طراحي (به معناي Design) در كليه رسانه‌هاي مكتوب ما آشكارا خود را نشان ميدهد.
اصولاً قبل از آن كه به مقوله‌هايي نظير Typography پرداخته شود، بايد به مقوله Type بپردازيم. Type به معناي «حرف» كه جزيي از كلمه است. طراحي فونت و انتقال ديجيتالي آن به سيستم‌هاي نرم‌افزاري به غناي هرچه بيشتر گرافيك ما از سويي و طراوت و طربناكي صفحات چاپي و كلي ساختار نشر ما ياري مي‌رساند.
اهميت پرداختن به اين مسأله به دليل اوج‌گيري تايپوگرافي در گرافيك معاصر جهان، از جمله در كره، ژاپن، سوئيس، هلند، ايتاليا، آمريكا و... و از سوي ديگر به دليل برخورداري ما از يك سنت ديرپا و باشكوه در حوزه كتاب‌آرايي ايراني است.
ملتي كه مهمترين بخش دارايي تصويري‌اش در كالبد كتاب متجلي شده است، علي‌القاعده بايد امروزه در جايگاه بسيار رفيعي در حوزه‌هاي مرتبط با «نوشتار» ايستاده باشد. به گونه‌اي كه اگر بخواهيم چيزي با عنوان «شيوه ايراني» را در گرافيك روز جهان به اهتزاز درآوريم، به طور يقين بايد به «خط» و كاربرد صنعتي آن در قالب Typeseting و حروفچيني توجه ويژه‌اي داشته باشيم.
مطالب مشابه :
مبانی هنر
هنرهای تجسمی - مبانی هنر - هنر برتر ازگوهرآمدپدید هر اثر تجسمی از عناصر بصری تشکیل یافته
مبانی هنرهای تجسمی (تناسب، تعادل، تباين، حركت و ريتم )
هنر، معماری - مبانی هنرهای تجسمی (تناسب، تعادل، تباين، حركت و ريتم ) - ارائه ي مقالات هنری و
دانش‌آموزان و هنرهای تجسمی
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای تجسمی،لینکستان هنری طراحی نقاشی گرافیک هنر
هنر تجسمی و هنر تجسمی محض
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای تجسمی،لینکستان هنری طراحی نقاشی گرافیک هنر
تصاویر زیبای زمستانی
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای تجسمی،لینکستان هنری طراحی نقاشی گرافیک هنر
گرافیک زبان تصویر است
هنرهای تجسمی - گرافیک زبان تصویر است - هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای تجسمی
لوگوتایپ یا تایپوگرافی؟
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای تجسمی،لینکستان هنری طراحی نقاشی گرافیک هنر
برچسب :
مبانی هنرهای تجسمی