جزوه اقدام پژوهی
درسهای زندگی
جزوه اقدام پژوهی
آشنايي با مراحل اقدام پژوهي يا پژوهش در عمل و ويژگيهاي هر مرحله
پژوهش در عمل يا اقدام پژوهي در واقع نوعي از تحقيق مي باشد كه توسط خود فرد درگير در يك مسئله براي حل و يا كاهش مشكل انجام مي گيرد. در اقدام پژوهي موضوع هاي تحقيق همگي ملموس و عيني و مربوط به فعاليت هاي روز مره مي باشد و هدف آن بهسازي امور و اثر بخشي كردن آن است.
مراحل اقدام پژوهي مراحلي دوري يا حلزوني مي باشد و از اين رو آن را چرخه پژوهش نيز ناميده اند و با توجه به اينكه روشي منظم و هدفمند مي باشد لازم است براي آن مراحلي را در نظر گرفت كه به طور خلاصه به اين شرح است:
1-مشخص كردن موضوع و عنوان پژوهش: نخستين گام در هر پژوهش تعيين موضوع مي باشد موضوعي كه انتخاب مي كنيد يا معمولاً مورد علاقه شما مي باشد،يا مربوط به مسئله اي است كه در حين كار براي شما پيش آمده است و مي خواهيد آن را بر طرف كنيد. با اين حال موضوع بايد داراي اين ويژگيها باشد: الف: مورد علاقه شما باشد ب: پژوهش پذير باشد ج: داراي اهميت باشد. د: در توان پژوهشگر باشد ه: منابع اطلاعاتي كافي در اختيار باشد.
2-توصيف وضعيت موجود و تشخيص مسئله: مطلب بسيار مهم در خصوص پژوهش در عمل دربارة وضعيتي است كه در آن قرار داريم يعني «اينجا و اكنون»
پس از بررسي وضعيت موجود لازم است رخدادهاي عمدة آن را به صورت منطقي تنظيم نمائيد و گزارش بايد تلاش كنيد تا وضعيت مورد مطالعه به روشني توضيح داده شد و به طوري كه خواننده بتواند از وضعيت مورد نظر تصوير واقعي و بدون ابهام و پرسش به دست آورد.
3-گردآوري اطلاعات (شواهد) نوع اول: براي اينكه تصوير روشني از وضع موجود داشته باشيم لازم است داده ها يا اطلاعات لازم را در اين باره جمع آوري كنيم و داده ها را طبقه بندي نمائيم و داده هاي ضروري را از غير ضروري جدا كنيم و در اين مرحله نيز هدف شما عملي و كاربردي است و نه صرفا نظري. گردآوري اطلاعات در اغلب موارد از چهار روش مصاحبه،مشاهده پرسشنامه و اسناد و ارقام حاصل مي شود. كه استفاده از نوع روش در اقدام پژوهي بستگي به موضوع و هدف پژوهش مورد نظر دارد و بهتر است تلاش كنيد كه براي كسب اطلاعات از روشهاي متعددي استفاده كنيد. هدف از گردآوري اطلاعات هم مشخص نمودن وضع موجود به كمك داده ها و شواهد و انتخاب يك راه موقت مي باشد.
4-تجزيه تحليل و تفسير داده ها: پس از جمع آوري اطلاعات و شواهد بايد به كمك آن تصوير به ثبت روشن و گويايي از وضعيت موجود داده شد در تجزيه تحليل و تفسير داده ها مفاهيم زير را بايد مورد تجزيه تحليل قرار داد: مشكل اصلي ريشه هاي اصلي آن عوامل مربوط به ريشه و پيش زمينه ها،نتايج و عواقب منفي آن و نتايج مهم ديگر
5-انتخاب راه جديد به صورت موقت: در اين مرحله بايد تلاش كرد به كمك اطلاعات تفسير شده نخست چند راه اوليه مناسب را در نظر بگيريد. و به راه حل هايي بينديشيد كه عملي باشد و آن راه را به طور عملي اجرا مي كنيد.
6-اجراي طرح جديد و نظارت بر آن: پس از اين كه راه جديد كاملاً طراحي و آماده شد آن را به اجرا بگذاريد و در مرحله اجرا سه ركن اساسي مشاهده،انديشه و عمل را در نظر داشته باشيد.
7-گردآوري اطلاعات و شواهد نوع دوم: براي اين كه دربارة عمل با تغيير جديد داوري كنيد نياز به شواهد داريد كه اين شواهد بايد مبتني بر اطلاعات منظم و منطقي باشد. پس لازم است بعد از اجراي طرح شواهدي را جمع آوري كنيد تا بدان وسيله بتوانيد ادعاي خود را اثبات نماييد .
8-ارزشيابي تأثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن: بايد در اين مرحله داده هاي جمع آوري شده را حل مرحله سوم تفسير و تحليل نمود. و با پرسش هايي بگوئيد تا نتيجه اقدام جديد را به كمك شواهد منطقي ارزيابي نماييد اگر نتيجه مثبت باشد اين اقدام را به عنوان يك راه جديد ادامه دهيد و در غير اينصورت به راه حل هاي ديگر بينديشيد و راه ديگري را پيدا كنيد.
9- تجديد نظر و دادن گزارش نهايي و اطلاع رساني: پس از اعتبار يابي و اعتبار بخشي كار خود اصلاحات لازم و نهايي را در عمل پيشنهادي انجام داده و به عنوان سندي عملي آن را آماده نماييد و بر اساس مراحل تحقيق تدوين و منظم نماييد و گزارش نماييد.
تعیین عنوان يا موضوع پژوهش :
در اقدام پژوهشی ، پژوهشگر به طور اتفاقی با مشکل برخورد می کند ، مثلاً در حین تدریس درس آمارو مدلسازی، معلم دانش آموزان کلاس را متفاوت با کلاس های هم سطح دیگر می بیند . پس از چند جلسه به این موضوع اطمینان پیدا می کند و چنین شخصی با عنوان و وضعیت درس آمار دانش آموزان یک کلاس برخورد کرده است . مساله ای که یک اقدام پژوه با آن برخورد می کند .مربوط به حوزه ی کاری اوست . در آموزش و پرورش مسائلی ممکن است توجه اقدام پژوهان را به خود جلب کند و آن ها پس از برخورد با مساله به آن بپردازند .
ویژگی های عنوان یک اقدام پژوهی :
1-عنوان باید متضمن مساله اصلی پژوهش باشد .برای یک کار اقدام پژوهی عنوان زیر انتخاب شده است:
« بهبود روش تدریس درس آمار در سال دوم دبیرستان » در صورتی که مساله ی اقدام پژوه ، ضعف یادگیری دانش آموزان یک کلاس در درس آمار بود و او با اتخاذ یک روش تدریس جدید و خلاق ، توانسته ، یادگیری دانش آموزان را بهبود بخشد . بنابراین عنوانی که در بر گیرنده مساله تحقیق است « افزایش توان یادگیری دانش آموزان در درس آمار » است .
2-عنوان باید بدون ابهام باشد .
پژوهشگری مساله اش ضعف دانش آموزان یک کلاس در درس آمار پایه دوم دبیرستان بوده که با تلاش فراوان موفق شده بود سطح یادگیری آن ها را در حد چشم گیری افزایش دهد . عنوان مناسبی که سزاوار این فعالیت علمی است می تواند چنین باشد :« تقویت یادگیری دانش آموزان یک کلاس پایه دوم دبیرستان در درس آمار با استفاده از روش ...» ولی در عنوان محقق ، نه هدف از مسیر اصلی روشن است و نه زمینه ی تغییر (تغییر چه چیز ؟) و یا عنوان بررسی سطح اعتقادات دانش آموزان یک کلاس از شفافیت و رسایی لازم برخوردار نیست .
3-عنوان باید از چارچوب محیط کاری محقق سرچشمه بگیرد .
·افزایش اعتماد دانش آموزان در جلسه ی امتحان
·افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
·بررسی بین جو سازمانی و سبک مدیریت
عنوان های فوق با فرض معلم بودن پژوهشگر به صورت زیر اصلاح می شود .
·« افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان کلاس پنجم دبستان شهید قریشی
·« افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در کلاس چهارم ابتدایی دبستان شهید قریشی
·« رابطه بین جو سازمانی و سبک مدیریت دبیرستان شهید بهشتی»
4-عنوان باید تغییر وضع نامطلوب را در جهت بهبودی وارتقاء نشان دهد .
·در اقدام پژوهشی تبدیل وضع موجود به وضع مطلوب در عنوان باید نشان داده شود . واژه های زیر تبدیل
وضع موجود به وضع مطلوب را نشان می دهد وبهتر است عنوان با این کلمات آورده شود .
تقویت ،کاهش ،تغییر ، اصلاح ،ایجاد ، حل رفع ، تبدیل ، بهبود ، راهکار عملی، به مثال های زیر توجه کنید :
ýروش یادگیری مبحث واریانس در درس آمار پایه دوم رشته ریاضی دبیرستان
ýناسازگاری یک دانش آموز
ýتشویق و ترغیب دانش آموزان یک مدرسه برای شرکت در مسابقات کتاب خوانی
هیچ یک از عنوان های بالا تغییر را نشان نمی دهد . اصلاح موارد فوق به قرار زیر است :
ýافزایش یادگیر ی مبحث واریانس توسط دانش آموزان پایه دوم رشته ریاضی دبیرستان به روش مشارکتی
ýافزایش تشویق و رغبت دانش آموزان دبستان بعثت به شرکت در مسابقه ی کتاب خوانی
ýراهکارهای عملی مناسب برای رفع ناسازگاری یک دانش آموز
4- عنوان باید با مساله هم پوشی داشته باشد .
اگر پژوهشگری برای حل مشکل رفتاری یک دانش آموز تلاش کرده باشد عنوان زیر با مساله ای که محقق دنبال کرده هم پوشی ندارد :
« حل مشکل رفتاری دانش آموزان » اصلاح شده آن به شکل زیر است :
« حل مشکل رفتاری یک دانش آموزپایه دوم ابتدایی»
یا اگر محقق برای افزایش انگیزه دانش آموزان یک کلاس تلاش کرده باشد عنوان زیر با مساله پژوهشگر هم پوشی ندارد .
« افزایش انگیزه دانش آموزان » که آن را به صورت افزایش انگیزه دانش آموزان یک کلاس پایه دوم متوسطه رشته ریاضی در درس آمار و مدلسازی » می توان اصلاح کرد :
بیان مساله :
منظور از بیان مساله این است که مشکل به خوبی شناسایی شود و ابعاد و جنبه های آن از زوایا ی بیشتری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد . توصیف وضع موجود و پرداختن به اهمیت وضرورت عنوان جزیی از بیان مساله است که در واقع ساختار اصلی و استخوان بندی فرآیند یک فعالیت است . از :
الف) توصیف وضع موجود ب) اجرای راه حل و نتیجه ج) توصیف وضع مطلوب
توصیف وضع موجود
بخش اصلی بیان مساله را توصیف وضع موجود تشکیل می دهد . در توصیف وضع نامطلوب کمبودها، ضعف ها،
نارسایی ها ،کاستی ها ، عیب ها و نقص ها و مخصوصاً عواملی که لازم است تغییر یابد از زوایا وابعاد گوناگون مورد بحث وبررسی قرار داده می شود . « اقدام پژوه کسی است که برای تغییر وضعیت موجود وضعیتی که در بیان مساله شرح داده شده است در جهتبهبود تلاش می کند . این وضعیت ممکن است در مقایسه با شرایط هم سطح و مشابه کار اقدام پژوه ، وضع نامطلوبی باشد ، مانند ناسازگاری یا گوشه گیری یک دانش آموز یا ضعف درسی دانش آموزان یک کلاس و در مقایسه با سایر کلاس ها یا ضعف بهره وری بخشی از اداره در مقایسه با سایر بخش ها ... » ممکن است وضعیت مورد نظر ، در مقایسه با الگوی مطلوب وبهتری که در ذهن اقدام پژوه وجود دارد وضعیت مطلوبی نبوده امّا در مقایسه با شرایط هم سطح مشابه کار اقدام پژوه وضعیت مشابهی داشته باشد مانند مدرسه ای که از نظر درسی مشابه مدرسه های دیگر است امّا اقدام پژوه با طرح های ابتکاری بنا دارد آن را ارتقاء بخشیده و به وضعیت بهتری تبدیل کند .
در زیر نمونه هایی از توصیف وضعیت موجود آورده شده است : نمونه 1:
مساله تحقیق :« بی علاقگی دانش آموزان سال سوم رشته انسانی در درس فلسفه و منطق »
عنوان تحقیق :« افزایش میزان علاقه مندی دانش آموزان یک کلاس (سوم متوسطه ) به درس فلسفه و منطق»
برخورد با مساله (تشخیص مساله) و توضیح وضع موجود .
به عنوان دبیر فلسفه سعی می کردم درس فلسفه و منطق را به صورت جزوه خلاصه کرده و دانش آموزان را وادار کنم تا آن را بنویسند ، ولی احساس می کردم که آن ها علاقه ای به این درس نشان نمی دهند . تا این که روزی دانش آموزان در حال نوشتن جزوه بودند که متوجه شدم ، آن ها به لحاظ جسمی و روحی خسته می شوند و بی علاقگی از نگاه آنها خوانده می شد . از آن جا که درس فلسفه و منطق دارای واژه ها ی نامأنوسی است دانش آموزان گاه گاه در نوشتن آن ها دچار اشتباه می شوند . تمام انرژی دانش آموزان صرف نوشتن می شد و فرصت برای بحث و تفکر و طرح سوال باقی نمی ماند . فضای کلاس ، خشک و بی روح بود و هیچ رغبت و انگیزه ای از جانب دانش آموزان مشاهده نمی شد . و... )
نمونه 2 :
مساله تحقیق :« ضعف یاد گیری دانش آموزان یک کلاس اول راهنمایی در درس زبان انگلیسی »
عنوان :« ارتقای یادگیری دانش آموزان یک کلاس اول راهنمایی در درس زبان انگلیسی»
برخورد با مساله (تشخیص مساله )
امروزه با توجه به گسترش وسایل ارتباطی از قبیل شبکه جهانی اینترنت و غیره برای دستیابی به دانش نوین و سازگاری با محیط و جامعه ای که دائم در حال تغییر است یادگیری زبان انگلیسی به صورت یک ضرورت در آمده است . هر چه سطح تحصیلات دانش آموزان و دانش جویان بالا می رود نیاز به آموزش زبان محسوس تر می شود زبان انگلیسی در تمام رشته های تحصیلی تنیده شده . دانش آموز در هر رشته ای که بخواهد ادامه ی تحصیل بدهد ناگزیر از یادگیری زبان است . افت تحصیلی زبان نه تنها ناکامی های تحصیلی را در پی داشته بلکه سالیانه میلیاردها ریال هزینه روی دست تصمیم گیران مسائل آموزشی باقی می گذارد .
اهمیت وضرورت تحقیق :
قسمتی از بیان مساله به اهمیت و ضرورت تحقیق مربوط می شود و در واقع زیانها و عواقب ناگواری که مشکل بر جای می گذارد در توضیح اهمیت وضرورت تحقیق آورده می شود ارزش وثمر بخش بود کار محقق وحیاتی ومهم بودن در تشریح ضرورت تحقیق منعکس می شود و محقق با پردازش ماهرانه ضرورت واهمیت تحقیق می تواند حس همکاری و تشریک مساعی دیگران برای پیشبرد مقاصد خود و رفع مشکل جلب نماید . به نمونه 2 مربوط به درس زبان توجه کنید .
« با توجه به این که ضعف دانش آموزان این کلاس در درس زبان موجب اتلاف وقت و عقب ماندگی آن ها نسبت به دانش آموزان دیگر می شد . و به اعتماد به نفس آنها لطمه وارد می کرد . و از طرفی چون علائم موفقیت یک معلم ، عملکرد کلاس ، در درسی است که او تدریس می کند خود به خود اهمیت و ضرورت تحقیق برای من بارزتر می شد .
شواهد 1 :
در شواهد 1، اطلاعات ومعلوماتی را که برای تبیین مساله حاصل شده است ، به کمک اسناد ومدارک (ارقام ، اعداد ، جداول ، نمودار ، ) ملموس تر ، گویاتر، عینی تر ، تجربی تر و سنجش پذیر تر می شود .
اگر در بیان مساله ، بی رغبتی دانش آموزان نسبت به موضوع درسی شرح داده شد ، در شواهد 1 این بی رغبتی با ثبت اعداد ، ارقام و نمودار باید نشان داده شود و اظهار نظرات آن ها در رابطه با این بی رغبتی شان لازم است به صورت مکتوب در آید . در شواهد 1 معلومات به دست آمده هر چه دقیق تر ، مستدل تر و مستندتر تشریح وتنظیم بشود . در مقایسه آن با شواهد 2 ( که مربوط به وضعیت مطلوب است ) ، تغییرات واصلاحات ایجاد شده قابل سنجش تر خواهد بود . در توصیف مساله نمونه2 ،اقدام پژوه ادعا کرده بود که دانش آموزان در درس زبان انگلیسی بسیار ضعیف هستند . او برای تهیه وتکمیل اسناد و شواهد خود از دانش آموزان امتحانی در خصوص درس زبان به عمل می آورد ونمرات آنان را ثبت می کند و برای این نمرات جدول فراوانی مربوط به توزیع نمرات آن ها را تنظیم می کند
|
20 -17 17-13 13- 9 9- 5 5- |
نمرات دانش آموزان |
|
3 9 10 5 3 |
فراوانی
|
شواهد 1 اطلاعاتی که
باید دارای ویژگی های زیر باشند :
1-عینی ویا بر مبنای اعداد و ارقام قابل مقایسه باشد .
2- مبتنی بر قضاوت محقق نباشد . وقتی محقق ادعا می کند وضع درسی کلاس بد است ، در شواهد 1 باید نمره های کلاسی ارائه شود تا دیگران بتوانند به راحتی بر ضعف کلاس داوری کنند و حداقل منظور محقق را از ضعف بدانند .
3- برای اثبات وضع موجود گزارش ضعف کاری یک هفته ملاک نیست مثلاً در ارتباط با درس زبان ، نمره ها چند بار امتحان لازم است . و اظهارات یکی دو روزه حتی هفته ای در مورد بی رغبتی کسی نسبت به چیزی که نمی تواند ملاک درستی باشد .
4- فقط مساله را باید به اثبات برسانند نه جوانب آن را . در عنوان « بالا بودن توان درسی یک دانش آموز با حل مشکل گوشه گیری او » شواهد اگر منحصر به وضعیت رفتاری خود باشد کافی نیست . برای نشان دادن بی رغبتی دانش آموزان به یک درس ، گزارش نمره ها کافی نیست بلکه باید شواهد مبنی بر بی رغبتی آنان نسبت به درس ارائه شود . از قبیل نتایج تست ها یا سوالات رغبت سنج یا اظهارنظرهای دانش آموزان دیگر .
گرد آوری اطلاعات و روش های آن :
« گرد آوری اطلاعات مرحله ای از اقدام پژوهی است که در آن محقق ، به منظور پیدا کردن یک یا چند راه حل ، برای بهبود وضع موجود و تبدیل آن به وضع مطلوب کوشش کند .»
محقق در گرد آوری اطلاعات باید به نکات زیر توجه کند :
1-گرد آوری اطلاعات به منظور دستیابی به راه حل های مناسب انجام می پذیرد .
2-قبل از هر چیز ، علل وعواملی که موجب مساله شده است باید شناسایی شود .
3-برای گردآوری اطلاعات از چهار روش مصاحبه ، مشاهده و اسناد و مدارک می توان استفاده کرد .
4-منابع گرد آوری اطلاعات عبارتند از :
·خود یا افراد مورد مطالعه
·نزدیکان فرد یا افراد مورد مطالعه
·افراد متخصص در موضوع مورد نظر
·کتاب ها ، نشریه ها ، مجله ها و روزنامه ها
·طرح های پژوهشی
·اموری که با مساله در ارتباط هستند
·رایانه و ...
5- محقق در هنگام گرد آوری اطلاعات ، لازم است تمامی فعالیت های خود را با زمان بندی یادداشت کند . ویژگیهای دقیق منابع را ثبت کند و هیچ عملی یا نکته ای را که با مساله ارتباط دارد ، کوچک تلقی نکند .
6- کارهای دیگران را که در پیرامون یا مرتبط با این کار انجام داده اند حتماً محقق مطالعه کند .
ارایه راه حل:
پژوهشگر با استفاده از اطلاعات به دست آمده و تجزیه وتحلیل آن ها ابعاد وجوانب مشکل را به طور دقیق وشفاف شناسایی می کند . البته تشخیص مشکل وبه دست آوردن آگاهی بیشتر در مورد علل و عوامل آن ، حاصل مطالعه وضعیت موجود ، از طریق تکیه بر اطلاعات جمع آوری شده می باشد . وهدف پژوهشگر نیز در این مرحله پیدا کردن تغییر وضعیت موجود است . در ضمن تشخیص راه حل مناسب ، بهتر است به روش تصمیمات مشارکتی صورت بگیرد . زیرا نظر جمعی نسبت به نظر فردی از ارزش و وجاهت علمی و عملی بیشتری برخوردار است .بدون مشورت و نظر خواهی از دیگران ابداع راه حل مناسب به آسانی میسر نخواهد شد .
انتخاب راه حل
مرحله انتخاب راه حل به تفکر بیشتری نیاز دارد . پژوهشگر در انتخاب راه باید از نظرات سازنده افراد با تجربه بهره بجوید . وبا استفاده از اطلاعاتی که در اختیار دارد، در وهله اول لازم است چند راه را در نظر بگیرد وآنها را ارزیابی کند و نیز باید معایب ؛ محاسن و اثر بخشی این راه حل ها را به استناد شاخص ها و معیارهایی که در اختیار دارد با هم مقایسه کند و اگر تشخیص داد یکی از آن راه ها برای بهبود بخشی وضع موجود از همه کارسازتر است ، باید آن را به طور مستند دقیق ومستدل تشریح کند . و علت حذف راه حل های دیگر را نیز باید بیان کند .
توصیه جهت انتخاب راه حل بهتر
1-همیشه در نظر داشته باشید که راه حل مورد نظر به اطلاعات کافی استوار باشد .
2- هر چه اطلاعات جمع آوری شده درباره راه جدید بیشتر ومنطقی تر باشد ، امکان توفیقتان بیشتر خواهد بود .
3- در انتخاب راه حل شتاب به خرج بدهید .
4- همیشه متتظر اتفاق های پیش بینی نشده باشید .
5-پس از انتخاب راه حل جدید طرحی برای آن تدوین کنید وچگونگی اجرای راه جدید را به تصویر بکشید .
( برنامه ریزی ) . چه فعالیتهایی ؟ توسط چه کسی ؟ با چه وسایلی ؟ چگونه ؟ از جمله پرسشهایی است که در برنامه ریزی باید به آن پاسخ دهید .
6-راه جدیدتان حتماً باید در ارتباط با پرسش اساسی پژوهشتان باشد . یعنی این پرسش که « درباره این وضعیت چه کاری می توانم انجام دهم » ، راه شما در حقیقت پاسخ به این سوال اصلی است .»( قاسمی پویا ، 1382 ، صصص 61 ، 62 ، 63 )
مثال :
مساله تحقیق:« ضعف توان یادگیری مفاهیم و اصطلاحات … ارائه شده در درس زمین شناسی در یک کلاس درس»
عنوان تحقیق : « افزایش توان یادگیری مفاهیم و اصطلاحات …درس زمین شناسی در یک کلاس پایه سوم دبیرستان ، رشته تحصیلی تجربی »
|
اعتبار بخشی راه حل :
« تائید صاحب نظران ، نخبگان ، متخصصین و افراد هم فن از مهم ترین و ارزشمندترین عامل اعتبار بخشی راه حل محسوب می شود . ونیز پژوهشگران ، همکاران ، فرادستان ، مراجعان ، جامعه علمی و عموم مردم از نظر عوامل صالح ارزیابی کننده راه حل هستند که پژوهشگر باید آنها را مورد لحاظ نماید .» (ساکی ، 1383 ، ص 195 )
اثرات اعتبار بخشی عبارتند از :
vموجب افزایش اعتماد به نفس پژوهشگر می شود .
vبه کار محقق مقبولیت می بخشد .
vضرر اجرای راه حل مورد ادعای محقق کاهش می یابد .
vجو مشارکت در بین همکاران تقویت می شود .
vاز ابهامات کاسته می شود .
vاجرای راه حل :
در اجرای راه حل هر چه قدر برنامه ریزی و پیش بینی دقیق باشد ، باز هم نمی توان حوادث و رویدادهای غیر مترقبه را برآورد کرد . فقط در مرحله اجرا و حرکت است که کارها به زلالیت می رسد وبرای حوادث و مشکلات پیش بینی نشده راهکارهای مناسب به دست می آید . لذا لازم است پژوهنده برای اجرای طرح خود از روابط انسانی قوی برخوردار گردد تا بتواند از مدیریت فردی و جمعی دیگران بهره مند شود . بطور کلی برنامه ریزی برای هر راه حلی باید شامل فرآیند ذیل باشد .
1-توصیف اقدام بهینه (در سطح فردی )
2-تشریح اقدام بهینه به صورت نوشتاری و توزیع آن میان افراد درگیر با اجرای طرح
3-تدوین فهرست هر کوشش و قدم های مربوط و چگونگی انجام آن .
4-چگونگی به عمل آوردن قدم های مورد نظر ( ساکی ، 1383 ، ص 169 )
در توصیف اقدام بهینه ( اجرای راه حل جدید ) باید نکات زیر رعایت شود :
1-اقدام مورد نظر باید به صورت دقیق چنان توصیف شود که رویدادهای واقع شده در مدت اجرای طرح آشکار شود .
2-متشکل از داده های کمی وکیفی باشد .
3-باید بتوان داده را به نظم در آورد تا توصیف اقدام میسر شود .
4-مثال : استفاده از روش تسلط یاب برای بهبود یادگیری درس ریاضی سال اول راهنمایی
نمونه ای از برنامه ریزی یک محقق برای همه مراحل اقدام پژوهی
1-مطالعه در مورد مساله
2-تدوین ونوشتن چگونگی تشخیص مساله
3-تدوین انگیزه و هدف
4-نوشتن وضع موجود و ضرورت مساله
5-به دست آوردن شواهد یک همراه با نوشتن آن
6-گرد آوری اطلاعات برای حل مساله
7-تدوین ونوشتن انتخاب راه حل
8-اعتبار بخشی راه حل
9-اجرای راه حل
10-نتیجه گیری
11-نوشتن نتیجه گیری
12-به دست آوردن شواهد 2 همراه با نوشتن
13-تدوین پیشنهادها
14-نوشتن و تدوین پیوست و منابع
15-بازنگری و پاک نویسی گزارش اقدام پژوهی
توضیح اجمالی در مورد اجرای بهتر راه حل
انتظار می رود که با اجرای راه حل منتخب اقدام پژوه وضعیت موجود به وضعیت مطلوب تبدیل شود . اجرای راه حل برگزیده شده باید از زوایا ، جوانب و ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار بگیرد ، تا کسانی که به نحوی از انحاء در اجرای آن سهیم هستند دید روشن و شفافی نسبت به آن به دست آورند . « برای این منظور ضرورت دارد در جلسه های توجیهی ، اقدام بهینه به طور مشروح بیان شود و رئوس اقدام مورد نظر و چگونگی انجام آن نوشته شده و میان اعضاء توزیع شود . سپس طبق برنامه به اجرای اقدام پژوهی پرداخته شود . »(ساکی ، 1383 ، ص 58 )
شیوه شناسایی راه حل در اقدام پژوهی
کشف وشناسایی راه حل بهینه مستلزم اقدامات زیر است :
1-به راه حل هایی باید اندیشید که امکان عملی بودن آنها مقدور باشد .
2-تجزیه وتحلیل اطلاعات گردآوری شده و نتایج به دست آمده از مراحل مختلف تحقیق ، اساس شناسایی راه حل است .
3-آزمون فرضیه ها به روش علمی و آماری
4-نظر خواهی از همکاران و افراد مجرب که به منبع مشکل نزدیک تر هستند .
5-پرهیز از شتاب زدگی
6-راه حل در دل خود مشکل نهفته است . لذا با تبیین دقیق وضع موجود ٬ راه حل مناسب به تدریج مکشوف می شود .
7-توجه به اقدامات و ابداعات پژوهشگران دیگر
8-مقایسه راه حل های ارائه شده به منظور انتخاب راه حل مناسب .
نتیجه گیری :
« نتیجه گیری مرحله ای از اقدام پژوهی است که تغییرات مثبت و ابعاد مختلف وضع موجود را تشریح می کند . در این مرحله محقق ثمره زحمات خود و همکارانش را ارائه می دهد . و احساسات خود ارزشی اطمینان آنان را افزایش می دهد . تاثیر اجرای راه حل و تغییرات حاصل از آن در جریان نتیجه گیری تبیین می شود و این نشان دهنده این است که مشکل شناسایی شده تا چه میزان رفع گردیده است . نتیجه گیری در واقع مبنای پیشنهادات و سر آغاز تحقیقات دیگر بشمار می آید . بطور کلی در نتیجه گیری موارد زیر باید ملحوظ گردد .
1- توصیف دقیق وضع موجود ، با همه زوایا و ابعاد و جهات ، به گونه ای که خواننده گزارش یا شنونده آن کاملاً قانع شود که وضع موجود تغییر یافته وبه وضعیت بهتری تبدیل شده است .
2- در هنگام توصیف وضع مطلوب ، اشاره هایی هم در همان بعد به وضع موجود ( وضع نامطلق ) بشود تا گزارش هر جزء ملموس تر وعینی تر ارائه شود .
3- در همین خصوص ٬ به نتایج کار محققان دیگر هم اشاره شود و تا جایی که ممکن است به گزارش فعالیت ها هم با توجه به تغییراتی که ایجاد کرده و نتایجی که به دست آورده اند پرداخته شود .
4- سعی شود با عنایت به بخش توصیف وضع موجود در مقابل هر وضعیتی که از آن گزارش شده است گزارشی هم از وضع مطلوب گزارش شود » (سیف الهی ٬ 1384 ٬ ص 117 )
مثال :
اگر در توصیف وضع موجود آمده بود : « دانش آموزان نسبت به درس ریاضی ٬ اظهار بی علاقگی می کردند . » در توصیف وضع مطلوب یا نتیجه گیری ٬ ذکر شود که « دانش آموزان نسبت به درس ریاضی اظهار علاقه مندی می کردند .» با این جملات می توان تغییرات مطلوب تر و خیلی بیشتر به ترتیب بیان کرد :
·در کلاس فیزیک نشاط و شادابی دیده می شود .
·کلاس فیزیک به یک کلاس شاداب تبدیل شده است .
·در کلاس فیزیک نشاط و شادابی غیر قابل توصیف است .
5-سعی شود در ساخت ترکیب جملات از اغراق دور شود . همچنین تلاش شود از جملاتی که وضع موجود را ضعیف تر از آن چه هست نشان می دهند خودداری شود . محقق آن قدر باید دقیق باشد که نقش جملات و کلمات را درست متناسب با شرایط موجود به کار برد » ( همان منبع ٬ ص 117 )
بدیهی است که این نکته ٬ در توصیف وضع موجود ( در بیان مساله ) هم باید مد نظر باشد . به عنوان نمونه کسی که وضع موجود در کلاس فیزیک را توصیف می کند ٬ یکی از جمله هایی که نوشته٬ ممکن است این جمله باشد :
vدر کلاس فیزیک نشاط وشادابی دیده نمی شود .
vدر کلاس فیزیک هیچ نشاط و شادابی دیده نمی شود .
vدر کلاس فیزیک نشاط و شادابی به ندرت دیده می شد .
vدر کلاس فیزیک هیچ نشاط و شادابی دیده نمی شد .
توصیه می شود وضع مطلوب با جملات زیر آغاز شود :
vدانش آموزان از نظر روحی و جسمی خسته نمی شوند . روح پرسشگری و بحث به کلاس حاکم بود و ...
vدانش آموزان سال سوم رشته ریاضی یک کلاس به علت نداشتن اعتماد به نفس در بخش هایی از کتاب حسابان به خصوص در حل تمرینات ضعیف بودند .
vاعتماد به نفس دانش آموزان بالا رفته بود و با آرامش در کلاس حضور پیدا می کردند . و با علاقه به استقبال حل تمرینات کتاب حسابان می رفتند .
شواهد 2 :
پژوهشگر برای این که ثابت کند نتیجه تحقیق ٬ تغیییرات مثبتی را در پی داشته و در رفع مشکل موثر واقع شده ٬ نیاز به ارائه شواهد و توضیحات دقیق دارد . این شواهد باید مبتنی بر اعداد و ارقام و مدارک قابل سنجش باشد . شواهد 2 باید مورد تائید افراد نخبه و متخصص قرار بگیرد و با دلیل و مدرک همراه باشد . برای نمونه ممکن است که پژوهشگر مدعی شود که با اجرای راه حل جدید اعتماد به نفس دانش آموزان الف را (20% ) بالا برده ٬ این ادعا در صورتی قابل قبول است که با مدرک موثق نمرات حاصل از اجرای تست مخصوص اعتماد به نفس پیش از اجرای راه حل جدید ٬ با نمرات پس از آن مقایسه شود تا نتیجه مورد ادعای او (20% افزایش ) ثابت گردد . گزارش شواهد 2 با فعل های زمان گذشته ی ساده باید نوشته شود .
« گزارش شواهد 2 بهتر است به گونه ای تنظیم شود که اطلاعات آن قابل تطبیق با شواهد 1 باشد به عبارت دیگر اطلاعاتی در شواهد 2 ارائه می شود بهتر است با اطلاعاتی که در شواهد 1 ارائه می شود سنخیت داشته باشد . ( سیف الهی ٬ 1381 ٬ ص 112 )
تجانس شواهد 1 و 2 :
1- با توجه به اینکه شواهد 1 وضع موجود را توصیف می کند و شواهد2 وضعیت مطلوب را تشریح می کند٬
لذا فرآیند اقدام پژوهی لازم و ملزوم یکدیگرند .
2- اطلاعات شواهد 1 باید با اطلاعات شواهد 2 قابل مقایسه باشد .
3- ابزار گرد آوری اطلاعات در شواهد 1 با ابزار گردآوری اطلاعات در شواهد 2 باید سنخیت داشته باشد .
4- شواهد 2 در توصیف و تبیین وضع مطلوب باید متناظر با شواهد 1 در وصف وضع موجود باشد .
چند توصیه برای شواهد 2
vدر این مرحله می توانید برای داده های به دست آمده پوشه ای جداگانه با طبقه بندی خاص فراهم سازید .
vبیشتر بر داده هایی باید تکیه داشته باشید که به روشنی نشانگر ایجاد تغییر مطلوب در وضع موجود باشد .
vدر این قسمت نیز تاکید می شود هر چه داده های شما منطقی تر و جامع تر باشد بهتر می توانید ادعایتان را ثابت کنید . ( قاسمی پویا ٬ 1382 ٬ ص 77 )
پیشنهادها :
پژوهشگر در این مرحله مشخص می کند که چه کسانی می توانند از نتایج تحقیق او استفاده کنند . جنبه های کاربردی تحقیق و این که نتایج در کجا و در چه مواردی باید به کار گرفته شود ٬ با دادن پیشنهادها معین می شود.
در این مرحله لزوم استمرار کار تحقیق و علت ارزشمند بودن نتایج آن چه در جریان تحقیق پیش آمده و کارهایی که دیگران در جهت تکمیل کار تحقیق باید انجام دهند آشکار می شود . مسلماً یک محقق نمی تواند خاتم المتفکرین باشد و راه او راه نهایی و خالی از ایراد نخواهد بود . در مرحله پیشنهادی پژوهشگر نکات قوت و ضعف کار خود را بیان می کند تا در آینده افراد دیگر و یا خود او بتواند آن را دنبال کنند .
اقدام پژوه با توجه به تجربه گران بها و دانش ارزنده ای که به دست آورده پیام و پیشنهادش ٬ با نور خرد همراه است و می تواند چراغ هدایت سایرین باشد . در ضمن پیشنهادات باید به اهداف تحقیق و موضوع تحقیق مربوط باشد . به طور کلی در این مرحله محقق مدعی است که گوشه ای از حقیقت را کشف کرده و بر دانش انسان افزوده است .
ویژگی های گزارش یک تحقیق
1-گزارش باید به لحاظ ترتیب و توالی مطالب و موضوعات جالب و جذاب باشد .
2-گزارش تحقیق نباید به رنگ غرض ٬ تعصب و به یک سو نگری آلوده شود .
3-گزارش باید به نثر سلیس ٬ روان نوشته شود .
4-در گزارش تحقیق از به کار بردن واژه های دو پهلو ٬ مبهم و اغراق آمیز باید اجتناب کرد .
5-مراحل تدوین گزارش تحقیق
الف ) مطالب مقدماتی ( صفحه ٬ عنوان ٬ چکیده و تشکر و قدر دانی )
ب ) محتوای مطالب یا متن گزارش
ج ) پیوست ها
د ) منابع
نوشته شده در دوشنبه ششم آذر 1391ساعت 21:31 توسط م.ع| نظر بدهيد
» امتحان ریاضی
» ثنای خداوند
» حروف مقطعه در قرآن
» نشانه های ظهور امام عصر(عج)
»
» اختلال نقص توجه یا بیش فعالی
» سوالات درس نهم هدیه ها
» چرا اولیا در مشارکت با مدرسه جدی نیستند؟
» چگونگی برقرای ارتباط بین والدین و مدرسه
مطالب مشابه :
برخی از اشکالات اقدام پژوهی های سال های گذشته
آسيب شناسي گزارش هاي اقدام پژوهي معلمان پژوهنده در سال هاي گذشته. تهیه و تنظیم : سعید خداوردویی ربط پژوهشی دبیرستان نمونه دولتی علامه طباطبایی. ایمیل رابط پژوهشی : [email protected]. آسيب هاي كلي : 1- عدم اجراي مراحل اقدام پژوهي در زمان ...
اقدام پژوهی
به نام خدا. عنوان اقدام پژوهي: چگونه توانستم مشگل محمد را که ناگهان ترک تحصیل نمود را حل کردم. استاد راهنما: جناب آقاي ایرج علی اکبری دانشجو: مجتبی مرتضوی فر رشته : کارشناسی ا.پ ابتدایی تابستان 93. تقديم به : کليه معلمين دلسوزي که در راه ...
اقدام پژوهی 95-1394
اقدام پژوهی محتوای آموزشی - اقدام پژوهی 95-1394 - گرافیک پابه پا - اقدام پژوهی محتوای آموزشی.
مراحل اقدام پژوهی به زبان ساده
مراحل اقدام پژوهی به زبان ساده. - صفحه روی جلد عنوان سایر مشخصات مربوطه. وزارت آموزش و پرورش-سازمان آموزش و پرورش استان ….-اداره آموزش و پرورش شهرستان …. عنوان اقدام پژوهی مثل چگونه توانستم …. بهبود بخشم …. اقدام پژوه ….. مدرسه…. سال…
درس پژوهی ، معماری نوین تدریس
درس پژوهي اقدام پژوهي درس پژوهي نقطه عزيمت عمل است. اقدام پژوهي عزيمت تئوريو عمل هدف درس پژوهي، پرورش حرفهاي معلم است. هدف اقدام پژوهي ، انجام پژوهش در حين عمل ماهيت درس پژوهي بازانديشي (تفكر) است. ماهيت اقدام پژوهي، تفسير اده ها بهسازي كلاس ...
راهنمای نوشتن اقدام پژوهی
راهنمای نوشتن اقدام پژوهی پژوهش به عنوان جست وجوی نظام مند برای کشف مجهول یا حل مسأله دارای مراحلی است که با توجه به نوع وهدف پژوهش ،علاقه ها و سلیقه های پژوهشگر ،مراحل پژوهش در عین تبعیت از منطق علمی و عقلی ،می تواند صورت های متفاوتی پیدا ...
گزارش فعالیتهای اقدام پژوهی در سال 91-90 دبیرستان مولود کعبه
گزارش فعالیتهای اقدام پژوهی در سال 91-90 دبیرستان مولود کعبه. 1- تهیه فرم های اقدام پژوهی از اینترنت و تکثیر آن. 2- ارائه فرم های اقدام پژوهی به همکاران. 3- تهیه یک سری عناوین تصویب شده اقدام پژوهی از روی اینترنت و ارائه به همکاران. 4- یافتن نمونه ...
جزوه اقدام پژوهی
آشنايي با مراحل اقدام پژوهي يا پژوهش در عمل و ويژگيهاي هر مرحله. پژوهش در عمل يا اقدام پژوهي در واقع نوعي از تحقيق مي باشد كه توسط خود فرد درگير در يك مسئله براي حل و يا كاهش مشكل انجام مي گيرد. در اقدام پژوهي موضوع هاي تحقيق ...
اقدام پژوهی
اقدام پژوهی. تعاریف اقدام پژوهي: اقدام پژوهي نوعي پژوهش كارور practitioner research كه مي تواند به شما كمك كند تا در هر جايي كه مشغول به كار هستيد وظايف شغلي خود را به نحو بهتري انجام دهيد .(آهنچيان ،1382ص 25). رضايي (1382) به نقل از بورلي1993 ...
برچسب :
اقدام پژوهي